|
2017
|
|
|
Elkarrekin joan ginen etxera. Bidean gindoazela haserre biziz enteratu nintzen erosleek zeinen zikoitz eta iruzurti jokatu zuten
|
emakume
dontsu eta ezjakin hauekin, eta horrexek bultzatu ninduen emakumeok azkenera arte laguntzera. Eskailera igo eta atea zabaltzeaz batera agurearen ahots goxoa entzun genuen:
|
|
|
Elkarrekin joan ginen etxera. Bidean gindoazela haserre biziz enteratu nintzen erosleek zeinen zikoitz eta iruzurti jokatu zuten emakume dontsu eta ezjakin hauekin, eta horrexek bultzatu ninduen
|
emakumeok
azkenera arte laguntzera. Eskailera igo eta atea zabaltzeaz batera agurearen ahots goxoa entzun genuen:
|
|
|
Ikaragarria zen ikustea azazkalarekin nola markatzen zituen, zehaztasun milimetrikoarekin, bere fantasian baino existitzen ez ziren bildumagileen zigilu ikusezinak. Eztarria ikaraz lotua nuen, ez nekien zer esan; baina nahasmen honetan murgildua nintzela, begirada jaso nuen
|
emakumeengana
eta, berriro ere, emazte zaharra ikusi nuen eskuak goian eta keinu ikarati eta aztoratua egiten zidala. Indarrak berreskuratu eta hitz egiten hasi nintzen.
|
|
|
Hala ere, hori baino gehiago neraman: garai latz eta triste hauetan bizipoza sentitu nuen berriro ere, izpirituak transferitu eta gure garaiko gizon
|
emakumeek
aspaldi ahaztu bide duten artelanetan ardaztutako estasi moduko bat. Eta debozioa sentitu nuen (ezin dut beste era batean adierazi), nahiz eta aldi berean lotsatu egiten nintzen, zergatik ez banekien ere.
|
|
|
" Enaratxo, maitea" esan zion Printzeak," benetan ederra da kontatzen didazuna, baina nahiago dut gizon
|
emakumeek
sufritzen dutena ezagutzea. Egintzazu hegaz herri gainetik eta kontaidazu ikusten duzuna".
|
|
|
Ez dut batere gogoko
|
emakume
horren hitz egiteko modua esan zion Clodoveok kazetari lagunari. Beti dabil esaka koadro batzuk" azaleraino sartzen direla", legena balira bezala.
|
|
|
|
Emakumea
haserre bizi zegoen, ez horrenbeste, berak esan bezala, 170 libera gutxiago ordainduko zitzaizkiolako, baizik eta bere senar zenduaren maisu-lana gutxietsi egiten zelako. Astebeteko epean, Deplis jaunak 405 liberara jaitsi zuen bere eskaintza, eta are haserreago agertu zen alarguna.
|
|
|
Kurriloa hartu eta labean erre zuen ondoen zekien bezala. Erdi erreta zegoela eta lurrin ezin goxoagoa jariatzen zuela, Brunetta izeneko auzoko
|
emakume
bat sartu zen sukaldean, Chichibioren maite laguna alegia. Hegaztiari zerion erre usain desiragarriak pieza dastatzeko irrika piztu zion emakumeari eta, halaxe, kurrilo izter bat eskatu zion sukaldariari.
|
|
|
Erdi erreta zegoela eta lurrin ezin goxoagoa jariatzen zuela, Brunetta izeneko auzoko emakume bat sartu zen sukaldean, Chichibioren maite laguna alegia. Hegaztiari zerion erre usain desiragarriak pieza dastatzeko irrika piztu zion
|
emakumeari
eta, halaxe, kurrilo izter bat eskatu zion sukaldariari. Baina sukaldariak, trufa eginez," ezinezkoa da, Brunetta andrea, ezinezkoa da" esan zion kanta kantari.
|
|
|
Lehenengo solairuan sastre ondratu bat bizi zen; ezkerraldean poste etxeko funtzionario baten plaka ikus zitekeen; eskuman, azkenik, portzelanazko errotulu bat agertzen zen, baso eta ekonomia kontseilariaren izenarekin. Atea suabe jo ostean, ile urdindun
|
emakume
zahar bat agertu zen buruan kofia dotorea zuela. Nire txartela eman eta galdetu nion baso kontseilaria ikus nezakeen.
|
|
|
"
|
Emakume
gizajoa!" pentsatu zuen, Templecombe ko geltokiaren nasatik zihoala. " Txarrena da umeek horrelako ipuin desegokiak eskatuko dizkiotela hurrengo sei hilabeteetan."
|
|
|
" Hemendik goitik txabola triste bat ikusten dut hasi zen Printzea," Barruan
|
emakume
bat dago mahai aurrean eserita. Ondoan bere semetxoa dago, gaixorik:
|
|
|
Zaharraren alboan emaztea eta alaba zeuden, maisu alemaniarren estanparen irudi femeninoak ziruditela. Estanpako
|
emakume
haiek, Salbatzailearen hilobia bisitatzera etorriak, harri eta zur geratzen dira hilobia irekita eta hutsik dagoela ikustean, izu otzaneko espresioaz eta, aldi berean, mirariarekiko estasi errukiorra eta fedezkoa erakutsiz. Eta halaxe zeuden ama alabak ere.
|
|
|
Grabatuko
|
emakumeak
Salbatzailearen intuizio zerutiarraz argituta zeuden bezala, ama alaba zaharkitu, nekatu eta dohakabe hauek ere agurearen zorion infantilaz argituta zeuden, eta lur jota, erdi barrezka, erdi negarrez. Ez dut inoiz espektakulu hunkigarriagorik ikusi.
|
|
|
Bere etxera eraman ninduen. Han bere emaztea izango zen
|
emakume
bat eta ume txiki bat zeuden itxaroten. Ume txiki hori zen txarrena, hostoak kentzen zizkidan eta pila bat bolatxo eta kolorezko sokak eskegitzen zizkidan nire adar mehetan.
|
|
|
Ia
|
emakumea
zen.
|
|
|
Eta orain, ia
|
emakumea
zen. Beraz, bazuen biontzat lan egiteko gaitasuna.
|
|
|
amaren falta. Berari zegokion beraz, amaren papera betetzea, finean ia
|
emakumea
zen.
|
|
|
|
Emakume
itxurarekin zetorrela.
|
|
|
Azken finean, ia
|
emakumea
zen.
|
|
|
Aurre aurrean zuen gizon horrek, berearen oso antzeko tripotxa zuela ohartu zen.
|
Emakume
galtzerdi urdin ilunez, zisne erietan patetikoena irudi zuen Ondoren hain ondo jarritako ileorde beltza erauzi, ur jauzi itxurako ile luze bakan batzuk azaldu zitzaizkion. Dubiok ezin sinetsi zezakeen Ataulf Tarqquusen aurre aurrean zegoenik.
|
|
|
Bat batean
|
emakume
bat hurbiltzen zaidala konturatu naiz eta nor den ohartu orduko...
|
|
|
Kontsultatik irtetean, beltzak iruditu zaizkio horma eta aulkia ere. Eta gizon
|
emakumeak
hatz erakusleaz seinalatzen duela irudituko zaio. Eta mina sentituko du bat batean.
|
|
|
Eta mundu bat eraikitzen dut.
|
Emakumeak
Kanten gizaki erdisufizienteak ez direneko mundua. San Agustinen Jainkoa, egia ez deneko mundua.
|
|
|
" Joxe Mari emazteak beti deitzen zion bere izenez, ez dut taberna hori gustuko! Ziur nago ez duela gauza onik ekarriko","
|
Emakumea
taberna bat besterik ez da, lasaitu zaitez". Eguneroko eztabaidak ziren.
|
|
|
|
EMAKUMEA
TXAPELDUN
|
|
|
neska hau bai, neska honek potroak dizkik? Zirrikitu hortatik egin zuen bere bidea Maialenek, baina gero bera jabetu zen eta hori sekulako meritua da, egin nahi zuena ez zela hori, eta joan zen bere ikuspegi propioa,
|
emakume
eta pertsona ikuspegi propioa lantzen eta pixkanaka pixkanaka iritxi da hain ikuspegi fina eta afinatua izatera, gozamen bat dela gaur egun entzutea ezta. Eta horrek ekarri du bere ondokoak ere, hobetu egin garela, bai gure sexismoari dagokionez eta baita gure gaitasun artistikoari dagokionez ere.
|
|
|
Gaur egun beti aipatzen da
|
emakume
bertsolariak badabiltzala plazan, estreinekoz, eta gu garela pixka bat horren banguardia. Baina historia, emakumeen historia galdu egiten da beti, baina jakin badakigu 1452ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako, orduan ere bazirela emakume bertsolariak, edo profazadorak esaten zitzaienak.
|
|
|
Gaur egun beti aipatzen da emakume bertsolariak badabiltzala plazan, estreinekoz, eta gu garela pixka bat horren banguardia. Baina historia,
|
emakumeen
historia galdu egiten da beti, baina jakin badakigu 1452ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako, orduan ere bazirela emakume bertsolariak, edo profazadorak esaten zitzaienak. Profazadorak nonbait ziren, hiletetan, jaiotzetan eta ospakizunetan, ezkontzetan, holako festetan kantatzen zuten emakumeak.
|
|
|
Gaur egun beti aipatzen da emakume bertsolariak badabiltzala plazan, estreinekoz, eta gu garela pixka bat horren banguardia. Baina historia, emakumeen historia galdu egiten da beti, baina jakin badakigu 1452ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako, orduan ere bazirela
|
emakume
bertsolariak, edo profazadorak esaten zitzaienak. Profazadorak nonbait ziren, hiletetan, jaiotzetan eta ospakizunetan, ezkontzetan, holako festetan kantatzen zuten emakumeak.
|
|
|
Baina historia, emakumeen historia galdu egiten da beti, baina jakin badakigu 1452ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako, orduan ere bazirela emakume bertsolariak, edo profazadorak esaten zitzaienak. Profazadorak nonbait ziren, hiletetan, jaiotzetan eta ospakizunetan, ezkontzetan, holako festetan kantatzen zuten
|
emakumeak
. Bestelako kulturetan ere ezagunak dira, planiderak eta abar.
|
|
|
Bestelako kulturetan ere ezagunak dira, planiderak eta abar. Orduan Bizkaiko Foru horrek aipatzen du galerazten zaiela
|
emakume
profazadora horiei kantatzea. Eta mila marabediko isuna jarriko zaiola hola kantatzen harrapatzen denari.
|
|
|
Eta mila marabediko isuna jarriko zaiola hola kantatzen harrapatzen denari. Beraz, kurioski,
|
emakume
bertsolarien lehenengo aipamena prohibizio baten bidez daukagu. Baina behintzat Foru horrek ematen digu berri 1452an garai hartan bazirela kantatzen zuten emakumeak.
|
|
|
Beraz, kurioski, emakume bertsolarien lehenengo aipamena prohibizio baten bidez daukagu. Baina behintzat Foru horrek ematen digu berri 1452an garai hartan bazirela kantatzen zuten
|
emakumeak
. Ordutik hona gure irudipena izan da, eta gaur eguneko diskurtsoak diona da emakume bertsolaririk ez dela egon gaur arte.
|
|
|
Baina behintzat Foru horrek ematen digu berri 1452an garai hartan bazirela kantatzen zuten emakumeak. Ordutik hona gure irudipena izan da, eta gaur eguneko diskurtsoak diona da
|
emakume
bertsolaririk ez dela egon gaur arte. Baina oraindik ere baserrietan eta etxe askotan aipatzen digute behar bada familia hartan bertsolaririk onena amona zela, edo ama zela, edo izeba zela.
|
|
|
Baina oraindik ere baserrietan eta etxe askotan aipatzen digute behar bada familia hartan bertsolaririk onena amona zela, edo ama zela, edo izeba zela. Noski
|
emakume
horiek egoera sozialagatik ez dute sekula plazan kantatu izan. Eta hori da kontua.
|
|
|
Eta hori da kontua. Ez
|
emakume
bertsolaririk ez dela egon, baizik eta emakume bertsolari horiek ezin izan dutela plazara atera, zirkunstantzia sozial eta ohitura sozialengatik. Orduan herriko plazan edo festan kantatu izan dutenak beti gizonezkoak izan dira.
|
|
|
Eta hori da kontua. Ez emakume bertsolaririk ez dela egon, baizik eta
|
emakume
bertsolari horiek ezin izan dutela plazara atera, zirkunstantzia sozial eta ohitura sozialengatik. Orduan herriko plazan edo festan kantatu izan dutenak beti gizonezkoak izan dira.
|
|
|
Orduan herriko plazan edo festan kantatu izan dutenak beti gizonezkoak izan dira. Eta gaur egun, edo orain gutxitik hona
|
emakumeok
hasi gara berriz plazara ateratzen. Eta gure plazaratze horretan gure zailtasunak, trabak, eta kinkak, sentitzen ditugu, aspalditik datorren kontu baten ondorio dira, eta pixka bat horiei buruz gogoeta egiten gabiltza etengabe.
|
|
|
Nik uste bertsolariaren irudia oso irudi sendoa dela, geldia, segurtasun bat trasmititzen duena, norbere buruarengan sinismena transmititzen duena, indarra transmititzen duena, bere ahots ozen horrekin, bere planta sendo horrekin, eta ezaugarri horiek ez direla behintzat
|
emakume
guztiekin lotzen direnak. Emakumea heziketaz ere ez da hezia izan gaur egun arte zentroan egoteko, nabarmentzeko, espazioa okupatzeko, ozen hitz egiteko, bere buruaz eta bere iritziaz jabe eta sendo sentitzeko, heziketaz ere ezaugarri horiek ez dira lantzen emakumeengan.
|
|
|
Nik uste bertsolariaren irudia oso irudi sendoa dela, geldia, segurtasun bat trasmititzen duena, norbere buruarengan sinismena transmititzen duena, indarra transmititzen duena, bere ahots ozen horrekin, bere planta sendo horrekin, eta ezaugarri horiek ez direla behintzat emakume guztiekin lotzen direnak.
|
Emakumea
heziketaz ere ez da hezia izan gaur egun arte zentroan egoteko, nabarmentzeko, espazioa okupatzeko, ozen hitz egiteko, bere buruaz eta bere iritziaz jabe eta sendo sentitzeko, heziketaz ere ezaugarri horiek ez dira lantzen emakumeengan. Behar bada gehiago gaur egun, baina orain arte ez asko.
|
|
|
Nik uste bertsolariaren irudia oso irudi sendoa dela, geldia, segurtasun bat trasmititzen duena, norbere buruarengan sinismena transmititzen duena, indarra transmititzen duena, bere ahots ozen horrekin, bere planta sendo horrekin, eta ezaugarri horiek ez direla behintzat emakume guztiekin lotzen direnak. Emakumea heziketaz ere ez da hezia izan gaur egun arte zentroan egoteko, nabarmentzeko, espazioa okupatzeko, ozen hitz egiteko, bere buruaz eta bere iritziaz jabe eta sendo sentitzeko, heziketaz ere ezaugarri horiek ez dira lantzen
|
emakumeengan
. Behar bada gehiago gaur egun, baina orain arte ez asko.
|
|
|
Zeren hainbeste hitz egiten degu maskulinidadearen krisia eta abar, sasoi batean Balentziagak gure txapel euskalduna modan jarri zuan Hollywooden
|
emakume
aktrizen buruetan, feminizatu zigun fum txapela, gizonezkoen sinbolo totala txapela, gizona eta txapela, feminizatu zigun Balentziagak, eta orain zer da Maialen Lujanbiok neurri batean bereganatzen du, orduan dago alde batetikan satisfakzio handi bat, aurreratzen ari gera, baina bestalde gizonezkoak nik uste inkontzienteki, konturatzen gerala gure maskulinitate hori, ba en fin, badijoala, gure gi... Eta nik uste lepotik heldu behar diogu alkarri, porque, eta horko besarkada hain, e, genuino haiekin, besarkada hain eder haien ondoren, besarkada hura argazki horrek neretzako esaten du dena.
|
|
|
Alegia, gaur egun zailtasunak oso sutilak dira, ez dira hainbeste kopuruzkoak, garai batean
|
emakumerik
ez zen ikusten plazan, eta gaur egun ikusten dira. Hor salto handi bat egin da dudarik gabe eta behar bada saltorik bortitzena.
|
|
|
Baina orain behar bada dauzkagun arazoak sutilagoak dira, eta inkontziente mailakoak.
|
Emakumeak
kantatzen duena nola jasotzen den, ba al daukan pisurik, emakumearen ahotsak eta gizonezkoarena pisu berdina al daukaten, iritzi horiek.
|
|
|
Baina orain behar bada dauzkagun arazoak sutilagoak dira, eta inkontziente mailakoak. Emakumeak kantatzen duena nola jasotzen den, ba al daukan pisurik,
|
emakumearen
ahotsak eta gizonezkoarena pisu berdina al daukaten, iritzi horiek.
|
|
|
Bestalde, adibidez, maila azalekoago batean,. Kosta egiten zaigu umorea egitea
|
emakumeari buruz
, bere munduari buruz, bere jarrerari buruz, bere janzkerari buruz... gizonekiko lasai egiten dugun umore mota bat. Behar bada ez umore motarik interesgarriena baina bueno.
|
|
|
Behar bada ez umore motarik interesgarriena baina bueno. Kasu batzuetan oso lasai egiten dena,
|
emakumeei
zuzentzen gatzaizkienean zenbat zailtasun umorea egin ahal izateko horrekin. Eta umorea ukatzen zaion pertsona benetan motz gelditzen den pertsona da, eta nik uste dut umorearen eta emakumearen arteko harremana oraindik bide asko egiteko dagoela, eta horrek adierazten du gabezia bat, ezintasun bat, beste gai askotan ere ematen dena.
|
|
|
Kasu batzuetan oso lasai egiten dena, emakumeei zuzentzen gatzaizkienean zenbat zailtasun umorea egin ahal izateko horrekin. Eta umorea ukatzen zaion pertsona benetan motz gelditzen den pertsona da, eta nik uste dut umorearen eta
|
emakumearen
arteko harremana oraindik bide asko egiteko dagoela, eta horrek adierazten du gabezia bat, ezintasun bat, beste gai askotan ere ematen dena.
|
|
|
Sukaldatzen ari diren bi
|
emakume
telebistaz finala jarraitzen, euren eginbeharrak egiten jarraitzen duten bitartean.
|
|
|
Eta gero bestalde, bueno, saria txapela izatearen kuriositatetxo hori. Aurten ere txapela
|
emakume
batek irabazi, eta ez emakume batek, baizik eta ile luzeko emakume batek, eta buruan zapia darabilkien emakume batek txapela irabazi izanak hor sortu zuen edo sortu zezakeen kontraesantxoa ez, pixka bat bilatua ere. Buruan zapia ibilita gainean txapela jantzi ote litekeen, edo kabitzen ote den, edo nola ematen duen batak eta besteak.
|
|
|
Eta gero bestalde, bueno, saria txapela izatearen kuriositatetxo hori. Aurten ere txapela emakume batek irabazi, eta ez
|
emakume
batek, baizik eta ile luzeko emakume batek, eta buruan zapia darabilkien emakume batek txapela irabazi izanak hor sortu zuen edo sortu zezakeen kontraesantxoa ez, pixka bat bilatua ere. Buruan zapia ibilita gainean txapela jantzi ote litekeen, edo kabitzen ote den, edo nola ematen duen batak eta besteak.
|
|
|
Eta gero bestalde, bueno, saria txapela izatearen kuriositatetxo hori. Aurten ere txapela emakume batek irabazi, eta ez emakume batek, baizik eta ile luzeko
|
emakume
batek, eta buruan zapia darabilkien emakume batek txapela irabazi izanak hor sortu zuen edo sortu zezakeen kontraesantxoa ez, pixka bat bilatua ere. Buruan zapia ibilita gainean txapela jantzi ote litekeen, edo kabitzen ote den, edo nola ematen duen batak eta besteak.
|
|
|
Eta gero bestalde, bueno, saria txapela izatearen kuriositatetxo hori. Aurten ere txapela emakume batek irabazi, eta ez emakume batek, baizik eta ile luzeko emakume batek, eta buruan zapia darabilkien
|
emakume
batek txapela irabazi izanak hor sortu zuen edo sortu zezakeen kontraesantxoa ez, pixka bat bilatua ere. Buruan zapia ibilita gainean txapela jantzi ote litekeen, edo kabitzen ote den, edo nola ematen duen batak eta besteak.
|
|
|
Historian,
|
emakumeen
historia galdu egiten da beti baino, jakin badakigu 1452 ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako orduan ere bazirela emakume bertsolariak edo profazadorak esaten zitzaienak. Profazadorak nonbait ziren pixka bat hiletetan, eta jaiotze ospakizunetan, ezkontzetan, holako festetan kantatzen zuten emakumeak.
|
|
|
Historian, emakumeen historia galdu egiten da beti baino, jakin badakigu 1452 ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako orduan ere bazirela
|
emakume
bertsolariak edo profazadorak esaten zitzaienak. Profazadorak nonbait ziren pixka bat hiletetan, eta jaiotze ospakizunetan, ezkontzetan, holako festetan kantatzen zuten emakumeak.
|
|
|
Historian, emakumeen historia galdu egiten da beti baino, jakin badakigu 1452 ko Bizkaiko Foruetan aipamen bat egiten delako orduan ere bazirela emakume bertsolariak edo profazadorak esaten zitzaienak. Profazadorak nonbait ziren pixka bat hiletetan, eta jaiotze ospakizunetan, ezkontzetan, holako festetan kantatzen zuten
|
emakumeak
. Bestelako kulturetan ere ezagunak dira plañiderak,...
|
|
|
Bestelako kulturetan ere ezagunak dira plañiderak,... Orduan Bizkaiko Foru horrek aipatzen du galerazten zaiela
|
emakume
profazadora horiei kantatzea eta 1.000 marabediko isuna jarriko zaiola horrela kantatzen harrapatzen danari. Beraz, ba bueno, kurioski, emakume bertsolaria lehenengo aipamena prohibizio baten bidez daukagu, ezta?
|
|
|
Orduan Bizkaiko Foru horrek aipatzen du galerazten zaiela emakume profazadora horiei kantatzea eta 1.000 marabediko isuna jarriko zaiola horrela kantatzen harrapatzen danari. Beraz, ba bueno, kurioski,
|
emakume
bertsolaria lehenengo aipamena prohibizio baten bidez daukagu, ezta?
|
|
|
Garrantsitzua zera da
|
emakumeen
papera transmisioan. Auskalo zenbat bertsolari egin den bertsolari txikitatik etxean kontu hoiek, kanta hoiek bertso hoeik entzun dituelako, ezta?
|
|
|
Neronek holako gauzak aitu ditut, ez? Ba... gizonezkoak esaten ba ez direla sekula ohituko
|
emakume
bat kantatzen ikustea. Entzun det.
|
|
|
Errekonozitzea alegia baloratzea, baino ez bertsotan bakarrik,
|
emakumea
jende aurrean egiten duen edozer gauzari bere balorea ematea.
|
|
|
Neska honek potruak hizkik? Zirrikitu hortatik egin zuen lehenengo Maialenek baino gero bera jabetu zen, eta hori sekulako meritua zan, berak jabetu zan, eta oso azkar gainera, egin nahi zuena ez zela hori eta joan zen bere ikuspegi propioa,
|
emakume
ikuspegia eta pertsona ikuspegia propioa lantzen. Eta pixkanaka pixkanaka iritsi da ba bueno, hain ikuspegi fina eta afinatua izatera ba beno, gozamen bat dela gaur egun entzutea, ezta?
|
|
|
Garai baten
|
emakumerik
ez zan ikusten plazan, gaur egun ikusten dira. Hor salto haundi bat egin da dudarik gabe, beharbada, saltorik bortitzena, ezta?
|
|
|
Hor salto haundi bat egin da dudarik gabe, beharbada, saltorik bortitzena, ezta? Baina nik uste bertsoetan oraindik ez dugula lortu naturaltasunez eta lasaitasunez
|
emakumearen
mundu intimoa azaltzen, ez. Bueno badaude gai batzuk oraindik tabuak direnak gizartean, asko kostatzen zaigunak aipatzea eta geroni ere, inkomodo sentitzen geranak, ba gizartean prestigiorik izan ez duten gaiak direlako.
|
|
|
Bueno badaude gai batzuk oraindik tabuak direnak gizartean, asko kostatzen zaigunak aipatzea eta geroni ere, inkomodo sentitzen geranak, ba gizartean prestigiorik izan ez duten gaiak direlako. Kosta egiten zaigu humorea egitea
|
emakumeari buruz
; bere munduari buruz, bere jarrerari buruz, bere janzkerari buruz. Gizonekiko lasai egiten degun humore mota bat, ezta?
|
|
|
Horrez gain,
|
emakume
batek lehengo aldiz txapela irabazi duela, horrek ere duen esanahiarekin. Pentsamentu hoiek denak nahasten zaikitz nere oroimenean, eta gero jendearen emozioa, ta jenderaren esker ona saio horren ondoren, jendea pasatu zuen eguna eta sentimendu horiek denak piztu ezanak esan nahi duena ere.
|
|
|
Oholtzako alde batean dagoen
|
emakumeari
prest dagoela adierazten dio keinu batekin.
|
|
|
" Zaindu zaitez", ematen zion akabua. Ez motz, ez nagi, zainduko zela erabaki zuen, 107
|
emakumeri
pasa zien testua, bakoitzak beretik interpreta zezan epaile, igarle, estilo zuzentzaile, zerbitzu sekretuetako poliziak zeuden tartean. Hauxe sexologoaren erantzuna:
|
|
|
Istorio egile, faiseuse d" histoires, deitu zion Herve Guibert idazleak. Baina nor da zehatz hainbeste argazkitan hain modu diferentetan agertzen zaigun
|
emakumea
–Paper bat jokatzen ari den aktorea?
|
|
|
" Ez da aldarrikapenik izan nire lanean". Aditu direnek aitortzen diote, ordea,
|
emakumea
agerrarazi izana artean. Ez berari bakarrik, noski.
|
|
|
Ez berari bakarrik, noski. Baina
|
emakume
musaren paper tradizionalki pasiboa baliogabetu zuten, ama eta prostitutaren polarizaziotik harago zihoan eredu ordura arte ezezagun bat sortu zuten, genero gailenei bizkar eman zieten, pinturari eta eskulturari, besarkatzeko argazkilaritza, bideogintza edota performancea. " Hala ere, esaten didatenean, konplimendua da niretzat".
|
|
|
Izan zen Jose Luis Aizpurua, Nikolas Lekuona, Juan Cabanas Erauskin, Eduardo Lagarde eta abarrekoen kartel, margo, collage eta, batez ere, argazkiak ikusten zeinak euskal artearen sortze une historiko baten parte izan ziren, abangoardia espainiarraren barruan garrantzia nabarmena izateaz gainera: kontxo, gure modernitateak ez du izan
|
emakumerik
.
|
|
|
Argazkilaria, izan ere, lanbide hori, argazkigintza, modan zegoen XX. mendeko 20ko hamarkadan, klase altuko alaben artean. Aldaketa sozialek ekarri zuten burgesiako
|
emakumeek
ere ogibide bat ikastea, badaezpada ezkongabe geratzen baziren. Eta argazkilaritza ez zen desegokiena, izanik heziketa artistikoa.
|
|
|
Eta argazkilaritza ez zen desegokiena, izanik heziketa artistikoa. Baliabide berria zenez, gainera,
|
emakumearen
sarrera bestelako arte diziplinetan baino errazagoa omen.
|
|
|
Berlinen bazegoen
|
emakumeek
argazkia ikasteko zentro bat, eta hantxe egin zituen Breslauerrek ikasketak. Horiek bukatuta, Paris hartu zuen jomuga, garaiko jaidurak hala bultzatuta.
|
|
|
Arriskatua dirudi, baina ez da hain arraroa: bidaia zen, hain zuzen, neue Frau,
|
emakume
berri, moderno, ustez askearen ezaugarrietako bat. XX. mendeko 20ko hamarkadan masa baliabide berriak agertu ziren, aldizkari ilustratu, publizitate, zinema; eta emakumeak adatsa garçon erara, galtzekin, maskulino, sexuen anbiguotasunarekin jolastuz.
|
|
|
bidaia zen, hain zuzen, neue Frau, emakume berri, moderno, ustez askearen ezaugarrietako bat. XX. mendeko 20ko hamarkadan masa baliabide berriak agertu ziren, aldizkari ilustratu, publizitate, zinema; eta
|
emakumeak
adatsa garçon erara, galtzekin, maskulino, sexuen anbiguotasunarekin jolastuz. Aisialdia maite zuten, kirola:
|
|
|
Irudi batzuetan ikusten da, bestalde, bidaiariek sortu zuten ikusmina: Mercedes Mannheim zuri distirant kapotarik gabean, gizonik gabeko bi
|
emakume
, atzerritar, altu, ile motzeko, zigarreta eskuan. Espainiako hezkuntza kritikatzeko erabili zituzten erretratu batzuk, gobernu modu berriarekin zuzenduko zela zioten.
|
|
|
Baina pixatokiko gizon batzuekin lortu zituen sosak eman zizkionean, Stilitanok erabaki zuen lagunak La Criollan lan egitea. Gustatuko litzaizuke
|
emakumez
janztea?, esan zion Genetek belarrira.
|
|
|
sistema informatiko batek galarazten du pertsona bakar batek behin baino gehiagotan ematea botoa. Bien bitartean,
|
emakume
bat oihuka, bere onetik aterata, ea zergatik bere etxepean kartelak itsatsi dizkioten kolarekin, izan zitekeenean zeloa. Jendea lasai, ez jotake, ez independentzia, denbora alferrik galdu gabe zuzen helburua betetzera.
|
|
|
Ferrariko ekipajearekin jantzita etorri den gizon bat kasurako, auskalo Seat autoa atean aparkatuta. Adineko
|
emakume
batek eman digu gakoetako bat izan daitekeena: politikari lapurrik ez edukitzeko balio badu behintzat.
|
|
|
Bost euro balio duen sarrerarekin batera jasotako esku-orrian ohartarazten digute: izena ez da ezein historiatan agertzen, ezta"
|
emakume
artisten historia" deitu duten horretan ere. Torinon jaioa, 1918an, industrialari familia batean; burgesa, beraz, estutasun handirik gabekoa.
|
|
|
Orduantxe hasi zen pintatzen erakusketa honetan atentzioa gehien ematen duten akuarelak:
|
emakume
batek kaka egiten du, giza zakil bat ornitorrinko batean sartzen da, gorputz batek eskuekin zabaltzen du bulba, suge bat ipurtzulo batetik irteten da. 1945ean erakutsi zituen lehen aldiz jendaurrean:
|
|
|
lehen akuarela haietako batzuk sartu zizkion, L" altra metà dell" avanguardia izeneko erakusketa kolektiboan. Ehun bat
|
emakume
artistaren lana jaso zen bertan. Deskubrimendu horrek, aldiz, berriz geldiarazi zuen Ramaren sona.
|
|
|
Bi modutara: aitorpena ematen dio, baina soilik
|
emakume
gisara aurkeztuta. Eta gazte garaiko obrak bakarrik erakutsita, ondorengo obra guztia uzten du ilunpean.
|
|
|
Hartara, goitik behera betetzen dira Carol Ramaren kasuan, Guerrila Girls kolektibokoek aipatzen zituzten iragarpen haiek guztiak: "
|
Emakume
artista izatearen abantailak dira, laurogei urte dauzkazunean hasiko direla nabarmentzen zure lana; egiten duzun edozein gauza" femenino" gisa izango dela sailkatua; eta artearen historia berraztertuetan sartuko zaituztela".
|
|
|
Ez uste; osatzen zion beste batek tirotan eta
|
emakumetan
maisua uk! Zurrutai paso iten tziok.
|
|
|
Ezkaratz aurrean geratu zen, farolaren argi hori keinulariaren azpian.
|
Emakume
bat zen; tapaki bat zuen buruan. Moisesek ez zuen oilo azaldu nahi.
|
|
|
Haurrak, eskuak arrain koipez likistuta, jolasean hasi ziren.
|
Emakumeak
buztinezko lapiko eta mateak mugitu zituen. Hasperen bat atera zitzaion:
|
|
|
Behin batian bazen oso oso urrun uretan bera
|
emakume
bat. Izena zun Maria Angula eta beti gosiak zeon.
|
|
|
Oin ikusko zue
|
emakume
maarikatuai buruatu zitzakona. Esate a gaitz bat ite un kristaua, ur lasterrian makila bat bezala joate ala bea bakarrik txar gehio eta okerruk itea.
|
|
|
Nor bere eskukoa da.
|
Emakume
faltarik ez zuen izango. Baina haurra... oraindik bularrekoa zela uztea!
|
|
|
Hiri handiaren zaratak zorabiatu egiten zuen. Gizon
|
emakumeek
llamingo159 ilezko soinekoak zeramatzaten: bera biluz zegoen, achiotez soilik estalia.
|
|
|
Eta fidatu egiten zara
|
emakumeek
promestutakoaz?
|
|
|
Txokolatezko gozokiak eta santu santen irudiak ematen zizkigun. Polinesiako eta Afrikako gizon eta
|
emakume
basatiak biluzik bizi zirela esaten zigun, inork ez zielako kristau fedea hots egin. Hari esker jakin genuen bi poloak izoztuta daudela eta urte erdian egun argiz direla eta bestean, gau beltzean.
|
|
|
ogirik gabe, aterperik gabe, piltzarretan. Heinrich-en txukuntasuna, irakurtzeko grina,
|
emakumeei
hain erakargarri egiten zitzaien inoiz erabat zabaldu gabeko ameslari irribarre hura... dena pikutara joan zen. Ez edukitzez, kalerik ere gabe geratu zen, mukizuak atzetik etortzen baitzitzaizkion harrika:
|
|
|
Arrazakeriak kaltetuetako bat izan arren, bere buruarekin haserre egoten zen, indiarrentzat, nahi gabe ere, zuen nazkagatik. Arratsalde batez, ogia saltzen zuen
|
emakume
indiar zahar batek atera zuen bat otarretik eta ama begirada zabaletan bildurik eskaini zion.
|
|
|
|
Emakume
bat zen txabolatik irteten: laborari ez indiarra, chazo170 deitzen dioten nekazari horietakoa.
|
|
|
|
Emakumea
negar zotinari eutsiz ari zitzaion:
|