|
2000
|
|
|
Gaurko gizartean gaztelania edota frantsesa menperatzea izugarrizko pribilegioa da. Ez gaude prest horiek jakiteak ahalbidetzen duen kultur munduari eta nazioartean murgiltzeko ematen duen aukerei uko egiteko, beste arrazoreen artean, ikasi dugulako, berandu ikasi ere, gaztelania gure
|
hizkuntz
berezkoa ere badela, latinetik etorria eta hemen sortua, gure artean 2000 urteko bizitza duena eta bere baitan euskararen aztarnak ere badituena. Euskaraz inoiz mintzo zirela ziurtzat ezin jo dezakegun Nafarroako lurralde garrantzitsu baten hizkuntza da, Nafarroako Erresuma historikoaren benetako osagarri eta ardatza.
|
|
|
–Euskaldun berri, ekin euskaraz?. Xabier Kintana eta Joseba Tobar en hitzaurrebaten ostean, bertan azaltzen ziren, euskaldun berriak izanik, ordurako nolabaitekoonarpen publikoa bereganaturik zuten pertsonaiak, eta beraiek kontatzen zuten nolahasi ziren euskara ikasten, zein metodorekin, zergatik, zerk bultzatuta, zer nolakohasiera traketsak izan zituzten eta, azkenik, nola heldu ziren hizkuntza arrotz hura (etaaldi berean
|
hizkuntza
berezkoena, maitatuena) bereganatzera.
|
|
|
– Sarrerako testuaren transkripzio fonetikoa, egin den soinu inbentarioa kontuanhartuta eta
|
hizkuntzaren
berezko arauei jarraituta.
|
|
|
Gogora dezagun g letra ez dela ebaki behar gaztelaniak daukan fonemaren bitartez, euskal
|
hizkuntzak
berezko g letra baitauka, soinu propioa ematen duena,, gu?,, gara, edo, gosari?
|
|
2001
|
|
|
Askoren ustez lurralde honen itxura duela ehun urte pasatuxe Bonaparte Printzeak bitara eskaini zigun maparena bera da. Zatikatze honek, berriz, ez gaitu harritu behar, bera denez
|
hizkuntzaren
berezko lege eta joera. Gogora dezagun ere ez dela egundaino izan bestetan jardun jakinetarako erabili ohi den hizkuntza komun edo delako hori.
|
|
2002
|
|
|
Zer gertatu da? Estutu egin dugula eredua, eta estutze horrek kalte egin diola, zalantza gabe,
|
hizkuntzaren
berezko aberastasunari: bi aldaera, edo gehiago, zeuden tokian, biak zein baina zein egokiagoak bere testuinguruan edo bere euskalkian, bati eman zaio sistematikoki lehentasuna euskara estandarrean.
|
|
2003
|
|
|
Esaten da: " kultur ezarpena, hizkun  tzaren edo osagai etnikoen ezarpena baino harago doa, ez delako gelditzen
|
hizkuntzak
berezko duen mundu ikuskeraren ezarpenean, ez eta hizkuntzari loturiko elkartasun eta bereizgarritasun irizpideen izenean37". Baliteke... eta, horrela, nora goaz euskaldunak?
|
|
|
Bizitasunik gabeko hizkuntza dugu euskara, bizitzeko balio ez duen neurrian; zeren balioaren kontzeptua, hemen, ez da
|
hizkuntzaren
berezko ezaugarria, baizik eta, gorago esan bezala, komunikazioaren alorrean transferitzen zaioneraka rpeninda rra.
|
|
|
Aurreko hilabeteetan, Diario de Navarra n, Artetak hizkuntza eskubideen aurka idatzi zituen artik uluak, eta Aranazek toponimian eta errepidetako seinaleetan ikusi zuen" gutxiengo euskaldunaren inposizioa". Tajadurak, euskara Nafarroako
|
hizkuntza
berezkoa dela esatea" onartezina" zela azpimarratu zuen.
|
|
|
Legea ez dago pentsatuta euskararen normalizazioa errazteko eta Nafarroako herritar guztien eskubidea den euskara ikastea eta erabiltzea bermatzeko. Legea egin zutenen asmoa ez zen urteetako errepresioaren ondorioz ordezkatze prozesua gelditzea eta egoera kezkagarrian zegoen eta dagoen
|
hizkuntzari
berezko garapena erraztea. Vascuencearen legea bultzatu zutenen asmoa oso bestelakoa izan zen:
|
|
2004
|
|
|
Bere eitez eta izanez, ordea, hori da, tresna. Eta beste balio horiek erantsiak dira, gainetiko bat bezala dira, hots, gehigarri ematen zaizkionak, baina
|
hizkuntzaren
berezko zertarakoak huts egin baleza, beste horiek neurri handi batean galduak lirateke?. 24
|
|
|
oinarrizko adigaiak iruditzen zaizkit euskararen barrenak jan eta jan diharduen harraren lanaz behar bezain zorrotz ohartzeko. Bizitasunak ematen dio
|
hizkuntzari
berezko senaren indarra eta adierazkortasuna sortzeko eta berritzeko hornitze bidea. Besteren interferentzietara eta ereduetara ez amiltzeko egokiera.
|
|
|
Beste gai askotan bezala, hemen ere arras bestelakoak ditugu euskaltzaleok iritzi planteamenduak:
|
hizkuntzaren
berezko beregaintasun osoan sinetsi dezakeen euskaldunetik abiatuta, hizkuntzaren eta herri burujabetzaren arteko guztizko lotura behar beharrezkoa dela uste duenarenganaino, ez zaigu faltako ñabarduraz jantzitako erdi-biderik. Hizkuntza komunitatearen autonomia oinarrizko baldintzatzat joko lukeen askok, bestalde, ez dizkizu autonomia horren zer nolakoak xehe xehe argituko.
|
|
|
Senik gabeko hizkuntza, hau da, euskal pentsamendurik gabe oratutako mintzaira elkorra, hizkuntza nagusiarekiko higadura latzaren erakusgarri: horrelakoetan, gauza bat baita hizkuntzen arteko elkarreragin osagarria, batetik besterako jariotasun oparoan; eta besterik da, tamalez,
|
hizkuntzaren
berezko gaitasun sorburuak ezabaturik, bigarren hizkuntza gisa darabilgunaren itxuraldatze bortitza.
|
|
2005
|
|
|
Hala ere, euskal esperientzia honek berebiziko garrantzia du Humboldten garapen intelektualean, ze, berak espresuki eta askotan aipatzen duen moduan, hemendik aurrera hizkuntzaren eta hizkuntzen ingurura ekarriko du bere antropologia. Euskara bezalako garapen literario urriko hizkuntza batekin topo egiteak, hain justu ere,
|
hizkuntzaren
berezko izaera antropologikoa antzematera eta onartzera eramaten du eta, jada esan bezala, baita gizakiaren humanizazioa, formazioa eta hezkuntza bertan oinarritu eta bertatik bideratu nahi izatera. Berak, beti ere, bere antropologia garatu nahi du eta, honetarako, garrantzitsua ikusten du euskaldunei eta euskarari buruzko" Monografia" bat egitea7:
|
|
|
Euskara bezalako hizkuntza bat ezagutzeak, ordura arte idazteko gutxi erabilia izan zen mintzaira batekin topo egiteak,
|
hizkuntzaren
berezko garrantzia beste nonbait ikustera eramaten du, alegia, honek giza-izakiarentzako duen funtsezko esanahian. Gizakiaren esentzia bera, azken finean, kontsideratu ere ezin da egin bere berezko linguistizitatetik at edo, bestela esanda, hizkuntza kontuan hartu gabe ezinezkoa da jakitea gizakia zer den eta zer izatera irits daitekeen.
|
|
2007
|
|
|
Antzinatean Aristoteles-ek grekeraren moldearen gainean kategorien taula logiko ontologiko absolutu bat ezarri zuen moduan pentsamendu unibertsalarentzat, egiten du Modernian Humboldt-ek, hizkuntzaren forma ideal bat ideatzen duenean (jokamolde hori bera ezin da ez bitxiki ilustratua kontsideratu!), munduko hizkuntza guztientzat parametroa izango dena, eta hain zuzen sanskritotik partituz ideatu hori alajaina, harekiko diferentziak hala, automatiko, betegabetasunak bilakatzen baitira beste guztientzat. Humboldt, dio G. Pätsch ek, hizkuntzalaritzaren bere kontzeptuagatik, bere burua harrapatuta aurkitu da puntu honetan, kontraesanetan katramilatua azkenean,
|
hizkuntzen artean
berezko balio hierarkia bat baietsiz eta ezetsiz619.
|
|
|
Horregatik esan dezakegu
|
hizkuntzak
berezkoa duela dimentsio humanizatzailea edo, bestela, hizkuntzak soilik ahalbidetzen diola gizakiari bere ingurunetik kritikoki urruntzen, gertatutakoari buruzko hausnarketa egiten, egin nahi duena aldez aurretik arrazoitzen... " Hizkuntzaren funtzio emantzipatzaile horiek", finean," autonomiaren eramaile bezala" edo" autoerrealizazioaren eta bizitza pertsonalaren estiloaren baliabide bezala" dihardute, horrela gizakiak aukera duelarik" bere burua berak izan nahi duenaren arabera moldatzeko" 124 Hala ere, aurrekoaz gain, Lochek beharrezkoa ikusten du hizkuntzaren zeregin askatzaile hori hizketa ekintza konkretuetan aztertzea —bai orokorrean bai hezkuntzan—, ze hitz egite hutsak ez du besterik gabe gizabanakoa humanizatzen.
|
|
|
Hizkuntzaren pedagogiari buruzko lehen puntu honetan, beraz," hizkuntzaren funtzio hezitzailea" antropologia filosofikoaren ikuspuntutik aztertzen saiatu gara, hizkuntza egiaz bai gizakiaren izaerarako bai berorren garapenerako funtsezkoa den heinean. Hain zuzen horregatik kritikatzen ditu Weisgerberrek" hizkuntza bitarteko huts bezala ezaugarritzen duten definizio" guztiak, hala nola," espresio bitarteko, informazio bitarteko edota komunikazio bitarteko" bezalako definizioak129 Horiek guztiak, esanguratsuak izanda ere, ez dira hainbeste hizkuntzaren definizioak baizik eta berorren aplikazioak, hau da,
|
hizkuntzaren
berezko eta sakoneko funtzio antropologikoaren baitatik ondorioztatutako funtzio deribatuak. Horren haritik uler dezakegu, ere, zergatik Lochek —" ikaskuntzaren eredu behavioristen" aurrean—" ikaskuntzaren eredu antropologikoa" hobesten duen130, eta baita ere zergatik Zabalzak —" irakaskuntzaren eredu teknologikoak" baino—" irakaskuntzaren eredu komunikatiboa" nahiago duen131 Xehetasun gehiagotan sartu gabe, eta bukatzeko, azpimarra dezagun honakoa:
|
|
|
Horrekin, alabaina,
|
hizkuntzaren
berezko dimentsio historikoa edota sozio-kulturala onartu baino ez dugu egiten, ze hizkuntzaren errealitatea egiaz hizkuntzen aniztasunean bakarrik izan daiteke egiaztatua. Eta aniztasunak, Pagliarok esan bezala, ezberdintasuna suposatzen du:
|
|
|
Azken batean,
|
hizkuntzaren
berezko historizitateak —hizkuntza ez da abstraktuki ‘zeruan’ existitzen— gizabanako eta gizataldeen hizkuntzetara garamatza, eta, egiaz, zentzu honetan erabiltzen du adibidez Humboldtek" hizkuntza nazionala" 143 kontzeptua.
|
|
|
Aipatu dugu, baina, gizakiaren izaera ez dela itxia —batek bere burua etenik gabeko prozesu batean osatzen du— eta, Bollnowek esan bezala, bertan paper eragile garrantzitsua jokatzen du hizkuntzak, horri esker bakarrik ahal baitaiteke gizakiaren izaera gauzatuz joan. " Hizkuntza eta hezkuntza", horrenbestez, autore horren obran maiz agertzen diren kontzeptuak dira, eta beroriek, egiaz, elkarreraginean —ez bakarrik elkarren ondoan— kontsideratzen dira, garbi geratzen delarik horrela egiazko aztergaia
|
hizkuntzaren
berezko funtzio hezitzailea dela. Horregatik esan dezakegu Bollnowen hizkuntzarekiko interes pedagogikoa ez dela didaktika linguistikoaren mailakoa, baizik eta bere egitasmoa hizkuntzak berak gizakiaren izaera osoan eta, bereziki, gizakiaren garapen integralean betetzen duen papera aztertzea dela.
|
|
|
Kontua da, beraz,
|
hizkuntzak
berezko funtzio antropologikoa duela —berori giza izakiaren eta giza garapenaren funtsezko osagaia dela— eta, horregatik, berebiziko garrantzia duela giza eta gizarte zientzia guztientzat eta, zehazki, pedagogiarentzat. Horren haritik, zera dio Lochek:
|
|
|
Baina, esan bezala, ezinbestekoa da aurretik —eta pedagogia orokorraren perspektibatik— hezkuntza bera eta bertan hizkuntzak betetzen duen papera kontsideratzea eta aztertzea. Horregatik, eta euskal hezkuntzaren perspektibatik, oso esanguratsua da ikustea nola teoria pedagogikoak
|
hizkuntzaren
berezko funtzio humanizatzaile batez hitz egiten duen: hizkuntza bera, alabaina, ez da hizkuntza historikoetan baino existitzen —gizakia erreala, egiaz, gizataldeetan bizi diren gizabanakoengan bakarrik den bezala— eta, ondorioz, modu batean edo bestean hitz egin behar dugu hemen ere euskararen berezko funtzio hezitzaileaz.
|
|
2008
|
|
|
Bi hizkuntzen arteko desoreka estrukturala dinamikoa da, esan nahi baita mugikorra eta mugitzen dela. Bi
|
hizkuntzen
berezko posizioak betierekoak ez dira.
|
|
|
Azken hamarkadetan identitate kontzeptua hain erabilia izan da hainbesteren ahotan eta hainbestetan, non gerta daitekeen kontzeptuaren arrastorik ez geratzea, baldin eta batzuek eta besteek kontzeptuaren aztarnak berreskuratu eta kontzeptua berriro eraikitzen ez badute. Berreraikitze horien artean, garrantzi handia du
|
hizkuntza
berezko kultura ezaugarriak —bizituak edota bizitutzat irudikatuak— dituen autokontzientzia kolektibo baten adierazletzat hartzen duen kontzeptuak. Hizkuntza fundatzaile bihur daiteke, sarritan oso desberdinenak diren konfigurazio eta emaitzen arabera.
|
|
|
Oker ez banago, mundu abertzalean hizkuntzaren zerizana kulturaren mendeko atal bat besterik ez da, eta euskara euskal kultura sistemaren baitako osagarri pasiboa. Euskal
|
hizkuntzaren
berezko gaitasun eta kemena. Hutsaren hurrengoa.
|
|
|
Horrela, hizkuntza baten egoerarik naturalenaren barreneko berezko aldaketa aztertzera irits gintezke, baina herri batean, Zaldibian, euskara batuaren oldarrak zerikustekorik ez duen garai bateko aldaketa gainera. Honelako iraultza baten aurretik izandako
|
hizkuntzaren
berezko jokaera da aztertu nahi dudana.
|
|
2009
|
|
|
Bertan sartzen dira, beraz, esparruok:
|
hizkuntzen
berezko edo, maizenik, ustezko tasunei buruz, hizkuntzen erabilerari buruz eta, azkenik, norbere taldeko edo beste hizkuntzako hiztunei buruzko iritzi jarrerak, bai eta jokabideak. Erabilera moduak ulertzeko eta erabileren zergatiak ezagutzeko funtsezkoa da, jakina, laugarren dimentsio hori.
|
|
|
Era berean, bulgariarrek, grekoek eta txipriotek alfabeto zirilikoa eta grekoa erabiltzen dute domeinu mota horietan. Beharrezko araudiak aldatu ondoren, erabiltzaileek datorren udazkenetik aurrera beren
|
hizkuntzaren
berezko karaktereekin “.eu” domeinu izenak erregistratzen hasi ahal izango dute. Horretarako, Europar Batasuneko 27 estatu kideetako batean finkatuta egon dute.
|
|
|
Estatuaren Administrazio Periferikoak autonomia erkidego bakoitzean berezko hizkuntzen erabilera normalizatzearen aldeko politika aktiboak abian jar ditzaten bultzatuko dute, bai eta tokian tokian indarrean dagoen legeria bete dadila ere. (...) Behar diren egintzak sustatuko dituzte batera, Espainiako Gobernuak unibertsitatez kanpoko nahitaezko irakaskuntzan, gutxienez, gaztelania ez beste
|
hizkuntza
berezkoen gaineko oinarrizko ezagutza sar dezan. (...) Espainiako Gobernuak ikasketa plan estatalean eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzetan islatzen diren historiari eta kulturari buruzko elementuak sar ditzan bultzatuko dute.
|
|
|
Printzipioetariko bat da euskara
|
hizkuntza
berezko edo propiotzat kontsideratzea. Oker dabil kontsiderazio horri kutsu eskluiente edo gaztelaniarekiko jarrera baztertzailerik aurkitu nahian dabilena.
|
|
|
Asko pentsatu eta arakatu beharra zegoen, latin
|
hizkuntzak
berezkoa zuen konzisioa (latinezkoa da hitza) baitu beste bertuteen (latinetikoa hau ere) artean azpimarragarrienetakoa.
|
|
|
Kategoria horien artean kategoria gramatikalak edo hizkuntzen estruktura semantikoa daude, esate baterako. Sistema horiek,
|
hizkuntzari
berezkoak zaizkionak, baldintza ditzakete hiztunaren ikuspuntu kontzeptuala eta bere interpretazio estetikoak.
|
|
2010
|
|
|
3 FranTziaKo legeriaren BilaKaera 20 urTe haueTan gai hori aldizkari honetan jorratu izan da (Coyos, Bat 67, Bat 70) 4 halere balio du datu nagusiak oroitaraztea eta azken gorabeherak azaltzea. hemen ere berriz bilakaera baikor batzuk izan direla ohartzen gara, nahiz eta eskualdetako
|
hizkuntzak
berezko legerik gabe egoten diren. ohartzen gara maila ideologikoaren hizkuntzen arteko desberdintza legeriaren desorekatasunean gauzatzen dela.
|
|
|
Esan dezagun, bestela,
|
hizkuntzaren
berezko dimentsio sozial horren egiazko kontzientzia hartzea —orain darabilgun zentzuan, bederen— ez dela XX. mendearen erdialdera arte gauzatzen. Baina" hemen", honela Moreno Fernandez," ez da ezer hutsetik hasten":
|
|
|
Modu horretan, bada, agerian geratzen da giza
|
hizkuntzaren
berezko izaera irekia dela, eta, ondorioz, gramatikara zuzenduriko generatibismoaren konpetentzia linguistikoa ez dela nahiko, hizkuntza hori finean pragmatikoki eta sozio kulturalki ere kontsideratu beharra dagoelako. Horrela iristen gara, bada," konpetentzia linguistikoaren" kontzeptura, zeinek egiaz tresna garrantzitsua osatzen duen hizkuntz fenomenoaz orokorrean eta hizkuntz irakaskuntzaz partikularki arduratzen diren egungo giza eta gizarte zientzia guztientzat.
|
|
|
Bata" borondatezko parte hartzea" da, zeinen arabera —honela Sierra— gurasoek bi gauzez" konbentzituta" egon behar duten, hala nola," komenigarria dela euren haurrek bigarren hizkuntza hori ikastea" eta" hizkuntza horretan ikastea dela hori lortzeko modurik onena" 295 Konbentzimendu hori, finean, funtsezkoa da ikasleak —hizkuntza berria dela eta— jarrera positiboa eduki eta jorra dezan. Bigarren baldintza, bestela, aipatutako" planteamendu komunikatiboarekin" lotuta dago, ze —Ruiz Bikandik adierazi bezala—" ahalegin didaktikoa" hor" hizkuntzaren alde ulergarrietan zentratu behar da", hain zuzen," beraren erabilerarako testuinguruak sortuz" 296
|
Hizkuntzak
berezkoa du intentzio komunikatiboa, eta, horrexegatik, bat egin dezakete xede hizkuntzak eta instrukzio hizkuntzak. Eta bukatzeko, zera diogu:
|
|
|
Kontua da, beraz, pedagogia linguistikoak serio hartu behar duela kontuan
|
hizkuntzaren
berezko funtzionaltasun soziala, eta, horren haritik, bere jarduera glotodidaktikoa ezinbestean oinarritu behar duela interakzioan, alegia, testuinguru bati loturiko giza interakzioan.
|
|
|
psikopedagogiak —hezkuntzaren helburua baino gehiago— prozesu didaktikoa bera aztertzen duen bezala, bada, hizkuntzaren psikopedagogiak ere glotodidaktikarekin edo hizkuntzen irakaskuntzarekin loturiko prozesuak kontsideratzen ditu bereziki. Diziplina horrek, beti ere, ez du ahazten
|
hizkuntzak
berezkoa duela dimentsio hezitzailea, eta, hortik abiatuz, ikuspuntu komunikatibo eta didaktikotik aztertzen du hizkuntzaren papera, bai interakzio pedagogikoan bai ikas irakas prozesuan. Baina hizkuntzarekiko psikopedagogiaren interesa glotodidaktikoa da batez ere; zentzu horretan, ezinbestean aipatu behar dira hemen hizkuntzak irakasteko erabili izan diren metodoak, horietatik batzuk psikologikoagoak eta beste batzuk humanistikoagoak izan direlarik.
|
|
|
Hizkuntza, jakina den bezala, giza eta gizarte zientzia ezberdinen aztergai garrantzitsuenetakoa da eta, horrela, pedagogiak ere badu interesik hizkuntzan, hain zuzen, berori bai hezkuntzaren bitarteko bai irakaskuntzaren objektu delako. Kontua da
|
hizkuntzak
berezkoa duela esanahi antropologikoa —hizkuntza edukitzeak ezaugarritzen du gizakia bereziki gizaki bezala—, eta, horrexegatik, hitz egin dezakegu ere hizkuntzaren funtzio humanizatzaileaz edota hizkuntzaren bidezko hezkuntzaz. Finean, gizakiaren" linguistizitatea" eta hizkuntzaren" humanitatea" elkarreraginean daude —gizakia eta hizkuntza, nola edo hala, bat datoz—, eta zentzu horretan hizkuntz irakaskuntza askoz ere gehiago da kuestio tekniko edota estrategia metodologiko bat baino.
|
|
2011
|
|
|
Afasikoek, hizkuntza galtzen doazela, hurrenkera berdinari jarraitzen diote, baina alderantziz. Esan liteke Izagirrek
|
hizkuntzaren
berezko kolonialismoa saihesten duela, erdi ume erdi afasiko bilakatuz. Koherentzia arraro bat dago Izagirreren sintaxiaren eta Metxaren ideologiaren artean.
|
|
|
bezalako definizioak. Horiek guztiak, esanguratsuak izanda ere, ez dira hainbeste hizkuntzaren definizioak, baizik eta berorren aplikazioak, hau da,
|
hizkuntzaren
berezko eta sakoneko funtzio antropologikoaren baitarik ondorioztatutako funtzio deribatuak? .
|
|
|
Frantses
|
hizkuntzaren
berezko barne dohainen apologia. Horra, besteak beste, hizkuntz inperialismoaren ezaugarri bat.
|
|
|
–Hizkuntza ofizialaren hiztunen datuei dagokienez, identitatearen eta
|
hizkuntzaren artean
berezko harremana dagoela adierazten dute, eta hizkuntza ofizialak hiztunari estatus politikoa, ekonomikoa eta soziala ematen diola erakusten dute?. Askoren artean, Hizkuntzen mundua.
|
|
|
Horren arabera," bi hizkuntza" ditu EAEko gizarteak (283 or.), nahiz eta EAEko hizkuntza aniztasuna hizkuntza ofizialetatik harago doan, eta bi hizkuntza ofizialak biztanleen zati batek baino ez dakizkien. Jakina da hiztunen zein funtzioen galera, edota superestratuaren bidezko
|
hizkuntzaren
berezko ezaugarrien urtzea, honako kasu hauetan baizik ez direla gertatzen: (a) hiztun oro bigarren hizkuntza berean elebidun bihurtu dutenean, edo (b) hiztun guztiek bigarren hizkuntza komunik izan ezean, hiztunak zein bere bigarren hizkuntzaren lurralde eremuaren arabera banaturik daudenean.
|
|
2012
|
|
|
Ofizialtasuna ez da
|
hizkuntzaren
berezko ezaugarria, hizkuntza bati esleitzen zaion estatusa baizik. Euskarak ofiziala behar du izan bere lurralde osoan, eta lau dimentsio hartuko dira kontuan:
|
|
2013
|
|
|
Aldiz, badira beste irakasle batzuk hobekuntza nabarmenik sumatzen ez dutenak. Ahozko
|
hizkuntzak
berezko duen emozioen munduari dagokionean ikasleek aitortuaren kontrakoa jaso da; hauen arabera, zenbat eta adinez gorago, orduan eta urduriago sentitzen dira jendaurrean. Etorkizuneko ikerketatan kontuan hartzeko gaia izango da hau ere.
|
|
2014
|
|
|
Hori eta, noski, erreka zikinen iturri garbien bila dabiltzanen hitzak. Lertxundik esan zuenez, poetek
|
hizkuntzaren
berezko indarra eta magia bilatzen dute guztiaren gainetik. Hizkuntzari txirbilak ateratzen saiatzen dira; hizkuntza behartzen; isil dauden hots, irudi eta ideiak hizketan jartzen.
|
|
|
Horregatik, hitz gurutzatuekin arazoak ditut.
|
Hizkuntzak
berezko ezaugarriak ditu, eta horiekin jolasten ikastean dago gakoa. Nik ikasi dut errearekin dantza egiten.
|
|
2015
|
|
|
Afasikoek, hizkuntza galtzen doazela, hurrenkera berdinari jarraitzen diote, baina alderantziz. Esan liteke Izagirre saiatzen dela
|
hizkuntzaren
berezko kolonialismoa saihesten, erdi ume erdi afasiko bilakatuz. Ez ote dago koherentzia arraro bat idazlearen sintaxiaren eta ideologiaren artean?
|
|
|
Beraz, jatorrizko hiztunengan (euskaldun zaharrengan, konparazio batean)
|
hizkuntzaren
berezko erabileratik abiatzen da prozesua; behar besteko erabilerak hizkuntzaren berezko ezagutza eskainiko dio jatorrizko hiztunari, eta, azkenik, hizkuntzaren behar besteko ezagutza horrek hiztunari bere ingurua interpretatu eta inguru horri erantzunak emateko tresna baliagarria damaionez, horrek hiztunaren behar adinako berezko motibazioa eragingo du; berezko motibazio horrek hizkuntza lantzer... Horra zirkulua itxirik.
|
|
|
Beraz, jatorrizko hiztunengan (euskaldun zaharrengan, konparazio batean) hizkuntzaren berezko erabileratik abiatzen da prozesua; behar besteko erabilerak
|
hizkuntzaren
berezko ezagutza eskainiko dio jatorrizko hiztunari, eta, azkenik, hizkuntzaren behar besteko ezagutza horrek hiztunari bere ingurua interpretatu eta inguru horri erantzunak emateko tresna baliagarria damaionez, horrek hiztunaren behar adinako berezko motibazioa eragingo du; berezko motibazio horrek hizkuntza lantzera bultzatuko du jatorrizko hiztuna, era horretan kultur motibazioa erdietsita; ho... Horra zirkulua itxirik.
|
|
|
Guztiarekin, agian, ikasle entzuleei espainiar zeinu
|
hizkuntzak
berezko dituen markatzaileespazialen inguruko lanketa aproposa izango litzateke, hizkuntzaren modalitateari estuki lotuakdauden mekanismoak garatu eta erabil ditzaten.
|
|
2016
|
|
|
Nago, hala ere, gizartea —euskaltzaleok barne— ez dela jabetu
|
hizkuntzak
berezkoa duen dimentsio sozialaz eta, hortaz, ezta bere esku hartzearen beharraz ere. Ardura euskalgintza sozial eta instituzionalaren gain uzten da, gaiari pentsatu bat eman gabe.
|
|
|
5 Txepetxek hizkuntzen ikasketa prozesu naturalaz ari denean dio haurrak
|
hizkuntzarekiko
berezko motibazioa garatzea honako bizipen hauen ondorio izan ohi dela: " es el resultado(...) de combinar lo útil con lo agradable, en un maridaje de lo lúdico con lo rentable" (Sánchez Carrión, 1987: 54).
|
|
|
Azken batean, euskarak berezko hiztunak behar ditu, bere bereak dituen hiztunak, komunikazio egoera guztietan euskara lehenetsiko duten hiztunak. Euskaltzale porrokatuak izan gabe eta izan beharrik gabe, modu naturalean,
|
hizkuntza
berezkoa dutelako, euskaraz bizi eta pentsatuko duten hiztunak eta, aldi berean, munduari zabalik dauden hiztun eleaniztunak. Izan ere, horrelako hiztunek, eta ez bestelakoek, emango diote bizi indarra eta iraupena euskarari.
|
|
2017
|
|
|
erdigunean den euskal identitatearen funts edo giltzarri, bertzelako identitate bati edo batzuei eransten zaien kolorea, eta abar. Jaiotzetik bertatik hizkuntzaren bitartez sozializatzen gara eta kultura barneratzen dugu. baina hizkuntza hautatu eta ikasten ahal dugu bizitzan zehar, eta, beraz,
|
hizkuntzak
berezkoaren eta ikasitakoaren arteko muga gainditzen du (urla, 2012: 67). beraz, hizkuntza identitate esentzialista baten logika baino, identitate performatibo batena bere egiten dute guraso horiek, bizitzan zehar eraiki eta eskuratzen ahal dena (hernández 2007:
|
|
|
Hortik ateratzea, gizakion makurkeria omen da, Jainkoak emandako lehen hizkuntzatik urrundu ahala giza hizkuntzak kutsatu dituzten hoben, aje eta okerrak. Baliteke jainko hizkuntzan halakorik ez izatea, ziur ez duela halakorik, garbi, aratz eta gardena izanen baita zeruetako hizkera, baldin eta santuen artean elkar aditzeko hizkera beharrik badago; baina giza
|
hizkuntzak
berezkoa du nahasmendua eta ez denboraren emanak lizundua, giza izaerak ere beregan baitu makurra eta makula, orbaina eta hobena, sortze beretik ez bada, gutxien gutxienez aita betikoak gure arbaso zaharrak Edeneko baratzatik egotzi zituenetik. Honetaz gaur arte erreparatu gabe nintzen eta, hara, gogoetaren hariak eta ariak zertara ekarri nauen:
|
|
|
Horregatik, horietaz aritzerakoan nahitaez kontsideratu dira horien dimentsio historiko, kultural, politiko eta abarrekoak ere. Euskal Herrira etorrita, beraz, Humboldt nazioaren eta
|
hizkuntzaren arteko
berezko loturaz jabetzen da, alegia, nolabaiteko betikotasun bat erakusten duen loturaz; horrenbestez, ez da harritzekoa Azurmendik gogora ekartzen digun K. a. V. mendeko Herodoto ere aktuala izatea. •
|
|
|
Hizkuntzak, hizkuntza minorizatuak, gainera, harremanen gaineko begirada kritiko ez hegemoniko bat ematen digu.
|
Hizkuntza
berezko eta minorizatuetatik pentsatzeak gertutasunetik pentsatzea dakar, zaintzatik, egunerokotasunetik, deszentratze batetik, kritikotasunetik eta subjektu eraldatzaileak eraikitzea jomugan izatetik.
|
|
|
Hain justu, garai bateko bertsolariek erabiltzen zituzten hitzak eta oraingoek erabiltzen dituztenak izugarri aldatu direlako, hizkuntza bera eraldatu egin delako, arrotz egiten zaie adineko bertsozale askori egungo bertsolaritza. Garai bateko entzuleak eta bertsolariek (euskaraz eskolatu gabeak biak) konpartitzen zuten musika tresnak ahozkoa zuen iturburu, euskalki, kontrakzio, fonetismo eta
|
hizkuntzak
berezko dituen ekonomia lege eta trikimailu guztiekin.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
berezko ikasketa aztertzerakoan, haurrak bere nortasuna hartzen duela aipatu dugu, pertsona izatearen ezagutza mintzo horren bidez heldu zaiola, bere barne pentsamenduarena baita.
|
|
2018
|
|
|
" Horregatik, euskara babestu eta normalizatzeko lana, Euskal Herriaren
|
hizkuntza
berezkoa eta komuna denez, lehenik, euskal botere publiko guztiei dagokie, baina euskal udalak bide erakusle izan behar dira eginkizun horretan. Ondorioz, lege honen asmoa da aitzindari izatea prozesu batean non botere publiko guztiek apustu irmoa egin behar baitute euskararen alde, haren normalizazio desiratua eta erabateko garapena galarazten edo oztopatzen duten trabak erauziz.
|
|
|
Egoera normalizatu batean dagoen hizkuntzak hiztunengan eragindako behar hori berezkoa du, naturala.
|
Hizkuntzaren
berezko hiztunentzat, batik bat elebidundu gabe daudenentzat, hizkuntzaren beharra ikusezina da: berezko adierazpide duten hizkuntzaren erabilera erabat arrunt eta ohikoa zaie.
|
|
|
Erabileraren bizilegean, euskara bere senetik, bere muinetik, sorberrituko duten hiztunak. Euskaltzale porrokatuak izan gabe, eta izan beharrik gabe, modu naturalean,
|
hizkuntza
berezkoa dutelako, euskaraz bizi eta euskaratik pentsatuko duten hiztunak eta, aldi berean, munduari zabalik dauden hiztun eleaniztunak. Izan ere, horrelako hiztunek, eta ez bestelakoek, emango diote bizi indarra eta iraupena euskarari.
|
|
|
Horretarako, argi eta garbi ezarri lirateke euskara sustatu eta erabiltzeko baliabideak, euskara jakin eta erabiltzeko neurriak eta, aldi berean, erabat saihestu, hizkuntza dela-eta izan daitezkeen bazterketak. Euskararen ikaskuntza eta erabilera bermatu behar dira, herritar bakoitzak hautatzeko duen eskubidea errespetatuz. ..., euskara ere hizkuntza dinamikoa da eta, beraz, bizitzarako komunikazio tresna behar du izan, hala kultura nola gizarte komunikazioan. Foru Komunitatean gaur den egunean indarrean dagoen eremukako zatiketa linguistikoa alde batera uztea, horietarako guztietarako oztopo eta eragozpen besterik ez baita. Argi uztea euskara, hizkuntza ofiziala izateaz gainera, Nafarroako eta beste lurralde batzuetako
|
hizkuntza
berezkoa dela, eta, orobat, beste lurralde horiekin euskararen arloko gai komunetan lankidetza egokia antolatu behar dela. Hizkuntzaren etorkizunerako erabakigarriak diren erabilera esparruak finkatzea, nafarrek euskara erabiltzeko duten eskubidea bermatzeko. Hartara, esparru horien artean daude administrazio publikoa, justizia administrazioa, dokumentu publikoak, erregistro publikoak, kontsumitzaile eta erabiltzaileei emandako informazioa eta publizitatea eta, orobat, euskararen erabilera esparru sozioekonomikoan ere sustatzea. Euskara erabiltzeko printzipioa, kalitatezko euskaran oinarritua eta komunikazio testuinguru bakoitzari egokitua, betiere Euskaltzaindiaren irizpideei jarraikiz, Euskaltzaindia arlo honetan kontsultarako erakunde ofiziala baita eta, aldi berean, berretsiz Akademiak hizkuntza arloan duen aginpidea.
|
|
|
Plazerez amets egin nuen Euskal Herriko koblakarien asmoak ez zuela sekula deus ere kantore gaztelaua bezalakorik sortu. Gure lehengoek, herriaren ospea oroitarazi edo nahigabeak deitoratzeko heroidak kantatzen zituztelarik, goratasun biblikoz egiten zuten eta arbasoen garaiko ohiduren zuzentasunak, bat bateko bertso eder horietaz beterik, iberiar
|
hizkuntzaren
berezko poesia oraino azkartzen du.Aragoiko herriaz den bezainbatean, kaputxinoak gerlarako dei egin nahi baitzion, haren independentzia eta foruak aspaldian kendu dizkio erregetza gaztelauaren absolutismoak eta haren ibarretan nafar oldartzearen hotsak oihartzun guti ukan du. Iraultzaren dramari so, iduri du aragoitarrak geroko bandera bat itxaroten duela bere libertatearen aldeko sentimenduak iratzarraraziko dituena.
|
|
2020
|
|
|
189) hitzetan, estandarizazioa hizkuntza batzeko bi dea litzateke.
|
Hizkuntzak
berezkoa duen banatzeko edo bereizteko (dialek toetan, adibidez) joeraren aurrean, estandarizazioak (gutxieneko) uniformetasuna eta batasuna dakartza. Estandarizazio prozesuaren bidez aldaera estandarra eratzen da; eremu zabal baten (hiztun elkargo baten) hizkera komuna litzateke aldaera hori, eskolan irakasten dena eta eremu publikoetan erabiltzekoa, bereziki idatzirako eta testuinguru formaletarako eratua (Auer 2005:
|
|
2021
|
|
|
Ez dut hitz hori gehiegi maite, baina badakizue zer esan nahi dudan, boteretsu egiten gaitu. Hegan egin dezakegula frogatzen digu, Euskaltzaindiaren ateetatik haratago ez dagoela guk ulertu ezin dezakegun ezer esaten digu, geure gaitasun guztien jabe garela esaten digu,
|
hizkuntzaren
berezko harremanaren jabetza guztia geuri dagokigula baieztatzen du, eta hizkuntza deitzen dugun sistema linbiko, organiko eta teluriko hau osasuntsuago bilakatzen du. XV. mendean, begira zer idatzi zuen Jorge Manriquek bere aita hil zitzaionean:
|
|
|
Eta mota guztietako hizkuntza azterketetan burdinazko arau bilakatu zuten. Zoritxarrez, irizpide berriek kalte nabarmena egin zioten
|
hizkuntzaren
berezko orekari, hainbat eremu terminologiko hankamotz utziz. Nolanahi ere, gomendioa zen, jatorrizko gaztelania zaharkitu eta ez zehatza gainditzeko bidean zalantzarik sortuz gero, euskarazko maileguak aukeratzea, badaezpada.
|
|
|
Jakina, euskara ez da horrelako ezer; hitz egiten ez duten eta balio kulturalik aitortzen ez dioten horiek hala antzematen dute. Baina gutxitan egiten da
|
hizkuntzak
berezkoa duenaren eta ezezagutzak eragindako aurreiritzien arteko bereizketa. Nancy C. Dorianek hizkuntzarekiko jarrera hori Mendebaldeko hizkuntz ideologiekin lotzen du, zeinen arabera hizkuntza indoeuroparrak pentsamendu kritikorako ‘hobeto’ prestatuta dauden eta genealogia horretatik kanpo geratzen diren hizkuntzak barbarotzat hartuak diren.
|
|
2022
|
|
|
Hain zuzen, marka azterketa honen bigarren urratsa. Asoziazio horiek funtzionalak(
|
hizkuntzaren
berezko ezaugarri gisa hartuak) edo sinbolikoak izan daitezke.
|
|
|
Izan ere, gure ustez, badago zinez kezkatzen gaituen oinarria: ofizialak eta berezkoak ez diren
|
hizkuntzei
berezko hizkuntzari baino garrantzi handiagoa emango zaie. Hartara, zergatik egoera gutxituan dagoen kolektiboarekiko neurri proaktiboak hartu beharrean, herritar horiek are gehiago baztertu edota ikusgabetuko dituzten neurriak?
|
|
2023
|
|
|
Nagusitzen ari zaie, ari zaigu gaztelaniaren musika, eta badator badator ingelesarena: berez letraren bidelagun leiala izan behar luke, letren arteko harremana sintonizatzen duen intonazio propioa, baina jardun euskarazkoari gero eta gutxiago entzuten zaio
|
hizkuntzak
berezkoa duen aire propioa. Euskararena ez den musika entzuten zaio, gero eta sarriago, hainbat esatari eta aktoreri, hainbat irakasle xumeri bezala hainbat katedratikori.
|
|
|
Zernahi zelarik garaiko intelligentsia ren balorazioa, herritarren onarpen osoa zuen bertsolaritzak; letragabeko zen gehiengoarentzat, hitza jolas bilakaturik, (ahozko) literatur beharrak betetzen zituzkeen,
|
hizkuntzarekiko
berezko lotura —motibazioa— indartuz, alde batetik, eta ludikotasun nahiak asez, bestetik, komunitatea osatuz bidenabar.
|
|
|
Beste era bateko bizimodua eskatzen baitu: hizkuntza bakarra jakin, entzun, irakurri, mintzatu eta idatzi edo akaso, aukeran, hobe jakin, entzun eta mintzatu soilik, irakurri eta idatzi gabe,
|
hizkuntzaren
berezko eremu geografiko eta sozialean, eta hartan murgilduta bizi hartaz oso kontziente izan gabe, arraina uretan bezala. Globalizazioaren antipodak.
|