|
2020
|
|
|
" La syntaxe de regime dont nous venons de donner le precis, se confond evidemment avec l’usage bien entendu de la declinaison" dio (149); gaurko terminologian, argumentuak kasu eta postposizio sintagmen bidez islatzen direla esaten dugu. ma badago (garri, kor, le, tzaile, gailu, kin, ki edo kari atzizkien kasuan, esaterako), nahitaezkoa da aditz horren argumentu egituraren eta eratorpen atzizkiaren arteko lotura aztertzea. Orain arte esaten genuen aditzoin hori da edo du motakoa zela; baina, horretaz gain, kontuan izan behar da du motako aditz horrek
|
bi
argumentu dituen, ala argumentu bakarra, eta argumentu bakar hori ‘agentea’ ala ‘gaia’ edo ‘jasailea’ den. Orobat, aztertu behar da eratorpen atzizkiak argumentu horietatik zein xurgatzen duen, zein hartzen duen bere gain.
|
|
|
Azkueren garaitik sufijo agente esan zaio, ‘agentea’ adierazten duen atzizkia, alegia. Eta hala da atzizki horren bidez sortzen diren izen gehien gehienetan; oinarrian aditz trantsitibo bat dago,
|
bi
argumentu dituena, nork ‘agentea’ eta zer ‘gaia’ ‘Agentea’ xurgatzen du gehienetan le/ tzaile atzizkiak. Baina eskiatu, du laguntzailea hartu arren, argumentu bakarreko aditza da, ‘agentea’ Aldiz, jasan aditzak bi argumentu izan arren, ‘esperimentatzailea’ adierazten du ergatiboa hartzen duen argumentuak, eta ez ‘agentea’ Hala ere, euskaraz zuzenak dira bai eskiatzaile eta bai jasaile ere.
|
|
2021
|
|
|
157) hiru multzotan biltzen ditu: ...datu, garbitu, gomendatu, irakurri, jan, kontatu, laudatu...), gorrotatu motako aditz psikologikoak, esperimentatzailea subjektu ergatibo dutenak (adoratu, arbuiatu, deitoratu, desiratu, eraman ‘jasan’, erdeinatu, estimatu, gaitzetsi, gorrotatu, jasan, maitatu, miretsi, pairatu) eta da motako aditz psikologikoak (baliatu, errukitu, fidatu, ohartu, urrikaldu § 23.2.2.5f); azken hauek ere
|
bi
argumentu dituzte, baina barne argumentua, gaia, postposizio sintagma baten bidez gauzatzen da (ez naiz zutaz fidatzen). Argumentuek hartzen dituzten rol tematikoak, berriz, ‘egilea/ gaia’ zein ‘esperimentatzailea/ jasailea gaia’ izan ohi dira.
|
|
|
4.2.4d Badira, baina, bestelako adibideak ere —ikusle, jasaile, sinesle, sufritzaile... —; hauek ere du motako aditzak dira guztiak, baina horien argumentu egituran ez dugu ‘agente’rik, ‘esperimentatzailea’ baizik, ‘esperimentatzailea’ eta ‘gaia’ edo ‘tema’ baitira aditz horien argumentuek hartzen dituzten paper tematikoak. Ondorio gisa, le edo tzaile hartzen duten aditz motak ikusita, laburbilduz esan dezakegu du motako aditzak direla, edo
|
bi
argumentu dituztenak, edo argumentu bakarra izanik aditz agentibo direnak; hau da, argumentu bakar horrek ‘agente’ paper tematikoa hartuko du.
|
|
|
Egitura bera da hori ere. Dakigunez, operatu aditzak
|
bi
argumentu ditu: kirurgialariak (1) gaixoa (2) operatzen du.
|
|
|
Esanahiari dagokionez, hiru formek, ikusi dut/ diat/ dinat, gauza bera adierazten dute:
|
bi
argumentu dituela aditzak. Non daude, orduan, desberdintasunak?
|