|
2001
|
|
|
Independentziaren egun haietan bi milioi lagun inguru ehoak izan ziren. Milaka eta milaka
|
emakume
bortxatuak.
|
|
|
Poliziak kuarteletan dozenaka lagun hiltzen ditu,
|
emakumeak
bortxatzen eta askok eta askok jipoi handiak hartzen dituzte. Polizia auzitara eramatea oso zaila da.
|
|
|
Dena delarik, oraindik ere, urtero milaka eta milaka harijan dira hilak,
|
emakumeak
bortxatuak, beraien etxebizitzak erreak.
|
|
|
Noizetik noiz edozein estakuru hartuta, basakeriak ere egiten dituzte. Tripura n poliziek tribuetako 24
|
emakume
bortxatu zituzten, senar lapurrak zituztela aitzakia eginda.
|
|
2002
|
|
|
Gehienek jantzi beltzak zituzten soinean. Gizon bati baino gehiagori entzuna zion, mairuek
|
emakumeak
bortxatzen zituztela. Umeak jaten zituztela sinesten zuenik ere bazegoen.
|
|
2004
|
|
|
Baina justizia burgesaren barruan ari gara jokatzen ala ez? Hemen legeak esaten du 27
|
emakume
bortxatu dituen gizonak defentsa eskubidea daukala, baina ez paripea egingo duen abokatu batekin, ez, bere zientzia osoa hura defenditzeko jarriko duen abokatu batekin. Gizarteak horren beharra dauka.
|
|
2006
|
|
|
Euskal Herriko azkeneko exekuzio sonatuena, garrote bidez behintzat, pertsonaia honena izan zen, 1881 urtean, Gasteizen. Diaz de Garaiok hainbat
|
emakume
bortxatu eta hil zituen Araba inguruan eta horregatik kondenatu zuten heriotzara. Sententzia betetzeko Burgoseko borreroa ekarri zuten, Gregorio Mayoral.
|
|
|
Kazetariak sexu bidezko torturez galdetu dio, eta polizia marokoar honek onartu du ohikoa zela
|
emakumeak
bortxatzea. «Gure zentrora ekartzen zituzten emakumeak bortxatzeko eskubidea geneukan, baina ez hori bakarrik, hori bortizkeriaz egiteko xaxatzen gintuzten.
|
|
|
Kazetariak sexu bidezko torturez galdetu dio, eta polizia marokoar honek onartu du ohikoa zela emakumeak bortxatzea. «Gure zentrora ekartzen zituzten
|
emakumeak
bortxatzeko eskubidea geneukan, baina ez hori bakarrik, hori bortizkeriaz egiteko xaxatzen gintuzten. Sexu bidezko umiliazioa da edonor hausteko armarik eraginkorrenetakoa».
|
|
|
Han ibili zen gure Bawtryko uhalgilea ere, eta bildutako datuek egia badiote milioi eta erdi irlandar katoliko bizi ziren Irlandan sartu eta bederatzi hilabetean miloi bat eskasa utzi zuten, puritanoen Jainko justuaren sua eta kemena nolakoa zen argi erakutsi ondoren. Puritanoek erlijioaren izenean gotorlekuak eraitsi, soldaduak akabatu, umeak hil eta
|
emakumeak
bortxatu zituzten, Jainko mendekati baten mendekua suz eta burdinaz idatziz betiko lurralde haietan.
|
|
|
Haiengandik jakin genuen erromazaleen desmasien berri: etxeetan indarrez sartze, ebaste, su emate, ukaldika erabiltze,
|
emakume
bortxatze, aihotzez kolpatze... nork bere istorio ikaragarria zekarren, nork bere izua, nork bere mina, baita nork bere gaitzespena ere, gure aldera.
|
|
2007
|
|
|
Atzo AI Amnesty International erakundeak salatu zuen
|
emakumeak
bortxatu (egiten) dituztela, tartean neskatoak eta edadetuak, «gerra arma gisa» Sudango mendebaldean, Darfur eskualdean.
|
|
|
6
|
Emakume
bortxatua
|
|
2008
|
|
|
Zehazki, Darfurko 300.000 lagunen heriotzaren erantzule izatea egotzi dio Fiskaltzak Sudango estatuburuari, eta hura atxilotzeko agintzeko eskatu Hagako auzitegiari. «Errefuxiatu guneetan gizonezkoak hil eta
|
emakumeak
bortxatzen dituzte Bashirren indarrek. Ez daukat beste aldera begiratzerik.
|
|
|
Gizonezkoak hiltzen eta
|
emakumeak
bortxatzen dituzte Bashirren indarrek»
|
|
|
Lau
|
emakume
bortxatzeagatik hemeretzi urtez espetxean egon dako gizona kaleratu egin dutela eta, Arabako Probintzia Auzitegian jarritako helegitea aintzat hartu ez izana salatu zuen atzo Clara Campoamor emakumeen eskubideen aldeko elkarteak prentsaurreko batean. Gizon hori gizarteratu gabe kaleratu izana gaitzetsi zuen.
|
|
|
Horien arabera, egun dituzten baliabideekin «gehiago» egin dezakete zibilak babesteko. Darfurren, egunero, dozenaka
|
emakume
bortxatzen dituzte militarrek eta gerrillariek. «Emakumeak babestu behar dituzte egur bila herritik ateratzen direnean, eta patruila iraunkorrak jarri errefuxiatu kanpalekuen kanpoaldean».
|
|
|
Gosea da nagusi, eta kolera kasuak agertu dira. Mugarik Gabeko Medikuen arabera, gainera, 5.700
|
emakume
bortxatu dituzte Ipar Kivun urtarrilaz geroztik.
|
|
2009
|
|
|
Baina bertara iritsitakoan morrontzarik ankerrenarekin egingo dute topo: jipoiak, soldatarik eza eta etxeko
|
emakumeak
bortxatzea. Meategi askok horrela funtzionatzen du.
|
|
|
Baina lesbianak ez dira bortxaketen biktima bakarrak. ActionAid gobernuz kanpoko erakundearen txostenaren arabera, urtero 500.000
|
emakume
bortxatzen dituzte Hegoafrikan, emakumeen %2, alegia. Gobernuz kanpoko erakundeko eledun Anjali Kwatraren esanetan, matxismoa ugaltzearen ondorio dira bortxaketak.
|
|
|
90
|
emakume
bortxatu eta 180 lagun hil dituzte Kongon gerrillariek eta soldaduek
|
|
|
Kongoko gatazkek ez dute amaierarik, eta zibilen aurkako erasoak ugaritu egin dira urte hasieratik. Human Rights Watch elkarteak salatu du azkeneko bi hilabeteetan gutxienez 90
|
emakume
bortxatu eta 180 lagun hil dituztela FDLR Ruanda Askatzeko Indar Demokratikoa gerrillako kideek eta Kongoko Errepublika Demokratikoko Gobernuko soldaduek. Kongoko ekialdean, Ipar Kivu probintzian, dituzte gatazkak bi aldeek.
|
|
|
Karen etniakoa da, eta egurrezko etxola txiki batean bizi da, lokatzezko bidezidorren artean, Thailandian. . Armadak gure herrixkak erretzen zituen, soldaduek
|
emakumeak
bortxatzen zituzten eta haur koskorrei lan egitera behartzen gintuzten?. Mae Sot hiritik gertu dauden zortzi errefuxiatu guneetako batean bizi da.
|
|
|
Egoera ez da erraza, kontuan izanez gero mila herritarreko kasko urdin bakarra dagoela. Baina are zailagoa da berez zibilak babestea helburu duten horiek berak haien giza eskubideak urratzen badituzte,
|
emakumeak
bortxatuz edo giza trafikoan arituz gutxienez 70 kasko urdin kanporatu dituzte sexu erasoengatik; baina, behin beren herrialdeetan, NBEk ezin du bermatu zigortuko dituztela. Nazio Batuen Erakundeak iragarri zuen duela hilabete batzuk beste 3.000 kasko urdin bidaliko zituela, baina inork ez ditu bere soldaduak sakrifikatu nahi.
|
|
|
20 urteko emakumea ostatu batean zegoen, eta, hura itxi ondoren, elkarrekin musika entzutera joateko proposatu zion gizonak. Haren txera sartu bezain laster emakumea laztantzen hasi zen, eta, emakumeak ezetz erran ondoren, etxeko atea gakoz itxi zuen gizonak, eta
|
emakumea
bortxatzen saiatu zen. Behin eta berriz jo zuen emakumea, bortxatzeko helburuz.
|
|
|
eta aziendaz jabetzeko, haurrak bahitzeko,
|
emakumeak
bortxatzeko,
|
|
2010
|
|
|
Ustezko erasotzaileak begiratzen zuen bitartean sexu harremanak izatera behartu zien eta ondoren
|
emakumea
bortxatu zuen.
|
|
|
Ustezko erasotzaileak begiratzen zuen bitartean sexu harremanak izatera behartu zien eta ondoren
|
emakumea
bortxatu zuen.
|
|
|
Lehenik eta behin balio handiko objektuak lapurtu zizkien eta gero harreman sexualak izatera behartu zituen bere aurrean; jarraian
|
emakumea
bortxatu zuen.
|
|
|
Jormako hiria (Zen 21, 2), Basango lurrak (Zen 21, 33), hitiarrak, girgaxtarrak, amortarrak, kanaandarrak, periztarrak, hibiarrak eta jebustarrak (Dt 7, 1), haiekin hitzarmenik egin gabe eta erruki izpirik erakutsi gabe (Dt 7, 2). Bibliak, gainera, esklabotasuna onartzen du (Lb 25, 44; Ef 6, 5; Kol 3, 22); gurasoek alabak sal ditzakete, esklabo gisa (Ir 21, 7); beste herri baten aurkako gerretan menderatutako
|
emakumeak
bortxatu edo emaztetzat har daitezke (Dt 21, 10); gerran atxilotuak amildegietan behera jaurti daitezke: –Judakoek beste hamar mila gizon bizirik harrapatu eta, harkaitz tontorrera igoarazirik, amildu egin zituzten handik?
|
|
|
Jormako hiria (Zen 21, 2), Basango lurrak (Zen 21, 33), hitiarrak, girgaxtarrak, amortarrak, kanaandarrak, periztarrak, hibiarrak eta jebustarrak (Dt 7, 1), haiekin hitzarmenik egin gabe eta erruki izpirik erakutsi gabe (Dt 7, 2). Bibliak, gainera, esklabotasuna onartzen du (Lb 25, 44; Ef 6, 5; Kol 3, 22); gurasoek alabak sal ditzakete, esklabo gisa (Ir 21, 7); beste herri baten aurkako gerretan menderatutako
|
emakumeak
bortxatu edo emaztetzat har daitezke (Dt 21, 10); gerran atxilotuak amildegietan behera jaurti daitezke: " Judakoek beste hamar mila gizon bizirik harrapatu eta, harkaitz tontorrera igoarazirik, amildu egin zituzten handik" (2Kr 25, 12).
|
|
2011
|
|
|
Gadafiren tropek ehunka
|
emakume
bortxatu dituzten ikertzen ari da Haga
|
|
|
Nazioarteko Zigor Auzitegia Muamar al Gadafiren tropak ikertzen ari da ehunka
|
emakume
bortxatu dituztelakoan. Luis Moreno Ocampo Auzitegiko fiskal nagusiaren arabera, Gadafi koronelaren errepresioa egiteko modu berri bat da.
|
|
|
XII. mendeko Aymeric Picauden ustez, berriz, euskaldunen jatorria bestelakoa da. Julio Cesarek Eskozia, Nubia, eta Kornuallesko bilauek osaturiko aldra batek Hispaniako
|
emakumeak
bortxatu ondoren sortu ziren nafarrak, eta hortik letorke izen horren etimologia: " non verus" (egiazkorik ez); hau da, arraza garbikoak eta etorki zuzenekoak ez baitziren.
|
|
|
Sinadurarik gabe, bai, herrikoak. Tantak erauntsi bihurtu ziren, zimitorioko lurrean idortu nituen atzamarrak, jesarri egin nintzen loto jarreran, hantxe, gure margoz babesturiko
|
emakume
bortxatuaren ondoan, labanaz zauritu bularrak laztanka. Hil egin behar omen gintuzten bat banaka.
|
|
2013
|
|
|
Egun hartan salbatzaileak borrero izan ziren. Aliatuek hiria arpilatu zuten, biztanle zibilak jipoitu, zauritu eta hil zituzten,
|
emakumeak
bortxatu, eta gauean hiriari su eman zioten. Testigantza apurren arabera, erasoa sistematikoa izan zen, eta suntsiketa erabatekoa.
|
|
|
Baina emakumea menpeko den gizarteetan, eta 1813ko Donostian emakumeak erabat menpekoak ziren, familiaren ohorea emakumeengan oinarritzen zen".
|
Emakumea
bortxatuz gero familiak ohorea galtzen zuela, alegia.
|
|
|
Donostian 1813an jazotakoaz, orain arte nagusiki kontatu izan digutena da ingelesek su eman eta horren ondoren donostiarrek hiria berreraikitzeko erabakia hartu zutela. Abuztuaren 31ko gau hartan ehunka lagun erail eta beste ehunka
|
emakume
bortxatu zituzten aliatuek basakeria horren lekukotasunak argitaratu genituen argiaren 2.377 zenbakiko erreportajean, baina datu horiek itzalean geratu izan dira ia beti, eta gizarte zibilaren sufrimendua barneratzeko zailtasunak ditugu oraindik. San Telmo Museoko erakusketan ere muga hori suma liteke, antolatzaileek beraiek aitortuta" zaila da gertakari latz horiek ikuskizun bihurtzea"; batik bat Goyaren obra gorenera jo behar izan dute, laburrean bada ere donostiarren oinazea irudikatzeko.
|
|
|
Haren gorpua aurkitu eta ordu gutxira topatu zuen haren ustezko hiltzailearena, urkatuta; 29 urte zuten biek. Gizonak Gutierrez Barquinen familiaren enpresan lan egiten zuen, eta aurrekariak zituen sexu erasoengatik; Poliziak uste du gizonak
|
emakumea
bortxatu nahi zuelako hil zuela. Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna izan berritan gertatu zen urteko azken hilketa, azaroaren 27an.
|
|
|
Edonola ere, azken urteetan Kongotik datozen zifrak hordigarriak dira, ezin irentsizkoak. American Journal of Public Health ek orain hiru urte emaniko datuen arabera 400.000
|
emakume
bortxatzen dira urtean. Erraza da zatiketa:
|
|
|
Handik hiru hilabetera, berriz. Hamza gudaldi hartan bere bigarren urtea hastera zihoanean doi, 1426an 60?, herri tipi bat hartu zuten, turkomanoen leinukoa, baita, neskak eta
|
emakumeak
bortxatu ondoren, guztiak, hogeita hamaika bizilagun orotara, garbitu ere, aziendak eta bertze ondasun anitz ere bereganatzen zituztela?
|
|
|
Jakin huke, izan ere, gerra guztietan, heroitasun ahalmenaren gainetik gailentzen dela pizti sena. Arrazoi huen, beraz,
|
emakumea
bortxatu duen soldaduari piztia deitu dioanean. Baina zer erranen huke mujahidin hori Urfitekoa dela erranen banik, eta turkomano kolaborazionistek emaztea eta bere bi alaba tipiak garbitu zizkiotela, hirurak ezin ankerrago bortxatu ondoren, orain dela hiruzpalau urte??
|
|
|
Laguna jipoitu zuten aurrena, konortea galdu zuen arte. Eta, ostean, talde osoak
|
emakumea
bortxatu egin zuen, eta sekulako sadismoarekin egurtu. Hesteak erabat urratuta utzi zizkioten.
|
|
|
Horrela amaitzen da «munduko bidaia migratzaile arriskutsuenetako bat», pertsona batzuk bideoetan kontatzea erakundeak grabatuak. Horietan azaltzen dute trafikatzaileek nola trukatzen dituzten, familiei dirua eskatzeko deitzera behartzen dituztela,
|
emakumeak
bortxatzen dituztela, gizonak kolpatzen dituztela edo, are gehiago, begiak ur botila batekin ateratzen dizkietela. ACNURek ere salatu du Yemenera egindako bidaia honetan errefuxiatuek eta etorkinek esplotazioaren, indarkeriaren eta sexu abusuaren aurrean ahulak dira periploaren etapa guztietan.
|
|
|
Handik hiru hilabetera, berriz –Hamza gudaldi hartan bere bigarren urtea hastera zihoanean doi, 1426an60–, herri tipi bat hartu zuten, turkomanoen leinukoa, baita, neskak eta
|
emakumeak
bortxatu ondoren, guztiak –hogeita hamaika bizilagun orotara– garbitu ere, aziendak eta bertze ondasun anitz ere bereganatzen zituztela...
|
|
|
Jakin huke, izan ere, gerra guztietan, heroitasun ahalmenaren gainetik gailentzen dela pizti sena. Arrazoi huen, beraz,
|
emakumea
bortxatu duen soldaduari piztia deitu dioanean. Baina zer erranen huke mujahidin hori Urfitekoa dela erranen banik, eta turkomano kolaborazionistek emaztea eta bere bi alaba tipiak garbitu zizkiotela, hirurak ezin ankerrago bortxatu ondoren, orain dela hiruzpalau urte...?
|
|
|
Oso gaixorik zegoen, ez zegoen nahikorik jateko eta. Hain argal zegoenez, hona etortzeko esan nion [Tahsis tik], eta erantzun zidan ez zuela horrelakorik egingo nire gizonek haien
|
emakumeak
bortxatuko zituztelako[.]". 170
|
|
|
Ez zeukan argi ausardiak ala bihotzak igo zuen kamioi hartara. Etxean, gorriek
|
emakumeak
bortxatzen zituztela esaten zioten: mojak ere bai, atera kontuk!
|
|
2014
|
|
|
Judutarrari kartzelara joan behar duela adieraziz oharra iritsiko zaio etxera.
|
Emakumeak
bortxatuak izan dira kartzeletan, 12 urtetik gorako haurrak atxilo ditzake polizia israeldarrak. Judu gazteena 16 urtekoa izango da.
|
|
|
Esango genuke muturreko irudi horiek sinesgarritasuna eta narrazioaren indarragaltzea dakartela. (ZI) n narratzaile nagusia
|
emakume
bortxatuaren psikiatra da. (ZE) n, berriz, narratzaile nagusia puzzle gisara tratu txarrak deskubritzen eta osatzenari den kazetaria dugu, eleberriaren azken aldera arte ez dakigu, gainera, oso ondonor den erasotuaren identitatea eta, are gutxiago, nor den eraso egilea. Esan beharda, beraz, Etxeberriak tratu txarren erradiografia eta gorputz erasotzailearen etabortxatuaren deskribapena modu milimetrikoan egin nahi izan duela, biktimari ahotsakenduz, baina gorputza bistan jarriz; baina Lertxundik eta Frierak bigarren mailanutzi dute tratu txarrak jasandako gorputzaren irudikapena, suspense eta akzioarenaldeko apustu ageri batean.
|
|
|
Eleberri hauetan koadro aktantzial hori ageri da, baina baditu bere berezitasunak.Esaterako, (ZE) nobelan, tratu txarrak jasaten dituzten emakumeak babestekoEmakumeen Komunitateak azaltzen dira indarkeria matxistaren kontra. (GO) kazaleratzen du
|
emakume
bortxatuaren erabateko bakardadea. (TU) k auzo lagunenpasibitatea kritikatzen du, tratu txarrak salatu eta erasotuari lagundu beharreankontatzera eta behartzera mugatzen direlako, esan daiteke egunerokotasuna hobekienislatzen duen paradigma aktantziala eskaintzen duela eleberri horrek.
|
|
|
Bortxaketa sadikoetan, objektu arrotz bat sartzen da baginatik edo uzkitik; bularrei erasotzen zaie; edo pertsona hil egiten da. Kasu gehienetan gizonek
|
emakumeak
bortxatzen dituzte. Kasu zenbaitetan gizonek gizonak bortxatzen dituzte; adibidez, espetxeetan.
|
|
|
Bortxaketa batzuen motibazio nagusia sexuala da, eta beste batzuena erasokortasuna (Knight eta Prentky, 1990). Motibazio sexualaren aldeko arrazoien artean sexualki bortxatuak diren emakumeen gaztetasuna eta erakargarritasuna azpimarratzen dira; alde horretatik, gutxi dira berrogeita hamar urtetik gorako
|
emakume
bortxatuak; hala ere, bortxatuak diren emakume asko ez dira gazteak eta erakargarriak izaten; badira zaharrak eta hain ederrak ez direnak ere. Bortxaketa batzuk espontaneoak eta inpultsiboak dira, eta intoxikazioaren eraginez edo desira sexualarengatik egiten dira; beste batzuk planifikatuak dira, eta beste pertsona kontrolatzea da haien helburua.
|
|
|
Pertsona ezagunaren bortxaketak edo hitzordua hartuta egiten direnak ezezagunen bortxaketak baino ugariagoak dira. Hitzordu bortxaketetan sarritan
|
emakume
bortxatuari leporatzen zaio errua, erruduna hura balitz bezala. Bortxaketa batzuk Rohypnol lasaigarria edo antzekoak erabiliz egiten dira.
|
|
|
Baina bortxaketa baten ondoren bakarturik eta ezer egin gabe gelditzea ez da egokia; ospitalera joan eta behar diren azterketak egin behar dira, haurdun dagoen, infekzioren bat baduen edo zauritua dagoen jakiteko.
|
Emakume
bortxatuen terapia moduan erabiltzen diren teknikak trauma osteko estreseko nahastean erabiltzen diren berak dira: gertaeraz terapeutarekin hitz egin, gertaerari buruzko erruduntasun sentimendua desagerrarazi, erasotzaileari buruzko sentimendu negatiboak adierazi, traumaren oroitzapenak birbizitu, barne herstura apaltzeko teknikak erabiltzearekin batera.
|
|
|
Azken bi mundu gerretan, Vietnam go gerran edo Kuwait-ekoan menderatutako lurraldeetako emakume asko bortxatu zituzten. Gaur egun sarritan epaitegira eramaten dira gerra garaian
|
emakumeak
bortxatu dituzten soldaduak.
|
|
|
Espainiar armada, Albako Dukearen agintepean, su eta gar sartu zen 1512an, eta Luis Correak idatzitako konkistaren gaineko historiak Villalva koronelaren adierazpenak jasotzen ditu, armada inbaditzaileak erabili zuen basakeria agerian jarriz: " herriak erre ziren, ehunka nafarrek alde egin zuen,
|
emakumeak
bortxatu zituzten, ondasunak konfiskatu zituzten, erbesteratzeak izan ziren, exekuzioak&".
|
|
2015
|
|
|
Badakizu emakumea izatea dela mundu honetako desgraziarik handiena. Bada,
|
emakume
bortxatu bati entzun nion behin, ez zuela garrasirik egin bortxatzailearen aurrean. Berari aditu nion ez duela inoiz barrerik egin, ez eta negarrik ere.
|
|
|
31 urte daramatza sorterrira itzuli gabe. Aurreko udan izan nintzen ni Zisjordanian; Hebron zaharra, Ramala eta Belen nola ikusi nituen galdetu dit, eta nik ezin esan, ondo?, Hebroneko desolazioak bereziki, ezin ditut krisketa hautsidun ateak ezabatu erretinatik, soldaduak gauez palestinarren etxeetan sartu eta
|
emakumeak
bortxatzeko beti irekita zeuden ate haiek?, laztu egiten baitit oraino azala. Jerusalem mendebaldea, Marda eta Birzeit?
|
|
|
Saminki azpimarratzen du gerrok soldaduen eta zuloen arteko harremanetan erabakitzen direla: hobiak zabaldu, hildakoak hartzeko;
|
emakumeak
bortxatu, biziak hartzeko.
|
|
|
Han arreta jartzen diete GIB hiesarekin bizi direnei, gerrak eta hondamendi naturalek lekualdatutakoei, borondatez joaten diren gaixoei eta, bereziki, sexu indarkeriaren biktima izan diren emakumeei. Izan ere, RDCn mila
|
emakumetik gora
bortxatzen dituzte egunero, batez ere Kivu Norten, planeta osoko sexu eraso gehienak erregistratzen baitira han. Koltaneko meatzeen ustiaketaren ondorioz gatazka armatuak emakumeak gerra arma gisa erabiltzea eragin du.
|
|
2016
|
|
|
Hobeto ulertzeko" igogailuko bortxatzailearen" adibidea jartzen dut beti: kartzelatik askatu zuten zigorra bete aurretik, eta irtendakoan Valladoliden 54
|
emakume
bortxatu zituen eta 11 Salamancan; eta bi hil zituen. " Nahi baduzu hil egingo zaitut"," aurre egiten badidazu hil egingo zaitut" bezalako esaldiak esaten zizkien emakumeei; hala kontatu zidaten haien familiakoek.
|
|
|
Herrialdearen urterik ilunenak argitzeko izan diren 200 epaiketa baino gehiagotan, lortu da diktadura sasoiko agintari batzuk genero krimenengatik kondenatzea. Lehenengoa 2010eko ekainean izan zen, Mar de Platako agintari ohi bat Gregorio Rafael Molina bi
|
emakume
bortxatzeagatik zigortu zuten, beste kargu batzuen artean. Argentinako diktaduraren kontrako prozesu judizialean genero indarkeria zigortu zuen aurreneko epaia izan zen eta praktikaren sistematikotasuna frogatzeko ere balio izan zuen.
|
|
|
–Vietnamen, AEBetako armadak, sozialki onargarritzat? jo zuen
|
emakumeak
bortxatzea; are, arau bat ere bazen, idatzi gabea, baina argia?. Emakume eta neska vietnamdarrak bortxatzeko xaxatzen zituzten AEBetako armadako soldaduak (batzuetan,, beren zakilekin?
|
|
|
aski dugu El arabiren testigantza. Zure adiskideak erran digu
|
emakumea
bortxatu eta hil zenuela.
|
|
|
Suedia, Danimarka eta Alemania Bruselan bildu ziren, presazko izaeraz, herrialde horiek ezarri dituzten muga kontrolei buruz eztabaidatzeko. Helburua Inmigranteen fluxua kontrolatzea da, Urtezahar gauean (Kolonian) gertatu eta gero; izan ere, 120
|
emakumetik gora
bortxatu eta eraso sexualki eraso zituzten; akusatuen artean, 18 bat gizon daude germaniar herrialdean babesa eskatu zutenak. Hungariako lehen ministro Viktor Orbán Europan kritikatu zuten bere mugetan hormak eta oztopoak jasotzeagatik, eta orain «eredu» bihurtzen ari da Europar Batasuneko gainerako kideentzat.
|
|
|
" Autobusak iristen jarraitzen zuten, geroz eta errefuxiatu gehiagorekin, Bosniako txoko guztietatik zetozenak.
|
Emakume
bortxatuak, zaurituak, gaixoak, umeak, nagusiak... inoiz ahaztuko ez zaidan irudi bat osatzen zuten"
|
|
|
Okerrago ere izan daiteke, eraso bat sufritu duen norbaiti esango dio beste norbaitek edo, gutxienez, pentsatuko du isilean, zerbait egingo zuela, erasoa sorrarazi duen zerbait,
|
emakume
bortxatuari gona motzegia eramatea leporatzen zaion bezala. Norbaitek pentsatuko du eta batzuetan esan ere egingo du, egin zuen hura egin aurretik neurtu behar zituela arriskuak, bera dela bere burua ataka horretan jarri duena, berak kokatu duela bere burua dianaren erdian, berak sortu duela okasioa, berak altxatu zuela tximistorratza guztien begi bistan.
|
|
2017
|
|
|
Egoera bereziki gogorra da emakumeentzat: 100.000
|
emakume
bortxatzen dituzte urtean. " Emakume jaiotzeko herrialderik okerrena dela esaten da.
|
|
|
Uztaritze, Melodie Masseren, 23 urte. Gasteiz, hiru
|
emakume
bortxatuta. Orereta, beste emakume bat bortxatuta.
|
|
|
Batetik, botere militarra dago, hori litzateke zantzurik garbiena, baina militarismoa bestelako moduetan ere sufritzen dugu emakumeok, instituzioen egitura hierarkikoen bitartez eta bestelako hierarkia batzuen bidez; esate baterako, beldurra sortzen digute, etxean gera gaitezen, geldi eta isilik, indarkeriari aurka egin gabe. Garaitsu hartan, Kongoko Errepublika Demokratikoa izendatu zuten emakumeak bizitzeko tokirik okerrena, sekulako indarkeria zegoelako eta indar militar eta paramilitarrek
|
emakumeak
bortxatzen zituztelako oso sarri. Beraz, Kibu hirian batu ginen 10.000 emakumetik gora, elkartasunean.
|
|
|
Ni, aberriaren alde, hiri ileak lazteko moduko desmasiak egina nagok, nagusi. Hil, lapurtu, herriak kiskali,
|
emakumeak
bortxatu, familia osoak fundikatu... Eta zergatik?
|
|
|
Sexu azokatik irtetea, matxuratua izan zarelako; desira alboratzea norberaren hautuz. Frantzian ez ditugu
|
emakume
bortxatuak hiltzen, baina haiek berek salgai ajatuak direla eta kutsatuta daudela zintzo erakutsiko dutelakoan gaude. Putak edo itsustuak, berez atera behar dute ezkongaien haztegitik.
|
|
|
Bi urte lehenago, Altsasuko bidean, harizti batean zentinela zegoen soldadu kristino bati fusila eta botak kendu eta laban kakotu batekin zintzurra ebaki zion zirrizt batean. Sakanako garilandak erre eta
|
emakumeak
bortxatu ondoren ardoaren loan zeuden pelotoi isabelinoko kideak ere hil zituen bere partida karlistak. Hogei lagun inguru ziren, Berrotza haranekoak gehienak, eta Rekete batailoiari laguntzen zioten, ejerzito isabelinoaren saihetsak zelatatzen, atzeratuak akabatzen, notiziak jasotzen.
|
|
2018
|
|
|
1813 urtean Donostia Frantziako armadaren menpe zegoen, espainolen aliatuak ziren Ingalaterrako eta Portugalgo ejertzitoek hiria setiatu eta bereganatu zuten arte. Hiria menderatu ostean, setiatzaileek su eman zioten Donostiari, soldaduek hirigunea arpilatu zuten eta
|
emakumeak
bortxatu zituzten. Kale bakarra utzi zuten erre gabe, militarrek bertan aterpe har zezaten.
|
|
|
I am evidence (froga naiz). AEBetako Poliziaren froga biltegietan zabaldu barik dauden milaka bortxaketa kutxataz mintzo dira, alegia,
|
emakume
bortxatuek salaketa jarri eta bortxatuak izan direla erakusteko ospitaletako protokoloaren ondoren uzten duten froga kutxa. Ile pubikoak, odola, txistua, izerdia...
|
|
|
Guztira 400.000 bortxaketa kutxa aipatzen dituzte. 400.000
|
emakume
bortxatu justiziarik gabe. 400.000 bortxaketen erantzule, libre.
|
|
|
Eraikin moderno hauen artean gabiltzala, Umutek gogoratzen du: . Milaka
|
emakume
bortxatu zituzten, non egongo ote dira orain??. Batzuek diotenez, bada urbanizazio bat, igerilekuak, saltokiguneak eta zaindariak dituena, non bortxaturiko emakume haiek bizi diren.
|
|
|
|
Emakumeak
bortxatuak izateko arriskua aldatu egin da hainbat kulturatan, eta denborarekin ere bai. 1970etik 2000ra, laukoiztu egin ziren bortxaketa salaketak; baina salatu gabe geratzen diren bortxaketak salatzen direnak baino gehiago dira.
|
|
2019
|
|
|
" Senarrak etxe barruko zigortzaileak izaten dira kasu askotan; baina, aldi berean, kanpoko balizko erasotzaileak uxatzen dituzte. Maila altuko gizonek kasta baxuenetako
|
emakumeak
bortxatzea oso ohikoa da. Familia-buruaren figura hori desagertuta, ordea, maila altukoek ez ezik, maila bereko gizonek ere erasogarritzat jotzen dituzte emakume hauek".
|
|
|
Ez dute haiekiko kriminalizazioa ulertzen. Errefuxiatuak ez zaizkigu iragana, oraina eta etorkizuna duten pertsona gisara aurkezten; terrorista islamiarrak dira, lana kentzera,
|
emakumeak
bortxatzera eta beloa inposatzera datozenak. Segurtasun gisara saldu digute mugen kontrola, baina ideia faxistak ikusten ditut nik.
|
|
|
Indarkeriaren monopolioa duten erakunde ofizialekin trikimailuak egin, harreman ilunak eraiki, eta bukaeran armatutako gizon taldeak agertzen hasten dira. Talde horiek
|
emakumeak
bortxatu eta neska gazteak bahitzen dituzte, prostituzio etxeak" behar" dituzte… Birpatriarkalizazioa gertatzen ari da: ez da bakarrik ondasunak kentzea, ez da bakarrik gaitasun politikoak ezabatzea, emakumeen indarra ere mugatzen dute.
|
|
|
Haien nobioak dira? Nor da zure amesgaiztoko
|
emakumea
bortxatzen ari den gizon hori. Zuk ez daukazu zerikusirik gizon horrekin.
|
|
|
Legitimazio hori publikoagoa denean, are inpunitate handiagoarekin joka dezakete. Hori gertatzen da, adibidez, gerra garaian soldaduek etsaiaren bandoko
|
emakumeak
bortxatu ohi dituztenean; narratiba ofizial eta mediatiko oso bat izaten dute atzean, ulertarazten diena zilegi dela etsaiaren aurkako edozein eraso. Genero indarkeriaz ari garenean, beraz, hainbat modutan agertzen den indarkeria mota bati buruz ari gara:
|
|
|
Horren froga dira, besteak beste, gerretan emakumeen aurka egiten diren sexu krimenak: soldaduek etsaiaren bandoko
|
emakumeak
bortxatzen dituzte, etsaiaren menderakuntza irudikatzen duen keinu gehigarri baten moduan. Eraso horietan, gutxi axola du emakumearekiko sentitzen duten erakarpenak, edozein adin, itxura eta ezaugarritakoak izan daitezke biktimak?; emakume horien gorputzek errepresentatzen dutenak axola du:
|
|
|
Gaur egun Europako legedi gehienetan Sexu askatasunaren aurkako delitu gisara kalifikatuta dauden erasoak, duela ez hainbeste arte, Zuzentasunaren aurkako delituak ziren, eta, funtsean, ohorearen ideiarekin lotuta zeuden. Bortxatzailearen irudi prototipikoa zen emakume gazte eta ondradu bat sexu harremanak izatera behartzen zuen gizonarena; bere senarrarentzako gordeta zegoelako harreman haiei uko egin eta ahal zuen moduan defendatzen zen
|
emakumea
bortxatzen zuena, alegia.
|
|
|
Hau da: prostituzioan ziharduen emakume bat berak nahi ez zuen zerbait egitera behartzea eta gizartean posizio onartuagoa zeukan beste edozein
|
emakume
bortxatzea delitu berbera zirela, eta berdin zigortu behar zirela.
|
|
|
«Guztiok #lamanada auziko sententzia lotsagarriaren kontra! Ez da abusua bortxaketa da» (1 Astea; X2= 94,45); «Bost gizonek emakume bat bortxatu zuten eta hiru epailek herrialde osoko
|
emakumeak
bortxatu gaituzte! #lamanada amesgaiztoa da!» (1 Astea; X2= 90,42); «#lamanada.
|
|
|
ZAINDARIEK indarrez daramate ZEBRAREN MAITALEA. TRAJEDUN GIZONAk ZEBRA
|
EMAKUMEA
bortxatzen du eta eztei argazkia ateratzen dute. Gero, ZEBRA EMAKUMEA ohean etzaten dute, SEMEA ondoan duela.
|
|
2020
|
|
|
Soldadu sartu berriak etxeetan sartzen ziren den dena lapurtzen, baita biztanleek jantzirik zeukaten arropa ere. Kaleetatik barrena, noraezean, Donostiako biztanleek, biluzik edota erdi biluzik, babesa biltzen zuten bitartean, soldaduek umeak eta zaharrak hiltzen,
|
emakumeak
bortxatzen inolako adinik errespetatu gabe, jarraitzen zuten.
|
|
|
Jendea hil,
|
emakumeak
bortxatu,
|
|
|
Herri askotan erlijioa dela kausa (xaria edo kristau integrismoa)
|
emakume
bortxatuak edo zanpatuak kasik ez du eskubiderik.
|
|
|
ez arrazoitu, obeditu; ez arrazoitu, kondenatu; ez arrazoitu, errua sentitu eta publikoki aitortu. Eta izugarrizko memoria tragikoa duen herri batean, konkista, gerra karlistak, gutxienez 100 urtez estatu terrorismoa eta 50 urtez ETA, hobi komunetan desagertu eta ahaztutako milaka herritar, ehunka
|
emakume
bortxatu eta eraildako, beste hainbeste torturatu... Halako memoriarekin, biolentzia bakar baten gaitzespena elkarbizitzarako oinarri etiko bihurtu nahi izatea ariketa izugarri arduragabea da, gure herriaren memoria kolektiboaren aurkako iseka larria.
|
|
|
Eta handienak esatera noa: arbasoen ohiturak aldatzen ditu,
|
emakumeak
bortxatzen eta jendea epai gabe hiltzen. Herriaren agintaritzak, ordea, lehenik eta behin, denetan izenik ederrena du, isonomia, eta, bigarren, monarkhak ohi dituen horietatik deus ez du egiten:
|
|
|
Eta gauza ikaragarriak egin ditu, hala nola herri osoak erretzea,
|
emakumeak
bortxatzea, jendea torturatzea, hiltzea Baina, egia esan, hori normala da gizakien artean, zoritxarrez.
|
|
2021
|
|
|
Erregeren aginduei muzin eginez harrokeriaz eta diru gosez etxalde aberats bat suntsitu, biztanleak lotsagabeki erail eta
|
emakumeak
bortxatu dituzue. Eraso doilor eta lotsagarriaren berri bidali digu Kalatayud eko jaunak.
|
|
|
Alkaidearen anaiaren almunia edo nekazal etxaldea eta inguruak sarraskitu zituzten gudari gutxi batzuek, ezustean harrapatu ondoren. Gainera, gizonak larriki eta lotsagabeki torturatu,
|
emakumeak
bortxatu eta utzi zuten guztia suntsitu zutela leporatu zien gobernadorearen bozeramaleak.
|
|
|
Gainera, neurri ertaineko bost lan interesgarri ikusi ditugu aurten euskara hutsez: Kamikaz eta Ttak kolektiboen Matriuska, Iraia Elias eta Amancay Gaztañagarekin; Aldatzen Laguntzen en Birritan bortxatua,
|
emakume
bortxatuek epaiketetan jasaten duten indarkeria morala aztertzen duena; Lurrun minez, Galder Perezen testu batekin eta Olatz Gorrotxategiren zuzendaritzapean; Xake produkzioak en Fadoak entzuten zituen gizona; eta Nerea Ariznabarretaren —Naita produkzioak— Adela eta Martirio Bernarda Albaren etxean. Panorama osatzeko, Dantzertin graduatutako lehen sorkuntzak eszenaratu dira aurten, kalitatea erakutsiz eta moldeak apurtuz aldi berean:
|
|
|
Lau gizonezko atxilotu zituzten atzo Gijonen (Espainia), bi
|
emakume
bortxatzea leporatuta. Auzia ikertzen ari den Gijongo 5 instrukzio epaileak atxilotuetako bi aske utzi zituen, behin behinean, eta beste bi espetxera bidali zituen.
|
|
|
Gerra hasia zegoen. Ez dago datu zehatzik, baina zenbait ikerketaren arabera, hurrengo bederatzi hilabeteetan 300.000 eta hiru milioi pertsona artean hil zituen Pakistango armadak, eta 200.000
|
emakume
bortxatu. Historialari gehienak bat datoz:
|