|
2004
|
|
|
Arantxa eta Mercedesena «isilpean» Hernaniko emakumeek egin zuten lanaren bi adibide dira.
|
Bi
adibide hauek ez dira anekdota edo salbuespenak, oso zabaldua zegoen errealitate baten isla baizik. «Isilpeko merkatuaren» errealitatearen barnean kokatu behar dugu baita ere lehen izendatutako patronen lana.
|
|
2007
|
|
|
|
Bi
adibide hauez gain beste sail bat ere ikusi dut eta pentsatu izan dut: udal ordezkari hauek nola lortu nahi dute herriak parte hartzea?
|
|
2008
|
|
|
Nolanahi ere, egiazko neurri diren izenekin zailago gertatzen da holakoak osatzea. Honako
|
bi
adibide hauek, esaterako, maila desberdi na dutela esango nuke:
|
|
2009
|
|
|
Marx irakasten dabiltzanei ondo etorriko zaizkie ziurrenik materialismo dialektikoa zer den ilustratzeko Zizek marxistak erabiliriko
|
bi
adibide hauek.
|
|
2010
|
|
|
Esana agindua denean Esan hitzak adiera ugari har ditzake testuinguruaren arabera. Testuan irakurri dituzun
|
bi
adibide hauetan zein adiera hartu duen aztertuko dugu jarraian: Rita gaztea aitaren esanaren kontra... Norbaiten esanaren kontrako jarrera edukitzeak hark nahi duena ez egitea esan nahi du.
|
|
2013
|
|
|
Ba, nire ustez, ez bata, eta ez bestea.
|
Bi
adibide hauen harira, Pedro Esarte Muniainek idatzitako liburu baten izenburua gogora ekarri nahi dugu, etengabe errepikatzen den egoera baita: Nafarroa estatuaren aurrean. Konkista aspaldi gertatu zen, gaur dela 800, 500 eta ia ia 400 urte, baina bere ondorioak gaurdaino heltzen direla esan dezakegu.
|
|
2014
|
|
|
Bertan, Jennifer Lawrencek bigarrenez Katniss Everdeen arkulari estoiko eta erabakiaren rola jokatu du, etorkizun duinagoa bere eskuetan duen borrokalariaren rola. Generoaren ikuspuntutik, AEBetan ekoizten diren filmak, munduan gehien ikusten direnak eta, beraz, publikoan eragin handiena dutenak, genero berdintasunetik hurbilago dauden ilusioa sor dezakete
|
bi
adibide hauek. Baina Hollywood espezialista da ilusioa sortzen, itxurakerian, ondo errotutako kontserbazionismoaren gainetik progresismo faltsuzko berniz geruza fin baina distiratsua ematen.
|
|
2017
|
|
|
Sekulako lana da HABErekin elkarlanean zein autogestioan egiten dena, eta hunkigarria da emaitza. Argentinar doinuko euskara darabilte hautatutako
|
bi
adibide hauek.
|
|
|
Une hartan bizirik ateratzea zen xede zentrala.Badakit aireportuena eredu okerra izan daitekeela mugikortasunaz hausnartzeko. Alta,
|
bi
adibide hauek primeran azalarazten dituzte bi eredu erreal. Bata zuzena, eta bertzea negargarria.Eta Iruñean, zer gertatzen da?
|
|
|
Bea gu baño...?.
|
Bi
adibide hauetan ergatiborik ez da ikusten, hauda, hitzak ez daude egoki deklinatuta: –Txakur TXIKIAK esan du...?
|
|
2018
|
|
|
Eragozpenok gutxi ez, eta argitalpenetarako baimenak lortzea oraindik ere zailagoa bihurtu zen euskal dramagileentzat. Horren adibide dira jarraian adierazitako
|
bi
adibide hauek (Torrealdai, 2000: 164).
|
|
2019
|
|
|
Nolanahi ere, artistaren adierazpenari jarraiki, batek pentsa lezake hori ez zela artistaren nahiaizan. Ildo honi jarraiki, 1995eko Zorte oneko familia artelanarekin zerikusik duen galdetzen diotenean, artistak amankomunean duten gauza bakarra animalia dela dio2 Esanahia bilatzeko nahi amaigabearenadierazle dira
|
bi
adibide hauek, zenbaitetan artistak apropos eratutako esanahitik haratago doazenak.Zentzugabekerian murgilduta, Yangen hitzetan bizitza errepikapen konstante bat bezala ulertzearekinbatera, hau bere sorkuntza artistikoen bitartez aztertzen du (Yang, 2001).
|
|
|
Hain zuzen, interesgarria da
|
bi
adibide hauek, eta zehazki horietan lehena Poplackek emandako etaMacSwanek (2000) erabiltzen duen adibide klasikoarekin konparatzea:
|
|
|
Sortutako
|
bi
adibide hauek beraien artean oso desberdinak direla ere nabarmena da, nahiz eta erabiltzen dirennoten tartea eta tonalitatea jatorrizko doinuaren berak diren, hori sorkuntza prozesuan finkatu delako.
|
|
2021
|
|
|
18.4.7b Ikus ditzagun
|
bi
adibide hauek: itsasoari begira; itsasora begira.
|
|
|
Geroago adibide batzuk ikusiko baditugu ere, aurrera dezagun hemen zerbait. Horretarako
|
bi
adibide hauek erabiliko ditugu: Irakaslea orduan etorri da; Orduan, irakaslea etorri da.
|
|
|
Bide erabiltzean hiztunak adierazten du zeharkako ebidentzia duela esaten ari denerako, nonbaitetik ondorioztatu duela. Konpara ditzagun
|
bi
adibide hauek (Korta eta Zubeldia 2016): Asko mugitzen omen naiz lotan nagoela/ Asko mugitzen bide naiz lotan nagoela.
|
|
|
Ikus ditzagun
|
bi
adibide hauek: Bada zuk jakitera[...] Jesusen etortze onetatik datozkizun ondasunak (Mendiburu); Eta haien ixiltzeaz poztu dira, eta Jaunak eraman ditu berek nahi zuten portura (Duvoisin).
|
|
|
Maddi ikusten duzunean, goraintziak emazkiozu; Maddi ikusten baduzu, goraintziak emazkiozu.
|
Bi
adibide hauek solas ingurumen askotan esanahi hurbilekoak izanen dira. Halere, hemen desberdintasun bat nabaritu daiteke.
|
|
|
Berdin gertatzen da beste
|
bi
adibide hauetan ere: Ezagutzen dituzu hemen egonikako haurrak?; Ezagutzen dituzu hemen dauden haurrak?
|
|
|
Ez dut gauza onik pentsatzen [gizon batek egindako] lanaz; Ez dut gauza onik pentsatzen [hola lanak egindako] gizonez.
|
Bi
adibide hauetako lehenean lana da isilpean utzi den sintagma erlatibatua; bigarrenean, berriz, gizonek (lanak egin). Sintagma ergatibo erlatibatua dute beste adibide hauek ere:
|
|
|
Batetik, kontrol egitura izateak edo ez izateak (ikus § 30.2.5); bestetik, partitibo atzizkia hartu ahal izateak. Ikus ezagun honako
|
bi
adibide hauen arteko kontrastea: * Badakit [nork egin]/ Badaukat [nork egin].
|
|
|
28.8c Nolanahi ere, behin baino gehiagotan aipatu izan da irizpide horri bakarrik jarraitzeak erabiltzen zailak diren ondorioetara eraman gaitzakeela. Ikusi, esaterako, honako
|
bi
adibide hauek: [Joxeren liburu eta Mirenen aldizkari] berriak/ Joxeren [liburu berri eta aldizkari zahar] ak.
|
|
|
Pastelak egiteko irina behar duzue; Hurbiletik ikusteko betaurrekoak jantzi ditu. Anbiguoak dira azken
|
bi
adibide hauek; bi irakurketa onartzen dituzte. Batetik, ‘zertarako’ behar den irina edo ‘zertarako’ jantzi dituzten betaurrekoak (hau da, helburuzko adjuntu jokatugabea).
|
|
|
31.4.3.8b Izenordain erresunptiboetara jotzea. Konpara ditzagun
|
bi
adibide hauek: a)* Ez da [bizia eman nezakeen] gizonik; b) Ez da [har (en) gatik/ bera (ren) gatik bizia eman nezakeen] gizonik.
|
|
|
Ez da hori eginkizuna, ezinkizuna baizikan (Larramendi); Eta ez da arroztasuna, egia baizik (Agirre). Aurrean ere joan daiteke, ordea, ondoko
|
bi
adibide hauek alderatuz ikus dezakegun bezala: Berehalaxe erakutsiko dizuet denoi eta ez bat, zazpi baizik (Etxaide); Eta bisitatzen zuen ez eliza bat, baizik anitz eliza (Lizarraga).
|
|
|
Eta ago eta en atzizkiak aipatu ditugun bezala, berdintasuna nola adierazten dugun ere esan behar. Ikus ditzagun
|
bi
adibide hauek: Erronkari Basabürüa bezain ederra da; Auto hori ez da nirea bezain zaratatsua.
|
|
|
Batzuetan nolabaiteko kausalitate adiera ere suma daiteke. Itota hil zen esaten denean, itotzearen ondorioz hil zela adierazi nahi izan daiteke; alegia, adierazten den prozesuaren, ekintzaren edo gertakariaren —kasu honetan, hiltzea— kausa edo jatorria adieraz daiteke bigarren mailako predikatuaren bidez. Ohiko deskribapenezko irakurketari zer eransten zaion ohartzeko, ikus ditzagun honako
|
bi
adibide hauek: Peruk biluzik ihes egin zuen; Peruk beldurtuta ihes egin zuen.
|
|
|
2 Iparraldeko erabileran
|
bi
adibide hauek adiera bera dute.
|
|
|
Gramatiketan beste sailkapen mota batzuk ere ageri dira, beste mota bateko irizpideak erabiltzen direlarik. Ikus ditzagun
|
bi
adibide hauek: irakasle gizena eta irakasle ona.
|
|
|
Adberbialak, berriz, adjuntuak dira, elementu gobernatzailerik ez dutenak.
|
Bi
adibide hauek alderatu baino ez dugu desberdintasunaz jabetzeko: Lanean ari zela esan ziguten; Lanean ari zela izan zuen ezbeharra.
|
|
|
Baina hor ere pentsa dezakegu hala dela, etorri aditzak gehienetan eraman ohi duen elementu baita zertara (edo nora), erabat eskatzera iristen ez bada ere. Argiagoa da bereizketa beste
|
bi
adibide hauen artean: Liburu hau erosteko esan didate; Aitak dirua eman dit liburu hau erosteko.
|
|
|
Irakurriz ikasi dute haurrek; Irakurtzen ikasi dute haurrek. Bi perpausak dira zuzenak, eta ematen du
|
bi
adibide hauetan bataren zein bestearen eremuak ongi mugatuta daudela. Lehenbiziko adibidean, ‘nola ikasi duten’ da kontua, hau da, ikasteko moduaz ari gara, eta beste zerbait ikasi dute, ez irakurtzen.
|
|
|
Areago, mintzagaia ez da beti ikusten (edo entzuten), dela isilean atxikia delako, dela aditzak berak, komunztadurari esker, agerian uzten duelako zein den mintzagaia. Ikus ditzagun honako
|
bi
adibide hauek: Oinez etorriko naiz; Nik hartuko dut.
|
|
|
Nolanahi ere, badirudi zenbait kasutan modu kutsua ere izan dezakeela, eta horregatik jaso dugu hemen. Ezin uka honako
|
bi
adibide hauek badutela moduzko kutsua, helburuzkoaz gain: Artzainak artoski jarraiki behar du erditzekotan diren ardiei, eta antxuei bereziki (Duvoisin);[...] eta apur batez, gelditzekotan ere izan nintzela gizona urrunduxe artean (J.
|
|
|
Esan beharrik ez da gertakariaren baiezkotasuna nabarmentzen duen badugunean, ezin dela beste galdegairik egon. Ikus
|
bi
adibide hauen arteko aldea: Gaur dator, ez bihar;* Badator gaur, ez bihar.
|