|
2000
|
|
|
Atsedenaldiko tartean, ordura artean sekula ikusi gabea nuen iragarki bat eman zuten. Dotore jantzitako dozena bat lagun ageri ziren zein bere sakelako telefonoaren bidez hizketan, gizonezko gorbatadunak batzuk, gona motzeko
|
emakumeak
besteak, seriotasun osoz lanean gogor ari ziren exekutiboak guztiak itxuraz; inpentsan, baina, gizon gorbatadun haietako batek, telefonoa barik maskor bat zuen belarri ondoan eta, bere zorion aurpegiari kasu egitera, liluratua zegoen entzuten ari zenarekin. Futbol partidako jokaldirik interesgarrienen errepikapena babesten zuen haririk gabeko telefonia konpainiarena zen iragarkia.
|
|
2003
|
|
|
|
Emakumeek
beste emakumeei ateratako argazkiak bildu ditu «Andreen begiradak, andreen begiradapean» izeneko erakusketan Bilboko BBK aretoak. XIX. mendetik 2002 urtera arte 68 argazkilarik egindako lanak daude ikusgai.
|
|
|
Nola lortu behar du
|
emakumeak
besteek bere lana baloratzea?
|
|
|
Guiak hurrengo egunean mintegi bat eman zuen. Abertzaletasuna eta marxismoa? gaiarekin, eta bi
|
emakumeek
beste bat. Feminismoa Paisos Catalans etan?.
|
|
|
Tunel luze bat igaro genian ondoren, auto barrua argitu egin zuan bat batean, baina elkarri begiratu beharrean begirada errepideko lerroetatik aldendu gabe jarraitu genian, bera kanta baten doinua tarareatuz eta ni bolantearen gainean erritmoa markatuz, ez aspertzeko, bidaia luzea baitzen. Herrixka baten argi konstelazioa utzi genian alde batera, uharte bat ilunaren baitan, herrixkaren izenaz gogoratu ninduan baina ez nian esan,
|
emakumea
beste zerbaitetan pentsatzen ari zela baitzirudien. Zubi batetik barrena airean gindoazenean eraman zian bere eskua nire kokotera, nirekin lehen zihoan emakumeak egingo zukeen bezalaxe, keinu makinal bat besterik ez zuan, nire ilearekin jolas egitea gustatzen zitzaioan, baina nire ondoan zegoen emakumeak ez zian ilea bere behatzetan kiribildu, izuturik apartatu eta txilio bat egin zian.
|
|
2004
|
|
|
Ikertzaileek diotenez, aldi hori, pisua handitzeagatik eta gero galtzeko zailtasunak izateagatik, emakume askorentzat markatua dago, «obesitatearen hasiera markatzen duena» da. Joan den azaroan ezagututako lan honen emaitzen arabera, kaltzio gehigarria hartu zuten
|
emakumeek
besteek baino pisu eta gantz gehiago galdu zuten, baita kaloria berak hartuta ere. Ikertzaileek azaldu dutenez, metabolismoak gantz gehiago erretzen du kaltzio gehiago hartzen denean, eta kaltzioa, hain zuzen, gorputzak egun batean metabolizatzen duen gantzaren %10 izan daiteke.
|
|
|
Sydney ematen zuen bere erroetan zegoen bakarra, trankil eta soraio.
|
Emakumeak
beste gauza bat dira: gotorrago, prestatuago, sentimenduak kudeatzeko iaioago.
|
|
2005
|
|
|
Baina egia da? «Argi dago feminismoaren hamarkadetako borroka ez balitz
|
emakumeentzat
beste rol sozial bat planteatzen ari, gizonak ez ginatekeela ataka honetan egongo. Gero, nik ez dakit esaten hori krisi kontsideratu behar dugun edo ez.
|
|
|
Hori gezur hutsa da, Euskal Herrian ez da inoiz matriarkaturik egon. Konparatzen baldin badugu, egia da
|
emakumeok
beste leku batzutan baino botere handiagoa eduki dugula, baina beti gizonaren menpe. Euskal Herrian ez da egon matriarkaturik, baina guk sinestu egin dugu, eta horrek kalte handia egiten digu, ez daukagulako gure benetako irudiaren neurririk.
|
|
|
–Modernitatearen arrisku? horien aurrean, bando nazionalak
|
emakumearen
beste eredu bat eta sexuen arteko beste harreman bat bultzatzeari ekin zion. Errepublikak bultzatutako ordena moralaren eta politikoaren haustura kondenatu zuen bando nazionalak, egoera hori errepublikarren laizismoaren, inmoralitatearen, ohituren korrupzioaren eta askatasunaren errua zela azpimarratuz.
|
|
|
Inguruko jendea janzkeragatik ez legoke europarretatik bereizterik. Gizon gehienek gorbatadun traje ilunak daramatzate,
|
emakumeek
beste edonongoak izan litezkeen soinekoak. Intsentsu ontziaren aurrean, aldiz, begietan jo duen irudi deigarria ikusi du.
|
|
|
|
Emakumea
beste baserrian sartua zela, gizon bizardun bat azaldu zen bordatik bidera. Iturriraino heldu zen, begipe geneukan.
|
|
2006
|
|
|
–Zer moduz zaude? –galdetu dio Nereak, kezkatuta, aurrean duen
|
emakumeak
beste bat ematen duelako. ren urrezko hautsak falta zaizkio.
|
|
|
Neska haiek ezagutzeak
|
emakumeak
beste begi batzuekin ikusarazi zidan. Emakume batzuk ziren etxekoen heriotza sufritzen zuten emakume etsiak.
|
|
|
Mutilak ez zuen zirkinik egin.
|
Emakumeak
beste petalo bat bota zion gainera. Astiro jausi zen, leku egokiaren bila ibiliko balitz bezala.
|
|
2007
|
|
|
|
Emakumeak
beste irribarre bikain batekin erantzun dio, eta asko pentsatu gabe hor eseri zaigu, muturren aurrean, bere sudur handiarekin. Badakit Leirek ni izorratzeko asmoarekin gonbidatu duela emakume arraro hau gure mahaira.
|
|
|
gizonak justiziara orientatzen dira, emakumeak zaintzara etaerantzukizunera. Beraz,
|
emakumeak
beste era batez planteatzen du bizitzamorala, eta beste sekuentzia batzuk jorratzen ditu bizitza horretan. Emakumeengarapen moralaren sekuentzia hiru mailatan banatzen da:
|
|
|
Ezkerreko bentrikuluaren funtzio sistolikoaren parametro hobeak ere egiaztatu ziren, nahiz eta heriotza tasak eta ospitalera itzultzeko tasak antzekoak izan ziren bi sexuetan. Era berean, bihotz gutxiegitasunagatik ospitaleratutako
|
emakumeek
beste profil kliniko bat dute, eta horrek erabilera terapeutiko desberdina dakar. Aurretik egindako ikerketen arabera, bihotz gutxiegitasuna duten emakumeak handiagoak dira, gaixotasun gehiago dituzte, gutxiegi diagnostikatuta daude eta gizonezkoak baino okerrago tratatzen dira.
|
|
2008
|
|
|
Larruzko txamarraz jantzitako gizon beltz bat zegoen atzealdeko mahai baten, kolore bereko prostituta biri aginduak ematen. Beste bi
|
emakume
beste mahai batera jesarrita zeuden, bizkarra aulkiaren atzealdean ezarrita, denbora ematen gogaiturik. Horiez gain, indiar itxurako gizon batek prostituta batekin edaten zuen barraren eskuinaldeko muturrean, eta agian portugaldarra izango zen beste batek botila bat garagardo husten zuen, bakarrik, haiengandik ez oso urrun.
|
|
|
Samurtasuna eta nekea adierazten zituen keinua zen, Nadiak maiz egiten zuena, bestalde, eta beharbada une horretan bertan munduan barrena beste emakume askok errepikatuko zutena. Zer jakin behar nuen nik ondoan neraman
|
emakumea
beste norbait zela! Gogoan dut ondoren burua lepoan pausatu eta horrela joan ginela, bakean eta isilik, gidariak zein auzotara joan nahi genuen galdetu zuen arte.
|
|
|
ERTZAINAK KALEKO JANTZIAN (GIZONA BATA,
|
EMAKUMEA
BESTEA), HAURRA, EMAKUMEA.
|
|
|
Parte hartzeko, helbidera idatzi.
|
Emakumeari buruzko
beste sail batzuk ere baditu: Ezgaitasun Fisiko eta Organikoa duten Pertsonen Espainiako Konfederazioa (COCEMFE) eta haren eskualdeko bulegoak.
|
|
|
–Ziurtatu ezin badezakegu ere, Maria Puyren desagertzeak aurretik jazotako guztiarekin zerikusia duelakoan gaude?, ondorioztatu du Bilgune Feministak. . Kasu honek ezohiko garapena badu ere, ez da inola ere egoera bakan bat;
|
emakumeon kontrako
beste indarkeria kasu bat da, gure ustez?. Halako gertaerak saihesteko, prebentzio?
|
|
2009
|
|
|
Horrekin batera, bada
|
emakumeen
beste mugimendu bat jabetze eskolak deiturikoa. Horietan saiatzen dira betidanik gizonek landu dituzten lan munduko eta gizarteko abilidadeak lantzen.
|
|
|
Domingok luzaroan gogoratuko zituen, bai, handik aurrerakoak ere: zer zen, bada,
|
emakumearen
beste mundu hura, berearekin zerikusirik ez zuèn munduaren beste erdia baino, bere gabezia guztiak osatzen zituena, eskumotza zela ahantzarazteraino?; zer Brigitteren bularrak, bizi arnasaren esne iturriak baino?; zer haren azala, gauak egunari eskainitako eguzki beltz ezinezkoa baino?; zer haren sabeleko lautadak, eskuko hatzen pasealekurik atseginena baino?; zer tximista eta lurrikara haiek, p...
|
|
|
irribarrez.
|
EMAKUMEAK
beste eskua altxa eta bere aurpegia ukitzen du. Baina?
|
|
|
|
Emakumeentzat
beste sexu erantzun mota bat bilatu behar delako ahaleginhonetan, beste hainbat autorek ere beren ekarpena egin zuten. Izan ere, GaixotasunUrologikorako Ameriketako Fundazioak diziplina ezberdinetako adituak bildu zituen emakumeen datuak errebisatzeko eta emakumeen sexu erantzunaren inguruanzeuden usteak birkontzeptualizatzeko (Walton eta Thorton, 2003).
|
|
|
Emakumeek arreta handiagoa jartzen dutebesteen jantzietan eta artefaktuetan, eta gehiago kezkatzen dira janzteko araueiburuz. Eskuarki, emakumeei gehiago begiratzen zaie (Argyle eta Williams, 1969).
|
Emakumeek
besteen onarpena bilatzen dute, eta horretarako janzkera mota bat edobestea eraman dezakete (Fisher, 1975).
|
|
|
Aitzitik, ez omen daberdin gertatzen emakumeen kasuan (Heintz, Nadai, Fischer eta Ummel, 1997); izan ere, batzuetan kontrakoa gertatzen baita. Horrela, literaturan «Erle Erregina»sindromea izenaz (Queen Bee Syndrome) ezagutzen den fenomenoaren arabera, goi mailako postuetara iristea lortu duten zenbait
|
emakumek
beste emakumeenaurrerapena oztopatzen dute (ikus adibidez, Ellemers, Van den Heuvel, De Gilder, Maass eta Bonvini, 2004). Hau da, gizonen artean kargua ondorengoei uztekoorduan sexu bereko kideei uztea nahiago izatea, antza, ez da gertatzen emakumeenkasuan.
|
|
|
Agian gogoa duelako[...] Zer nahi duzu esatea?... ni lanetik ateratzennaizenean... nere ilusio bakarra etxera joan eta telebista ikusteko sofan etzatea da, kaxa tuntuna., eta berdin dit. [.] Agian. nire senarrak kalera joatea nahiago du.ez. ez baxoerditan ibiltzea. bada, ez da, baina agian beste batzuek diote. aizu, hemen ofizinan geratu naiz, ofizinakoekin.oraintxe noa[.] Bai. eta batzuetan.noski. pasioak eta beste. nik uste dut
|
emakumeak
beste lehentasun batzukdituela».
|
|
|
Domingok luzaroan gogoratuko zituen, bai, handik aurrerakoak ere: zer zen, bada,
|
emakumearen
beste mundu hura, berearekin zerikusirik ez zuèn munduaren beste erdia baino, bere gabezia guztiak osatzen zituena, eskumotza zela ahantzarazteraino?; zer Brigitteren bularrak, bizi arnasaren esne iturriak baino?; zer haren azala, gauak egunari eskainitako eguzki beltz ezinezkoa baino?; zer haren sabeleko lautadak, eskuko hatzen pasealekurik atseginena baino?; zer tximista eta lurrikara haiek, p...
|
|
|
Azucena Lindoren liburu bat irakurtzen ari zen. Ireneri irribarre konplize bat marraztu zitzaion ezpainetan, eta
|
emakumeak
beste irribarre batez erantzun zion, irribarrea zertara zetorren jakin gabe, adeitasunez edo. Trena martxan jarri zenean, atzera begira geratu zen tarte batez, Cerro Chicora.
|
|
|
Alferrik da:
|
emakumeak
beste zerbaitekin entretenitzen du. Balirudike lizuna zaiola kantua, desgraziaren bat erakar liezaiekeela etxekoei, ume txiki baten aurrean heriotza aipatzea ez dela batere on.
|
|
|
Gaztea duk bata, bestea ez. Gizonezkoa duk bata,
|
emakumea
bestea. Hiri krudel gaiztoak iruditzen bazaizkik ere, tiranoa tirano den batek garbiak ditik oso bere asmoak.
|
|
2010
|
|
|
Mutiloagoitiko
|
emakumeari
beste bi seme alaba hiltzen saiatzea ere leporatzen diote. Fiskalak 62 urteko kartzela zigorra eskatuko du 2008ko otsailean gertatu zenagatik.
|
|
|
ama izebak eta bi arrebak. Nola uka, baina,
|
emakumeena
beste errealitate bat zela. Egia zen etxeko lau emakumeak nituela erreferentzia, baina egia zen erreferentzia haiek ez zitzaizkidala lau puntu finko bezala agertzen, lau puntu, lau haize, emakumeei buruzko nire geografia partikularrari zentzua eta norabidea eman ziezazkioketenak?, era nahasian baizik, pertzepzioaren noria eroak lau puntuak eta lau haizeak biraka jarriko balizkit bezala.
|
|
|
ama izebak eta bi arrebak. Nola uka, baina,
|
emakumeena
beste errealitate bat zela. Egia zen etxeko lau emakumeak nituela erreferentzia, baina egia zen erreferentzia haiek ez zitzaizkidala lau puntu finko bezala agertzen —lau puntu, lau haize, emakumeei buruzko nire geografia partikularrari zentzua eta norabidea eman ziezazkioketenak—, era nahasian baizik, pertzepzioaren noria eroak lau puntuak eta lau haizeak biraka jarriko balizkit bezala.
|
|
2011
|
|
|
Adituen arabera, indarkeria zuzena jasan duten emakume gehienek enborrean eta adarretan dauzkate kolpeak. «Ubeldurak ikusten ez diren tokietan», zehaztu du; «Oso ondo dakite nor, nola eta non jo».Hori kontuan hartuta, autodefentsa irakasleak uste du
|
emakumeak
beste posizio batean kokatu behar direla, indarkeriari dagokionez. Batetik, erruduntasun sentimendua alboratu:
|
|
|
Carlos Castilla del Pinoren Cuatro ensayos sobre la mujer. Ez zegoen
|
emakumeei buruzko
beste ezer. Orain dela urte batzuk hasi nintzen gure erreferenteak izan behar zuten emakume guzti haien, zoritxarrez isilduak izan ziren emakume guztien literatura berreskuratzen.
|
|
|
Pixka bat nahastuta atera nintzen etxe hartatik eta egunak eman nituen koadernoan ezer idatzi gabe.
|
Emakumeei
beste tankera bateko gizonezkoak gustatuko zitzaizkiela erabaki nuen, ni baino helduagoak, horretan ez nuen zalantzarik, eta doilorragoak ere bai, edo zakarxeagoak. Ni melenga, belaxka, bigunegia nintzen.
|
|
|
errepikatzea; izen horren durundi bat geratuko da airean, ezabatzea kostatuko dena. Eta okerragoa da besarkatzen ari zaren
|
emakumeari
beste bati dagozkion kontuak xuxurlatzen hastea, kontu intimoren bat, biek bakarrik ezagutzen duten zerbait. Orduan arazoak ez du konponbiderik, jarraitu nuen.
|
|
|
–
|
Emakumeek
beste zer bat daukate...
|
|
|
|
Emakumeak
besteengan gehiago babesten dira gizonak baino. Neskek amaren jarraipen moduan hartzen dituzte beren buruak, baina mutilek amarekiko loturak eten beharra dute beren identitate propioa eratzeko (Gilligan, 1982).
|
|
|
Gehienak 45 urtetik gorakoak dira talde honetan; aurreko etapetan, berriz, ezgaitasuna ohikoagoa da gizonezkoetan. Horregatik, bi sexuei laguntza eskatzen zaie, nahiz eta gogoan izan
|
emakumeek
beste oztopo bati aurre egin behar diotela: emakumeak izatea, baldintza hori aldatzea ez da erraza.
|
|
|
Bestalde, jarduera orokorraren tasa 24 ehunen igo zen apiriletik ekainera, eta %60, 12ra iritsi zen.
|
Emakumeak
beste maximo bat lortu zuen (%53, 14), urteko lehen hiruhilekoaren aldean 47 ehunen gehiago. Organismo estatistikoak azaldu zuenez, espainiarren eta atzerritarren jarduera tasen arteko distantzia ia 19 puntukoa izan zen azken horien alde, “batez ere batzuen eta besteen adinaren araberako egituragatik”.
|
|
|
Badakit euri madarikatu honek zaildu egingo duela arrasto horiek aurkitzea; hala ere, lakuaren bazter guztiak ondo miatu behar ditugu, eguna argitu bezain laster. Beste alde batetik, oso litekeena da
|
emakumea
beste nonbait hil izana, hemendik kilometro askotara; hori horrela bada, horrek esan nahi du hiltzaileak auto bat erabili zuela gorpua honaino ekartzeko, emakumea beribiletik atera, portu aldera eraman, ontziren batean sartu, lakuaren erdiraino eroan, zementu puska bat oinei lotu, ur sakonera bota, eta bueltan itzuli zela ibilgailura. Baten batek ikusi behar izan du zer edo zer, eta lekuko hori aurkitu beharra dago.
|
|
2012
|
|
|
|
Emakumeen kontrako
beste indarkeria kasu bat ere izan da Leioan. Ertzaintzaren agenteak telefono dei bat jaso zuten liskar baten berri emanez, eta ustez erasoa jazo zen etxebizitzara bertaratu ziren.
|
|
|
Ondoren, gauerdian,
|
emakumeen aurkako
beste eraso bat gertatu da Bilbon. Biktima, bikotekide ohiarekin batera izandako seme alabak jasotzera joan da eta gizonezkoa mozkortuta aurkitu du.
|
|
|
Emakumeen kontrako indarkeria Emakumeen kontrako indarkeriarekin lotutako hainbat berrikuntza ere jasotzen ditu lege aurreproiektuak. Horidela eta, behartutako ezkontza eta
|
emakumearen kontrako
beste jarrera batzuk zigortu egingo dira.
|
|
|
Isuritako odol tantak ez dira orduan heriotzaren seinale, bizitza berriaren haziak baizik. Inoiz umerik izan ez zuen
|
emakumeak
beste bizitza bat sortu zuen. Alegiazko abortu bat egin zuen Diegorekin.
|
|
|
Ezin da izan Meka baino handiagoa, musulman leku sakraturik garrantzitsuena baino handiagoa izatea harrokeria litzatekeelako, baina bai bigarrena. Gizonek bere esparrua dute otoitzerako, eta
|
emakumeek
beste bat, aparte. 20.000 gizasemek eta 5.000 andrazkok otoitz egin dezakete batera.
|
|
|
Mobilizazio kolektiboaren ohiko azterketek azpimarratu izan dute sari material nahiz sinbolikoen banaketan desabantaila egoerak nozitzen dituzten talde sozialak izan ohi direla egintzaren subjektuak. Baina, elkarte eta mugimendu «maternalistek» (Valiente, 2001) eta zaintzakoek bestelakorik erakusten digute, haietan esku hartzen duten
|
emakumeek
beste pertsona batzuen beharrizanetan jartzen baitute arreta. Emakumeen parte hartzea nabarmena izan da komunitateen oinarrizko premien inguruan sortutako elkarte eta mobilizazioetan (Rocheleau, Thornas Slayter, Wangari, 1996; Einwohner, Hollander, Olson, 2000; Beckwith, 2000) eta horrek zalantzan jartzen ditu orain arte literaturan zabaldutako hainbat uste.
|
|
|
Tristura, haserrea, errua, min emozionala eta gertatu dena onartu nahi ez izatea abortuaren ondorengo dolu prozesu natural honen parte da. Huts egindako haurdunaldia izan duten
|
emakumeen
beste sentimendu batzuk antsietatea, apatia eta gozatzeko ezintasuna dira. “Maila psikoemozionalean” dauden sentimenduak dira, eta galeraren ondoren emakumeari eragin diezaiokete (ez denak batera).
|
|
|
Egileek azaldu dutenez, estresak hormona maskulino gehiago askatzen ditu emakumeen gorputzean, eta, horregatik, larruazalak koipe gainekoizpena sortzen du, eragin dermatologiko hori errazten duena. Hormona asaldurak ere izan daitezke berandu agertzearen arduradunak, eta ez da arraroa hori nozitzen duten
|
emakumeek
beste sintoma batzuk agertzea beste sintoma batzuetan: hilerokoak, ilea handitzea eta ilea galtzea.
|
|
|
Bada, idazleak erabakitzen du medikuak zalantzak izango dituela bera ote den egokiena emakumea tratatzeko. Hobe
|
emakumea
beste aditu baten esku uztea. Teorian, medikuak argi dauka.
|
|
2013
|
|
|
Alde hori handiagoa da ikasketa batzuetan:
|
emakumeek
besteen zaintza eta irudiarekin lotura duten ikasketak egiten dituzte gehien, baina orain arte gizonekin lotu izan diren ikasketa askotan emakumeen presentzia oso murritza da. Autoen mantentze lanetan, esaterako, ikasleen %2 inguru baino ez da emakumea.
|
|
|
Oraindik gainditzeko dauden kontu eta hesien inguruan, eta zuri eta beltzen arteko amildegiez mezu subliminalak botatzen ditu filmak. Callin Peter Netzer errumaniarrak
|
emakumearen
beste erretratu interesgarri bat egiten du Pozitia Copilului (Child' s Pose) filmean. Luminitja Gheorgiu aktoreak lan bikaina egiten du, ama baten paperean.
|
|
|
«Ez da beharrezkoa emakumeak bereziki haientzat diren inguruetan babestea; aitzitik, zerbitzuak eta inguruak gizonekin partekatzeko aukera izan behar dute, beren segurtasunagatik beldurrik izan gabe», argitaratu du Jug Suraiya kazetariak The Times of India egunkarian. Gailuak eta autodefentsa New Delhiko bortxaketak
|
emakumeentzako
beste produktu batzuk sortzea ere eragin du: sakelakoentzako aplikazioak, adibidez.
|
|
|
|
Emakumeak
beste begirada batekin ikertzeko beharra
|
|
2014
|
|
|
[.] Baina guk errefusatzen duguna zera da, datu horiekemakumeentzat etorkizun, patu finko bat adierazten dutelako ideia. Datu horiek ez dira nahikoaksexuen arteko hierarkia definitzeko, ez dute esplikatzen zergatik den
|
emakumea
bestea, datu horiek ezdute emakumea kondenatzen zapalduaren rola betirako betetzera» (I, 73).
|
|
|
Jakin genuen bi emakume, ama alabak, haren gizon eta suhiak erail zituela haien etxean.
|
Emakumeon aurkako
beste eraso honen aurrean honako hau adierazi nahi dugu: NAZKATUTA gaude. Haserre ez, oso haserre.
|
|
|
Simone de Beauvoirek esan bezala, gizona Nia den neurrian,
|
emakumea
Bestea da. Bereizketa hau, arestian esan bezala, ezin da gaitasun fisiko edo psikologikoetan oinarritu; kontrara, gizartearen eraikuntza baten ondorioa da, gizonezkoak halaxe nahi izan duelako, noski.
|
|
|
Gizonak ere etengabe erakutsi behar du zein gizona den, bere gizontasuna.
|
Emakumeek
beste emakumeengandik eta gizonengandik presioa jasotzen duten bezalaxe, gizonek ere emakumeengandik zein gainontzeko gizonengandik jasotzen dute. Azkenik, logika maskulinoak mendekoak bihurtzen ditu neskak eta mutilak modu berean, bien arteko harremanetan emakumezkoak duen arren galtzeko gehien.
|
|
|
Mahaira hurbildu eta amaren parean dagoen emakume ile horiaren aldamenean makurtu da plastikozko poltsa zuri batekin, eta han barrukoa erakutsi dio, diskretuki.
|
Emakumeak
beste oihu txiki bat bota du eskerrak emateko. Gainerakoak poltsan dagoenarengatik galdezka hasi dira.
|
|
|
Irakurri zuen nola eraman zuten udaltzainek 73 urteko andrazko bat ospitaleko larrialdietara, supermerkatuan oihu batean aritu zelako, langileei oihuka, gainontzeko bezeroei. Etengabe errepikatzen zien
|
emakumeak
beste guztiei hildakoak zirela eta ezin zirela han egon, supermerkatuan, hilobi batean egon behar zutela, edo erraustuta, baina ez supermerkatu batean. Ospitalean ere ezin izan zuten sosegatu, ez hitzekin behintzat, nullius in verba.
|
|
2015
|
|
|
Bakanak eta urrunak. Hamalau urte dituzunean, esan beharrik ez dago, testosterona eta bestelako hormona ugari sortzen dituzte zure guruinek, eta
|
emakumeak
beste gauzarik ez da izaten sarritan buruan. Buruan eta ez beste inon, eguneroko errealitate baino gehiago eguneroko ametsa izaten baitziren neskak guretzat.
|
|
|
Ildo horretatik agertu ziren feminismo ekoutopista ekologikoa, New Age jainkosa handien feminismoa, edo «diferentziaren» feminismoaren korronte anitz. Joera horiek guztiak, eta beste batzuk, gauza bera esatera datoz, alegia, emotibotasunak, amatasunak eta
|
emakumeen
beste hainbat «berezko» ezaugarriek, nahiz eta mesprezatuak izan gure kulturan, ez dutela gizarte honetako ustezko «gizonezkoen» ezaugarriek baino noblezia gutxiago. Ama Lurra femeninoa da, Natura da, eta naturari dago lotuagoa (gorputzari) kulturari baino (gogamena, espiritua).
|
|
|
Anttoniren eskuzabaltasunari esker, bi familia handi bizi izan ziren elkarrekin harik eta haurrak koskortu ziren arte. Gela gutxi egon hainbeste haurrentzat eta, garaiko ohiturei jaramon eginez, gizasemeek gela bat hartu zuten eta
|
emakumeek
beste bat.
|
|
|
Kutxako umeak ez du lorerik ere izan, ordea. Arratsaldean, landaren batean lore bat batu eta eroan egingo diola erabaki du; eta lehengo astean eroan zuten
|
emakumeari
beste bat; eta aurpegia ikusi zion umetxoari beste bat. Eskuak poltsikoetatik atera barik, aurrean duen harri bati ostikada bat eman eta zubi erdiraino bidali du.
|
|
|
Egunetik egunera hobeki ulertuz noa otoitzaren fruitua, eta Jainkoaren aintzagatik soilik, beste batzuen erremedioa eskatzen duen arima batek zer izan behar duen haren aurrean. Sinets beza, ene aita, betez doala monasterio hauek egiten hasi zirenean izan zen desira, hau da, lagundu diezaiela beraren aintza eta zerbitzurako beragana jotzen dutenei,
|
emakumeok
beste ezertarako ez baikara. Moja hauen perfekzioa kontuan izanik ez naiz harrituko Jainkoagandik lortuko dutenaz.
|
|
|
Begiko dau Aita Grazianen aholkua: . Karmengo gure Amaren monasterioetako moja hauek otoitzeko zalantza batzuk norbaitek argitu beharra dutela, eta uste duela
|
emakumeek
beste emakume batzuen hitz egiteko era eta niri didaten maitasunaz egokiago etorriko zitzaiela nik esan niezaiena; arrazoi honengatik, uste dut, nolabaiteko garrantzia izan dezakeela zerbait esaten asmatzen bada? (Hiztaurrea 4).
|
|
2016
|
|
|
Basoa eskuan, emakume dantzariengana hurbildu ziren batzuk. Nestor begi tristedun
|
emakumeari
beste trago bat eskatzen ari zitzaion, bizkarrean pare bat kolpe sentitu zituenean. Aitak ematen zizkion modura.
|
|
|
baizik ez jorratzea, soilik etxeko bizitzan eragitea buruari(...). Muga horiexek ezartzen zizkieten gizonek emakumeei, eta hegoaldeko
|
emakumeek
beste inork baino estuago pairatu dituzte murriztapen horiek, herrialdeko beste inon baino zorrotzago eutsi baitzaie hegoaldean arau muga horiei.
|
|
|
–Deus ez.
|
Emakumea
beste batzuetan ere alde egina zen etxetik, baina beti itzuli zen, lehenago edo geroago. Bestalde, senar emazteek ez zuten ageriko arazorik.
|
|
2017
|
|
|
Emakumea bistaz ezagutzen nuen, kale kantoian zegoen tabernatik paper margotu erliebeduna eta belus gorrizko tapizak zituena; gauean joaten ginen, igandero. Billar gelan,
|
emakumeak
beste itxura bat zeukan, itxura ona, eta niri begira zegoen.
|
|
|
Ni denetarik ikusia nagok eta badiat, nolabait esateko, esperientzia amiñi bat. Hitz diat,
|
emakumeak
beste akordurik ez dik, kreatura delikatua duk, esaten diat, negarrontzia. Ez badiok esaten maite duala eta haren gutizia duala, negarrez hasten duk.
|
|
|
Gizonezkoei ikaragarri gustatzen zaie pentsatzea
|
emakumeek
beste ezer baino gogokoago dutela gizonak seduzitzea eta liluratzea. Proiekzio homosexual garbia da hori:
|
|
|
Gero, parte hartzaile batek azaldu zigun: «Gehienetan, bere bortxaketaz hitz egiten duen
|
emakumeak
beste modu batez deituko dio hasieran». Neure artean, beti bezala, marmarka segitzen dut.
|
|
|
Lehenengo taulan ikus daitekeen bezala, aldagai soziodemografikoak aztertzean desberdintasun esanguratsuak aurkintzen dira etorkinen jatorria eta sexua kontuan hartzean. Latinoamerikako
|
emakumeak
besteekin konparatuta zaharragoak dira. Nahiz eta erdiek bikotekidea eduki, Latinomerikako gizon gehiagok bikotea dute.
|
|
|
Emigratzeko egitasmoari dagokionez, lau taldeen artean ez dago desberdintasunik formakuntza edo babes politikoaren arrazoiak aztertzean. Hala ere, Magrebeko
|
emakumeek
beste taldeekin konparatuta gutxiagotan emigratzen dute arrazoi ekonomikoengatik eta kasu gehiagotan beren herritik ateratzen dira familiarekin biltzeko edo beste arrazoi batzuengatik. Azkenik, Magrebeko gizonek besteekin alderatuz kasu gehiagotan ikusten dute beren migrazio proiektua behin betiko bezala eta gutxiagotan behin behineko bezala.
|
|
|
Joko diabolikoak aurrera jarraitzen du. Hirugarren bala kargatu eta apustuek gora egin dutenean, bi
|
emakumeek
beste eraso bana egin diote norbere buruari: Dashak klak... eta Ekaterinek klak.
|
|
2018
|
|
|
Hala nola, eta Sandra Bem ek (1974: 158) egindako rol femeninoen zerrendaren arabera,
|
emakumeak
beste hainbat gauzaren artean, gupidatsuak, ulerkorrak, adeitsuak eta besteen nahietara egokitzen direnak
|
|
|
Beraz, emakumeak dira «bat» ez den sexua, sexu aniztuna. Beauvoirren kontrara, harentzat
|
emakumeak
Bestea bezala adieraziak baitira. Irigarayk dio bai subjektua eta bai Bestea esanahiaren ekonomia falogozentriko itxi baten zutabeak direla, eta ekonomia horrek bere helburu totalizatzailea lortzen duela femeninoa erabat kanpoan utziz.
|
|
|
–Juliette Morel, Saint Michel iturrian agertu zena; prostituzioari uzteaz gain, lortu zuen beste hogei
|
emakumek
beste horrenbeste egitea.
|
|
|
Bata, etxean egotea jasanezina zaiolako; bestea, etxe deitu dezakeen ezer ez duelako. Abeslari arrakastatsua bata, prostituziora jo behar izan duen
|
emakumea
bestea. Godardek ez du Nana epaitzen, baina hil egiten du filmaren amaieran.
|
|
2019
|
|
|
Guzti honetaz aparte, kontuan hartzekoa da batez ere emakumeon kasuan, askok beste lantxo bat egiten dugula aparte, soldatatxo bat atera eta gastuei aurre egiteko. Eta
|
emakumeei
beste prekarietate mota batek ere eragiten digu, denborari dagokionak. Etxe bueltan egiten dugunez lan normalean, ez dugu ordutegi finkorik, eta nahastu egiten dira lan produktiboak eta erreproduktiboak:
|
|
|
3 urteko nire alabak pilotaria izan nahi badu izan dezala egitura bat, bide bat egina dagoena.
|
Emakumeen
beste kirol batzuetan egongo den antzekoa. Ez dadila ama bezala ibili:
|
|
|
Joseba Gabilondok bere lanean aipatzen duenez, emakumea ulertzea da Saizarbitoriaren belaunaldiaren eta idazketa propioaren kezka nagusietakoa, euskal identitatearekin batera (2016: 135). Gabilondoren hitzetan Simone de Beauvoirren hitzei erreferentzia eginez,
|
emakumea
Bestea da Saizarbitoriarentzat:
|
|
|
Zure gutuna irakurri ostean, inoiz bikitasunaz idatziko ez duzun liburu hori irakurtzeko gogoa piztu zait. Baina ulertzen dut irakurleez diozuna; eta hala ere, esango nuke gizon
|
emakume
beste irakurle mota dagoela, eta ez zeniokeela hainbeste buelta eman. Kontrolaezina da beste aldean dagoen begirada horrek jasotzen duena, ulertzen duena, behar duena, gustatzen zaiona.
|
|
|
–Batzuetan adostasuna badago, baina adostasun horrek zerikusi handiagoa du bestearen desioa onartzearekin, norberaren desioa eraikitzearekin baino?.
|
Emakumeak
besteen plazera asetzeko hezten dira, besteen gustuko agertzeko. Horren azpian, berriz ere, estereotipoak daude:
|
|
|
Baina bizitzea munduarekin harremanetan egotea da; munduaren bitartez hautuak eginez definitzen du subjektuak bere burua; munduari begiratu diogu kezkatzen gaituzten galderen erantzuna aurkitzeko. Psikoanalisiak huts egiten du
|
emakumea
Bestea zergatik den azaltzeko orduan bereziki. Izan ere, Freudek berak onartzen du aitaren subiranotasunak esplikatzen duela zakilaren prestigioa, eta aitortzen du ez dakiela nondik datorren nagusitasun maskulinoa.
|
|
|
Beraz, hasteko, biologiak, psikoanalisiak eta materialismo historikoak emakumeari buruz dituzten ikuspuntuez eztabaidatuko dugu. Gero, saiatuko gara zehatz mehatz erakusten nola osatu den, errealitate femeninoa?, zergatik definitu den
|
emakumea
Beste gisa, eta zein izan diren ondorioak gizonen ikuspuntutik. Geroago azalduko dugu, emakumeen ikuspuntutik, nolakoa den proposatzen zaien mundua, eta ulertu ahal izango dugu nolako zailtasunak dituzten, orain arte eman zaien alorretik ihes egin nahian, giza mitseinean parte hartzen saiatzen diren unetik bertatik.
|
|
|
Gizona Subjektua da, Absolutua:
|
emakumea
Bestea da.
|
|
|
itzuri egiten die existentzia egiaz onartuaren larriminari eta tentsioari. Hortaz,
|
emakumea
Beste bihurtzen duen gizonak konplizitate sakonak aurkituko ditu harengan. Hala, emakumeak ez du bere burua subjektu gisa aldarrikatzen ez duelako horretarako baliabiderik, erreziprozitatea planteatu gabe sentitzen duelako gizonarekin lotzen duen beharrezko esteka, eta ematen duelako emakumea, batzuetan, laketua dela Beste izateko rolean.
|
|
|
Galdera horiek ez dira berriak inondik ere; erantzunak ere eman zaizkie ugari; baina
|
emakumea
Bestea izateak berak auzitan jartzen ditu gizonek inoiz emandako justifikazio guztiak: gizonen interesen zerbitzuan emanak dira, argi baino argiago, justifikazio horiek.
|
|
|
Esana dugu gizonak, bere burua pentsatzeko, ezinbestekoa duela Bestea pentsatzea; dualtasun moduan atzematen du mundua; dualtasun horrek hasieran ez du sexu kutsurik. Baina
|
emakumea
Beste kategorian ezarria da, bere burua Norbera gisa agertzen duen gizonaren desberdina denez; emakumea Bestetasunean bildua da; hasieran, emakumea ez zen Bestea berak bakarrik hezurmamitzeko bezain garrantzitsua, baina azpizatiketa bat egin zen Bestearen bihotzean: antzinako kosmogonietan, elementu berak inkarnazio aldi berean maskulino eta femenino bat izaten zuen; esaterako, Ozeanoa eta Itsasoa kaos kosmikoaren inkarnazio doblea ziren babiloniarrentzat.
|
|
|
Egiaz, ordea, mito bat besterik ez da Emakumearen urrezko aro hori.
|
Emakumea
Bestea dela esateak esan nahi du sexuen artean ez dela izan erreziprozitate harremanik: Lurra, Ama, Jainkosa, ez da izan pareko bat gizonarentzat; giza erreinuaz harago zuen ahalmena:
|
|
|
bestetasunaren bi irudi nahasi dira, nahiz eta ezkonezinak diren guztiz eta erabat.
|
Emakumea
Beste absolututzat jotzen den heinean, hau da, inesentzialtzat, haren magia dela delakoa izan?, ezinezkoa da hari beste subjektu bati bezala begiratzea. Beraz, emakumeak sekula ez dira izan bere buruarentzat agertutako talde bereizi bat, gizon multzoaren aurrean; sekula ez dute izan harreman zuzenekorik eta autonomorik gizonezkoekin.
|
|
|
Txit arrakastatsua izan zen obra hori. Baita
|
emakumearen
beste apologia bat ere, Le Fort inexpugnable [Ezin Hartuzko gotorlekua], eta Heroëten La Parfaite Amye [Neska lagun ezin hobea], zeina mistizismo platonikoz betea baitzegoen. Saint Simonen doktrina iragartzen duen liburu bitxi batean, Postel ek aurreratzen du Eva berri bat helduko dela, gizadiaren ama berritzailea; areago:
|
|
|
Originaltasunaren edo perfekzio singular baten bila ibiltze horretan, emakumeak alferrik galtzen du denbora asko eta makina bat ahalegin; horrexek bihurtzen du haren lana, arreta eskatzen duen zeregin nahasia, zedarririk eta mugarik gabea?, Chardonnek seinalatzen duen bezala, eta horren ondorioz gertatzen da hain zaila konturatzea zein astunak diren egiaz etxeko lanen kezkak. ...7an argitaratua eta C. Hébertek sinatua), emakume ezkonduek hiru ordu eta berrogeita bost minutu igarotzen dituzte, gutxi gorabehera, etxeko lanetan (garbitzen, erosten eta abarretan) lanegun bakoitzean, eta zortzi ordu jaiegunetan, hau da, hogeita hamar ordu astean, emakumezko obrero edo enplegatu baten asteko lanorduen hiru laurden; hori ikaragarria da lanbide bati gehitu behar bazaio; gutxi da
|
emakumeak
beste zereginik ez badu (batez ere, obreroak eta enplegatuak denbora galtzen dutelako lanetik joan etorrian, etxean ez bezala). Seme alabak zaindu beharrak, asko baldin badira, arrunt handitzen dizkio nekeak emakumeari:
|