|
2006
|
|
|
Soziolinguistika izenekoa hain zuzen. Eta gradu osteko (doktoraduan, kasu honetan) mailako
|
bi
ikastarotan oinarrizko irakasgai bana daude: Soziolinguistikaren Oinarri eta Hastapenak, eta Ukitutako Hizkuntzen Soziolinguistika izenekoak, denak irakasle batek emanak.
|
|
|
Soziolinguistikaren Oinarri eta Hastapenak, eta Ukitutako Hizkuntzen Soziolinguistika izenekoak, denak irakasle batek emanak. (Aipa daitezke beste
|
bi
irakasgai ere, Filologia titulazioan, soziolinguistikan (modu zabalean ulertuta) sartzen direnak: Hizkuntzalaritza Aplikatua eta Psikolinguistika izenekoak; hauek ere hautazkoak dira). soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 19
|
|
|
1) Irakasle Ikasketa gradu mailako titulazioan: Eleaniztasuna eta Hezkuntza, eta Euskara eta bere Didaktika izeneko
|
bi
irakasgai daude, biak derrigorrezkoak diruditenak.
|
|
|
1) Irakasle Ikasketa gradu mailako titulazioan: Eleaniztasuna eta Hezkuntza, eta Euskara eta bere Didaktika izeneko bi irakasgai daude,
|
biak
derrigorrezkoak diruditenak.
|
|
|
2) Psikopedagogia izeneko bigarren zikloko lizentziatura mailako titulazioan, berriz: a) Hizkuntzen Psikopedagogia eta Esku Hartze Psikopedagogikoa izeneko
|
bi
ibilbidetan: Helduen Irakaskuntza:
|
|
|
bestelako guztiak (UEU, HIZNET).
|
Bien arteko
ezberdintasunak nabariak dira, adibidez: arruntean gehiago espero zitekeen soziolinguistika arloa modu aberatsagoan (irakasgai gehiagorekin) eta normalagoan (irakasgai derrigorrezkoekin) aurkitzea, baina alderantziz gertatzen da gure testuinguruan, salbuespenak salbuespen, MUrekin gertatzen den bezala.
|
|
|
baldintza onenak izanik (publikoa delako, gizartean adostua dagoelako, handiena eta zabalduena delako, eta abar), modu eta neurri kaskarrenean erantzuten dio bere testuinguru sozialean (euskal testuinguruan) ematen den aztergai berezi handieneko bati:
|
bi
hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz. Egia da irakaskuntzan bi hizkuntza eredu irekita dituela, euskarazkoa eta erdarazkoa, baita euskarazko materialak sortzen ekiten duela ere; baina nahikoa al da hori?
|
|
|
bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz. Egia da irakaskuntzan
|
bi
hizkuntza eredu irekita dituela, euskarazkoa eta erdarazkoa, baita euskarazko materialak sortzen ekiten duela ere; baina nahikoa al da hori. Soziolinguistikari ez al litzaioke eman leku egokiagorik?
|
|
|
Egoera honek erakusten du, besteak beste: a) euskararen normalizazio bidean (baita eleaniztun bihurtze prozesuan ere), ezinbestekoa zaigula, oraingoz behintzat, instituzio ofizialak eta erakunde sozialak
|
biak
normalizazio bidean eragiteko, baita unibertsitate munduan ere; b) egungo egoera hau egoera nahiko extraordinarioa dela, egoera nahiko anormal batean gaudela, egoera normalean nahikoa izan lukeelako bide bakarrak. Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin.
|
|
|
1) egungo egoeraren diagnosia: hizkuntzaren egoera, eta immigrazioa eta aniztasuna,
|
bi
zutabetan zehar, alderdi hauek aztertuz: mehatxuak (kanpoko alderdi kaltegarriak), ahultasunak (barneko alderdi kaltegarriak), aukerak (kanpoko alderdi aldekoak), indar guneak (barneko alderdi aldekoak); 2) eremu urriko hizkuntza baten normalizazio politika testuinguru askotarikoan:
|
|
|
behean zehazten diren Titulazio batzuetako Bigarren Zikloan (Lizentziaturako 3° edo 4° ikasturtean), Hirugarren Zikloan (Doktorego Programetan alegia) eta Graduosteko Ikastaroetan (Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketen Masterra, rako aurreikusita). Lizentziaturaren egungo ikasketetan irakasgaia hautazkoa da, Doktorego Programetan, batetik Hizkuntzalaritzakoan eta bestetik Hizkuntzalaritza Aplikatukoan, irakasten diren ikastaroak (3na kreditu Doktorego Pro� grama
|
bietan
) oinarrizkoak izan arren. Gure ustez, iker adar honen agerpena oso txikia da, eta baita ezegonkorra ere, ez da-eta berez derrigorrezko irakasgaia eta esleitzen zaizkion kredituak (6 kreditu) oso gutxi dira-eta, Filologietan eta Itzulpengintza eta Interpretaritzan Lizentziatu titulua lortzeko egin behar diren beste irakasgai batzuekin konparatzen badugu behintzat.
|
|
|
etxean maizen euskara erabiltzen dutenak (etxeko euskaldunak) Hiztun elebiduna: etxean maizen
|
biak
(euskara zein gaztelera) erabiltzen dituztenak (etxeko elebidunak). Erdalduna: etxean maizen gaztelera erabiltzen dutenak (etxeko erdaldunak).
|
|
|
" Euskarari eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez
|
biak
ezinbestekoak dira"
|
|
|
Berezko prozesu bezala planteatu ezkero euskararenak urte gutxitan egina du eta, hori da, hain zuzen ere, Euskal Herriko zenbait lurraldetan gertatzen hasia dena (Zuberoan,...). Euskarari eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez
|
biak
dira ezinbestekoak.
|
|
|
" Euskaldunen elebiduntze goiztiarrak ezkor eragiten du euskararen erabileran" multzo horien ezaugarri soziodemografikoak dira, besteak beste, bilakaera horren deskribatzailerik adierazgarrienak. Nolanahi ere, gure hizkuntzen arteko ukipen egoera honetan zenbatzen diren hiztun bakarrak euskaldunak izanik, biztanleria binakatu egiten da, hots,
|
bi
hiztun multzotan banatu. Gure kasuan hirugarren multzoa izanagatik, ia euskaldunak, horrek hizkuntzen arteko mugimendua baino ez du adierazten.
|
|
|
Ondorengo maiztasun poligonoetan adinaren araberako haustura antzeman daiteke. Euskaldunen artean ohiko hiru multzo berezi ditugu, alfabetatuak, partzialki alfabetatuak eta alfabetatu gabekoak; hiru multzo horiek
|
bitan
bana daitezke, alfabetatuak eta besteak alegia. Aurrera begira, euskara normalizatu ahala, partzialki alfabetatu eta alfabetatu gabekoen multzoak txikiagotuko dira, gazteenetan horrela ikusten da.
|
|
|
" Euskal Herriko hizkuntz egoerari lotuta hitz gako
|
bi
proposatuko genituzke: aniztasuna eta aldakortasuna"
|
|
|
Honek ez du adierazten hiztun jakin batek zenbatetan egiten duen euskaraz, baizik eta adin taldekoen artean ehuneko zenbatek aitortzen duen euskaraz egiten duela. Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa
|
bitan
bana daiteke. Batetik 35 urtetik beherakoak, hauen artean erabilera tasa% 75ekoa baino txikiagoa izanik eta, bestetik, 35 urtetik gorakoak euskararekiko atxikimendu handienekoak hain zuzen ere.
|
|
|
Azken buru hazkuntzaren gehikuntza hiru osagaiz azal daiteke, parentesi artean zein bere aldetik isolatu ditugunak alegia. Aurreko
|
bi
ekuazioen arteko urratsan Xi ren batukariak desagertzen direlarik gainontzeko batukinak adin tarteen arabera berrantolatu ditugu. Egindako deskonposaketa eginda ere are xeheago egin daitekelakoan gaude.
|
|
|
Batetik bereiz dezagun edozein biztanleriari, euskaldungoari ere, dagokion berezko hazkuntza. Bestetik X1, gure kasuan 1981eko 2 urte bitarteko euskaldunak,
|
bi
multzotan bana genitzake, 1986 urtean 7 urte bitartekoak ziratekeenak eta gainontzekoak, 1986an 16 urte bitartekoak ziratekeenak alegia. Horretarako adin taldeen proportzio banaketa zein nolakoa den ikusirik honela egin genezake:
|
|
|
Ekuazioan agertzen diren moduan, aurrena, adin talde gazteenetan emandako hazkuntza; honetan deskonposaketa berri bat egin dugu: euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion
|
bi
faktoreak hurrenez hurren. Hurrena adin talde zaharrenetan ematen den hazkuntza; izan ere urte jakin batean 65 urte bitartekoak (X12) direnak handik bost urtetara 70 urte baino gehiagokoak (Y13) izan behar baitute.
|
|
|
" Berreuskalduntzea
|
bi
norabidetako prozesua da. Zenbait kasutan hiztunak irabazi (erdaldungoaren bizkar) eta bestetan galdu.
|
|
|
Hiztunak, euskaldunak zehazki, jatorrizkoak (berezko hazkuntza), eskolak ekarrita, bere kasa edo euskaltegietan euskaldunduak,... izan daitezke baina euskaldunak, gainontzeko edozein hiztun bezala, hil daitezke (berezko galera), Euskal Herritik aldegin edo, eta gure egoeran eta hori bakarrik euskaldunei gerta dakieke, euskara ahaztu eta euskaldun izateari utzi. Ondorioz berreuskalduntzea
|
bi
norabidetako prozesua da. VII. Taulan agertzen den modukoa, hain zuzen ere, zenbait kasutan hiztunak irabazi (erdaldungoaren bizkar) eta bestetan galdu.
|
|
|
Sinpletasuna (partsimonia) izan da jarritako oinarria arazo anitza eta konplexua aztertzerakoan. Berreuskalduntzea
|
bi
norabidetako prozesua da, hiztunak irabazi eta galdu egiten dira. Euskaldunak jatorrizkoak, eskolak euskaldunduta edo beranduago bere kasa edo euskaltegietan ikasitakoak, baina euskaldunak, beste hiztunak bezala, hil, Euskal Herritik alde egin, edo, hiztun normalizatuek ez bezala, euskara ahaztu eta euskaldunak izateari utz diezaiokete.
|
|
|
Euskaldungoaren banaketa adin taldeka aztertzeko,
|
bi
eratara irakur dezakegu taula. Ikus daitekeenez muturretako adin tarteak ezik gainontzekoak 5 urtetako zabalera berekoak dira, Zentsu eta Udal Errolden arteko urte kopuru bera hain zuzen ere1 Horrela 1981ean 16 urte bitartekoak zirenak handik bost urtetara (1986ko Udal Errolda), 20 adin tartean bilatu genituzke.
|
|
|
Dena den gure ikuspegia gehiago zehaztu nahian Euskal Herriko hizkuntz egoerari lotuta hitz gako
|
bi
proposatuko genituzke: aniztasuna eta aldakortasuna.
|
|
|
Soziolinguistika arlo urria da Deustuko Unibertsitatean. Fakultate
|
bitatik
bideratu daiteke holako lana: Filosof� a eta Letren Fakultateko Filologia sailetik eta Soziologiatik.
|
|
|
Bourdieu k, bere aldetik, hizkuntza komunitatea definitzen du merkatu bat gisa non, hizkuntza pratikak ebaluatuak izateaz gain, indar harreman sinbolikoak gauzatzen diren.
|
Bi
kasuetan, hizkuntzaren erabilera ezberdinetatik habiatuz, pratika horiei loturiko jarrera, balore eta irudiak agertarazi nahi dira baita hizkuntza egoeren dinamikan dituzten eraginak ere. morfosintaksiak ere ezberdintasunak agertarazten dituelarik. Tuaillon ek dion bezala," erregionalismo gramatikala bizirik dago ez baita urririk.
|
|
|
Boyer-ek dion gisara," frantses herrikoak ez du frantses arautuaren erlatiboaren sistema konplexua errespetatzen.
|
Bi
ibilmolde gramatikalak gehitzen dituen morfemo zerrenda batek ezaugarritzen du: menderatze tresna bat eta izenordain bat".
|
|
|
Ondoren, hizkuntzen arteko harreman baketsuak edo bortitzak jorratuko dira testuingu geopolitiko batzuetan non
|
bi
hizkuntzek idar harreman bat daukaten arrazoi politiko administratibo ala sozio-ekonomikoengatik. Kasu horietan, hizkuntza batzuk gutxituak, eskualdekoak ala lekukoak bezala izendatuak dira, hizkuntza nagusia nazionaltzat ala ofizialtzat jotzen den bitartean.
|
|
|
Diglosia konzeptua XIX. Mendean agertzen da eta Fergusson zein Fishman-ek ezagutarazi dute. Laburbilduz, esan daiteke ipar ameriketako soziolinguistentzako diglosiak hizkuntza bateko
|
bi
aldaeren ala bi hizkuntzen arteko erabilera funtzionalaren banaketa adierazten duela. Diglosiataz hitz egiten da bi hizkuntzen arteko erabilera oso argiki berezia delarik.
|
|
|
Diglosia konzeptua XIX. Mendean agertzen da eta Fergusson zein Fishman-ek ezagutarazi dute. Laburbilduz, esan daiteke ipar ameriketako soziolinguistentzako diglosiak hizkuntza bateko bi aldaeren ala
|
bi
hizkuntzen arteko erabilera funtzionalaren banaketa adierazten duela. Diglosiataz hitz egiten da bi hizkuntzen arteko erabilera oso argiki berezia delarik.
|
|
|
Laburbilduz, esan daiteke ipar ameriketako soziolinguistentzako diglosiak hizkuntza bateko bi aldaeren ala bi hizkuntzen arteko erabilera funtzionalaren banaketa adierazten duela. Diglosiataz hitz egiten da
|
bi
hizkuntzen arteko erabilera oso argiki berezia delarik. Adibidez, Frantsesa hizkuntza formal, ofizial eta prestigioduna den bitartean, euskara hizkuntza arrunta bezain gutxietsia lez ikusia da.
|
|
|
Lafont ek dion bezala: " diglosiaren irudiak
|
bi
motatakoak dira: alde batetik, usadioak onartarazten dituen desbalorapenak sendotzen ditu eta, beste aldetik, ordainketa mugimendu are eta indartsuago bat eragiten du zapaldua dagoen hizkuntza mehatxatua sentitzen denean, Bourdieu ren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu behar da ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek erabili nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu behar dira".
|
|
|
Hizkuntza politika konzeptua hizkuntza planifikazio nozioari loturik dago, gertaera bereko
|
bi
aldeak baitira.
|
|
|
Hizkuntza politika konzeptua hizkuntza planifikazio nozioari loturik dago, gertaera bereko
|
bi
aldeak baitira. Zentzu horretan, hizkuntza planifikazioa, aukera, begiramen eta ikuspegi batzuen gauzapena eta instituzionalizazioa da.
|
|
|
hizkuntzen arteko harreman baketsu ala gatazkatsuak hizkuntza politika baten bidez jorratu nahi direlarik, beraien osagai indibidual zein kolektiboak kontutan hartu behar dira, zeren hizkuntz aniztasuna komunitateen eta pertsonen kontua da. Beraz, hizkuntza politika guztiek
|
bi
oinarri kontutan hartzen dituzte:
|
|
|
Printzipioz, Estadu guzien helburua
|
bi
edo hiru hizkuntzen artean dauden zapalkuntza eta gatazka harremanak desagertaraztea da giro baketsu batean. Haatik, hizkuntza politika ez da bakarrik zein simpleki osatzen eta gauzatzen, alde batetik, eta, beste aldetik, hizkuntzen arteko harreman baketsuak ez dira soilik lortzen goi mailako erabakien bidez, gizarte zibilaren eta berau osatzen duten gizakien ekintzei lotua dago.
|
|
|
Frantziaren kasua aztertzerakoan, ohartzen gara 1960 hamarkadaren amaierarik landa hizkuntza politikak
|
bi
itxura hartu dituela, batetik, frantsesaren erabilerari loturikoa (1975 eta 1994ko legeak) eta, bestetik, erakunde ezberdinen sorrera. Duela denbora gutxi sortu diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi diote, batik bat hiztegigintzan. da, hizkuntza politikaren tresnak baitira zailtasun egoera batean dagoen hizkuntza sustatu eta aintzinarazteko.
|
|
|
Frantziaren kasua aztertzerakoan, ohartzen gara 1960 hamarkadaren amaierarik landa hizkuntza politikak
|
bi
itxura hartu dituela, batetik, frantsesaren erabilerari loturikoa (1975 eta 1994ko legeak) eta, bestetik, erakunde ezberdinen sorrera. Duela denbora gutxi sortu diren legeek ingelesaren eragin geroz eta handiagoari aurre egin nahi diote, batik bat hiztegigintzan.
|
|
|
1980 hamarkadan sortutako erakundeek,
|
bi
itxura hartu dituzte funtsean: 1) Lehen Ministroari loturiko barne instituzioak, esaterako Hizkuntza Frantsesaren Ordezkaritza Orokorra ala Hizkuntza Frantsesaren Goi Kontseilua, eta 2) kanpoari begira dauden erakundeak, hala nola, Frankofoniaren Goi Kontseilua eta, beste maila batean, Kultura eta Teknika Lankidetzaren Bulegoa.
|
|
|
Ekonomiaren mundializazioak eta informazioaren eta komunikazioaren teknologia berrien agerpenak joera hori areagotu dute, hartu emanak ugalduz eta elkar ezagutza hobetuz. Hala ere,
|
bi
faktorek trukaketa horiek mugatu dituzte, batetik, hizkuntzaren oztopoak zeren artikulu eta liburu frango inglesez eta, maila txikiago batean, frantsesez idatziak daude eta, bestetik, herri bakoitzean nagusi diren iritzi, ohitura eta erreferentziak, nahiko ezberdinak izateaz gain, egonkorrak dira.❚
|
|
|
Bourdieu k, bere aldetik, hizkuntza komunitatea definitzen du merkatu bat gisa non, hizkuntza pratikak ebaluatuak izateaz gain, indar harreman sinbolikoak gauzatzen diren.
|
Bi
kasuetan, hizkuntzaren erabilera ezberdinetatik habiatuz, pratika horiei loturiko jarrera, balore eta irudiak agertarazi nahi dira baita hizkuntza egoeren dinamikan dituzten eraginak ere.
|
|
|
Ikaslea nahi duenean hasten da lanean eta urtebete dauka irakasgaiaren betebehar guztiak egiteko: 26 irakasgairi buruzko lan laburrak eta azterketa
|
bi
.
|
|
2007
|
|
|
" Izenari buruz
|
bi
hitz. Nik Alfabetatze Euskalduntze Mugimendua deitzen diot. Herri mugimendua delako.
|
|
|
Liskarrak, tirabirak, kristorenak eta
|
bi
pasa eta gero, 2007ko martxoan gaude eta argi eta garbi esan behar dugu HEA sektore indartsua dela, bere historiari uko egin barik, erronkei aurre egiten jakin izan duena eta egoerarik txarrenean ere aurrera egiten jakin duena.
|
|
|
Kanpaina hauetan euskaraz komunikatzeko egoerarik arruntenetan moldatzeko ikastunitateak landuko lirateke komunikabideetan; adibidez, tabernan: "
|
bi
zurito eta beltz bat. Zenbat da?
|
|
|
•" Euskara, Euskal Herriko berezko hizkuntza baita, Euskadiko hizkuntza ofiziala izango da, gaztelaniarekin batera, eta hiritar guztiek dute
|
bi
hizkuntzak ezagutu eta erabiltzeko eskubidea.
|
|
|
• Autonomi Erkidegoko erakunde komunek, Euskal Herriko aniztasun soziolinguistikoa kontuan harturik,
|
bi
hizkuntzen erabilera bermatu, haien izaera ofiziala arautu eta hura ikasteko behar diren neurri eta baliabideak eratu eta arautuko dituzte."
|
|
|
Hala ere, oinarri 2005 ikasturtea izango bada ere, beste
|
bi
ikasturteren erreferentzia historikoa ere egingo da. Alde batetik ikasturtea, ikaslerik gehien izan den ikasturtea.
|
|
|
Matrikulak: ikasle ikastaroak neurtzen dituela esan genezake; helduen alfabetatze eta euskalduntzearen antolaketan hain ikastaro ezberdinak izaki,
|
bi
ikastaro egin dituen ikasleak bi matrikula egin dituela esaten dugu, eta horrela zenbatzen.
|
|
|
Matrikulak: ikasle ikastaroak neurtzen dituela esan genezake; helduen alfabetatze eta euskalduntzearen antolaketan hain ikastaro ezberdinak izaki, bi ikastaro egin dituen ikasleak
|
bi
matrikula egin dituela esaten dugu, eta horrela zenbatzen.
|
|
|
Eta ikasle orduak, ikasle bakoitza ikasle izan den bitartean emandako orduen batura da. Erreferentziazko azken
|
bi
ikasturteetan, ikasle bakoitzaren hasieraeta amaiera egunak zehazten direnez, gai honen jarraipen zehatza egin daiteke. Baina ez horrela 1995, eta horregatik ez da datu hau zehazten.
|
|
|
Zentzu honetan, Nafarroan
|
bi
faktore nagusi dira helduak euskara ikasteari gero eta gehiago uzten diotela argitzeko garaian kontuan izatekoak.
|
|
|
Urteak aurrera joan ahala, eta AEKn bertan izandako pentsamolde ezberdinen harira, banatu egin zen erakundea, eta hortik abiatuz sortu ziren orain AEK eta IKA moduan ezagutzen ditugun
|
bi
erakundeak. Egun bi erakundeok dira Nafarroan lurralde osoan euskara ikastea posible egiten duten euskaltegien sareak, euskaltegi sare publikoak ez baitu horretarako biderik ematen.
|
|
|
Urteak aurrera joan ahala, eta AEKn bertan izandako pentsamolde ezberdinen harira, banatu egin zen erakundea, eta hortik abiatuz sortu ziren orain AEK eta IKA moduan ezagutzen ditugun bi erakundeak. Egun
|
bi
erakundeok dira Nafarroan lurralde osoan euskara ikastea posible egiten duten euskaltegien sareak, euskaltegi sare publikoak ez baitu horretarako biderik ematen.
|
|
|
Zentzu honetan, Nafarroan
|
bi
faktore nagusi dira helduak euskara ikasteari gero eta gehiago uzten diotela argitzeko garaian kontuan izatekoak. Batetik, aipatu dudan derrigortasun eza, eskakizun publiko eza da.
|
|
|
Lesaka), Iruñean, Barañainen, Atarrabian, Eguesen, Zarrakaztelun, eta Vianan eta Mendabian. Azken
|
bi
hauek Arabako Errioxako euskaltegiaren barnean.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian helduen euskalduntze alfabetatzea aipatzerakoan
|
bi
datu azpimarratu behar dira. Lehenik, herri ekimenaz ari gara oroz gainetik.
|
|
|
AEK k bakarrik proposatzen ditu eta
|
bi
motakoak dira: barnetegiak eta ikastaro trinkoak (aste bat edo bikoak).
|
|
|
• Bost azterlanetan (Arratibel, 1994, 1999; Perales, 1989, 1996, 2000) aztertu dira motibazioaren alorreko aldagaiekin batera ikaslearen lorpen emaitzak. Urratsa horietako
|
bitan
; ikaslearen autoebaluazioa bitan; irakaslearen ebaluazioa hirutan, eta, mintzamena, idazmena, irakurmena eta gramatika ariketa batean. Motibazioaren alorreko aldagaien eta lorpen emaitzen arteko erlazio hori ez da beti era sendoan bistaratu.
|
|
|
• Bost azterlanetan (Arratibel, 1994, 1999; Perales, 1989, 1996, 2000) aztertu dira motibazioaren alorreko aldagaiekin batera ikaslearen lorpen emaitzak. Urratsa horietako bitan; ikaslearen autoebaluazioa
|
bitan
; irakaslearen ebaluazioa hirutan, eta, mintzamena, idazmena, irakurmena eta gramatika ariketa batean. Motibazioaren alorreko aldagaien eta lorpen emaitzen arteko erlazio hori ez da beti era sendoan bistaratu.
|
|
|
Lotura falta edota espero genezakeena baino ahulago izatea bat dator gurearekin antzik handiena duen beste testuinguru batean berriki egindako azterlan baten datuekin. Pritchard ek eta Newcombe k (2001) galesa ikasten ari ziren helduen motibazioa aztertu zuten eta beren ondorioa izan zen noranzko integratiboa noranzko instrumentalari nagusitzen zaiola, eta, ez zegoela loturarik
|
bi
noranzko horien eta emaitzen artean (Perales, 2004: 31).
|
|
|
|
Bi
lagin baliatu zituen ikertzaileak a) euskaltegietan ari ziren 566 euskaraikasle heldu eta b) transmisiokanpainan9 ikasten ziharduten 451 ikasle heldu
|
|
|
Euskara helduei irakasteko metodologiak, oro har,
|
bi
zutabe nagusi izan ditu azken 25 urteotan: bata aurrerabide gramatikala gramatikako egiturak errazenetik zailenera sailkatuta, ariketak..., eta bestea, euskaraz komunikatzeko ahalmena, batez ere aho belarrizko trebetasunak, lantzeko joera gero eta handiagoa.
|
|
|
1975eko otsailean berrogeiren bat irakasle Arrasaten bildu ziren eta bilera hura giltzarri gertatu zen gau eskolen mugimenduaren sorreran (Odriozola, 1976). Eraketa gaiak jorratu zituzten eta, irakasleei dagokieEuskara helduei irakasteko metodologiak, oro har,
|
bi
zutabe nagusi izan ditu azken 25 urteotan: bata aurrerabide gramatikala gramatikako egiturak errazenetik zailenera sailkatuta, ariketak..., eta bestea, euskaraz komunikatzeko ahalmena, batez ere ahobelarrizko trebetasunak, lantzeko joera gero eta handiagoa.
|
|
|
Irakasle mordo handi batek, hasiberriak direlako edo, ez du erantzuten. Erantzuten dutenetarik, ia denek% 10 eta% 30 arteko zifrak(
|
biak
barne) agertzen dituzte. (Zalbide, 1977:
|
|
|
Gizarte esparru guztietan sustatu behar da euskaren erabilera, hala legez arautu daitekeen horietan nola erabilera askeko guneetan.
|
Biak
dira garrantzizkoak baina orain arte gure ustez erabilera askeko guneetan egin beharreko lanari ez zaio duen garrantzia aitortu.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera ohiturak aldatzean Goleman en ustez abilezia teknikoek baino (hau da hizkuntza gaitasuna, edo ezagutza edo hau ikasteko duen koefiziente intelektuala...) abilezia emozionalek izango dute garrantzia edo eragina (euskara erabiltzeak sortzen dion sentsazioa, euskarak suposatzen dizkion lotura afektiboak, emoziozko aldaerak...). Golemanen ustez, gainera,
|
bi
abilezia hauek proportzio desorekatuan banatzen dira: abilezia teknikoek% 20ko eragina duten heinean abilezia emozionalek% 80ko eragina izango dute.
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera ohiturak aldatzean Goleman en ustez abilezia teknikoek baino (hau da hizkuntza gaitasuna, edo ezagutza edo hau ikasteko duen koefiziente intelektuala...) abilezia emozionalek izango dute garrantzia edo eragina (euskara erabiltzeak sortzen dion sentsazioa, euskarak suposatzen dizkion lotura afektiboak, emoziozko aldaerak...). Golemanen ustez, gainera,
|
bi
abilezia hauek proportzio desorekatuan banatzen dira: abilezia teknikoek% 20ko eragina duten heinean abilezia emozionalek% 80ko eragina izango dute.
|
|
|
Oro har, harremanak errazteko sortuak dira (kultur ekitaldiak, askaritxoak, irteerak, tailerrak, abesbatzak... ) batzuk herrian bertan egiten dira programetako partaideen arteko elkar ezagutza sustatuz eta herriko gainerako euskaldunekin harremanetarako aukerak zabalduz; beti ere gero eta tokiko hizkuntza komunitate trinkoagoa sustatu nahian; beste batzuk beste herri edo eskualde bateko programetako gainerako partaideekin (hurbil dauden
|
bi
edo hiru egitasmoen partaideen artean harremanak sustatuz), eta azkenik badago Euskal Herri osoko Mintzapraktika programetako partaide guztiei zuzenduta dagoena: Mintza eguna.
|
|
|
Bestalde, ekintza bera zuzenduta dago euskararen normalizazioan eragiteko, paisaia linguistikoan kasu honetan. Ekintza horren arrakasta beraz
|
bi
bidetatik ebaluatu behar da, ikaslearen hizkuntzan daukan eraginean batetik, eta inguruan daukan eraginean bestetik.
|
|
|
Barnetegiak alde batetik eskola denboraren trinkotzea bilatzen zuen, epe labur baten ikas prozesuan sakon murgiltzea, baina beste alde batetik, erabileran ere murgiltzea bilatzen zuen,
|
bi
arlotatik: eskola denboratik hara euskara erabili behar den gunea barnetegian bertan eratuta, eta bestetik, ikastaldea euskararen berezko inguru baten kokatuta.
|
|
|
• Aurreko
|
bi
markoen artean kokatu daitezke euskal txokoak, ikasleen elkarteak edo ikasleen txokoak. Ez dira beti euskara ikasleei begira soilik antolatu izan, askotan erabilera sustatzeko ekimen orokorrak izan dira, gehienetan aisialdia eta kulturarekin lotuak.
|
|
|
• Barnetegien loraldia ere sasoi honetakoa da. Barnetegiak alde batetik eskola denboraren trinkotzea bilatzen zuen, epe labur baten ikas prozesuan sakon murgiltzea, baina beste alde batetik, erabileran ere murgiltzea bilatzen zuen,
|
bi
arlotatik: eskola denboratik hara euskara erabili behar den gunea barnetegian bertan eratuta, eta bestetik, ikastaldea euskararen berezko inguru baten kokatuta.
|
|
|
— 2006ko neurketaren hurrenkera berbera izango dela aurreikusiko nuke, zalantza bakarra Adinekoen eta Helduen posizioak izanik. Nolanahi ere, oso tarte txikia izango da
|
bien artean
.
|
|
|
Egoera eta bilakaera, ikuspegi estatikoa eta dinamikoa,
|
biak
ala biak dira jakingarriak. 2006an egin den ikerketak ezagutza gertukoa ematen digu, une honetan euskararen erabilera zertan den erakusten du.
|
|
|
Egoera eta bilakaera, ikuspegi estatikoa eta dinamikoa, biak ala
|
biak
dira jakingarriak. 2006an egin den ikerketak ezagutza gertukoa ematen digu, une honetan euskararen erabilera zertan den erakusten du.
|
|
|
Neurketaz gain," Euskararen Jarraipena" Inkesta Soziolinguistikoa da Euskal Herri osoa aztertzen duen ikerketa bakarra. Beraz,
|
bi
ikerketok batera aztertuz gero, aukera paregabea dugu erabileraren egoera ongi ezagutzeko."
|
|
|
" Datuen interpretaziorako
|
bi
ohar hartu behar dira kontuan: batetik, kaleko elkarrizketetan euskararen erabilera zenbatekoa den neurtu da (eta ez zenbat euskaldunek hitz egiten dugun euskaraz); bestetik, portzentaia zehatzak baino esanguratsuagoa da urtetan datuek erakusten duten joera." kale jendetsuenei dagokienez aldaketarik ez bada behinik behin, izan ere, gune berriak sortu badira ¾espazio urbanizatu berriak eraiki direlako¾ ibilbideak egokitu egingo dira."
|
|
|
•" Datuen interpretaziorako
|
bi
ohar hartu behar dira kontuan: batetik, kaleko elkarrizketetan euskararen erabilera zenbatekoa den neurtu da (eta ez zenbat euskaldunek hitz egiten dugun euskaraz); bestetik, portzentaia zehatzak baino esanguratsuagoa da urtetan datuek erakusten duten joera."
|
|
|
Aldagai honekin elkarrizketan parte hartzen duten hiztunak adin talde berekoak diren ala ez aztertu nahi da. Beraz,
|
bi
multzo bereiziko dira: " adin talde berekoak" eta" adin talde ezberdinekoak".
|
|
|
Soziolingusitika Klusterrak lan handia egin du fitxa horren diseinua doitzen. Fitxak, batez ere,
|
bi
helburu bete behar zituen: datu bilketa erraztea eta azkartzea, eta aldagai guztiak fitxa bakar batean biltzea.
|
|
|
Klusterrak lan handia egin du fitxa horren diseinua doitzen. Fitxak, batez ere,
|
bi
helburu bete behar zituen: datu bilketa erraztea eta azkartzea, eta aldagai guztiak fitxa bakar batean biltzea.
|
|
|
2
|
Bi
urteko edo gehiagoko biztanleak hartzen ditugu hiztuntzat.
|
|
|
3 Salbuespen batzuk badira, esate baterako, Pasaiari tamainaren arabera (17.003 hiztun)
|
bi
ibilbide dagozkion arren, hiru ibilbide neurtuko dira beste hainbeste gune daudelako.
|
|
|
" Erabilera 06koekin" zutabeak, aldiz, adierazten du zein izan den erabileraren batez bestekoa edizio berberetan, baina soilik 2006an neurtu diren udalerriak hartuta.
|
Bi
zutabe horietako portzentajeak alderatuta, ikusten da udalerri guztien batez bestekoa 0,18 baxuagoa dela hiru udalerriena baino. Horra hor 2006an jasotako datuei aplikatu zaien zuzenketa indizea, Gipuzkoako tipologia horretako udalerri guztien batez bestekoa kalkulatzeko.
|
|
|
" Adinekoen eta Helduen posizioak. Nolanahi ere, oso tarte txikia izango da
|
bien artean
. Etorkizunari begira, hurrenkera horren hurrengo aldaketa horixe izango da:
|
|
|
Hipotesia bete egin da, beraz, azken
|
bi
neurketei dagokienez.
|
|
|
Gipuzkoan eta Iparraldean lortutako emaitzak aurreiskupenen barruan sartu dira, espero zitezkeen joerak berretsiz. Gauza bertsua gertatu da Araban, lortu den emaitzak aurreikuspena
|
bi
hamarrekotan hobetu badu ere.
|
|
|
Hipotesietan aurreikusten genituen joeretatik kanpo, eta
|
bi
kasuetan euskararen erabilera baxuagoarekin, geratu dira Nafarroa datua errepikatuz, eta Bizkaia baino emaitza kaskarragoa lortuz.
|
|
|
2001eko emaitzez honela zioen Olatz Altunak: " Bizkaian eta Gipuzkoan erabilera apal emendatzen da, eta
|
bi
lurraldeotako emaitzek, orokorrean duten pisuagatik, ezkutatu egiten dute Nafarroako, Arabako eta Iparraldeko erabileraren aurrerabiderik eza kasu batzuetan eta jaitsiera besteetan". 5 2006ko neurketan, Gipuzkoako emaitzek estali dituzte besteak, Arabak ere bere aletxoa jarri duelarik.
|
|
|
Hitz potoloak baina errealitate apala: 1989an %2koa zen eta 2006an halako
|
bi
(%4). Araban ere euskararen kale erabilera areagotu den arren, igoera hori txikiagoa izan da hamazazpi urteotan:
|
|
|
... gaitasun mailak modu biderkatzailean eragiten du erabileran. (...) hau da,
|
bi
aldagaien arteko korrelazioa geometrikoa da. (...) Zenbat eta gaitasun maila handiagoa, orduan eta gertuago dago erabilera gaitasun mailatik (indizea 1 izatetik).
|
|
|
Hitz potoloak baina errealitate apala: 1989an %2koa zen eta 2006an halako
|
bi
(%4). Araban ere euskararen kaleerabilera areagotu den arren, igoera hori txikiagoa izan da hamazazpi urteotan:
|
|
|
Bestalde, elebakartasuna iraganean ahaztuta, euskararen berreskurapenarekin batera kanpoko beste hizkuntza batzuk ere gero eta entzunagoak dira gure bazterretan; etorkizuna eleaniztasunaren eta kultur aniztasunarenmoldez idatziko omen da, egungo egoera
|
bi
aro horien arteko igarobidea delarik.
|
|
|
Bestalde, kurba horietan agerikoa da gune soziolinguistikoa zenbat eta euskaldunagoa izan erabilera ere handiagoa dela, eta kurban gora egin ahala txikiagoa dela gune soziolinguistikoko euskaldunen dentsitatearen eta erabileraren arteko aldea. Kurbek
|
bi
zati dituzte, erabileraren hazkunde erritmoari dagokionez: euskaldunen jakite maila (dentsitatea) %25 %60 denean erabileraren hazkunde erritmoa txikiagoa da jakite maila %60 %100 denean baino.
|
|
|
• Euskal elebidunak (euskaraz erdaraz baino errazago hitz egiten dutenak) eta elebidun orekatuak(
|
bi
hizkuntzetan erraztasun berarekin hitz egiten dutenak) izatera heltzen diren guztiak euskara lehen hizkuntza –euskara edo euskara eta gaztelania– dutenak direla, hau da, euskara familia bidez jaso dutenak.
|
|
|
Euskal Herrian euskararen kale erabilera %14 izan zen, batez beste. helduen eta adinekoena halako
|
bi
izan zen. Gazteen erabilera, berriz, %34 izan zen, helduena eta adinekoena baino handiagoa.
|
|
|
Bestalde, azpimarratzekoa da gero eta txikiagoa dela haurren eta gazteen erabilera mailaren arteko aldea: 1989an haurren erabilera gazteena halako
|
bi
zen; 2006an, berriz, aldea askoz txikiagoa zen. Edonola ere, ikusi da datozen urteetan joera hori mantentzen den edo moteltzen den.
|