|
2007
|
|
|
hizkuntzaren berezitasun berezkoari, garapen maila historiko linguistiko literarioari, horiekin guztiekin landuriko pentsamenduari, orokorki «kulturari»?
|
Bi
hizkuntza diferentetan munduaren bi ikuskera diferente topatzen baditugu, horrek ez du nahitaez hizkuntza diferentziagatik izan behar: kultur maila diferenteagatik izan daiteke, erlijioagatik, etab. Ikuskera batean, beti hizkuntzaz adierazia?
|
|
2011
|
|
|
hiztun elkartea ez da diglosia giroan bizi baina hiztunak (hainbat hiztun) elebidun dira69, eta (d) (diglosia, elebitasuna): hiztun elkartea ez da diglosia giroan bizi eta hiztunak ez dira elebidun, elebakar baizik70 goiko bigarren berrikuntza ere gogoan izan behar da, punta muturreko lau situazio paradigmatiko horien izaeraz ondo jabetzeko. horrela," elebidun" esaten denean kasuan kasuko hiztunak bi kode linguistiko dituela71 esan nahi da soilsoilik (kode horiek
|
bi
hizkuntza diferente edo hizkuntza beraren bi aldaera, hurbil edo urrun, izan litezkeelarik). era berean, hiztun elkarte bat" diglosikoa" dela esaten denean hiztun elkarte horrek bi kode linguistiko72 darabiltzala esan nahi da (kode horiek bi hizkuntza diferente edo hizkuntza bereko bi aldaera, hurbil edo urrun, izan litezkeelarik). oker ulertu da, sarri, Fishman-en lau situazio paradigm... Bere hitzetan esanik" both diglossia and bilingualism are continuous variables, matters of degree rather than all or none phenomena, even when compartmentalization obtains" (Fishman, 1989 (1980):
|
|
|
hiztun elkartea ez da diglosia giroan bizi baina hiztunak (hainbat hiztun) elebidun dira69, eta (d) (diglosia, elebitasuna): ...ndo jabetzeko. horrela," elebidun" esaten denean kasuan kasuko hiztunak bi kode linguistiko dituela71 esan nahi da soilsoilik (kode horiek bi hizkuntza diferente edo hizkuntza beraren bi aldaera, hurbil edo urrun, izan litezkeelarik). era berean, hiztun elkarte bat" diglosikoa" dela esaten denean hiztun elkarte horrek bi kode linguistiko72 darabiltzala esan nahi da (kode horiek
|
bi
hizkuntza diferente edo hizkuntza bereko bi aldaera, hurbil edo urrun, izan litezkeelarik). oker ulertu da, sarri, Fishman-en lau situazio paradigmatiko edo polarren taula hori. ez da askotan ulertu, hasteko, lau punta mutur deskribatzen dituela ardatz biko taula horrek. egoera posible askoren arteko lau punta mutur bakarrik direla horiek. punta muturreko lau mugarri. errealitatean, Fishman-ek be... Bere hitzetan esanik" both diglossia and bilingualism are continuous variables, matters of degree rather than all or none phenomena, even when compartmentalization obtains" (Fishman, 1989 (1980):
|
|
|
osagai soziologikoak, batez ere erabilerari dagozkionak (h" honetarako" erabiltzen du jendeak, L" horretarako"); osagai psikolinguistikoak (h n eta L n jarduteko hizkuntza gaitasunik baden edo ez den, batetik, eta gaitasun hori nola eskuratzen den, bestetik: ama hizkuntza gisa, etxean, edo beranduago, eskolan edo bestelako sozializazio instituzio formalen bidez; osagai linguistikoa (h eta L" enbor beretik" datoz77, hizkuntza beraren aldaera bi dira, edo zeharo
|
bi
hizkuntza diferente: Ferguson-entzat, lehen kasua78 bakarrik da diglosiazkoa); eta, azkenik, osagai ebaluatiboa (aurrez aurreko aldaera biei, eta haietaz baliatzen diren hiztun idazleei, buruzko jarrerak:
|
|
|
Egituraren aldetik oso gertu dauden hizkuntzak dira, baina bereizi egiten dira. Serbiera eta kroaziera are gertuago daude, eta XX. mende ia osoan hizkuntza bakartzat jo izan badira ere (serbo-kroaziera), gaur egun
|
bi
hizkuntza diferente direla esaten da.
|
|
|
Baina ahozko daniera, seguru asko, ia batere ez. Orduan, idatzizko daniera suedieraren dialektotzat jo liteke, baina ahozko daniera eta suediera,
|
bi
hizkuntza diferente direla esan da. «Muturreko» adibide honek ongi erakusten du sarritan hizkuntzen arteko ahozko eta idatzizko ulermenak ez datozela bat, eta beraz, hizkuntzak eta aldaerak bereizteko orduan, hauek ere ez direla beti funtzionatzen duten irizpideak.
|