|
2001
|
|
|
Aldiz, EAEk gehiago gastatzen du finantza eragiketetan (EAEk %5, 8l, eta Nafarroak %1). Eragiketa arruntetan, berriz, nahiko antzeko jokatzen dute
|
bi
lurraldeetan (EAEk %79, 2, eta Nafarroak %77, 5).
|
|
|
Esan bezala, momentu honetakoak (VII VIII. mendeak) dira bi hilarri multzo.Biak, nahiz eta ezaugarri tipologiko ezberdinak eta filiazio zehatza izan, denboranbat datoz
|
bi
lurralde ezberdinetan. Orain arte multzo bietako piezak IX XI. mendeetakoak zirela uste izan da, edota berantiarragoak.
|
|
2002
|
|
|
Euskal dantzak berriz, dantza klasikoa bezain zaharrak edo zaharragoak dira. Garai jakin batean, ziur aski
|
bi
lurraldeak mugan daudelako, euskal dantzatako pauso asko balet klasikoak hartu zituen. Esate baterako," pas de basque" (euskaldunaren pausoa) edo aurreskuko hanken birak, edo airean hankak aldatzea ere baletean egiten da.
|
|
|
Hasteko, aipatzekoa da, Euskal Herriaren demografia eredua Bizkaiak eta Gipuzkoak izandako joerek zehazten dutela. Horrela, aipaturiko
|
bi
lurralde horietanbezala, Hego Euskal Herriko biztanleria XX. mendearen hasieratik hona 3,5 aldizbiderkatu da eta garapenik indartsuena 50eko eta 60ko hamarkadetan gertatu zen.Araba eta Nafarroaren kasuetan hazkundea hamarkada bat gehiago luzatu zen, nahiz eta aurreko urteetan izandako hazkunde bizia ez agertu.
|
|
|
Industriaren bilakaera horrek, berez, kanpo harreman estuagoak eskatzen ditu hala hornidura baldintzetan nola bezeria espezializatuagoa bilatzeko unean. Horrela, bada, barnealdeko
|
bi
lurraldeetako garapen eta hedakuntzaindustriala kanpora begira bideratu da neurri handi batean.
|
|
|
Lan honetan ikusi denez, XVI eta XVII. mendeetan, batez ere Hego Euskal Herriko itsas enpresek jasaten zuten krisia eta desfasea nolabait konpondu nahian, foru erakundeen eta legeriaren babesa eta Ipar eta Hego Euskal Herrien arteko harremanak sendotzen zituen ekonomia sistema bat garatu zen. Sistema hori baliagarria izan zedin, nahitaezkoa zen
|
bi
lurraldeen artean hitzarmen batzuek sinatzea, eta horiexek dira Conversa izenez ezagutzen direnak. Beraz, euskal itsas ekonomiaren baitan hitzarmen horiek berebiziko garrantzi ekonomikoa izan zuten.
|
|
|
Laugarrenez, bi Estatu etsaien menpekoak ziren
|
bi
lurraldeak elkarren lagunizate horrek kortsoaren garapena ere bideratu zuen. Bai Hego Euskal Herria eta baiIpar Euskal Herria garai hartako kortsario gune garrantzitsuenetakoak izan zirenEuropa osoan.
|
|
2003
|
|
|
Nafarroako hankak krak egin zuen eta ondorioz EAEkoak ere bai.
|
Bi
lurraldeetan egoera ezberdinak eman izan dira. Nafarroan hainbat arrazoirengatik ez da akordiorik lortu:
|
|
2004
|
|
|
Talde horrek hilabete bat emango du plaken tektonika, kontinenteen eta ozeanoen eraketa eta, bereziki, Hego Amerikaren eta Antartikaren arteko bereizketa aztertzen. Izan ere, orain arte zenbait ikerketak adierazi dute tenperatura globalaren hazkundea duela 32 edo 33 milioi urte gertatu zela,
|
bi
lurraldeak banandu eta Drakeko Pasabidea sortu zela, korronte zirkunpolar antartikoa sortu zuena. Bestalde, Antcroflor izeneko proiektuaren zuzendariak, Andrés Maldonado Lópezek, nabarmendu du gaur egungo klimak Drakeko Pasaguneari lotuta daudela, eta, ondorioz, korrontea isolatzen duen kontinente antartikoaren inguruko korronte baten interakzioa sortzen dela, eta tenperaturak eta glaziarrak handitu egiten direla:
|
|
2005
|
|
|
Antonio Snider Pellegrini k (1858), La création et ses mystères dévoilés liburuan, Afrikako eta Hego Amerikako Karbonifero garaiko landare fosilen antzekotasunaz ohartuta,
|
bi
lurralde horiek noizbait batera egon zirela esan zuen. Beraren esanetan Lurraren jatorrian kontinenteak elkartuta zeuden, baina Uholde Unibertsalak Amerikaren eta Mundu Zaharraren arteko bereizketa eragin zuen.
|
|
|
Bertan, lurrazal kontinentala luzatzen ari da eta plaken arteko muga berri baten sorreraren aurrean egon gaitezke. Ordea, zalantzak daude
|
bi
lurralde horien arteko parekotasunak deskribatzeko orduan, batez ere, bien artean riftaren bilakaera guztiz baldintza dazakeen ezberdintasuna dagoelako: Basin & Range lurraldea subdukzio eremu baten eraginpean dago (Ipar Amerikako mendebaldeko kostaldekoa) eta Afrikako rifta ez.
|
|
|
Ondoren, afroarabiar rift sisteman kokatutako
|
bi
lurraldeen ezaugarri geologikoak eta garapen ereduak deskribatzen dira, rifting prozesu baten barnean bi urrats arras ezberdinak adierazten dituztelako: Afrikako ekialdeko rifta eta Itsaso Gorria.
|
|
|
Beste alde batetik, posible da, magnetismoak horizontalarekiko duen okerduraren bidez, arroka eratu zeneko latitudea finkatzea (paleo okerdura). 1.28 irudian ikus daitekeenez, ekuatore magnetikoan eremu geomagnetikoa lurrazalarekiko horizontala da; polo magnetikoan, aldiz, bertikala, eta
|
bi
lurraldeen artean progresiboki aldatzen diren angeluak daude. Latitudearekin gertatzen den eremu magnetikoaren angelu aldaketa ondorengo ekuazioak zehazten du
|
|
|
Oro har, lurralde arkearretako arroka sedimentarioak bi multzotan bana daitezke: alde batetik,
|
bi
lurraldeetan agertzen diren heldutasunik gabeko sedimentu bulkanogenikoak daude, eta bestetik, lurralde gneisikoetan baino agertzen ez diren kuartzita karbonato burdina formazioak. Formazio horiek harreman estua dute arroka igneo ultramafikoek eratzen dituzten konplexu bandeatuekin.
|
|
|
(4.10 irudia). Deformazio egiturei dagokienez, fosaren inguruan zamalkadurak dira nagusi, sumendiek eratutako lerrokaduraren inguruan angelu handiko faila normalak eta
|
bi
lurralde horien artean zamalkadura zein faila normalak ager daitezke.
|
|
|
Lurralde arkearrek proterozoikoek baino lurrazalaren ezegonkortasun eta mugikortasun handiagoa erakusten dute.
|
Bi
lurraldeen arteko ezberdintasun tektonikoak ez dira bat batekoak eta ez ziren toki guztietan une berean gertatu, batetik bestera ehunka milioi urteko trantsizioa egon daiteke.
|
|
|
Therapsida edo Mesosaurus narrastiekin antzeko zerbait gertatzen da (3.9 irudia). Adibidez, datu paleontologikoen bitartez jakin badakigu Mesosaurusa orain dela 270 Mu bizi izan zela, eta haren aztarnak Hego Amerikan eta Hegoafrikan baino aurkitu ez direnez, logikoa da suposatzea garai hartan
|
bi
lurraldeak elkarren ondoan egon zirela.
|
|
|
Arazo klimatiko hau konpontzeko kontinenteen berreraiketa berria iradoki zuen, zeinaren arabera hego hemisferioko kontinenteak Hego poloaren inguruan eta ipar hemisferioko ikatz lurraldeak ekuatorearen inguruan kokatu zituen. Era berean, Wegener ek definitutako Pangea super kontinentea
|
bi
lurralde kontinentaletan bereizi zuen, Laurasia iparraldean eta Gondwana hegoaldean. Bi eremu kontinental horien artean Tetis itsasoa kokatu zuen eta kontinenteak inguratuz Panthalasa ozeanoa definitu zuen (3.12 irudia).
|
|
2006
|
|
|
Argi ikusten da pertsona bera izan arren konde bietan, lurralde bakoitzak bere bilakaera jaso zuela, Gaztelaren eta Nafarroaren arteko muga aldaketek argi uzten dutenez. 1051n lehen konde durangarra aipatzen da Eneko edo Iñigo Lopez, Bizkaiko kondea ere bazena(),
|
bi
lurraldeetako monasterioei ingenuitatea edo zergak ez ordaintzeko askatasuna ematen (Rodríguez de Lama, 1976, II: 37 edota García de Cortazar et al, 1979:
|
|
|
Baina azken finean, dokumentua benetan egin zen garaian aztertzen bada lan honetan hizpide den monasterio hori, hots, XII. mendean, bi erreinuon bilakaera politiko eta ekonomikoaren ezaugarria izan zen: feudalismoaren gauzatzea
|
bi
lurralde horietan (García de Cortazar et al, 1991: 94).
|
|
|
Hiribildu baten eta jaun baten gehiegikerien auzia, kokapen geografikoa dela medio, hau da, Bidasoaren ertzean egoteagatik, nazioarteko arazo bilakatu zen. Horrela, Hondarribiko eta Urtubiako lurren arteko auzi honetan,
|
bi
lurraldeetako erregeek, Frantziako Karlos VII.ak eta Gaztelako Henrike IV.ak, parte hartu zuten bakoitzaren jurisdikzioa babestu ahal izateko.
|
|
|
Horixe berori pentsatu dut segundo bat lehenago, Napoleon Bonaparteri liburuan Errege irizten zaiola irakurtzean. Hutsaren hurrengoa hori, segundo erdi geroago irakurri dudanaren aldean; Ameriketako Estatu Batuek ozeano
|
bien arteko
lurraldeak bere mendeko egiteko" kanpoko beste country batzuekin gerran sartu behar izan zutela" dio liburuak. Lurraldeotan antzinatik bizi zirenak, ezta aipatu ere.
|
|
2007
|
|
|
2001eko emaitzez honela zioen Olatz Altunak: " Bizkaian eta Gipuzkoan erabilera apal emendatzen da, eta
|
bi
lurraldeotako emaitzek, orokorrean duten pisuagatik, ezkutatu egiten dute Nafarroako, Arabako eta Iparraldeko erabileraren aurrerabiderik eza kasu batzuetan eta jaitsiera besteetan". 5 2006ko neurketan, Gipuzkoako emaitzek estali dituzte besteak, Arabak ere bere aletxoa jarri duelarik.
|
|
|
(Errege horren berorren errepresentazio gehiago, arras izpiritu erromatarrean, Londresen ikusten da). Münsterko Eskualde Museoan Rubens-en kobre grabaki batek, tropa katolikoen garaipenen bat goraipatuz, Belgika eta Alemania elkarrekin errepresentatzen ditu(
|
biak
lurralde Habsburgotarrak). Westfaliako bakea Münster en egin eta geroagoko beste kobre grabaki batean Andre Germania tronuan dago, aurrean Frantzia eta Suedia txikiak.
|
|
|
EAEn aplikatu diren teknologia eta zientzia politikek Europar BatasunakLisboan indarrean ipinitakoen bidetik jo dute, filosofiari, helburuei eta irizpideeierreparatuz gero.
|
Bi
lurraldeetan gizarte kohesioa helburu programatiko gisaagertzen da, baina berrikuntza teknikoaren eta merkatu lehiaren helburu nagusienmenpe, betiere.
|
|
|
Bosgarren Ekonomia Ituna 1951era arte indarrean egon zen Araban, ez beste
|
bi
lurraldeetan, eta Arabak, bere kabuz, seigarrena negoziatu zuen zeina 1976ra arte indarrean egon baitzen. Beronen ordez zazpigarrena sinatu zen, baina urte horietan gauzak aldatzen hasi ziren eta 1978an Konstituzio espainola onetsi eta hurrengo urteko urrian Autonomia Estatutua, zeinek Ekonomia Itunen izaera eta garapena jasotzen baitzituen.
|
|
|
Gipuzkoa eta Bizkaiari beren Ekonomia Ituna 1878tik gerora indarrean izan eta gero, Franco jeneralak 1925ean onetsitako Ekonomia Ituna kendu zien gerrate zibilean, 1937an, probintzia traidore izendatu zituenean. Demokrazia berreskuratu ondoren berriro egoera normaldu zitzaien
|
bi
lurralde horiei. Normalizazio hori, 1978ko Konstituzio eta 1979ko Autonomia Estatutuari esker izan zen.
|
|
|
Helburu honen aurkako neurririk ezin onar daiteke, are gutxiago enpresen arteko lehia murrizten baldin bada. Eta azkenik, aipatu gabe ezin da utzi enpresen jardueren sailkapenek, edozein izanda ere, berdinak izan behar dutela
|
bi
lurraldeetan.
|
|
|
Irizpide hau egokia ez bada
|
bi
lurraldetan egun kopuru berdintsu egon delako edo zaila delako jakitea zein lurraldetan egin dituen egun gehien; kasu horretan oinarri zergagarriaren zati handiena lortu duen lurraldea identifikatu behar da; honela jakiten da zein arautegi eta zein ogasunari ordaindu behar dion. Eta hirugarren irizpidea azken egoitzarena da, lurralde komunean ala EAEn ordaintzeko eta jakiteko zein arautegipean dagoen.
|
|
|
1981eko Ekonomia Itunak jasotzen zuenarekin alderatuta atxikipenarekin jauzi handia eman da, nahiz 1997ko aldaketetan gaur egun onartuta dauden eskumen berberak izan; beraz, atxikipen taula autonomoak eratzeko aukera dago EAEn, jadanik enpresa jarduera guztietan. Honela, lanak edo zerbitzuak EAEn egiten baldin badira eta hemendik eskaini, Foru Ogasunek eskuratuko dute atxikitutako dirua; lanak edo zerbitzuak
|
bi
lurraldeetan gauzatzen baldin badira, jarduera horiek EAEn eginak daudela kontsideratuko da behargina EAEn kokatutako lantegira atxikituta badago, nahiz gero lana lurralde komunean gauzatu. Horrez gain, ondoriozta daiteke lantegiak bi lurraldeetan baldin badaude eta beharginek bietan jarduten badute, atxikipenak bi ogasunek jasoko dituztela, eragiketen proportzioan.
|
|
|
Honela, lanak edo zerbitzuak EAEn egiten baldin badira eta hemendik eskaini, Foru Ogasunek eskuratuko dute atxikitutako dirua; lanak edo zerbitzuak bi lurraldeetan gauzatzen baldin badira, jarduera horiek EAEn eginak daudela kontsideratuko da behargina EAEn kokatutako lantegira atxikituta badago, nahiz gero lana lurralde komunean gauzatu. Horrez gain, ondoriozta daiteke lantegiak
|
bi
lurraldeetan baldin badaude eta beharginek bietan jarduten badute, atxikipenak bi ogasunek jasoko dituztela, eragiketen proportzioan.
|
|
|
Pentsioak jasotzerakoan onuradunek EAEn badute beren egoitza, Foru Ogasunek izango dute eskumena atxikipen sarrera hauen gain nahiz ordainketa Gizarte Asegurantzak, INEMek, Pentsio Planek edo BGAEk egin. Administrazio kontseiluetako kideen gain egiten diren atxikipenak Foru Ogasunetan sartuko dira sozietatearen eragiketa oro EAEn burutzen badira; baina, eragiketak
|
bi
lurraldeetan egiten badira, orduan Foru Ogasunetan eta ogasun zentralean sartuko da, eragiketa erlatiboen proportzioan. Estatuko funtzionarioen gaineko atxikipenak ogasun zentralak jasoko ditu ordainketak administrazio zentralak egiten dituenean, baina ez da horrela gertatuko organismo autonomoak edo enpresa publikoak direnean ordaintzaileak; kasu hauetan Foru Ogasunek dute eskumena atxikipenak jasotzeko.
|
|
|
Baina, zer gertatzen da sozietate batek aurreko urtealdian 6 milioi euro baino gutxiagoko negozio bolumena izan bazuen? Horrelako kasuetan ondorioztatu daiteke zerga egoitza EAEn baldin badu sozietateak, arautegi autonomoaren eremupean sartuko dela eta horrez gain zerga osoa Foru Ogasunei ordainduko diela, nahiz eragiketak
|
bi
lurraldetan gauzatu. Eta alderantziz, zerga egoitza lurralde komunean baldin badu, arautegi komuna aplikatzeaz gain, zerga ordainketa osoa ogasun zentralean burutuko da11.
|
|
|
Zerbitzuak, berriz, EAEtik abiatzen badira EAEn egintzat hartuko dira. Azkenik, negozio arruntetarako, hots, nekazaritza, abeltzaintza, arrantza, eta abar, zerga egoitza EAEn baldin badute, baina eragiketak
|
bi
lurraldeetan burutu, egoitzak definituko du eragiketen gunea.
|
|
|
Normalki, sozietate batek lurralde komunean eta historikoetan bere negozioak egiten ditu eta urteko mozkinak (edo galerak) non egin diren, zein lurraldetan sortu diren, zaila da jakitea, jarduera homogeneoa izan badu ere. Beraz, sozietate batek bere salerosketak
|
bi
lurraldeetan, lurralde komunean eta historikoetan, egiten baditu, nola dakigu zenbat mozkin izan duen sozietateak lurralde batean edo bestean. Horretarako, 1981ean Ekonomia Ituna onetsi zenean, zenbait irizpide finkatu zen eta irizpide horiek sozietateen higiezinen balio, salmenten balio, eta zuzendaritza eta administrazioaren helbidean oinarritzen ziren.
|
|
|
Arazoak faktoriak lurralde desberdinetan dituenean sortuko dira. Faktoriak
|
bi
lurraldeetan daudenean, Ekonomia Ituna erreformatuak, gardenki, egotziko ditu lurralde batera edo bestera sozietate baten eragiketak, honek ondasunak produzitzen baditu. Testu honen arabera, eragiketa Lurralde Historikoetan egina dela kontsideketa zentroetatik egiten direnean.
|
|
|
Sozietatearen jarduera elektrizitatea produzitzea bada, emateak EAEn eginak direla kontsideratzeko, beraz eragiketek, elektrizitatearen sortze guneek, EAEn kokatuta egon dute. Baina elektrizitate sortze guneak
|
bi
lurraldeetan badaude, ekoizpenaren proportzioan banatuko da enpresa hauek sortzen duten SZ.
|
|
|
Baina aitorpen ereduek, gutxienez, lurralde komuneko aitorpen ereduen informazioa jaso dute eta likidazio epeak ez dira asko aldatuko lurralde komunetik Historikoetara. Haatik, edukiari buruz, funtsean, erabat berdinak izango dira zerga hauek
|
bi
lurraldeetan.
|
|
|
Balio Erantsiaren gaineko Zerga ordaintzerakoan subjektu pasiboak lan zentro bakarra badu ez da arazo handirik sortzen definitzerakoan zein ogasun izan behar duen diru hartzailea. Baina, subjektu pasiboak bere faktoriak edo lantokiak
|
bi
lurraldeetan baldin baditu, orduan eragiketa erlatiboen arabera egingo dira zerga ordainketak. Dena dela, Sozietateen gaineko Zerga erlatiboa kalkulatzeko erabiltzen diren irizpide berak dira, kasu honetako subjektu pasiboa, zergaduna, zabalagoa delarik, sozietateez gain, edozein eratako fakturazioa egiten duen pertsona guztiak, fisikoak edo juridikoak, sartzen baita.
|
|
|
Zerga sisteman zerga berri bat sartu zen 1997an; izan ere, Aseguru Primen gaineko Zerga sortu zen eta zeharkako zerga denez, Ekonomia Itunean sartu behar izan zuten. Jakina, zerga mota hauek arautegi komuna eskatzen dute, nahiz aitorpen ereduak eta ordainketa epeak diferenteak izan daitezken
|
bi
lurraldeetan, baina Foru Ogasunei ordainduko zaie arriskua edo konpromisoa EAEn ematen bada, aseguru eta kapitalizazio eragiketetan.
|
|
|
d. gerta liteke aseguru berak lurralde komunean eta EAEn kokatutako higiezinak izatea, orduan, ordainketa
|
bi
lurraldeetako ogasunei egingo zaie lurralde bakoitzeko higiezinen balioaren arabera.
|
|
|
Baina, maileguak berme errealekin direnean, hipoteka higiezinak izanez, orduan Foru Aldundiek izango dute ahalmen guztia zergak biltzeko, ondasun higiezinak EAEn kokatuta badaude. Eta hipotekatutako ondasun higiezinak
|
bi
lurraldeetan badaude, ordaindu behar den zerga, ondasun horien balioaren arabera egingo da lurralde batean eta bestean.
|
|
|
Izan ere, errenta apalenek zergatasa txikiagoa jasaten dute eta errenta garaienek zerga tasa handiagoa. Honela, Ekonomia Itunak eskatzen duen zerga presioa antzekoa izan daiteke
|
bi
lurraldeetan, batik bat eta ikusiko denez, Sozietateen gaineko Zerga arinagoa izan dadin euskal lurralde hauetan.
|
|
|
Beraz, EAEk bere araudi propioa du Sozietateen gaineko Zergaz eta berau aplikatuko zaie bere eremuan sartzen diren sozietate guztiei. Estatuaren legea ere aplikagarri izango da zenbait kasutan, baina salbuespenak izango dira honelako kasuak; hala ere, aplikatutako legea, beraz, estatukoa izan arren, onura fiskala
|
bi
lurraldeetako ogasunen artean banatuko da, eragiketen proportzioan hain juxtu.
|
|
|
Ikerketa eta Garapenerako egiten diren gastuak amortizatzeko askatasuna dago
|
bi
lurraldeetako legedietan, baina EAEkoan ingurumena hobetzeko egiten diren gastuak ere sartzen dira, baita lurzoru kutsatuak garbitzeko egiten direnak ere, baldin eta mota honetako egitasmoak erakunde ofizialek onetsi badituzte.
|
|
|
Dena dela, 2007tik aurrera EAEko zerga tasa% 28 izango da enpresa arruntentzat eta% 24 txikientzat. Beraz,
|
bi
lurraldeen artean nolabaiteko zerga lehia dagoelakoaren isla izan daiteke zerga tasen beherakada.
|
|
|
Hala ere, une bakoitzean ikusi beharreko afera da aplikatutako zerga tasa, estatuaren lege orokorrean jasotzen den zerga tasa ez baita erabilgarria kasu guztietan, salbuespenak egoten baitira. ...Estatuko Aurrekontu Orokorren Legeari laguntzen dion legean, zerga tasa hori% 30ean finkatzen da 1997ko urtarrilaren 1etik aurrera, (testuko datuak) 15 milioi pezeta arteko mozkinentzat eta sozietateak 250 milioi pezeta baino gutxiago fakturatzen badu; 15 milioi pezetatik gorako mozkinei, berriz,% 35 Honela, lurralde komuneko sozietateen% 91k zerga tasa apal honen eremuan kokaturik egongo dira eta
|
bi
lurraldeen arteko diferentziak, errealak baino gehiago itxurazkoak dira.
|
|
|
Honela, lanak edo zerbitzuak Nafarroan burutzen baldin badira eta hemendik eskaini, Foru Ogasunak eskuratuko du atxikipena; lanak edo zerbitzuak bi lurraldeetan gauzatzen baldin badira, jarduera horiek Nafarroan eginak daudela kontsideratuko da behargina lurralde honetan kokatutako lantegira atxikituta badago, nahiz gero lana lurralde komunean gauzatu. Horrez gain, ondorioz daiteke lantegiak
|
bi
lurraldeetan baldin badaude eta beharginak bietan jarduten badute, atxikipenak bi ogasunek jasoko dituztela, eragiketen proportzioan.
|
|
|
Pentsioak jasotzerakoan onuradunek Nafarroan badute beren egoitza, nahiz ordainketa Gizarte Asegurantzak, INEMek, Pentsio Planek edo BGAEk egin, Foru Ogasunak izango du eskumena atxikipen sarrera hauen gain. Administrazio Kontseiluetako kideen gain egiten diren atxikipenak, Foru Ogasunean sartuko dira sozietatearen eragiketa oro Nafarroan burutzen badira; baina, eragiketak
|
bi
lurraldeetan egiten badira, orduan, Foru Ogasunean eta ogasun zentralean sartuko da, eragiketa erlatiboen proportzioan.
|
|
|
Sozietate batek
|
bi
lurraldeetan egiten baditu bere negozioak eta beraz bi ogasunek badute Sozietateen gaineko Zerga eskuratzeko eskubidea, atxikipena, proportzio berean, bi administrazioentzat izango da eta berdin likidatuko den zerga. Kasu honetan ere, eragiketen zifra erlatiboa hartuko da kontutan banaketa egiteko.
|
|
|
Nafarroan, arautegi autonomoa aplikatuko da sozietate batek bere helbide fiskala Nafarroan badu eta aurreko urteko eragiketek ez bazuten gainditu sei milioi euroko kopurua, nahiz eragiketa horiek
|
bi
lurraldeetan egin; eta ordainketa osoa Nafarroako Foru ogasunari egingo dio. Sei milioi eurokoa da, beraz, gaur egungo muga arautegi autonomoa aplikatzeko orduan.
|
|
|
Nolanahi ere, sozietate batek bere eragiketak
|
bi
lurraldeetan egiten baditu, eragiketen balioa, aurreko urtean, sei milioi eurokoa baino gehiago bazen eta helbide fiskala Nafarroan izan, baina eragiketen% 75 baino gehiago lurralde komunean egin, orduan arautegi komuna aplikatuko da. Orain, eragiketa hauek sortzen dituzten mozkinak bi administrazioek zergapetuko dituzte eta bi administrazioen artean banatuko da bildutako zerga, eragiketen proportzioaren arabera.
|
|
|
Haatik, hemendik aurrera, eragiketak Nafarroan egin direla kontsideratuko da ondasunak lurralde honetan ekoiztu edo eraldatu badira. Gerta daiteke, subjektu pasiboak, produkzio edo eraldaketa zentroak
|
bi
lurraldeetan izatea, eta orduan, azken fabrikazio edo eraldaketa prozesua Nafarroan egiten bada, eragiketa Lurralde Historiko honetan egiten dela kontsideratuko da.
|
|
|
Zerga honetan ere bi Administrazioek hartuko dute parte subjektu pasiboek eragiketak
|
bi
lurraldeetan egiten badituzte. Honetarako, eragiketa bolumenak sei milioi eurokoa baino gehiagokoa izan zuen aurreko urtean, eragiketak bi lurraldeetan eginak izan eta edozein lurraldetan helbide fiskala egon.
|
|
|
Zerga honetan ere bi Administrazioek hartuko dute parte subjektu pasiboek eragiketak bi lurraldeetan egiten badituzte. Honetarako, eragiketa bolumenak sei milioi eurokoa baino gehiagokoa izan zuen aurreko urtean, eragiketak
|
bi
lurraldeetan eginak izan eta edozein lurraldetan helbide fiskala egon.
|
|
|
Gerta liteke aseguru berak lurralde komunean eta Nafarroan kokatutako higiezinak estaltzea, orduan, ordainketa
|
bi
lurraldeetako ogasunei egingo zaie, lurralde bakoitzeko higiezinen balioaren arabera.
|
|
|
Zerga hau dela eta, Nafarroako Legebiltzarrak arautzeko ahalmenik ez du eta lurralde komuneko araupean egongo dira oinarrizko printzipio, arau substantibo eta formalei dagokienean. Baina, Nafarroako administrazioak ahalmena izango du aitorpen ereduak eta sarrera epeak onartzeko; eta horretarako, gutxienez, estatuan eskatzen diren datuak jaso ditu eta, gainera, sarrera epeek ere ez dute oso desberdinak izan behar
|
bi
lurraldeetan.
|
|
|
Zerga sisteman zerga berri bat sartu zen 1998an; izan ere, Aseguru Primen gaineko Zerga sortu zen eta zeharkako zerga denez, Ekonomia Hitzarmenean sartu behar izan zuten. Jakina, zerga mota horiek arautegi komuna eskatzen dute, nahiz aitorpen ereduak eta ordainketa epeak diferenteak izan daitezken
|
bi
lurraldeetan, baina Nafarroako Ogasunari ordainduko zaio arriskua edo konpromisoa Nafarroan ematen bada aseguru eta kapitalizazio eragiketetan.
|
|
|
Atxikipenei dagokienez, autonomia aipagarria dauka Nafarroak; hasteko, atxikipen taula autonomoak eratzeko aukera dago Nafarroan, jadanik enpresa jarduera guztietan. Honela, lanak edo zerbitzuak Nafarroan burutzen baldin badira eta hemendik eskaini, Foru Ogasunak eskuratuko du atxikipena; lanak edo zerbitzuak
|
bi
lurraldeetan gauzatzen baldin badira, jarduera horiek Nafarroan eginak daudela kontsideratuko da behargina lurralde honetan kokatutako lantegira atxikituta badago, nahiz gero lana lurralde komunean gauzatu. Horrez gain, ondorioz daiteke lantegiak bi lurraldeetan baldin badaude eta beharginak bietan jarduten badute, atxikipenak bi ogasunek jasoko dituztela, eragiketen proportzioan.
|
|
2008
|
|
|
Georgiako lurretan sartuak ziren Errusiako indar militar gehienak Hego Osetia eta Abkhaziara erretiratu zirela iragarri zuen atzo Moskuk.
|
Bi
lurralde horien mugaldean, baina Georgia barruan, «segurtasun eremua» sortzeko asmoa duela ere adierazi du Dmitri Medvedev presidentearen gobernuak. Georgiako presidente Mikhail Saakashvilik, ordea, ohartarazi dio ez duela inoiz onartuko horrelakorik.
|
|
|
Moskuk herrialde independentetzat dauzka
|
bi
lurralde horiek. Baina ez da haien estatusa berretsi duen bakarra.
|
|
|
Horien arabera, Israelek Zisjordaniatik Gazara joatera behartu ditu. Erakundeek diote Tel Avivek
|
bi
lurraldeak banatzeko politika egiten ari dela. Eta hori legez kanpokoa dela argudiatzen dute.
|
|
|
•
|
Bi
lurraldek bertakoen saldo begetatibo positiboa dute: Nafarroak 23.499 pertsona gehiago ditu eta Arabak 3.932.
|
|
|
• Beste
|
bi
lurraldek bertakoen saldo begetatibo negatiboa izan dute: Gipuzkoak 5.234 pertsona galdu ditu eta Bizkaiak 38.792.
|
|
|
Nafarroa eta Araba alde batetik eta Gipuzkoa eta Bizkaia bestetik. Immigrazioak
|
bi
lurralde mota horietan duen presentzia ezberdinak lurralde bakoitzeko erakarpen potentziala ematen du aditzera. Nafarroa da agian sektore ekonomikoen ikuspuntutik lurralderik orekatuena:
|
|
|
nekazaritzak, transformazio industriak, eraikuntzak, zerbitzuak —ohikoak eta pertsonei zuzendutakoak— eta industriaren sektoreek nahiko egitura osagarria eta orekatua dute, eta beraz etorkin batek gizarteratzeko ibilbide aproposagoa du Bizkaia edo Gipuzkoarekin erkatuz gero. Azken
|
bi
lurralde horietan oinarrizko sektoreek ez dute presentzia eta garrantzi apartekorik, eta beraz etorkinei funtsean bi sektore baino ez zaizkie geratzen: zerbitzuak eta eraikuntza, ibilbide askozaz zailagoa.
|
|
2009
|
|
|
Haatik Bearno edo Biarno ez da Nafarroako.
|
Bi
lurralde bereiziak zirela ber subiranoaren mendeko, agerian uzten digu Joanes Leizarragak testamentu berriko sar hitzean Jean d' Albreti egiten dion eskaintzaz: " Guzizko andre nobel Joanna Albrete Naffaroaco reguina Bearnoco andre guehien(...) denari...".
|
|
|
Azken epaia Iraultza hastean, biltzar konstituziogileak emanen dio, 1789ko abuztuaren 1eko gau famatu hartan. Iparraldeko beste
|
bi
lurraldeen egiturak ere desegin zituen, Lapurdi herria eta Zuberoa herria ezabatuz. Erresumako eskualde handi eta txikiak oro bezala.
|
|
|
AETN proiektuak hiru urte iraungo du eta mugaren alde bietan sareko lankidetza sustatzen duten ekintzak garatuko ditu. Proiektua, Lopez de Guereñuk azpimarratu duenez, deialdira aurkeztutako 85 proiektuen artean onartutako 26etako bat da eta
|
bi
lurraldeetan garapen ekonomikoa eta garraioa eta logistika bultzatzea du helburu.
|
|
|
|
Bi
lurraldeak berme maila gorenean (AAA izenekoa) uztea erabaki du arriskuak neurtzeko agentziak. Duela bi aste, Espainiari kendu egin zion.
|
|
|
Haien autonomia fiskala eta kudeaketa. Gainera, haren esanetan,
|
bi
lurraldeek zor maila txikia dutenez, krisiaren aurka inbertsioak egiteko ahalmena daukate. Eta krisian egon arren, agentziak uste du zor maila horrek ez dituela zeharkatuko muga onargarriak.
|
|
|
aurreko urteko martxoan batez besteko hori 1,87 egunekoa izan zen eta aurtengoan 1,84 egunekoa. Beherakada hori Gipuzkoan bakarrik eman da(% 6); Araban eta Bizkaian pixka bat egin du gora(% 1
|
bi
lurraldeetan).
|
|
|
Prozesu amaieran 18 eta 45 urte bitarteko 20 pertsona hautatu zituzten. Gehienak Bizkaikoak dira, baina badira beste
|
bi
lurralde historikoetako eta Kantabria nahiz Nafarroako pertsonak ere. Ikasle horiek izango dira prestakuntza berezituko ikastaroa egingo duten lehenak eta hura amaitzean gidoilari adituak titulua jasoko dute.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan egiten dituzten elkarrizketa pertsonalak hartzen dituzte oinarri prentsaren, irratiaren eta telebistaren kontsumoa neurtzeko.
|
Bi
lurralde hauetan egiten den lagin zabalena erabiltzen du gainera.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan egiten dituzten elkarrizketa pertsonalak hartzen dituzte oinarri prentsaren, irratiaren eta telebistaren kontsumoa neurtzeko.
|
Bi
lurralde hauetan egiten den lagin zabalena erabiltzen du gainera.
|
|
|
Gaineratiko
|
bi
lurraldeen zerrenden osaketak ez du Gipuzkoan bezainbat buruhauste eman, eta hasieratik nahiko onarpen lortu zuten. Bizkaian Unai Ziarreta EAko presidentea izanen da zerrendaburu, eta Araban Rafa Larreina Politika Instituzionalerako idazkaria, biak batzar nazionalaren gehien gehienaren babesarekin.
|
|
|
Araban, urte arteko inflazioa %0, 2koa da, %0, 5ekoa Gipuzkoan eta %0, 6koa Bizkaian. Bilakaera hori ulergarria da, azken
|
bi
lurralde horietan atzeraldia zertxobait txikiagoa izan delako, orain arte jakinarazi dutenez. Prezioen jaitsiera lotuta dago ekonomiaren bilakaerarekin, krisiaren ondorioz saltzerik ez dauden produktuak edo eskaintzen diren zerbitzuak merkatzea ohikoa baita.
|
|
|
dela. Sanzen irudiko, orain bi gobernuek Espainiako Autonomien Estatuan sinesten dute, eta
|
bi
lurraldeetako errealitate politiko guztiekiko errespetuan oinarriturik,, nolamal normal, bildu dira.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Ogasun Saileko datuen arabera, Araban 583,2 milioi euro bildu dituzte zergetan (%20), 2.326,6 milioi Bizkaian (%21, 5) eta 1.097,7 milioi Gipuzkoan (%24). Harrigarriena Bizkaiko bilakaera izan da, urteko lehen hiru hilabeteetan bilketak %5, 5 egin zuelako atzera, beste
|
bi
lurraldeetan baino nabarmen gutxiago.
|
|
|
Sudango hegoaldeko herritarrak matxinatu egin ziren, uste zutelako Khartumek baztertu egiten zituela.
|
Bi
lurraldeen arteko gerrak 22 urte luze iraun zuen, eta milaka hildako eta desplazatu eragin. Nazioarteko bitartekaritzari esker, ordea, bi aldeek hitzarmena sinatu ahal izan zuten, eta egun, hegoaldeak bere egin ditu lehen gobernu zentralarenak ziren hainbat eskumen.
|
|
|
Sena eta eromena mugakide diren
|
bi
lurralde baizik ez dira.
|
|
|
Horrela, bada, galderok datozkigu burura: Nafarroan eta Iparraldean Euskal Autonomia Erkidegokoaren neurriko hobekuntza gertatu izan balitz eta, areago oraindik,
|
bi
lurralde horietan euskara Euskal Autonomia Erkidegoko mailaren pare jartzera iritsiko balitz, hizkuntza zaurgarritzat agertuko ote litzateke euskara Unescoren atlasean, ala arrisku egoeratik salbu kontsideratuko luke nazioarteko erakunde horrek. Euskal Autonomia Erkidegoko egoera bakarrik kontuan hartuta, zein mailatan sailkatuta geratuko ote litzateke euskara?
|
|
|
Agerian dago hori askotariko ikerlan eta txostenetan, baita Europako Kontseiluarenetan ere. Miquel Gros i Lladós soziolinguistak, esate baterako, prentsan egindako elkarrizketa batean irmotasunez eta ezin gordinago adierazi du
|
bi
lurraldeen arteko aldeari buruz duen ikuspuntua (Berria,):
|
|
|
Bukatu dugu esanez Frantziaren administraziopeko espazio fisikoen kultur eta lurralde konfigurazio berri horri egin zioten ekarpena oso baliagarria dela, hala kualitatiboki nola kuantitatiboki, bai Ipar Euskal Herrian bai Ipar Katalunian.
|
Bi
lurralde horiek kultur espazioan eta hizkuntza espazioan gainjarritako politika nortasun berri horren katalizazioan hartu zuten abangoardismoa desberdina izan zen alde batean eta bestean.
|
|
|
Bikain deritzot. Katalanen eta euskaldunen arteko konparazioekin urduri jartzen direnak lasaitze aldera, esan dezadan konparazioaren interesa
|
bi
lurraldeen artean dauden alde handiak agerraraztean datzala hain zuzen. Bada, Marc Bioscak maisuki aletzen dizkigu diferentzia horiek, halako eran non konparazio horretatik sortzen baitira, hain zuzen, azterlan honetako galdera printzipalak eta interpretazio giltza nagusiak.
|
|
|
Baimenduak ziren hildako arimen egunetan bakarrik. Aipatu
|
bi
lurraldeotan, gorria heriotzaren margoa baitzen. Okre gorrixkoa usu ageri da antzinako hilobi eta tumuluetan.
|
|
|
Beraz, zatiketa bat dago historikoki euskal nortasunari lotuak izan diren
|
bi
lurralde blokeen artean. Trantsizio espainiarretik ondorioztatu den egoera paradoxikoa da, gutxienean:
|
|
2010
|
|
|
|
Bi
lurraldeen kasuan, Estatuan(% 0,58) baino gehiago jaitsi da langabezia. Hain zuzen ere,% 2,77 egin du behera Euskadin, eta% 3,16 Foru Erkidegoan.
|
|
|
Eta gaur edo hemendik bost urtera eginda. Ez badu emaitza bera ematen, onartzen dugu kondizioak ez zirela bietan berdinak, baina ez dugu ondorioztatzen printzipio kimikoak ezberdinak direla
|
bi
lurralde horietan, edo denborarekin aldatu egiten direla. Brasilgo elektroi bat eta Thailandiako beste bat berdin berdinak dira, eta ez dira denborarekin aldatzen.
|
|
|
Oinarrizko irizpide horiei jarraiki honako neurri hauek hartu ziren: HABEk proposatutako
|
bi
lurralde arduradun ABOko Zuzendaritzan sartu ziren; onespen homologazio sistema kendu egin zen, horren ordez HABEko erroldako euskaltegi homologatu guztiak HABEren bi lurralde arduradun horien menpe jarriz, irekietako azterketariak beste lurralde arduradunen menpe dauden modu berberean (Labayru ikastegiak soilik gorde zituen lehengo eskubideak); bertako aztertzailearen figura (hots, lan egiten zu...
|
|
|
Oinarrizko irizpide horiei jarraiki honako neurri hauek hartu ziren: HABEk proposatutako bi lurralde arduradun ABOko Zuzendaritzan sartu ziren; onespen homologazio sistema kendu egin zen, horren ordez HABEko erroldako euskaltegi homologatu guztiak HABEren
|
bi
lurralde arduradun horien menpe jarriz, irekietako azterketariak beste lurralde arduradunen menpe dauden modu berberean (Labayru ikastegiak soilik gorde zituen lehengo eskubideak); bertako aztertzailearen figura (hots, lan egiten zuen euskaltegian soilik azterketak zuzentzen zituenarena) kendu egin zen; ABOko kideak bost (irekietako hiru eta HABEren bidezko itxietako bi) lurraldeen artean birbana...
|
|
|
2009ko martxoan, Balearren eta Valentziako Erkidegoaren arteko informazio klinikoaren trukearekin (alta txostenak, larrialdiak, erizaintzako zainketak, analitikak…) hasi zen pilotajea. Pilotajea
|
bi
lurraldeetako osasun eremu oso batean hasi zen (osasun zentroak eta erreferentziako ospitale zentroa), baina, azkenean, osasun jardueraren eremuaren %98raino zabaldu zen estaldura. 2010eko maiatzean, 2.248.539 erreferentzia kliniko zeuden Balearretako eta Valentziako Erkidegoko herritarren artean, Osasun Sistema Nazionalaren Nodo Nagusian (autonomia erkidegoen artean trukatutako datuak biltzen dira).
|
|
|
Oso garbi ikusten nuen, ez nintzen jada hamalau edo hamabost urteko mutila osaba Juanek gerraren berri eman zidanean bezala. Bikandi eta bere kideak —entomologoa salbu, pentsatu nuenez ziren beste aberri edo mundu batekoak, baizik eta, Cesar nire irakasle ohia edo osaba Juan bera bezala, pertsona bikoitzak, bi mihi, bi izen,
|
bi
lurralde zituztenak. Beste hitz batzuetan, isilkako lan politikoan ari zen jendea.
|
|
|
Erabakiak erlijio gerrak piztu zituen Frantzia osoan, bai eta Behe Nafarroan, Zuberoan eta Biarnon ere. Juana bahitzen saiatu ondoren (senarra 1562an hila zen), Charlesek
|
bi
lurraldeak okupatu zituen.
|
|
2011
|
|
|
fikzio eta errealitatearen erdian, gezur eta egien erdian; haien harremanean dena dira egia erdiak edo gezur erdiak. Are gehiago,
|
bi
lurralderen erdian daude, hau da, Espainia eta Errusiaren erdian, Erroman.
|
|
|
Dokumental hau Hegoafrikan, Ipar Irlandan eta Euska Herrian grabatuta dago. Brian Currin, Rolf Meyer, Alec Reid eta Harold Good bitartekariek lehen
|
bi
lurralde horietan egin zuten lanari buruzko testigantzak jasotzen ditu filmeak. Baita euskal alderdi ezberdinetako ordezkarien hitzak ere, hala nola, Juan Jose Ibarretxerenak, Leopoldo Barredarenak eta Rufi Etxeberriarenk; eta Riosek askotariko iritziak jasotzearen garrantzia ere azpimarratzen du.Duela ia urtebete egin zen dokumentala, baina Lokarriko koordinatzailearen esanetan, bake prozeuasn urratsak eman diren arren, oraindik ere baliagarria izaten jarraitzen duten bertan esandakoek.
|
|
|
Nafarroa bitan zatituta gelditu baitzen.
|
Bi
lurraldetan zatiturik.
|
|
|
Ez zen garai haietako kantagintzan maila horretako ezer sortu —ez agian geroago ere. Bat bateko tximist argia da, zubi bat
|
bi
lurralde artean eraikia: alde batek iragan denboratik egiten digu hots; Lekuonak jasotako hitz joko horien bitartez han sustraitzera deituz.
|
|
2012
|
|
|
Kroaziak independentzia aldarrikatu zuenean, bere serbiar gehiengoko
|
bi
lurraldeek (Ekialdeko Eslavonia eta Krajina) independentzia ere aldarrikatu zuten. Hortxe hasi zen Kroaziako guda.
|
|
|
Bizkaia eta Arabako erabilera indizean, ordea, ez da aldaketa esanguratsurik atzeman 1993az geroztik; ez atzera ez aurrera dago euskararen erabilera. Alabaina, azken bost urteotan behera egin du zertxobait
|
bi
lurraldeetan. Ezbairik gabe, arretaz jarraitu beharreko bilakaera dugu aurrera begira.
|