|
2002
|
|
|
programazioaren %70 euskaraz emititzen zuela aitortzen zuen irratiak?, zuzendaritzaren asmoa euskara nagusitzea baitzen: «Guk bi
|
hizkuntzak
erabiltzeko aukera egin dugu, beti ere baldintza bat jarriz: euskara positiboki diskriminatzea»11.
|
|
2007
|
|
|
Sarritan azpimarratzen den bezala, hauengan euskaraz aritzeko motibazio egokia eragiteko, euskaltegia ez da nahikoa. Euskara egoera gutxituan egonik, bizitzeko beharrezkoa ez izateaz gain, askotan
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera gutxi egoten da, are gehiago zenbait lurralde eremu eta gizarte arlotan. Gauzak horrela, Plangintzak dira egun euskalduntze prozesuan aurrera egiteko bidea, eraginkorra eta ilusio sortzailea.
|
|
|
Gure ikerketatik ondoriozta daitekeenez, hizkuntzaren zailtasuna, denbora, dirua,
|
hizkuntza
erabiltzeko aukerarik eza eta hizkuntza ezagutzeko beharrik eza, kontra dauzkagun elementu garrantzitsuak dira. Horren ondorioa da herritar asko ez direla motibaturik edo euskara ikastera bultzaturik sentitzen eta, kontuak kontu, euskaraz aritzeko gaitasuna dugunok% 33 baino ez gara.
|
|
|
Sarritan azpimarratzen den bezala, hauengan euskaraz aritzeko motibazio egokia eragiteko, euskaltegia ez da nahikoa. Euskara egoera gutxituan egonik, bizitzeko beharrezkoa ez izateaz gain, askotan
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera gutxi egoten da, are gehiago zenbait lurralde eremu eta gizarte arlotan. Gauzak horrela, Plangintzak dira egun euskalduntze prozesuan aurrera egiteko bidea
|
|
|
Gure ikerketatik ondoriozta daitekeenez, hizkuntzaren zailtasuna, denbora, dirua,
|
hizkuntza
erabiltzeko aukerarik eza eta hizkuntza ezagutzeko beharrik eza, kontra dauzkagun elementu garrantzitsuak dira. Horren ondorioa da herritar asko ez direla motibaturik edo euskara ikastera bultzaturik sentitzen eta, kontuak kontu, euskaraz aritzeko gaitasuna dugunok% 33 baino ez. egitea dute helburu.
|
|
2008
|
|
|
Alabaina, Behatokiak milaka adibide jaso ditu urtetan eta duela gutxitik Elebidek ere bai (hizkuntz eskubideak" bermatzeko" erakunde ofiziala); euskara egin nahi eta ezin duten herritarren kexak jaso dituzte. Agerikoa da
|
hizkuntza
erabiltzeko aukerak oso lotuta daudela hiztun kopuruarekin, hau da, zenbat eta hiztun gehiago orduan eta hitz egiteko aukera gehiago. Bada, erabilera datuek sinetsi nahi digutenaren kontrakoa adierazten dute:
|
|
2009
|
|
|
Arreta emailea publikoa ez bada, ordea, ezin da behartu hizkuntza bat edo beste erabiltzera. Behartu daiteke, eta behartu egiten da establezimendua, kontsumitzaileari nahi duen
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera librea uztera eta" eskatzen" duena ulertzera, baina ezin da behartu, eta ez da behartzen, kontsumitzaileak erabilitako hizkuntzan erantzutera. Kontua da harreman pribatuetan gizabanakoaren hizkuntza askatasuna beti bermatu behar dela, kasu honetan bi norabideetan.
|
|
|
Ikuspegi horren ondorioz onartzen da Senatuan, Autonomia Erkidegoen Batzorde Orokorrean, gaztelania ez diren beste
|
hizkuntzak
erabiltzeko aukera, baina ukatu egiten da erakunde bereko gainerako batzordeetan eta osoko bilkuretan erabiltzekoa. Ikuspegi horren ondorioz ukatzen zaie legebiltzarkideei Kongresuan" Espainiako beste hizkuntzak" erabiltzeko eskubidea.
|
|
2010
|
|
|
EHUn gero eta gehiago irakasten da euskaraz, eta, itxura guztien arabera, epe motzean ikasleen erdiek baino gehiagok euskaraz ikasiko dute (UPV/EHUko Euskararen Plan Gidaria 2007/ 8/ 2, www.ehu.es). Hizkuntza ofizialez gain, beste
|
hizkuntzak
erabiltzeko aukera ere badago dago EHUn. Aukera hau onartuta dago Euskal Unibertsitate Sistemaren legean:
|
|
|
Gainera, jakintza pasiboa izan behar dute gainerako bi hizkuntzetan, hau da, horiek erraz ulertzeko gai izan behar dute. Ondorioz, guztiek izan behar dute nahi duten
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera eta beste bi hizkuntzak ulertzeko gaitasuna. Hala eta guztiz ere, hori betetzen ez bada, edo ez pertsona guztiei dagokienez behintzat, irakasle edo ikasle batek hizkuntza batean izan dezakeen urritasuna —hau da, hiru hizkuntza horietako bat ez jakitea edo behar bezala ez jakitea— inola ere ez da hartuko unibertsitatearen urritasuntzat.
|
|
|
3 eraBileraren Korapiloa nolanahi ere, erabilerak ematen digu hizkuntza baten bizi indarraren berri zuzena. euskara ez da salbuespen bat. osasuntsu ibiliko bada, hiztunak behar ditu hizkuntzak, ez salbatzaileak. hizkuntza bat erabilia izango bada, ezinbestekoa da neurri batean bederen" ezagutzea", baina ez da nahikoa; gainera, ezagutzen den
|
hizkuntza
erabiltzeko aukerak behar dira, baina hori ere ez da nahikoa; erabiltzeko aukerak edukita ere," erabili nahi" izan behar baita, eta erabiltzeko" aukera egin"(" aukera egin" diot, euskal hiztunak, gutxienez eta zorionez, elebidun baitira, ez elebakar). hizkuntzak, funtsean, komunikabideak dira. ez bakarrik, jakina. hizkuntzek komunikabide izatearen balioa besterik ez ... batetik, hamarkada hauetan euskararen ezagutza ez ezik erabilera ere handitu egin da; bestetik, gaur egun elebidun direnek ez dute duela hamabost urte elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara; hirugarrenik, erabileraren gehikuntza ez da neurri berekoa izan adin multzo eta eremu guztietan; eta, laugarrenik, ingurune soziolinguistikoak eta etxeko lehen hizkuntzak zuzenean eragiten dute elebidunen hizkuntza hautuan, hots, euskararen erabileran. garbi esanda, beraz, erabilera ere hazi egin da, baina erabileraren hazkundea ezagutzaren gehikuntzari zor zaio, ez elebidunek lehen baino gehiago erabiltzeari; elebidunek, izan ere, kasu batzuetan gehiago eta beste batzuetan gutxiago erabiltzen dute, nahiz eta oro har erabilera aukera gehiago izan eskura. erabileran eragiten duten faktoreen artean, hauek nabarmendu ohi dituzte adituek:
|
|
2011
|
|
|
Ohartu paradoxaz: ama
|
hizkuntza
erabiltzeko aukerari halako tonu arin bat sumatzen zaio «traizio ikaragarria» eta «errudun sentimendua» bezalako esaeretan; baina atzerritar hizkuntzak erabiltzeko aukerak besarkada positibo kategorikoa dakar. Hamar urte geroago, honelaxe deskribatu zuen Achebek berak:
|
|
|
Ohartu paradoxaz: ama hizkuntza erabiltzeko aukerari halako tonu arin bat sumatzen zaio «traizio ikaragarria» eta «errudun sentimendua» bezalako esaeretan; baina atzerritar
|
hizkuntzak
erabiltzeko aukerak besarkada positibo kategorikoa dakar. Hamar urte geroago, honelaxe deskribatu zuen Achebek berak:
|
|
|
Ziberkomunikabideen hizkuntzak kazetaritzahizkuntzarekin oinarrizko ezaugarriak partekatzen baditu ere, baditu hainbatberezitasun. Prentsaren hizkuntza idatzia, irratiaren soinu hizkuntza eta telebistarenikus entzunezko
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera duenez, abantailak partekatu (Dube, 2000; Larrondo, 2008), eta aldi berean, muga garrantzitsuenak gainditu eta berehizkuntza gara dezake. Hori dela-eta, «kazetaritza hizkuntzak eduki beharrekoezaugarriez hitz egiten dugun bezala, kazetaritza hizkuntzak Interneten edukibeharreko ezaugarriak aipatzen hasi behar dugu» (Vilamor, 2000:
|
|
2012
|
|
|
Idatzizko komunikazioa soilik erabilita, ezinezkoa litzateke ezer azkar erabakitzea, prozesua gehiegi luzatuko bailitzateke. Gainera, igorlea eta hartzailea elkarrekin ez daudenez, atzeraelikadura zailagoa litzateke, iritziak trukatzeko eta hitzik gabeko
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera galduta.
|
|
2013
|
|
|
2.2
|
Hizkuntza
erabiltzeko aukera
|
|
|
Beraz, logikoena da guk esaldia euskaraz errepikatzea: mintzakidea euskalduna bada, bere
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera emango diogu; euskara ulertzen ez badu eta erdaraz egin diezaiogun nahi badu, eskatzea besterik ez dauka.
|
|
2016
|
|
|
Elkarrizketatutako eragileek diote, halaber, euskara dakitenek, nahiz eta euskaraz alfabetizatua ez izan? beren
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera daukatela horri esker; eta Goiena ez balitz existituko, Debagoiena eskualdeko berri jakiteko komunikabidea espainierazkoa izanen zela.
|
|
2017
|
|
|
Eragile horietatik, harreman sare euskaldunak izateak eta aldaera eta erregistroaren faktoreak garrantzi berezia eta pisu handia dute, euren burua ‘euskaldun’ definitzen duten horiek eremu euskaldunetakoak eta euskara batutik nolabait aldentzen den euskalki bat duten lekuetan bizi direla iradokitzen baitu. Hau da,
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera duten eta aldaera edo euskalki bat duten hiztunek erraztasun handiagoa dute euren burua ‘euskaldun’ definitzeko eremu erdaldunetan bizi diren eta erregistro aldaketarik edo euskalkirik ez duten hiztunek baino. Izan ere, irlanderaren eta galizieraren kasuan bezala, hiztunen artean tokian tokiko hizkera da baloratua, eta euskara batuari baino legitimitate handiagoa ematen zaie hauek dituzten hiztunei eta hauen hizkuntzari.
|
|
|
" Muda linguistiko" deitzen diogu, funtsean, azken aldaketa mota horri: pertsona bat gizartean ordura arte erabiltzen ez zuen hizkuntza hitz egiten hasteari, edo jende ezagunarekin edo testuinguru jakinetan hizkuntza aldatzeari, edo ordura arte egoera jakinetan
|
hizkuntza
erabiltzeko aukeran eragiten zuten arauak aldatzeari. oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak ia katalan guztien biografietan aurki daitezke muda linguistikoko uneak, eta kasurik gehienetan, zerrenda labur samar honetan aurki daitezke une horiek: a) haurtzaindegian edo lehen hezkuntzan hastean, b) bigarren hezkuntzako institutu batean hastean, c) unibertsitatean hastean, hasiko balitz, d) lanean hastean, eta beste alde batetik, e) bikote harreman bat hastean eta f) lehen haurra jaiotzen denean. abiapuntu gisa hartzen dugu aurrez aipatu dugun" jatorrizko hizkuntza" deiturikoa, hori baita elebitasuna ohiz kanpokoena (%11, 4 soilik) den eremua. zehaztu egin behar da, baita ere, bai aipaturiko inkestek zein elkarrizketatutako lekukoek datu gutxi ematen dizkigutela immigrazioaren bizipen berrienei buruz. gogoan izan behar da, dena den, gazte gehienentzat oso ezohiko fenomeno bat izan dela euren artean familian ez katalanik ez gaztelaniarik hitz egiten ez zuen jendea egotea, eta, hortaz, soilik hemendik aurrera has gaitezke aztertzen eta neurtzen ibilbide biografikoaren dimentsioan duen inpaktuagatik.
|
|
|
...ila zein den eta hura non bizi den. gainera, ingelesa nagusi den testuinguru soziolinguistikoak muga dezake erabilera hori. pertsona asko arduratuta daude gai horrekin, beldur baitira ez oten duten irlandera erabiltzeko gaitasuna galduko hura ez erabiltzeagatik. zenbait hiztunek aipatu dute ekitaldi kulturalek, hala musikak nola antzerkiak eta irlandar hizkuntzaren kulturarekin lotutako ekitaldiek
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera ematen dutela. zenbait hiztun berrik adierazi dute etxean irlandera erabiltzen dutela eta seme alabei transmititzea dela haien eginbeharra.
|
|
|
–Erakundeek etorkizuneko hiritar elebidunak sortu behar dituzte, herri honetan sortzen den guztia ezagutzeko aukera izan dezaten; gero beraiek erabakiko dute ze
|
hizkuntza
erabili aukera bakoitzean, ez duzu uste?
|
|
|
Eta gezurra dirudien arren, zer nolako tirabirak hizkuntzaren harira. Batzuek, Euskal Herriaren mugan izan arren, ez dute ulertzen umeek libreki nahi duten
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera izan behar dutela. Are gutxiago zer nolako aberastasuna suposatzen duen eurentzako Gaztelako lur horietan hain gertu duten hizkuntza, ingelesarekin edo frantsesarekin batera, entzutea.
|
|
2022
|
|
|
Erabilera, aldiz, ezaugarri kolektiboa, familiakoa edota soziala da (Vila i Moreno, F. Xavier, 2021), ez dago norbanakoaren esku, soilik. Esan daiteke, beraz, testuinguru sozial eleaniztun batean ezagutzak ez duela hizkuntzaren erabilera baldintzatzen,
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera baino ez baitu sortzen (Vila i Moreno 2021, 26) edo eskaintzen (Ramallo 2020).
|
|
2023
|
|
|
Guide for the development and implementation of curricula for plurilingual and intercultural education. Europako Kontseilua. testuak sortzeko; azken finean, hizkuntzak ikasteko ezinbestekoa baita input adierazgarri eta aberatsa jasotzea eta
|
hizkuntza
erabiltzeko aukera esanguratsuak izatea.
|