|
2001
|
|
|
Lehen erabili dugun definizioa aplikatuta, begien aurrean dugun hori testuada. Gainera, gure ikasleek testutzat hartuko lukete3; azken batean leku ezezagunbatean dagoen pertsona batek bertako bati behar duen zerbait nola aurkitu galdetzendio eta hori ekintza komunikatiboa da; baina, benetan jasotzen ote ditu testu horrekjatorrizko
|
bi
hiztunek egoera berean martxan jarriko lituzketen gaitasun guztiak?
|
|
|
Gauzak horrela, jatorrizko
|
bi
hiztuni egoera aurkeztu, eta, inolako gidoirik etaazalpenik5 eman gabe, egoera horretan egingo luketena egiteko eskatu eta grabatunien. Ondorengoa, beraz, testu errealtzat hartuko dugu, eta grabazio horrentranskripzioa6 da aztertuko dudana.
|
|
|
Ikusten denez, lehen testua baino luzexeagoa dugu oraingo hau, guztira 148hitz ditu eta. Honek pentsarazi behar digu, zer dela eta erabili duten hainbeste hitz, 22 hitzekin helburua lortuko luketen
|
bi
hiztun konpetentek. Irudi luke Grice renkantitatearen printzipioa apurtzen ari direla; eta... arretaz irakurrita, askoz naturalagoa egiten zaigu bigarren testua aurrenekoa baino.
|
|
|
Bi mailatan, gainera. Batetik, elkarrizketa batenaurrean gaude eta
|
bi
hiztunek ezagutzen dute elkarrizketaren eskema. Eskemahorri jarraituz, informazioa ematen duenak badaki entzuleak denbora beharduela informazioa prozesatzeko, eta hori dela eta, pausuak egiten ditu.
|
|
2003
|
|
|
Bailara horretan ibili da Arana denbora luzean bertako euskalkiaren azken hatsa arnasten. " Behin egunkari batean irakurri nuen zaraitzueraz zekiten
|
bi
hiztun bakarrik geratzen zirela, gizonezko bat eta emakumezko bat. Ni, orduan, zaraitzuera hiztegia egiteko asmoz nenbilen, eta, batez ere, zaraitzueraz idatzita dauden testuetan oinarrituta egin behar nuen.
|
|
|
Ikus ditzagun, bada, hizkuntzarekin harreman bereizgarriak dituen hainbat gizarte ezaugarri, bi multzotan sailkaturik: a) euskaldunen eta erdaldunen artean nolabaiteko ñabardurak azalarazten dituzten aldagaiak; b)
|
bi
hiztun multzo horien arteko bereizketa sakona erakusten dutenak. a) Hizkuntza eta hiztun taldeen arteko ñabardurak
|
|
|
• Nortasun etniko ideologikoa. Arestian azaldu den ez ker/ eskuin ardatzaz gain, ideologiaren aldetik badago
|
bi
hiztun multzoak ondo bereizten dituen beste ardatz bat: Espainiakoa/ Euskal Herrikoa sentitzea.
|
|
2004
|
|
|
|
Bi
hiztun herrien arteko harremanetan bide dago, beraz, hizkuntza jabekuntzaren azken gakoa. Euskaldungoari buruz erdal komunitateak dituen uste, jarrera eta estrategien baitan erabakiko da euskararen etorkizuna, balizko euskaldun berrien hizkuntza jokaeraren aldaerak harreman nagusi horren araberakoak izango direlako.
|
|
|
Haatik, hizkuntzaren erro sozialak direla medio, ur txiki horietatik haraindi dauden ur sakonetan murgildu gara, azkenean euskaldun berriaren nondik norakoa zertan datzan antzeman dugulako ustean. Hondo hondoraino jaitsita,
|
bi
hiztun herrien arteko botere harremanen sokatiran dabiltzan uste, jarrera eta interesak atzeman ditugu axaleko gorabehera metodologikoen oskolpean.
|
|
2006
|
|
|
" Euskaldunen elebiduntze goiztiarrak ezkor eragiten du euskararen erabileran" multzo horien ezaugarri soziodemografikoak dira, besteak beste, bilakaera horren deskribatzailerik adierazgarrienak. Nolanahi ere, gure hizkuntzen arteko ukipen egoera honetan zenbatzen diren hiztun bakarrak euskaldunak izanik, biztanleria binakatu egiten da, hots,
|
bi
hiztun multzotan banatu. Gure kasuan hirugarren multzoa izanagatik, ia euskaldunak, horrek hizkuntzen arteko mugimendua baino ez du adierazten.
|
|
|
euskañola, adibidez. Oso tresna egokia izan liteke barietate hori erabat findua eta landua daukaten
|
bi
hiztunentzat:
|
|
2007
|
|
|
Bukatzeko esan, informazio eta heziketa soziolinguistikoak ere ezinbestekoak direla, hizkuntza biziberritzeak duen konplexutasunaz eta ahaleginaren tamainaz herritarrak eta, zehatzago,
|
bi
hiztunen komunitateko —euskalduneko zein erdalduneko— kideak ongi jabe daitezen.
|
|
2008
|
|
|
Aren antzekoa da, baina inbertsioarekin lortuko genukeen hiztun kopuruak maximoen kurba gainditzera garamatza eta zalantzakoa da, datu orokorrak ikusita, hortik gora joan daitekeenik, edo" prezio" berean joan daitekeenik behintzat. Beraz marra berdera arteko (y’) hiztun berri lortu arteko inbertsioa egingo genuke erabiltze politiketan eta K – (y’ Ier) baliabide, ezagutza sustatzeko politiketan erabiliko genuke (a’ hiztun sortzeko),
|
bietatik
hiztunak lortuz.
|
|
2009
|
|
|
Zergatik gertatzen den hori horrela? Zergatik ez den posible
|
bi
hiztun herri bi hizkuntzetan espazio sozial berean modu osagarrian eta ez erauzgarrian antolatzea. Oso oker ez banago, botere harremanen berezko izaera lehiakorrak badu zerikusirik arazo horretan.
|
|
|
Badakigu hori jendarteak hala nahi badu baino ez dela gertatuko, eta belaunaldi arteko prozesu luze baten bidez. Baina bi bide baino ez ditu aukeran euskal gizarteak: edo euskara ere euskal herritar guztien hizkuntza izatera iristen da (iritsi ahal den neurri eta denboran), edo
|
bi
hiztun erkidegoz osaturiko gizartea izango da. Esan beharrik ez dago lehen aukera dela gizarte bizikidetzarako eta kohesiorako onuragarriena eta norbanakoarentzat aberasgarriena.
|
|
|
Adostasun sozial eta politikoa da, erakargarritasunarekin batera, ezagutzatik erabilerarako zubia den atxikimendua eraikitzeko zutoin ezinbestekoa. Euskararen auzia euskararena bainoago hizkuntza bizikidetzaren auzia baldin bada, gizarte elebiduna baldin bada helburua, eta helburu den gizarte elebidunaz ulertzen dena ez bada
|
bi
hiztun elkartez osaturiko gizartea baizik eta euskara eta gaztelania, biak, neurriren batean erabiltzen dituen komunitate bakarreko gizartea, orduan gizarte osoak nahitaez ados jarri behar du euskara indarberritzeko prozesuaren gainean. Ados jarri behar dute kolore politiko ezberdinetakoek, eta kontuan hartu behar dira, nahitaez, elebakarrak ere.
|
|
2011
|
|
|
207). ondo ulertzen badiogu, hiztun elkarte bereko hizkuntza bien arteko konpartimentazio soziofuntzionalak (bakarrik) ez du balio, hizkuntza biek bizirik irauteko:
|
bi
hiztun elkarte berezi izan behar dute, (nola: konpartimentazio territorialaz?) bakoitzak hizkuntza propioan funtzionatzen duelarik. e) hizkuntza kontaktuaren ondorio posible bakarrak
|
|
|
Ni neu Txepetx en gogaide naiz auzi honetan: . Lurralde berberean bizi diren
|
bi
hiztun herrien artean ahulenak, asmoz, bere aldeko elebitasuna hedatu nahi duenean, besteak, hegemonikoak, egitez, bere aldeko elebakartasuna orokortu egiten du. Aracilek ondo asko dioen moduan,, hiztun herri ahulenaren helbururik goren eta handienak gutxieneko eskakizunen azpitik ibili ohi dira??.
|
|
2012
|
|
|
Aipatu bi kasuetan modu oso desberdinetan kudeatu da familiaren hizkuntza heterogeneotasuna.
|
Bi
hiztun horiek, biak erdaldunak familia euskaldunbeteetan, oso desberdin jokatu dute eta horrek bere ondorioak ekarri dizkie familiaren hizkuntza elkarbizitzari eta haurren hizkuntza sozialiPaula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik zazioari. Gabrielek emaztearen familia euskaldunbetean erdara sartu du; Antoniok aldiz, bere familia euskaldun ez osoa euskaraz bete eta familiaren barneko harremana euskaraz izaten jarraitzea bultzatu du.
|
|
|
Ez daki tristatu egin behar lukeen ala algaraka hasi irakurri duenean ayapaneko izeneko mexikar hizkuntza batek
|
bi
hiztun baino ez dituela eta hiztun biak haserre daudela elkarrekin.
|
|
2013
|
|
|
Eredu horretan, hizkuntza erabileraren gertaeraren,
|
bi
hiztunen edo gehiagoren arteko hitzezko interakzio zehatza aztertzeko, ikuspegi soziologiko orokor bat baliatzen dugu. Hiru planotatik, hiru mailatatik begiratzen dio ikuspegi horrek, aldi berean, aztergai dugun fenomenoari:
|
|
|
Hizkuntzaerabileraren gertaeraren,
|
bi
hiztunen edo gehiagoren arteko hitzezko interakzio zehatza aztertzeko, ikuspegi soziologiko orokor bat baliatzen dugu. Hiru planotatik, hiru mailatatik begiratzen dio ikuspegi horrek, aldi berean, aztergai dugun fenomenoari:
|
|
|
8 Hizkuntzen arteko ukipen egoeran,
|
bi
hiztun multzo besterik geratzen badira, A hiztun elebakarrak eta AB/ BA elebidunak, B hizkuntzaren erabilera elebidunen elkarren arteko hizkuntzen erabileraren araberakoa da.
|
|
|
Egoera hori, nire ustez, oso urruti dago hizkuntz erlatibismotik. Ez dago benetako desadostasunik
|
bi
hiztun horien artean, eta desadostasuna beharrezko baldintza da hizkuntz erlatibismoaz mintzatu ahal izateko.
|
|
|
Garbi dago, edo onar dezakegu, hizkuntzak eragina daukala gure sailkapenetan, baina ikusten ez dudana da nola eragiten duen gure zentzumen esperientzian edo gure hautematean. Hala balitz, orduan bai, orduan izango genuke
|
bi
hiztunen arteko desadostasun sakon bat, eta gainera desadostasun horrek ez luke inongo konponbiderik izango; izan ere, desadostasunaren barruan, inork ez luke inongo akatsik egingo. Hori litzateke hizkuntz erlatibismoa.
|
|
2014
|
|
|
Bigarren mailan, «hiztunarenoharmen»ari begiratuko diogu. Kasu honetan
|
bi
hiztunen elkarrizketak ditugu (Tolosakoa eta Etxarri Anarazkoa), biak euskara batuaren ezaugarriez ari dira.
|
|
|
Hona aldakortasunaren adibide gisa,
|
bi
hiztunek esandako esaldiak.Tagliamontek (2006) super token deitutako adibideak dira, aztergai dugun fenomenoamodu diferenteetan esaldi berberean agertzen baita:
|
|
2015
|
|
|
–(...) [EAEn] euskararen ezagutza asko hedatu den arren, euskaraz erdaraz baino gehiago motako erabilerak puntu batez baino ez du egin gorantz, eta euskaraz gaztelaniaz hainbat tankerakoak bi puntuz. Bestela esanda, duela hamarkada batzuetako gizartean nagusiki
|
bi
hiztun multzo ia elebakarrak (euskararena eta erdararena) eta bereiztuak egotetik, multzo handi ia bakar bat osatzera igarotzen ari da(...) Euskal eta erdal hiztunak gizartean gero eta nahasiagoak daude, horren ondorioz euskararen eta erdararen txandakako erabilera areagotuz.. Behin hori esanda, datuok xehekiago aztertzen ditu:
|
|
|
franko luze batzuetan, eta bertzetik ea ba ote den seinalerik gai horretan gertatzen ari daitekeen eboluzioaz. Horretarako, gero xeheroago azalduko den bezala, hezkuntzaren eremuan sartuko gara eta hartan ari diren
|
bi
hiztun talde desberdinen iritziak aztertuko ditugu inkesta batzuen bidez, kontuan hartuta bi inkestatu talde horiek nahiko ezaugarri desberdineko multzoak osatzen dituztela, eta hortaz bide ona eskaintzen digutela haien arteko balizko kontrasteak analizatzeko, testuinguru dinamiko batean.
|
|
|
Ikerketa honen aitzineko atal batean aztertu zen hezkuntzaren eremuan ari diren
|
bi
hiztun multzo desberdinek nolako joera erakusten zuten atzerakargari begira (ikus atzerakargaren definizioa testu honetan goitiago). Bi multzo horiek honela osatuak ziren:
|
|
2016
|
|
|
egun osoan nagusiki euskaraz ari dena eta egun osoan nagusiki erdaraz ari dena ez dira gauza bera: ez dira"
|
bi
hiztun", bi elementu bereizi baizik. Tarte bitarteko erabilerak ere bere ezaugarri propioak ditu sarri.
|
|
|
Orokorrean jendeak Euskal Herria zer den badaki eta, hemen autonomia dutenez eta
|
bi
hiztun komunitate batera bizi direnez (Alto Adigen), ez zaie gure egoera arrotzegia egiten. Anekdota bezala, nik beti “Paese Basco” esaten dut eta harrituta begiratzen didate eurek beti “Paesi Baschi” entzun izan dutelako.
|
|
2017
|
|
|
Hortik joko dugu gaurkoan, hausnarketaren abiapuntuak ondokoak direlarik: batetik, hurrengo urteetan, orain bezalaxe, Nafarroan euskaltzaleak eta ez euskaltzaleak biziko gara,
|
bi
hiztun komunitateak existituko gara ahulago edo indartsuago; bestetik, egun gehien zabaltzen diren diskurtsoak aldeko zein kontrako poloetara heltzen dira errazki, ez horrenbeste besteengana.
|
|
|
Hizkuntza motibazioa aztertzeko, lau arrazoi nagusi aipatzen dira:
|
bi
hiztunaren kanpokoak (legearen larderia eta behar soziala) eta bi hiztunaren barnekoak (plazera eta nortasun kolektiboaren kontzientzia). Euskarari dagokionez, Ipar Euskal Herrian, frantses legediak ez du deusetarako behartzen.
|
|
|
Hizkuntza motibazioa aztertzeko, lau arrazoi nagusi aipatzen dira: bi hiztunaren kanpokoak (legearen larderia eta behar soziala) eta
|
bi
hiztunaren barnekoak (plazera eta nortasun kolektiboaren kontzientzia). Euskarari dagokionez, Ipar Euskal Herrian, frantses legediak ez du deusetarako behartzen.
|
|
|
Hala ere, hitz ezagunak aintzat hartzean irudikagarritasun puntuazioa oso antzerakoa da: Iparraldeko hiztunen artean batez beste 6,25 eta Hegoaldekoen artean 6,26 Bestalde, bi taldeen arteanadin kopuruan alde esanguratsua egon arren (Iparraldekoak zaharrago, p <, 0001), ez dagokorrelaziorik adinaren eta hitz ezezagunen kopuruaren artean, ezta oro har adinaren etairudikagarritasun puntuazioaren artean ere. Hala,
|
bi
hiztun taldeen arteko hitz ezagutzari buruzkoaldea Ipar Euskal Herrian euskarak duen estatusari zor dakiokeelakoan gaude; ez da ofiziala, hainbatesparrutan normalizatu gabe dago eta euskara estandarraren erabilera ez dago Hegoaldean bezainhedatua. Hortaz, emaitza horiek aintzat hartu behar dira CAT tresnan agertzen diren hitzak EuskalHerri osoan ezagunak izango badira, eta testa ezintasuna antzemateko fidagarria izango bada.
|
|
|
Gizarte oso batek ezin ditu bi hizkuntza batera mantendu" elebitasun orekatu" batean, biztanle guztiak
|
bietan
hiztun osoak izanik. Hau ez da inon gertatzen.
|
|
2018
|
|
|
Horrela, euskararen erabilera maila sozialak ezin gaindi zezakeen elebidunen proportzio atalasea (erabileraren funtzioa). Udalerri berean bizi litezke
|
bi
hiztun elkarte, bakoitza bere hizkuntza sareen murgilean, bata bestearengandik aparte; kasu horretan, hiztun elkarte bakoitzak bere hizkuntzaren erabilera mailaren neurri gorena emango luke. Halere, osotasunera begiratuta, ezinbestean ikusiko genuke hizkuntza baten eta bestearen erabilera proportzioak hiztun elkarteen pisu demolinguistikoei zegozkiekeen haztapen neurriak eurak izango liratekeela.
|
|
|
Kanada herrialde elebiduna da, eta frantsesa eta ingelesa dira hizkuntza ofizialak. Hala ere, biztanleriaren% 17 5 bakarrik da ele
|
bien
hiztuna. Elebidun gehienak Quebecen, Ontarion eta Brunswick Berrian kokatzen dira, beste eremuetan ingelesa nagusi delarik.
|
|
|
Atal honetan, lehenik, bertso munduaren baitan sozializatzearen bidezko hiztun berrien legitimazio prozesua izango dut aztergai, Ipar Euskal Herriko testuinguruan (IEH, hemendik goiti), horretarako hainbat urtez bertso eskolan aritu diren
|
bi
hiztun berriren bertso ibilbide eta hiztunibilbideak arakatuz eta hiztun berri gisa izandako bizipenetan arreta jarriz. Ondoren, gaur egungo bertsolariaren irudi kanonikoak legitimazio prozesu horretan bertan jar ditzakeen mugez arituko naiz.
|
|
|
Ikerketa honek IEHko bertso munduan dabiltzan, eta euskararen erabilera trinkoa duten
|
bi
hiztun berri gazteren legitimazio prozesuak
|
|
2019
|
|
|
...hizkuntza mugak kanadan bi hizkuntza ofizial daude, ingelesa eta frantsesa, 1982an konstituzioa onartu zenez geroztik. hizkuntza ofizialak izanik, herritar orok eskubide osoa du herri administrazioarekin eta herri aginteekin dituzten harremanetan frantsesa edo ingelesa normaltasunez erabiltzeko. halere, askotariko hizkuntza eremuak daude lurralde osoan zehar, eta soilik biztanleriaren% 17,5 da ele
|
bien
hiztuna. oro har, ingelesa da hizkuntza nagusia, Quebecen izan ezik. Bestalde, estatu federala da, hamar probintzia eta hiru lurraldez osatuta:
|
|
|
– Guraso
|
biak
hiztun berriak direnean, %80k transmititzen dute euskara.
|
|
2020
|
|
|
Hizkuntzalaria da Martin eta hilurran den hizkuntza bat jasotzera heldu da Veracruzeko herrixka batera.
|
Bi
hiztun baititu zikrilak; biak ziren lagunak, baina berrogeita hamar urte lehenago gertatuko haserre bat medio, ez diote elkarri hitzik egiten Isaurok eta Evaristok. Nekez aurkituko dugu hiztunei buruzko begirada tristeagorik.
|
|
|
Gauzak honela, [x] belar ahoskabe ahoskatu dute hiztunek, oro har, bi hizkera mailetan. Maila zainduko jardunetara begira jarrita, EBAZ arau edo proposamenetan hobesten den ahoskera sabaikaria ez dute erabili.13 Dena den, maila zainduan
|
bi
hiztunek (lU k eta MB-k) [j] sabaikaria ahoskatu dute hitz gutxi batzuetan.
|
|
|
Azken atalean, bereziki begiratu nahi izan diet bertso eskolako hiztun berrien ibilbideei. Izan ere, hiztunek hizkuntza bat erabiltzeko horretarako legitimitatea sentitzea edo ez sentitzea aldagai garrantzitsua da, eta hiztunen legitimitatea espazio eta denbora jakin batean negoziatzen den heinean, bertso munduko
|
bi
hiztun berriren legitimazio prozesuetan sakondu nahi izan dut haien hiztuneta bertso ibilbideetako bizipenak eta bertso munduan hiztun berriekiko dauden diskurtsoak aztertuz. Hala, ondorioztatu dut bertso munduan sozializatzea hiztun berrien legitimaziorako akuilu izan daitekeela, baina baita traba ere:
|
|
2021
|
|
|
Idatzizko testua edo diskurtsoa, hein batean, igorle bakarraren ‘elkarrizketa’ izango litzateke. Ahozko ohiko elkarrizketan
|
bi
hiztunen artean banatzen zen informazio fluxua; baina igorle bakarrarekin guztia batera eta zatitu gabe ematen da. Adibidez, gure gizartean erraz gerta daiteke norbaitek bihar hondartzara joango gara esatea, eta beste norbaitek ea eguraldi ona duzuen gaineratzea; bada, elkarrizketa sekuentzia hau ezagutzen duten hiztunak egoerara aurrera daitezke, eta baldintzazko hipotaxia erabili:
|
|
|
Dolutan, agiria plazaratu zuen Hegoafrikako Gobernuak ere: " Oom Simon Sauls Katrina Esauren anaia gazteena zen, N|uu hizkuntza komunzki mintzo zuten azken
|
bi
hiztunetariko bat. Ondo ezagutzen zituen animalien eta intsektuen izenak N|uu hizkuntzaz.
|
|
|
Alde batetik okzitaniera ama hizkuntza duten adineko hiztunak dira, bestetik okzitanieradun berriak eskolan edo helduentzako ikastaldietan ikasi dutenak.
|
Bi
hiztun talde horien arteko harremanak urriak dira.
|
|
|
Elkarrekin gaudenean, zu zara
|
bion artean
hiztunena.
|
|
2022
|
|
|
Aldiz, novo falante deitzen dio hizkuntza gutxitua ikasi baina erabiltzen ez duenari. Guk
|
bietarako
hiztun berri kontzeptua erabiliko dugu eta, hiztun berrien barruan profilak bereizteko, proaktibo deituko diegu galizieraz neofalante deitutako profilari.
|
|
|
EH Bilduk adierazi du mezuak
|
bi
hiztun komunitateri bidali behar lizkiokeela udalak. «Gutxienez, gaztelaniazko hedabideetan jarritako publizitatea jarri luke udalak euskarazkoetan.
|
|
2023
|
|
|
Horrek guztiak, besteak beste, egunerokoan ikusten ditugun eta oso presente ditugun
|
bi
hiztun tipo edo hiztun portaera ohiko sortu ditu. Herrialde katalanetan izendatutako hiztun tipoak izan arren, gurean ere erreproduzitzen dira.
|