|
2003
|
|
|
EtaXimunGimon beraprestzegoenitsasozbestalderajoateko; areago, san Mixel GarikoitziAmeriketan misiobatsorlezaneskatuzion.
|
Bien
bitartean, XimunGimonek, nahiziraenekiAmeriketaratjin. Gureeüskaldünaurrideakpagano bizidira, galdetuzionPierraSardoiri, Mendikotakoerretorebarkoxtarrari.Gero, berauxejoanzen beste herritarbatenikustera, hainzuzenereBatistaHarbuztanGotainekoerretorearengana, etahuraeregogohorretara bilduzuen.
|
|
|
...odoldunenartekotaldebatdira, lauzangotandoazen animaliaguztiakbiltzendituena.Areago, Aristotelesek bestetaldebitan banatuzituenkuadrupedioak; batetik, bibiparoetailetsuak, titidunakdirenak (egunugaztundeitzenditugunanimalietarik askobesarkatuz), eta, bestalde, obiparo etaezkatatsuak (egunnarrastideitzenditugunak etabaizenbaitanfibio). Hegaztiek bestetaldebateratzenzuten, animaliaodoldunen artean:
|
bi
zangodunak, bainaezerektoak.Azkentaldekoakarrainakziren, uretakoakizanikez baitzuten, ez hankaibiltaririk, ezbesorik, ezhegorik.
|
|
|
Ezzegoenargimonotrematuakeanarrastiziren, ugaztunziren, alabien artekodeskribatugabekobestetalderenbatekoak.Apurka apurka datuen argialortuzen: 1824anesne guruinakaurkituziren, baina, esne jariaketa1832raartefrogatuezzenez, aurkariekguruinodoriferotzatulertuzituzten, hots, usain bibiparitatearenideiariindarra emanarren, 1884an, satorahate mokodunek arrautzakerrutendituztela egiaztatuzen, narrastiekbezala, beraz.Ezinagoharrigarria: ...otrematuakugaztunenarteansailkatudira, Prototheriasubklasean.Ugaztunerruleensubklasehorretansatorahate mokodunaz gaineraekidnadago.Ekidna1792 urteandeskribatuzen.BosturtegeroagoGeorgesCuvier ekEchidnahystrix izendatuzuen, erdinarrastierdiugaztun zenEkhidnajainkosa grekoanoinarrituta, eta, ebakortzenabsentziazohartu zelarik, Edentatataldeankokatuzuen, armadilo, nagieta inurrijaleekin batera.Areago,
|
1817anCuvierekbaiekidnaetabaisatorahatemokodunaerebi
biak kokatu zituenEdentataordenan, baina, arrautzarik errutenezzutela asumituz, behin behinean.
|
|
|
Zoinlagunekinerelur peanbiziziren, banakien: bizkatxak, azeriarenidurikomuturluzebatzu, jatekozailak; etazorrinoak, ilehorastaargalbatez estaliak, marraurdinbatbizkarreantrebes. Eznizbizkitarteanorhoit, ala hotarik, alahetarikbatbakarraikusirik.Zorrinoek, urrundanikerekitzikatzen balinbaziren, aregehiagohurrantzeraegitenbazeiengizonak,
|
bi
metretangoraetaseiixtapetanharatzirristanigortzenomenzakoten berengernuzikina, soinekoakhistenbaitzituen, erretzen, etaharenusainlikitsizigarriaezbaitzenboketarikezeztazezakenik.Sorjeshekzaldizkoerbereroldartzenziren.
|
|
|
Iturridesberdinetako desadostasunakgorabehera, argi dagoenadaHego Amerika uharteerraldoiaizandelamilioiurteaskotan zehar, etaisolamendu luzehorrekespeziemultzoendemikoguztizberezia ondorioztatudiola.Etagero, hainbestemilioiurtez bakartutaegonetaostean, iabat bateanlurzubibateratuzen, IparetaHegoAmerika elkarrekinberrirolotuz, etakontinente
|
bien
faunarennahasketabideragarrieginzen.
|
|
|
Nolanahi, fosil erregistroak erakustenduenezIparAmerikako faunarendibertsitateaazken hamar milioiurtetanezdaiaaldatugenero mailan, hegoaldetikiritsitakoarantzurde, zarigueiaetaarmadiloakgorabehera (eztairitsietaosteansuntsitutakogliptodonteak etalur nagierraldoiak,
|
bi
biokedentatuak, kontuan hartutaere). HegoAmerikakoaridagokionez, kontuabestelakoaizanda. Batetik, 17ugaztun familiakoordezkariakiritsizireniparretik, etagainera sakonki dibertsifikatuzirenHegoAmerikan.Esaterako, kanidoetafelidoespeziegehiagodagoHegoAmerikan besteinonbaino, jatorrizIparAmerikatikabiatutakoak.Isurihorrenondorioz, HegoAmerikakougaztunespezieguztien%50aiparraldetikmigraturikoleinuetatikeratorriada.
|
|
|
Bestalde, mokokaldiaren abiapuntuanbesteakbestebigaarrazoiegon zireladiotso, baina soilikbataditzeraemanez, hots, irrintziarena. Aitorpen horrek, Etxeparekirrintziadeskribatzekoerabiliformulazioarenegokitasun eztabaidagarriazlandara, bestelakoargibideakeskaintzendizkigu, zeren, nahikoaargirouztenbaitu, baiirakasleak, baiikasleak,
|
bi
biokirakurrita zutelaLotirenRamuntcho, eta, menturaz, Buruzainekberakere.Nolanahi, esplizitatugabegelditudenbigarrenarrazoinagusia, nireiritziz, EtxeparerenDonapaleokoeuskal pestakartikuluan. Euskaldunmutil neskatxagazteak, lehenagokodenboretanbezala, elgarrekinjauzika?, arbola azpietan, ilargi goxoaketa izarrek argituz?, ikusteaizangolitzateke, esannahibaita, HiriartUrrutikNietzsche edoigarrizue...
|
|
|
Badakizie, aminibatkhasueginduzienek, noulagaztanaztoiazkar, berde batenartian, agertzendenlehenikholakohollikurabat, ondobatedo biga, ostoetaneihartzenari.Eritarzunabarreiatukoda, takahollihortarik, ungurianorotan, gaztanaztoiaoroharturikizanartino.Lehen ourthianostoakholli,
|
bi
, hirourourtheren buruko, usian, gaztañatziaberaeiharturik.
|
|
|
Askogogoetahortazerabilirik[?] manatunakonLarresohokoKillorimakilabat mizpiraginharrizkoa, bere burdingerrenarekin; apez gaztearenizenahitzezhitz zangoanezarzezon
|
bietan
erraitennakolarik.Manatu bezalalanthurikKillokigorri makila, banoa haueskuan mendiarigoiti, orainoezagutzeneznuenmisionestarenganat, biegunezteien aitzinetik? [Etxepare, 1910: 99]. HilaurretikJoanes Xabañoketxondokolur puskabateskatuzienfamiliakoei, berehilobiansartzeko, Montbeton ekoapaiz zahartegikokanposantuan, Tarnet Garonnedepartamentuan.
|
|
|
Nolanahi, Misionestarenezteiakirakurtzean, Biritxiakirakurtzeanbezalaxe, badagogauzabatharritunauena, etaizandaaitarenmetamorfosia.Bai JoanesXabañoren aitaetabaiJuancitoEtxeparerena ere,
|
bi
biakamerikak arrakastatsukiegindakoak, gizongogorrakizanzirenetaaitabizikihertsiak. Ba, misionistarenaitasemearenmasokismo erakustaldi horrenondorioz negarbateanitobeharrezikusidugunantzera, Etxeparerenaitaidorrariere negarrajaitsizitzaionbegietara?, bihotzatanpezberaturik??
|
|
|
IturriguztieknabarmenuztenduteAlbertConstantinmedikuareneuskaltzaletasuna, etatestuinguruhorretan aipatzenduteEskualdunaaldizkariarenaldemende hasieranburuturikolana, edotaEskualzaleenBiltzarrean JeanEtxepareren ondoanlehendakariorde gisaemandakourteak, etabai euskaltzainurgazleizatearenaere (1923tikaurrera). Alabaina, Xarritonen idazlanetanikusdaitekeenez, badaudebestepuntuazpimarragarri
|
bi
, hots, hartu eman estubi, honaekarrinahiditudanak.Batetik, Azkuerekineduki izanzuenadiskidantzaaipatuguradut, etabesteakbeste, berorrenhiztegiarenburutzapenerakoemanbultzada.Bestetik, ezindainolaereahaztuIparraldekoleheneuskalnazionalistetarikoaizanzelabereadiskidePierreBuruzainmedikuhazpandarrarekinbatera, eta, izatez,, unpartinationalisteviable, antolatzekoegokieraereaipatuzion, kasurako, 1903koeskutitzbatean.
|
|
|
Era berean, 1911nbizpahiru herritarrek hartugogo zuten, telefonoarenharia euren etxeraino ezartzeko; haietarik bat Erreka, ostatu nagusikoa. 1912an, dioskunez,, plazako
|
bi
etxerik handienetarat bidatua izan da tutetan, handik goraxago pentze batean sortzen zen iturria. Orai delako bi etxek badute ura ausarki, beherean bezala estai guzietan?. Antza, Baigorri eta Donibane Garaziko laborari etxe anitzek ezarri zuten.
|
|
|
1912an, dioskunez,, plazako bi etxerik handienetarat bidatua izan da tutetan, handik goraxago pentze batean sortzen zen iturria. Orai delako
|
bi
etxek badute ura ausarki, beherean bezala estai guzietan?. Antza, Baigorri eta Donibane Garaziko laborari etxe anitzek ezarri zuten. Etxepareren lerroetan jakin dugu, halaber, lehen irratiak 1926an entzun zirela, eta urte berean iritsi behar zela argindarra Alduderaino, baina, hitzarturiko epeak bete ziren arren, enpresak ez zuela argirik eman, eta, okerrago, etxeetaraino heltzeko sariak itsuski emendatu zituela.
|
|
|
Baina, bestalde, Etxeparerengan nekezaurkitzendaJeanBarbierren frantsesabertzaletasunsuharetajainkotiar hori, baitaAnxuberrok etaZerbitzarikereerakustendutena?
|
bi
biokapaizizanik, Barbierbezala?.
|
|
|
Arestianesanbezala, Etxeparek ezduapartekoberotasunikerakusten. ...iak?,, etsaihiguingarriak?,, gureetsaiabrea, modukoformulakerabilikoditu oso bakanka, baina, konturagaitezen, bestetestuingurubatean, errepublikanohiguingarria, diotso1925eandeMonzieirakaskuntzako frantsesministroariereeuskara eskoletandebekatzean.Esannahi baita, ezzaitiruditzenberezikigogorradenik, areago Eskualdunakogainerakoidazleekinalderatuta.Har dezagun kasurako JeanSaint Pierre, etaorrialde
|
birik
behin aurkitukoduzualemanenkontrako purrustadarenbat; adibidez, kronikabatenerdian ondokoarenerakoa irakurdezakezu:
|
|
|
Berrogoi ta zortziizandira, gertazakioketenagerta, batedobertze Serbiadohakabeanbarna, eginbideidorrari.Hamekaezdituguikusiko gehiago, nahizgutarteanbetibizikodiren.Hamarbatekbadakarzate onestki, ixilik, gerlakosarraskiak;
|
biz
pa lauekjastatudute, etaluzaz jasan, alemanpresondegietakoegoitzagogorra.
|
|
|
1919koazaroanburutuzirenHamalaukoGerlaosteko lehenudalhauteskundeak.Azkenekoak1912anizanziren, etaPiarreMokozain aterazen alkate, baina, 1914anmobilizatua, JoanesXabañoXotroeneko nagusizaharrakordeztuzuen.
|
Bi
biokzenduzirengerla urteetan, batafrontean40urte zituela, etaetxeanbestea, 1916an, gerlanzituenhirusemeakitzultzenikusi barik.Halaere, Xotroenekonagusiaren semehorietariko batekhartuzuen segidaudaletxekoburuan.
|
|
|
–Duelahamarbaturtejoan jinbateginbeharukannuenBilbaorat, esanezhastendaartikulua. ...bora, etaezdueredatazehatz mehatzaipatzen; bestalde, baina, badakiguBuruxkak1909koazaroanTours ekoMameargitaletxeaninprimatu zela, hauda, IparEuskalHerrikoohikomoldiztegietatik kanpoeta, hainzuzenere, Azkuerenhiztegiabosturtelehenagokaleratu zenargitaletxeberean.Kointzidentzia horihandiegiada, berezetorrizela pentsatzeko: Buruzainmedikuhazpandarraizangozen, ziurrenez, Etxepare etaAzkueartekoesteka
|
,
bi bionlagunminabaitzen; Buruzainekaholkatuko zionAzkuerenganajoanzedinetahiztegiaren argitarapenazgaldeziezaion. Denadela, Azkue/ Buruzain gutundegianezdaurtehorietakoeskutitzikkontserbatu, etaezindugujakinegiazkoaotedenaieruhori, etaEtxeparekezduezerargitzensujethorretaz.Gurehipotesiarenaurkalegoke, AzkuerenlaguntzazargitaratuBuruxkak liburuaren alebatEtxeparekesker onezdedikaturikezbidaltzea:
|
|
|
Etxepareren testueihirihandienganakobegikotasunadarie, herritxikiakantipatikosuertatzenzitzaizkionneurriberean edo, etahorixesuma daitekeaipatuartikuluan, bozkariozgaindizoazi, dioskunean, XX.mende hasierakoBilbokedartsuetailunhorretandabilela.Alabaina, EtxeparekBilbonbarrenakolkoandaroanpoztasunaezdaturistakedozeintokiberriren aurreansentidezakeena.Etxepare ibiliegindaZazpiKaleetangaindi?
|
bi
sahetsetakoetxegorenitzalartehezean?, etaibaiazharatxagoaurkituditu GranVíako, harrizko egoitzaederrak?, eta. Ibaizabalzoragarrian, begiez jarraikizaizkie, goitietabeheitidabiltzanitsas untzi, hainbertzemotakoer?. Horiezgainerabaina, korritudituereBilboHandikoauzuneperiferikoak, honelaxeplasmatuzituenak:
|
|
|
Unelaburbatenostetik, bada,, atebatidekitzenda, etaagertzenzaut, eskuazabaliketairriaezpainetan, gizongaztelarriederbat.Agur, etaagur, elgarrenberrigalde[?] etajartzengiraadiskidezaharbatzubezala,
|
biak
, gurearbasoenmintzaianmintzo?. IkusizergehiagodioskunEtxepareren artikuluakhamarbaturtelehenagoizandakoenkontruaz:
|
|
|
Liburua, aipatudugunez, Euzko Gogoaaldizkarianargitaratuzuenatalka, Guatemalan.Aldizkarihorretanbertanpolemikañimiñobatpiztuzen gaiberberarengainean, OrixeetaGotzonUrrutiaapaiznabarniztarraren eskutik.Bi
|
biok
, baina, irizkidezirenetaezzuteneboluzionismoa onartzen. Bibliandatorrenahartubehardahitzezhitz.GotzonUrrutiarizuzendutakoerantzun artikulu batekolerrobatzuk berreskuratunahiditut, erabilitakoargudioennondiknorakoa dastadezazun:
|
|
|
Dirudienez, handiklaburrera, eskutitzbatbidalizionJeanEtxeparek Lafitteri, etaberonekerahonetaraazaldudigupasadizoa:? 1932ko ekainaren28angutunlaburbateaneskerrakzauzkitan, berebiziannehorkezziolahainbertzetarainokolaudoriorikegin; xuxenikusinuelaharenliburuxka zakuhandikoazelaetaondokoegunetanenekinmintzatzekogutiziazuela. ...larik.Aldudekoguremedikua, dirudienez, 1928anosasuneztxarto ibiliizanzen, eta1929koudaberrian, bihotzeko gaitzgaiztobatekjozuen, etabehartuondokourteanAldudeko lanaeta egoitzauztera?. Donibane GarazirakobideanzegoenKanbonhartuzuten etxebizitza, geroraElectricitédeFrance kbaliatukozuena.Nolanahi, Piarres Lafittekeskutitzeanaipatu1932urtehoribainolehenago, alegia, 1930ean, baiEtxepareetabaiLafitte,
|
biok
, GureHerriaaldizkarikobatzordekokideizendatuakizanziren, medikuaidazkarinagusi etaapaizaidazkarilagun, etatxitean pitean batzenzirenbihilabetekariaosotzeko.
|
|
|
AugustinLarralde (Uharte Garazi, 1851; Beloke, 1912) LarresorokoSeminariokoirakasleaizanzen1875etik aurrera, etaekonomoaegin zuten1901ean.Orobat, zientzietakoirakasgaiakazaltzenzituen.Behin, begibat birrinduzionerretorta printzabatekkimikakoesperimentubatean.Istripuaren ondoriozkoiskanbilanhainbatkidehurbilduzitzaizkion, besteakbesteetainor bainoasaldatuagoLarresorokosuperiora, harennagusia izateazbateraosolagunaerebazuena.. JaunSuperiora, begibatgaldudizut, bainabestebatdutzure esanetara, esanomenzion ArnaudAbadiari ezinlasaiago.JuancitoEtxepareri, liburuerisoberaemanazela? agertuzion, etabaiaholkatuere, jakitateanezzela barnegisartubehar; hobe zuelaEliza Amasainduari
|
bi
begiak hetsirik jarraikitzea, nahibazuensegurikbere lehenagokobakegozohura berrizbildu?.
|
|
|
...ce-ren hipotesiakedertoazaltzenzituenhainbatbehaketa.Kasurako, planetaguztiekerrotazio norabide berberaedukitzea, eguzki sistemareneraketa modutikeratorrikozen.Alabaina, geroago aurkitutakoNeptunoetaPlutonalderantzizdoaz.Bestalde, kontuzibili goragoaipatudirenhainbatdaturekin, izatez, Laplace rensasoikoakbaitira.Adibidez, ilargi kopurueidoakienez, gauregungodatuenarabera Lurrak batdauka, Martitzek
|
bi
, Jupiterrek60, Saturnok31, Uranok25etaNeptunok13.
|
|
|
Ingelesezosomaizgertatzendafenomenohau, eta, esaterako, carnivorous, carnivorehitzekinbateraflesh eating, meat eatingerabiltzendira, edotagrasseatingherbibororekinbatera.Ikuspegihorretatik, teutonizazioaplebifikazio joerahorrenmuturrekomuturraizangolitzateke, teutonizazioaren kasuansoil soilik ordainarruntak erabiltzen baitira, etatermino kanonikoak guztizalboratutadaude, baihiztegietatik, baitestuetatik.Gogoratu, beste kapitulubatean JokinZaitegiagertuzaigulaterminozientifikoak, etxeko? ordainezematentematuta, eta, Zaitegikbezala, besteaskokereteutonizazio prozesuerabatekoanmurgildunahiizandutelaeuskara, era sistematiko batez.Ildohorretan, gaur gaurkoz Euskara batuarenajeaketaEuskararen etxea,
|
bi
biakirakurdaitezketeutonizazioarenaldekoproklamamodura.
|
|
|
...besteakbeste, fisikarienoilarkeria, arrogance, nabarmenduduelarik, Gould ekberakeginbezalaxe.Adibide ezdeusbaterako, argitaraturikoartikuluentituluakeuraknahikoaesanguratsusuertatzendira:. Extraterrestrial causefortheCretaceous Tertiaryextinction.Experimental resultsand theoreticalimplications, edota. Experimentalevidencethatanasteroid impactledtotheextinctionofmanyspecies65millionyearsago?. Kasu
|
biotan
,, experimental, horiiruzurrezko propagandada, ezbaitzeninolako esperimenturikegon, baina, nabarmendunahidubehaketaketaanalisiak laborategianeginzirela.Ezdagoesanbeharrik, izenburuhoriekargiuzten dute, inplizituki badaere, erabilitakomatematikarenetatresneriarengailentasuna, bestelakodiziplina, bigunen, aurrean.Niri kontuosoak, aurrekokapituluanazaldudugunlordKelvin enistorioagogorarazidit.
|
|
|
Hala ere, ammoniteakK/ T mugarainoiritsi arren, bestelakomolusku bibalbiobatzukmugabainoaskozlehenagodesagertuziren, tarteantalde
|
bi
, mundukobizidunikarruntenetarikoakizandirenakhainbatetahainbat milioiurtetanzehar.Taldebaterrudistenada.Zarama ontzi itxurakobibalbio hauekosogarrantziekologikohandikoakizanziren, zerenKretazeoan eurakbaitzirennagusiarrezifeetan.Arrezifeak500milioiurtedaramatzate munduan, etadenbora tartehorretankoralakizandiraarrezife komunitatekokreaturanagusiak.Alabaina, Kretazeoanerrudistekzutennagusitasuna h...
|
|
2006
|
|
|
(...) Orain delailabete batzuk, Goizuetakobikarioak, Don Bizente Hernandorenak, oharkizun txiki bat bidali zidan eskuz esku, Berdabio nor zitekeeneta noizkoa zitekeenadieraziz. Ez daukat hemen xehetasun gehiegiematerik, Hernandorenajaunak hasiduen azterketa bukadezanarte.Halaere, guregaurkoeginbiderako,
|
bi
argibideemangoditut: bata, MigelAntonio Zugarramurdi zelabertso horien egilea; etabestea, hemeretzigarrengizaldikoa zela, 1810eko urtarrilaren19anjaioa.(...)
|
|
2007
|
|
|
Lanbidez, apaiza izateaz gain, irakaslea izan zen La, tte, beste hogeita hamabost lagunkide bezala (euretariko batzuk apaizak ere baziren); haietako, lagunarteko hamalau lagun bakarrik ari izan ziren apaiz lanetan. Lagunkideen lanbideaz aipatzearekin jarraituz, hamalau legegizon ziren, hamabi mediku; zortzi artzibozain, historialari edo etnografo ziren eta lau funtzionario moduan ari izan ziren; baditugu bost enpresari,
|
bi
politika gizon, bi ingeniari, bi publizista, bi arkitekto, itsasgizon bat, margolari bat, diplomazialari bat, musikari bat eta militar bat ere. Kontuan harturik zerrendaturiko ehun eta hamahiru lagunkideetatik1 hamalauk bakarrik zutela bizibide ezezaguna, esango dugu maila intelektual handiko kideek osatu zutela aztertu nahi dugun La, tteren lagunartea, 1920tik 1944ra bitartekoa.
|
|
|
Lanbidez, apaiza izateaz gain, irakaslea izan zen La, tte, beste hogeita hamabost lagunkide bezala (euretariko batzuk apaizak ere baziren); haietako, lagunarteko hamalau lagun bakarrik ari izan ziren apaiz lanetan. Lagunkideen lanbideaz aipatzearekin jarraituz, hamalau legegizon ziren, hamabi mediku; zortzi artzibozain, historialari edo etnografo ziren eta lau funtzionario moduan ari izan ziren; baditugu bost enpresari, bi politika gizon,
|
bi
ingeniari, bi publizista, bi arkitekto, itsasgizon bat, margolari bat, diplomazialari bat, musikari bat eta militar bat ere. Kontuan harturik zerrendaturiko ehun eta hamahiru lagunkideetatik1 hamalauk bakarrik zutela bizibide ezezaguna, esango dugu maila intelektual handiko kideek osatu zutela aztertu nahi dugun La, tteren lagunartea, 1920tik 1944ra bitartekoa.
|
|
|
Lanbidez, apaiza izateaz gain, irakaslea izan zen La, tte, beste hogeita hamabost lagunkide bezala (euretariko batzuk apaizak ere baziren); haietako, lagunarteko hamalau lagun bakarrik ari izan ziren apaiz lanetan. Lagunkideen lanbideaz aipatzearekin jarraituz, hamalau legegizon ziren, hamabi mediku; zortzi artzibozain, historialari edo etnografo ziren eta lau funtzionario moduan ari izan ziren; baditugu bost enpresari, bi politika gizon, bi ingeniari,
|
bi
publizista, bi arkitekto, itsasgizon bat, margolari bat, diplomazialari bat, musikari bat eta militar bat ere. Kontuan harturik zerrendaturiko ehun eta hamahiru lagunkideetatik1 hamalauk bakarrik zutela bizibide ezezaguna, esango dugu maila intelektual handiko kideek osatu zutela aztertu nahi dugun La, tteren lagunartea, 1920tik 1944ra bitartekoa.
|
|
|
Lanbidez, apaiza izateaz gain, irakaslea izan zen La, tte, beste hogeita hamabost lagunkide bezala (euretariko batzuk apaizak ere baziren); haietako, lagunarteko hamalau lagun bakarrik ari izan ziren apaiz lanetan. Lagunkideen lanbideaz aipatzearekin jarraituz, hamalau legegizon ziren, hamabi mediku; zortzi artzibozain, historialari edo etnografo ziren eta lau funtzionario moduan ari izan ziren; baditugu bost enpresari, bi politika gizon, bi ingeniari, bi publizista,
|
bi
arkitekto, itsasgizon bat, margolari bat, diplomazialari bat, musikari bat eta militar bat ere. Kontuan harturik zerrendaturiko ehun eta hamahiru lagunkideetatik1 hamalauk bakarrik zutela bizibide ezezaguna, esango dugu maila intelektual handiko kideek osatu zutela aztertu nahi dugun La, tteren lagunartea, 1920tik 1944ra bitartekoa.
|
|
|
Ils étaient tous compains, ils se connaissaient très
|
bien
. Ça créait un milieu très curieux ça.
|
|
|
Gure azterketa gehien bat Iparraldera mugatuko badugu ere, ezin ahaztukoa da Hego Euskal Herrian garaturiko haustura katoliko konfesionalen alderdien artean, EAJ eta Comunion Tradicionalistan 1932an bildu zena (karlista integristak).
|
Bietan
adiskideak zituen Piarres La, ttek, eta gerra zibilaren garaian kontraesanak bere goren gradura iritsiko ziren.
|
|
|
Aipatu datu basea osatzeko
|
bi
aldagaiz baino ez gara baliatuko: lagunkideez eta elkarte kulturalek buruturiko bilerez, data eta lekua zehaztuz.
|
|
|
lagunkideez eta elkarte kulturalek buruturiko bilerez, data eta lekua zehaztuz. Basea
|
bi
aldagaiz baino ez dugu osatuko, nahasia izan barik, argia izan dadila bilatzen dugulako, adierazgarritasuna galdu barik. Baina islatu nahi dugun informazia horixe da, nortzuk izan diren lagunkideak eta zein elkartetan; azalpenak eta ondorioak gero aterako ditugu, baseak bilduriko datuetan oinarrituta, gainontzeko informaziobideek eskainitako argibideekin osaturik.
|
|
|
Aztergai bihurtu ditugun elkarte kulturalak aukeratu orduko, entzute handieneko sozietateetara jo dugu. Iparraldeko zein Hegoaldeko elkarteak ziren. Société> Sciencies, > ttres> Arts> Bayonne, > Eskualzaleen Biltzarra, Eusko Ikaskuntza, Euskaltzaindia, Gure Herria elkartea eta Euskal Museoa?, Piarres La, tte abiapuntua izan baita, harremanetan egon zena Pirinioen alde
|
bietako
euskaltzaleekin.
|
|
|
eta
|
bi
atal bereizi zituzten, bata euskalduna eta bigarrena baionesa34.
|
|
|
Erabilitako hizkuntzari dagokionez, artikulu guztiak frantsesez izan ziren idatziak.
|
Bitan
baino ez zuten euskara bera gaitzat hartu:
|
|
|
Baliteke Bulletinen agerturiko
|
bi
ikuspuntu horiek bata euskalduna eta bestea baionesa edo frantsesa, aipatu ditugun Baionako bi taldeen isla izatea. Dena dela, orokorrean baiezta dezakegu Bulletineko idazleek euskal ezaugarriak goratu eta gailendu zituzten, miti, kazioa alde batera utziz, hala ere.
|
|
|
Baliteke Bulletinen agerturiko bi ikuspuntu horiek bata euskalduna eta bestea baionesa edo frantsesa, aipatu ditugun Baionako
|
bi
taldeen isla izatea. Dena dela, orokorrean baiezta dezakegu Bulletineko idazleek euskal ezaugarriak goratu eta gailendu zituzten, miti, kazioa alde batera utziz, hala ere.
|
|
|
Cest quand jétais étudiant à Toulouse que, Amosin (Pierre Amoçain), qui était lun de mes lieutenants pour les choses basques, qui ensuite est allé en Amérique, ça a été pour moi une grosse perte, et lui travaillait à Bayonne, et justement avec cette secrétaire de Syndicat... Alors cest lui qui ma écrit à Toulouse, en me disant quon voudrait
|
bien
que je les aide un petit peu, ces dames... je me suis mis à étudier ces problèmes féministes, tout ça. Et cest alors que je me suis dit, il faut les défendre, le droit de vote etc... légalité des salaires et un tas de problémes comme ça, Monier, S., aipatu liburua, 354 orr.
|
|
|
1919ko bozketa frantziarretan Basses Pyrénées departamendua
|
bi
barrutitan izan zen banandua: euskalduna (Baiona eta Maule) eta bearnesa (Pau, Orthez eta Oloron).
|
|
|
Eskualduna> astekari eskuindarrean Ybarnégaray, Lissar eta Delzanglesen aldeko bozak eskatu zituzten, erradikal eta sozialistei aurre egin nahian: En votant pour MM. Ybarnégaray, Lissar et Delzangles, les électeurs du pays basque feront échec aux radicaux socialistes, auteurs resposables du cartel de, qui, au lieu de se montrer contrits et repentants de leurs méfaits, sont tout prêts à les renouveler et à les aggraver encore, dans la limite, pas
|
bien
grande, qui nous sépara, une première fois, de la ruine totale, A.L.:
|
|
|
Pétainek armistizioa sinatu zuen Alemaniarekin, 1940eko ekainaren 22an. Armistizio horren arabera, Iparraldea
|
bi
zatitan suertatu zen banandua: alemaniarrek okupatutako lurraldea eta okupatu barik zirauena, non Pétainen Gobernua ezarri zuten, Vichyn hain zuzen ere.
|
|
|
1928 urtera arte
|
bi
zenbaki argitaratu zituzten urtero eta 1936tik aurrera urtean lau zenbaki. Lankideek frantsesez idazten zituzten artikuluak, elkartea euskara zein gaskoinera bultzatzearen aldekoa bazen ere:
|
|
|
Daranatz (5 bilera artikulu) Grimard (24 bilera artikulu), Lacrambe (4 bilera artikulu), Nogaret (19 bilera artikulu) eta Poydenotek (7 bilera artikulu). Biltzarretara joaten ziren kargurik gabekoen artean, aldiz,
|
bik
baino ez zuten aldizkarian idatzi: Casedevantek (24 bilera artikulu) eta Gavelek (17 bilera artikulu).
|
|
|
Suposa daiteeken legez, Eskualduna> argitalpen xuria izanda eta Le> Réveil> Basque> errepublikar edo gorria,
|
bien arteko
kontra egitea etengabekoa izan zen. Kontrakotasun hori Ipar Euskal Herriko politikaren ezaugarriaren isla baino ez zen, J. Díaz Nocik azpimarratu duen bezala119; pertsonalismoa ere aipatzen du Díaz Nocik garaiko egoera politikoaren ezaugarri legez, hau da, potere politikoa pertsona batek izatea, hala nola Berdolyk eta Louis Etcheverryk.
|
|
|
Joseph Agustin Chahok 1848an kaleraturiko Uscal> Herrico> Gaseta> ere errepublikazalea izan zen, eta euskara hutsez argitaraturikoa, baina
|
bi
zenbaki baino ez zituen izan.
|
|
|
Ideia berbera agertu du Michel Oronosek Louis Etcheverryz: Etcheverry, aux sentiments bonapartistes
|
bien
marqués, sattaque même à lEglise quil juge trop républicaine, Oronos, M.: L> information> religieuse> en> basque> dans> les> publications> du> Pays> Basque> Nord, > de> la>, n> du> Concile> Vatican> II> (8> décembre> 1965) > au> Ve> Synode> romain> (29> octobre> 1977.> Question> pour> ne> histoire> future, Université de Bordeaux, 1982, 73 or.
|
|
|
Sa Grandeur nous disait quils fallait pardonner, au pro, t de lunion qui devait régner entre tous les catholiques. / Cest
|
bien
peut être parce que cette feuille sest écartée de la ligne dobéisssance au Pape quelle reproche à lEvêque de suivre, quelle a à émettre les plaintes de lun de ses derniers numéros. Nous nen faisons pas le remarque pour ouvrir un polémique; simplement pour exprimer un regret146
|
|
|
Aldatu zuen gero erabakia eta Eskualdunak jarraitu zuen, baina Louis Etcheverryk zuzendaritza utzi zuen. Zuzendari berria Renaud dElissagaray izan zen,
|
bi
urtez.
|
|
|
Je parlais longuement de lidée de Zazpiak Bat, du chêne de Gernika, de lEspoir quont les vrais Basques dans la venue de jours meilleurs. Mais tout cela a paru sans doute trop dangereux au gérant de Eskualduna et il a cru
|
bien
faire en ne publiant quun morceau de la lettre, Broussainek Azkueri idatzitako eskutitza, Bilbao, 1898ko maiatzaren 17a; Xipri Arbelbidek aipaturiko eskutitza, Arbelbide, X., aipatu liburua, 40 or.
|
|
|
Konturatu naiz La, tte izan dela bere moduan Vichyzale198 Izan ere, Xarrittonek egiaztatu du, Vichyko gobernuaren denboran, La, ttek eta Arotçarenak batera agertu zutela Frantziaren eskualdekatzearen nahia.
|
Biek
parte hartu zuten Eskualdunan hasitako kanpainan, Euskal Herriaren nortasuna onartua izan zedin, dokumentu berbera sinatuz; Arotçarenak adiskide ere deitu zuen La, tte. Gure ustez, La, ttek Arotçarenarekin batera sinatu zuen artikulu bat Eskualdunan, Euskal Herria beste lurraldeekin elkartu barik eskualde bilaka zedila eskatzeko kide bakarra izango zela ikusi zuelako.
|
|
|
S. A.: Hitz bakhar...
|
bi
sentsu, Eskualduna, > 1942ko urtarrilaren 23a; S. A.: Révolution Nationale, Eskualduna, > 1942ko maiatzaren 19a; S. A.:
|
|
|
Idazkia bidali zuen honako hauek sinaturik: Gratien Adéma buruak205, Arturo Campionek eta Aranak berak, buruorde bezala azken
|
biek
–, Guilbeau idazkariak eta kide batzuk: Domingo Aguirre, S. Albizuri, Estanislao Aranzadi, Artola, Felipe Arrese Beitia, J. Arrospide, Resurreccion Mª Azkue, Pierre Broussain, Albert Constantin, Jean Baptiste Daranatz, Alexis Dourisboure, Simon Durruty, Hatan, Léon Hiriart, Jean Hiriart Urruty, Iturralde y Suit, P. Izpitzua, Juvenal, Landerretxe, J. Larrea, Lassalle, Serapio Mugica eta Sallaberryk.
|
|
|
¿ No sería
|
bien
redactar una protesta en nombre de los, rmantes que Arana hace, gurar debajo de su documento tan extraño? 206
|
|
|
Jai peur de son intransigeace et de son exclusivisme.
|
Bien
entendu, il fera partie de lAcadémia209
|
|
|
Batzordearen partaideak izango ziren: lehendakaria,
|
bi
lehendakariorde, idazkaria, idazkari adjuntua, diruzaina eta sei aholkulari, Iparraldeko hiru euskalkiak ordezkaturik izanik. Batzordearen partaideak urtero aukeratuko ziren, berrautatuak izan litezke?; diruzaina lau urterako aukeratuko zen.
|
|
|
Eskualzaleen Biltzarraren partaideak konparatuz gero Société> des> Sciencies, > Lettres> et> Arts> de> Bayonne> elkartearen batzarkideekin, ikusiko dugu ia ez dagoela lankide komunik
|
bien artean
, bileretara joaten zirenen artean behinik behin. Izan ere, elkarte bietako batzarretan parte hartu zutenak lau baino ez ziren izan:
|
|
|
Eskualzaleen Biltzarraren partaideak konparatuz gero Société> des> Sciencies, > Lettres> et> Arts> de> Bayonne> elkartearen batzarkideekin, ikusiko dugu ia ez dagoela lankide komunik bien artean, bileretara joaten zirenen artean behinik behin. Izan ere, elkarte
|
bietako
batzarretan parte hartu zutenak lau baino ez ziren izan:
|
|
|
Louis Dassance Eskualzaleen Biltzarraren sei bileretan izan zen eta Sociétéren zazpi batzarretan; beraz, maiztasun berdin antzekoaz hartu zuen parte elkarte
|
bietan
Dassancek, Eskualdunaren lankidea ere izan zen Dassancek (22 artikulu guztira).
|
|
|
Esan beharra dago, lehenengo eta bat, elkarte
|
biak
sorrarazi zituzten motiboak desberdinak izan zirela: Eskualzaleen Biltzarra modernizazioak ekar zitzakeen aldakuntzei aurre egiteko sortu zuten.
|
|
|
Entzule eta jomuga desberdinak izateak batzarkide desberdinak erakarri zituen Eskualzaleen Biltzarra eta Société> des> Sciencies, > Lettres> et> Arts> de> Bayonne> elkarteetara lan egitera, elkarte
|
biek
batzarkide komun bakarra izan zutelarik: Louis Dassance.
|
|
|
Nabaria baino nabariagoa da, beraz, Eusko Ikaskuntza eta aipatu beste
|
bi
elkarteetako kideen arteko harremanik eza.
|
|
|
Jean Baptiste Daranatz, Sociétén ohiko lankidea izan zen eta RIEVen 18 artikulu idatzi zituen. Gilberte Guillaumie Reicher, Albert Léon eta Julien Vinsonen artikuluen kopurua, ostera, ez zen dozenara heldu
|
bi
aldizkarien artean; Georges Hérellek 12 artikulu idatzi zituen bi aldizkarietakoak baturik eta Henri Gavelek 20 idazlan aldizkari bien artean.
|
|
|
Jean Baptiste Daranatz, Sociétén ohiko lankidea izan zen eta RIEVen 18 artikulu idatzi zituen. Gilberte Guillaumie Reicher, Albert Léon eta Julien Vinsonen artikuluen kopurua, ostera, ez zen dozenara heldu bi aldizkarien artean; Georges Hérellek 12 artikulu idatzi zituen
|
bi
aldizkarietakoak baturik eta Henri Gavelek 20 idazlan aldizkari bien artean.
|
|
|
Jean Baptiste Daranatz, Sociétén ohiko lankidea izan zen eta RIEVen 18 artikulu idatzi zituen. Gilberte Guillaumie Reicher, Albert Léon eta Julien Vinsonen artikuluen kopurua, ostera, ez zen dozenara heldu bi aldizkarien artean; Georges Hérellek 12 artikulu idatzi zituen bi aldizkarietakoak baturik eta Henri Gavelek 20 idazlan aldizkari
|
bien artean
.
|
|
|
Azaldu beharra dago Iparraldeko esparru euskaltzalea
|
bi
zatitan zegoela banaturik, ideologia politikoak eraginda; Azkuek dAbbadiek bultzaturiko alternatiba xuriarekin egin zuen bat, Guilbeau eta Julien Vinson errepublikazaleek sustaturiko euskal festa gorrien aurrean276 Izan ere, Guilbeau eta Vinson kexu ziren dAbbadiek antolaturiko jaiak gero eta politizatuago zeudelako, kexu ziren xurien aldeko jaialdiak zirelako, hala nola, 1974an Jaungoicoa eta Er... Azkenean, Guilbeau eta Vison errepublikazaleak Association> Basque> de> Jeux> Floraux> eta bere ospakizun propioak antolatzeari ekin zioten.
|
|
|
1897an dAbbadie hil zenean, Azkuek gonbidapen bat jaso zuen dAbbadieren alargunarengandik senarraren liburutegia erabil zezan (puisque Madame dAbbadie paraît animée dexcellentes intentions en faveur de notre cher euskara, vous faites très
|
bien
de répondre à son invitation le plut tôt possible277). Abbadieren jauregian egon zen Azkue, Pierre Broussainekin; posible ikusten zuen dAbbadieren alargunarengandik dirua lortzea Akademiaren proiektua gauzatzeko278 Hala ere, dAbbadieren alarguna 1901ean hil zen, Akademiarako dirurik testamentuan aipatu barik.
|
|
|
Zerrendaturikoetatik Azkuek eta Lacombek izan erizk beste inork ez zuen Euskeran idatzi, Azkuek 41 artikulu eta Lacombek
|
bi
baino ez.
|
|
|
Piarres La, ttek Euskaltzaindian buruturiko ekintzei dagokienez, La, tte euskal kulturan 1927an bazela nor erakusten dute Jean Elissalde Zerbitzariren hitzek: Hemengo Eskualzaindiak ez letzazke ere ahantz P. La, tte et M. Etcheverry, Uztaritzeko ikastegiko
|
bi
erakasleak293, delako Akademiarako Iparraldeko ordezkariak aipatzen ari zenean. Nafarroa Behereko euskaltzain urgazleak bete betean asmatu zuen, zeren eta 1928an Piarres La, tte urgazle izendatu baitzuten, Jean Baptiste Darricarrere hil berriaren ordez.
|
|
|
Bertzalde, oraiko nere egitekoekin, ez nuke astirik zuen bilkuretan behar liteken bezen maiz aurkitzeko. Baditut
|
bi
astekari ene gain:... Eskualduna,..
|
|
|
Azken puntu honetan Euskaltzaindia gehitu diogu elkarteen hirukote horri. Baina Euskaltzaindia Eusko Ikaskuntzaren babespean sortu zen; beraz, jatorri berbera izan zuten
|
biek
, Akademiaren jomuga bestelakoa izan bazen ere, hau da, euskara hizkuntza, nkatzea. Horrela, helburu desberdinak izanda, zenbait kide komun izan zituzten Euskaltzaindiak eta Eusko Ikaskuntzak:
|
|
|
Axola zaizkigun
|
bi
hamarkadetako Euskerak birritan eman zuen La, tteren lanaren berri: 1931n aditzera eman zuen Euskaltzaindiak Eskualdunen> Loretegia> La, ttek idatzitako literatur liburuaren 25 ale erosiko zituela298 eta 1932an Resurrección Mª de Azkuek La, tteren poema bat irakurri zuen299 Ostera, La, ttek berak ez zuen artikulurik argitaratu 1920 eta 30 hamarkadetako Euskera> Agerkarian.
|
|
|
Orokorrean, Euskeran argitaratu zuten intelektual gehienek RIEVen ere idatzi zuten,
|
bietako
artikulu kopurua txikia izan bazen ere. Euskerak, ostera, ez zuen Eskualdunarekiko, ezta Euskerak Société> des> Sciencies, > Lettres> et> Arts> de> Bayonnerekiko ere lankide komunik izan.
|
|
|
Eskualdunan idatzi zuten lankideek beste aldizkariren baten ere idatzi zuten, hau da, Gure> Herrian; eta horren etsenplu nagusia Piarres La, tte izan zen (86 artikulu argitaratu zituen Gure> Herrian eta 238 Eskualdunan). Aldizkari
|
bietan
asko idatzi zuten Laurent Apésteguy, Jean Elissalde eta Jean Etcheparek ere, baita Jean Barbier, Louis Dassance, Pierre Duhour, Jules Moulier eta Jean Saint Pierrek ere, artikuluen kopurua askoz txikiagoa izan bazen ere.
|
|
|
Are gehiago, Laurent Apestéguyk adierazi zuen aldizkari
|
biak
baino besterik ez zegoela irakurtzeko garai hartan:
|
|
|
Que peuvent
|
bien
acheter et lire, en dehors de Gure> Herria> et de lEskualduna> cela va sans dire, nos jeunes basques? 319.
|
|
|
Jean Etchecoin, ostera, ez zegoen ados Michel Etcheverryk azaldutako ideiekin: Ou
|
bien
ses souvenirs le trompent, ou bien nous ne parlons pas de même personnage343.
|
|
|
Jean Etchecoin, ostera, ez zegoen ados Michel Etcheverryk azaldutako ideiekin: Ou bien ses souvenirs le trompent, ou
|
bien
nous ne parlons pas de même personnage343.
|
|
|
Georges Hérrellek Vinsonez adierazi zuelarik: Presque toujours
|
bien
informé au point de vue bibliographique358, kasuren baten Vinsonek esandakoaren kontra agertu zen: J. Vinson dit à tort que lusage de ces enchèrtres est tombé en désuétude359 Vinson gramatikalariak zituen alde onak eta txarrak azaldu zuen Georges Lacombek ere:
|
|
|
Il ne négligea rien, pas même liberien... Et, cest cela qui, a
|
bien
des égards, lempêche, malgré tout dêtre dé, nitive... Vinson ne put dans bien des cas se tenir su, samment au courant des progrès de la linguistique contemporaine...
|
|
|
Et, cest cela qui, a bien des égards, lempêche, malgré tout dêtre dé, nitive... Vinson ne put dans
|
bien
des cas se tenir su, samment au courant des progrès de la linguistique contemporaine... Ne vit pas limportance des théories soutenues pas les néo grammairiens.
|
|
|
Ne vit pas limportance des théories soutenues pas les néo grammairiens. Mais cela nempêcha pas que son oeuvre tout entière ait sur
|
bien
des points apporté du nouveau360.
|
|
|
Ezen erran behar dautzuet neure harritzea irakurtu ditudalarik, Musde Colas, Baionako Lycéeko eskola emaile ezin gehiago jakintsunak ager arazi idazte batean, hitz haukiek: Situé au milieu des bois... la hameu méritait
|
bien
dêtre appelé MONTAGNE noire. Baditake, Larramendy ren ondotik dion bezala, erran eta irakurgai zaharretan, arana dela mendia zeresan hitz bat nahiz zuek eta nik uste ginuen bethidanik arana lur chabal ideki bat, erdaraz plaine edo vallée.... zer nahi gisaz ez mendia376.
|
|
|
Philippe> Veyrini, ostera, nahiko arrazoizko iruditu zitzaizkion Gavelen azalpenak402, beroni eskerrak emanez: Qui a
|
bien
voulu con, rmer avec autorité les conclusions que nous avions émises403.
|
|
|
Michel Etcheverryk Pierre Yturbideren lana goraipatu bazuen ere, a eu le grand mérite dentreprendre une histoire détaillée des baillis du Labourd427? lan horren
|
bi
akats (glissé dans cet exposé428) aipatu zituen.
|
|
|
Louis Colasek, kritiken kopuru handiena jaso zuenak (9),
|
bi
kritika ezkor baino ez zituen jaso; Jean Baptiste Daranatzek seitatik bat baino ez; eta Henri Gavelek ere bakarra bostetik. Etienne Decrept eta Maurice Olphe Galliard, aldiz, ez ziren Laurent Apestéguy kritikariaren gustukoak.
|
|
|
kontaturiko pasadizoa aipatu zuen431 Jean Etcheparek, ostera, Barbierek kaleraturiko liburu batez adierazi zuen:
|
Bi
akats handiskoak edireiten daizkogu, baina gaineratu zuen: Antze handieneko idazlea da Barbier... adimendu bat badu orotarat zabal idekia432 Piarres> La, ttek ere, Barbierez zuen iritzia agertu zuen:
|
|
|
La, tte, P.: Leon Jaun Aphezak eskuaralat itzuli duen. Jesu Kristoren Imitationeaz Jaun kechu bati
|
bi
hitz, Gure> Herria, 1928ko martxoa apirila, 105 orr.
|
|
|
Non pas. Et voici ce que lon peut faire sans révolutionner la presse euskarienne: a) Que les journaux et revue du sud agréent un article écrit dans notre orthographe traditionnelle dans chacun de leur numéros. b) Que les journaux et revues basques du nord acceptent de même dans chacun de leurs numéros un article écrit dans le système de lacademie. d) le projet de calendrier
|
bi
dialectal proposé par M. de Saint Jayme> serait peut être encore plus utile464.
|
|
|
Arana avait écrit un livre sur la question de lortographe...
|
Bien
que ce traité ne concernât, en principe, que le dialecte biscayen, les aranistes entendait en appliquer aveuglément les conclusions à lensemble de la langue, Gavel, H.: Sur lorthographe de la langue basque, Gure> Herria, 1933ko martxoa apirila, 173 orr.
|
|
|
Ordurako López de Mendizabalek Euzkel Egutegia> zeukan argitaratuta, gipuzkera eta lapurtera erkatuz, eta Euskaltzaindiak eredutzat aurkeztu zion Saint Jayme urgazleari, honek antzeko lana burutzeko asmoa agertu zuenean476 Erabilgarri suertatu ei zitzaion Saint Jaymeri: Je, euille, chaque jour, avec satisfaction croissante, lEgutegia de M. López de Mendizabal477, baina Saint Jaymek euskalki guztien bat egitea bilatzen zuen eta etsipenez onartu zuen Egutegian
|
bi
euskalki baino erkatu ezin izana478.
|
|
|
> Propager le Basque cest
|
bien
... mais en déterminer la fusion serait, à mon sens, une oeuvre intelligente et louable!... Ne pouvant faire rédiger un Egutegia en tous les dialectes basques connus, on se bornerait au Guipuzcoan et au Labourdin...
|
|
|
Mais M. J. Etchepare a décidé que pas un lecteur sur cent.. parmi les Basques Français ne mordrait au Guipuzcoan! Cest net et
|
bien
tranchant! Il me permettra de croire que pour élaborer ce veredict pessimiste basé sur un calcul de probabilités..., il na pas du soumettre ses méninges à une trop rude épreuve!, Saint Jayme, F. de:
|
|
|
Sur la question et chez qui je puiserais largement499, dit très justement... à lappui de ma thèse500 Badirudi, hala ere, gaizki ulerturen bat sortu zela, Pelotari buruz ari zirela
|
biak
:
|
|
|
Gure> Herrian agerturiko kritika, pentsalari eta sorkuntza intelektualei buruzko aipamenei amaiera ematearren, honako
|
bi
lauki hauek osatu ditugu, iritziok bil ditzan:
|
|
|
Museoaren Batzorde Iraunkorraren burua zen Boisselek eta idazkaria zen Philippe Veyrinek Bulletinen idatzi zuten.
|
Biokin batera
, 1920 eta 30 hamarkadetan Bulletinen gehien argitaratu zutenak André Constantin aldizkariaren kudeatzailea eta Joseph Nogaret, Société> de> Sciencies, > Lettres, > rts> et> dEtudes> Régionales> de> Bayonne> elkartearen lehendakariordea izan ziren.
|
|
|
Bulletin> du> Musée> Basque> eta Société> des> Sciencies, > Lettres> et> Arts> de> Bayonne> argitalpenetan
|
bi
lankide komun baino ez badago ere. Daranatz eta Nogaret?, Société> e> Sciencies, > ttres> t> Arts> e> Bayonnek Euskal Museoa sortu zuenetik harremanak egonkorrak egon ziren elkarte bien artean. Horren froga lirateke Jean Baptiste Daranatz Sociétéko burua izatea eta Bulletinen ohiko lankide moduan ari izatea (beste aldetik, Eskualdunan izan ezik, aldizkari guztietan idatzi zuena); William Boissel Sociétéko buruordea eta Museoaren zuzendaria izatea, Bulletinaren ohiko lankidea izatearekin batera; André Constantin Sociétéko buruordea eta Bulletinaren kudeatzailea izatea; eta Nogaret Sociétéko idazkari adjuntua, gero buruordea, izatearekin batera Bulletineko ohiko lankidea izatea.
|