|
2000
|
|
|
Automatikoa abiaraztetik zuen artera itzultzen nintzen aldiro, bulkaka ateratzen ninduzuen koadrotik.
|
Emakumeak
berak errieta eman behar izan zizuen, ni ere agertu ahal izateko.
|
|
2001
|
|
|
Biografia bat idazterakoan tentu eta begirunez aritu beharra dago Zelaietaren ustez. Gabrielen familiakoak bizi dira eta arestian aipaturiko
|
emakume
bera eta honen familia ere bai. Biografoak nahiago izan du hainbat gauza isildu:
|
|
|
Liburu saltzailea beldurtu egin zen. Hura ezin zen pare bat minutu lehenago berarekin arroz esnea jaten egon zen
|
emakume
bera izan. Ezinezkoa zen.
|
|
|
Burubideok
|
emakumeak
berak eta emakumearen gurasoek onartu egiten dituzte, gogoaren bortxara bada ere. Horien gainean finkatzen dira familiaren gorabehera eta joan etorri guztiak.
|
|
|
Epaileak gezurrezko agiria idatziko du: emazteak hil baino lehenago bere burua garbitu nahi zuela,
|
emakumeari
berari entzun ziola.
|
|
2002
|
|
|
Neurri batean, Bergaminen pertsonaiak berreskuratu nahi izan ditut, baina harantzago eramanaz. Hau da, Bergamin, oso komunista, errepublikazalea eta kristaua izan da, baina hala ere,
|
emakumearen gainean
berak zuen ikuspegia eta egungoa ez datoz bat. Orduan, Medea izango da hori aurpegiratuko diona.
|
|
|
Trinido eta Feliziano Garayalde anaiak dira pertsonaia nagusiak, elkarren arerio eta jaio aurretik ere anai arteko borroka batean sartuak. Borroka horrek txikitan elkar gorrotatzera, gero
|
emakume
bera (Margari) erakartzeko lehian jardutera eta, heldutasunera iritsita, aurkako bando politikoetan (karlista eta liberal) borrokatzera eramaten ditu. Haien alboan, zenbait emakumezko pertsonaiaren garrantzia azpimarratu genuke, hala nola amona Roxalirena, euskal mundu ez arrazional eta mitikoaren iraunarazle denarena.
|
|
|
Ixil ixilik. Eta iretargia, lirain eta beti gazte, hileroko misterioa
|
emakumearen
beraren misterio ixila zaratarik bage, jaio, hazi, hil, eta barriro jaioaz.
|
|
|
Gure senide batek,
|
emakumea
bera, auxe esaten daki:
|
|
|
Esaterako, emakumeek, gizonek bezala, diru sarreretan beraien ekarpena egitea onuragarritzat jotzen bada ere (baloratiboa), bikote harremanetan arazoak sortzeko aukerak daudela adierazten da emakumeen diru sarrerak gizonenak baino handiagoak izanez gero (aplikazioa). Halaber, heziketa batari edo besteari onartu arren, arazoak sortzen dira heziketak
|
emakumeari
bere bizitzan hierarkia lehentasunak sortzeko aukera ematen badio, edo bere ezagutzak maila profesionalean egikarituz emakumeak lorpen ekonomikoak eskuratzen baditu (Silvestre, 1997: 102), zer esanik ez soldata gizonezkoarena baino altuagoa bada.
|
|
|
135). Zenbat eta esparru boteretsuagoa, hainbat eta probabilitate urriagoa
|
emakumeak
bertan kokatzeko. Neurri berean, garai berriekin (eta teknologia berriekin) hondoratzera doazen bizitza ekonomikoko esparru anitz bereganatu dituzte.
|
|
|
Produktu mediatikoetan, emakumeari etxeko lanen rola ematen zaio maiz. Patriarkatuan lau haizetara hedatzen diren produktu kulturaletan,
|
emakumeari
bere gizonaren ondoan egotea eskatzen zaio, hari laguntzeko eta hura aupatzeko. Kultura produktu mediatikoetan, subordinaziorako hezten dira emakumeak.
|
|
|
Eta ez da jainkoen edo Venusen gezien ondorio inoiz itxura exkaxeko andretxoa ere maitatua izatea. Sarritan
|
emakumeak
berak zertzen baitu bere portaeraz eta aldarte bigunez eta gorputz zainduz eta garbiz, eta aisa tiratzen du berarekin bizi izatera. Gainerakoan, ohiturak amodioa sortzen du; zeren, arinki bada ere, kank eta kank kolpatzen denak luzera amore ematen du eta gainbehera dator.
|
|
|
Faktore horrekin batera, beste bat ere nabarmentzen da, kasuaren arabera, genero indarkeria astungarri edo aringarri gisa. Askotan, adituek diotenez,
|
emakumeak
bere bikotekideak etxera ekartzen dizkion diru sarrerekiko duen menpekotasun ekonomikoa losa gehigarri bihurtzen da, beldurrez, larritasunez eta biktimak batzen diren autoestimua erabat galduz. Erlazio desberdinak Lanik edo baliabide propiorik ez izateak bikoteko bi kideen arteko harreman desorekatuak bultzatzen ditu, eta, beraz, mendekotasun ekonomikoa “tratu txarrak jasaten dituzten emakume askoren benetako espetxea da”, Txostenak dioenez, banantzera eta dibortziatzera ezin da jo harreman pozoitu bat amaitzeko.
|
|
|
Itzuli da, eta hara!, emakumeak atzera eman nahi ez.
|
Emakumea
bera ere oso zaletua zegoen txakurarrekin.
|
|
|
Maiz
|
emakume
bera maite dutelako, lehenago lagun minak zirenak betiko haserretu. Nolako borroka eta etsaigoak!
|
|
2003
|
|
|
Izan ere, bitamina horren funtzio nagusietako bat da, hain zuzen ere, etorkizuneko haurraren garuneko eta hodi neuraleko jaiotza akatsak prebenitzen laguntzea. Beraz, azido folikoa “oso beharrezkoa da haurdunaldirako, eta gomendagarria da
|
emakumeak
bere medikuak beharrezkotzat jotzen duen bitamina horren dosia kontsumitzea”. UMeko ikertzaileak gogorarazi du azido folikoaren iturri nagusiak orri berdeak, laranja zukua, babarrunak, gibela eta ilarrak direla.
|
|
|
Hori da Nuvaring aren kasua, pilula kontrazeptibo ezagunen konposizio bera baitu. Kasu honetan, Nuvaring a ez da pilula bat,
|
emakumeak
berak baginan sartzen duen eraztuna baizik. Uztai horrek etonogestrela eta etinilestradiola askatzen ditu, odolera pasatzen diren eta ikuskera eragozten duten bi elementu.
|
|
|
Leuntzea. “Baina, zer geratzen zaio gizonari,
|
emakumeak
bere eginkizunen zati handi bat bere gain hartu duenean? ” galdetzen du Jesús Galdeano Salamancako Unibertsitate Pontifizioko Familia Zientzien Institutuko zuzendariak. Bere erakunde akademikoak hainbat lan sustatu ditu erantzunak bilatzeko.
|
|
|
Ez genian inori dei egiteko telefono zenbakirik ere, artean apenas erabiltzen zuan mugikorrik. Harrerakoari adierazi genioan bikote bat etorriko zela gugatik galdezka eta izenak eman genizkioan, nik nirea eta
|
emakumeak
berea, ez genian artean batak bestearen izenik ezagutzen. Silaba eta erdiko izen horietako bat zuan berea, jatorrizko izenaren hasiera edo bukaera soilik hartzen zuena.
|
|
|
" Suarekin jolasean zabiltza" esan omen zion birritan ahots goraz. Handiagoak ere esango zizkion, seguru asko,
|
emakumeak
bere pistola eskuan zuela isilik jarraitzen zuen bitartean.
|
|
|
Eta horrek areagotu egin zuen niregan pizten hasia zen desira. Bazirudien poltsako sosek baino gehiago,
|
emakumeak
berak erakartzen ninduela, eta, nahiago nukeela gutunean zer idazten ari zen jakin, edota poltsan zeuzkan objektu pertsonalak ikusi. Argazkiek, eramaten ahal zituen argazkiek ere  jakin mina piztu zidaten.
|
|
|
Esan gabe doa orduan ere begi zeharrez erreparatu niola haren gutunari, baina trenaren beste mugimendu zakar batek ezer irakurtzea galarazi zidan.
|
Emakumeak
bere begi tristeak altxatu zituen eta nik," Komunera noa" esatera ausartu gabe, irribarretsu esan nion:
|
|
|
Aitorleak, harriturik, umerik hil duen, behi edo idietan kalterik eragin duen, sakramentuekin zerbait itsusia egin duen, batzar gaiztoak egin dituen eta abar galdetzen dio. Guztiari ezetz erantzun ondoren,
|
emakumeak
bere azalpena eskaintzen dio apaizari:
|
|
2004
|
|
|
emakumeak garrantzi handiagoa ematen die beste hainbat alorri (lan kontuak, ikasketak, independentzia ekonomikoa, eta abar.), eta umeak edukitzea planteatzen duenerako garai batean baino urte mordoska gehiago pasatu dira. Hori ez da berez datu txarra, edonondik begiratzen zaiola ere,
|
emakumeak
bere borondatez erabakia baldin bada. Izan ere, gaur egun gero eta gehiago dira benetan desiratuak eta aldez aurretik planifikatuak diren jaiotzak, gaur egungo gizartearen baldintza sozio-ekonomikoei esker, gehienbat.
|
|
|
1937ko gernikar egongela baten irudikapena da, eta bertan andrazko baten ahotsa entzun daiteke.
|
Emakumeak
bere bizitzaren berri emango digu, eta baita bonbardaketa lazgarria zelan bizi izan zuen ere. Segundo batzuetan, irudiek eta zaratak bonbardaketaren unera eramango dute bisitaria.
|
|
|
Eta dirua ematen zaienean, beldurtuta daude, ezin dute sinetsi inork ez duela hainbesteko konfiantza haiengan.
|
Emakumeak
bere buruari hitz ematen dio dena egingo duela konfiantza hori bermatzeko eta gogor lan egiten duela mailegua ordaintzeko. Beraz, urtebete geroago dena itzuli duenean, emakumeak munduari begiratzen dio eta konkistatu egin dezakeela ikusten du, inoiz egingo ez zuela esan ziotenak lortu dituela”, azaldu du Yunusek.
|
|
|
25 urte besterik ez zituen, terapia onkologikotik igaro aurretik, medikuek obulutegi baten laginak atera zituztenean, izoztuta edukitzeko, eta beste obulutegia bere horretan utzi zutenean. 2003an, gaixotasunik gabe,
|
emakumeak
bere obulutegi ehunaren transplantea jaso zuen, ordura arte kriozainketa izeneko teknikaren bidez kontserbatu zena. Lau hilabete zituela, bere organismoa obulatu eta hilekoa normalki izatera itzuli zen.
|
|
|
Mutilak dena azaldu zion emakumeari eta honek primeran ulertu zion. Oso lagun onak egin ziren eta
|
emakumeak
bere ama izatea galdetu zion. Aritzek baietz erantzun eta biok, beno hirurok, alde egin zuten.
|
|
|
Gizon
|
emakumea
bera da, azken finean, deus gutxi dena: " Mundua,/ mundu zabala(...)/ gizon ttikia hemen han".
|
|
2005
|
|
|
Egun batean, han goizeko zazpiak eta erdiak zirela deitu genion etxera. Hemengo kazetari bat,
|
emakumea
bera, laguna izango balitz bezala hasi zitzaion: " Hola Juan, que hay?", eta berak segidan," si, si, dime".
|
|
|
Agerpen horiek nabarmen edo oharkabeagoak izatea, traumatiko edo eramangarriagoak izatea,
|
emakumeak
bere bizitzaz duen pertzepzioaren arabera aldatzen dira.
|
|
|
Beste norbait izatera jokatzea gizasemeak zein
|
emakumeak
bere berea duen praktika da.
|
|
|
Manipulazio emozionala: honek
|
emakumeari
bere buruaz dudak eta mendekotasun sentimenduak sortaraziko dizkio.
|
|
|
–Horregatik esan izan dinat askotan,
|
emakumeak
bere lekuan egoten jakin behar duela, bestela, akabo. Eta, arren eta arren, egun batean lanen bat aurkitzen badun eta ezkontzekotan bahaiz, ez utzi lanik, entzun al didan?
|
|
|
Egia eta ona, beraz, haren ideologia eta poli tika? Juduen eta protestanteen etsaigo,
|
emakumea
bere herronkan iraunaraz te (nahiz hoz emateko eskubidearen alde zen, emazteak giristinoagoak direla koan), frantses abertzaletasun, armadazaletasun, inperio eta koloniazaletasun... edo, hobeki esan, keria nekez onar dezake egun gure arteko inork.
|
|
|
II. Errepublikan, emakumearen aldeko lege asko onartu ziren; pixkanaka,
|
emakumea
bere lekua lortzen ari zen gizartean, gizonarekin berdintasun egoeran. Gerra Zibila hastean, emakume askok gatazkan zuzenean parte hartu zuten, eta beste asko erretagoardian egon ziren, fabrika eta landetan lan eginez.
|
|
|
Horrela, ugalketa zela ezkontzaren helburua,
|
emakumeak
bere senarrarekiko zuen mendekotasun fidel eta zuzena eta emakumearen emantzipazioaren kritika bultzatu zen. Etxekoandre perfektuaren irudia finkatu zen; horren arabera, emakumeak jostun iaioak izan behar zuten, puerikulturako jakintzak izan behar zituzten, elikaduraz eta garbiketaz arduratu behar zuten, etab. Era horretako jarduerak Sección Femeninak antolatutako. Escuelas del Hogar, en ikasten ziren, adibidez.
|
|
|
Beraz, alor publikoaren atea behin betiko itxita geratuko zaie betikoei. Alardean parte hartzeko eskubidearen eta Alardearen antolaketan bi udalek izandakoardura historikoaren arteko lotura zuzena agerian utziko dute 1998ko urtarrileko biepaiek eta une horretatik aurrera udalek dute Alarderik antolatu
|
emakumeek
bertan parte hartzeko duten eskubidea onartu gabe. Une horretatik aurrerabeste bide berri bati ekin behar izango diote betikoek, hau da, pribatizazioaren bideari eta bigarren ate hau zabalik mantendu ahal izateko zenbait formula juridikoerabiliko dituzte, hala nola, Manifestazio Eskubidea eta 1995 urteko IkuskizunPublikoen Legea.
|
|
|
Zaharkiturik diruditen estereotipo eta estigma sozialak, oraindik, bizirik daude gure gizartean.
|
Emakume
bera ere errudun senti daitekegizarteak, amaren rola, jokatu behar duela egunero esaten dionean.
|
|
|
Emakumeaamatasun garaian dagoenean, gizona lan promozioan dago bete betean. Beraz,
|
emakumeak
bere lan promozioa urte gutxitan egin behar du.
|
|
|
Koronelak poltsikotik ateratzen hasia zen paketea bere lekuan utzi du. Gero, libre geratutako eskua bular aldeko kondekorazio distiratsu eta koloretsu ugarietatik pasatu du, bera ere nor badela erakutsi nahi balu bezala, baina
|
emakumeak
bere tokia hartu du, aulki bi dituen mahaiaren aldean, eta paperak birpasatzen hasi da, arreta handirik eman gabe. Koronela, kontrastean, beltzarana da, bai ilez –urdintzen hasitakoak izan ezik– bai azalez, eta emakumea baino nagusiagoa, aurpegi zaildua.
|
|
|
Bekokia berriro lehortu eta mahaitik botilatxoa hartuta, geratzen den ura trago batez hustu du.
|
Emakumea
berak prestatu dien txosten orria zorroan gordetzen eta hurrengoa ateratzen ikusi du. Bere gaia amaitutzat eman du, bururatu zaio; momentuz, beraz, onetsita.
|
|
|
Bukatzeko, emakumearen esparrua zein den esan zuen (etxea, dudarik gabe), eta mistikan ere oso andre baliotsuak egon direla gogoratu zuen.
|
Emakumeak
bere lana egin behar duela azpimarratu zuen eta Txomin Agirreren animoekin amaitu zuen hitzaldia.
|
|
2006
|
|
|
Sentimendu bizi horrek eskatzen die, pixkanaka, nolabaiteko urratsak ematea. Hala, afizioz marrazkilaria dela gizonak esatea nahikoa izango da,
|
emakumeak
bera marraz dezan eskatzeko.
|
|
|
“Kontsulta” proiektuak ordu eta erdiko topaketa digitalak antolatuko ditu, eta “espezialista onenak eta onkologorik onenak izango ditu, eta posta elektronikoaren bidez lege eta lan aholkularitza emango die pazienteei”, esan zuen Valentziako Onkologia Institutuko Onkologia Medikoko Zerbitzuko buru eta AECCko Batzorde Teknikoko lehendakari Vicente Guillemek. Ekimen honen helburua da
|
emakumeak
bere zalantzei erantzuna aurkitzea kalitatezko espazio azkar, arin eta dinamikoan, eta pazientearen eta espezialistaren arteko elkarrizketa sustatzea. Guillem doktoreak adierazi zuenez, “Kontsulta” 1991n AECCk hasitako proiektuarekin bat egin du.
|
|
|
Nire gaitzaren makurrenean, sukarrak deusetaz ohartzera uzten ez zidalakoan, abemariaka abiatzen zen nire ondoan, Jainkoaren amaren medaila eskuan zerabilela. Noizbait ongitu banintzen,
|
emakumeak
bere otoitz erromazaleei egotzi zien noski, ez bere ardurei.
|
|
|
Haurdun dagoen
|
emakumea
bere aldarterik orekatuenean orduantxe egoten omen da epaiak egiteko; egoera naturalean behintzat. Ez dut uste nire egoera naturalegia denik, eta ez haurdun nagoelako.
|
|
|
Triesteko dialektoan ariko zirela pentsatu nuen. Beha egon nintzen, orain batari eta gero besteari, eta ikusi nuen Umbertok atzerako halako bat eragiten ziola etxekoandreari, seguru asko
|
emakumeak
berak ere definitzen, edo aitortzen, ez zekien arrazoi gorde batek bultzatutakoa.
|
|
|
Estreinako aldia zen hitz hori entzuten nuela, eta pentsatu nuen Triesteren bizkarrean zeuden muinoetako herri txiki edo auzo ugaritakoren baten izena izango zela.
|
Emakumeak
berak argitu zidan auzia, nik ezer galdetu gabe:
|
|
|
Ez alferrik. Kexa bai suelto, baina hogei urte bai etxean
|
emakume
bera duela zerbitzari. Ez du bizilagun bakar batekin hitz egiten gizajoak, eta uste du neskamea dela desberdina.
|
|
2007
|
|
|
Emakumeen artean komunikazioa, literatur sistema osatzen duten elementu guztiak bilduko dituen foroa osatzea da helburua, idazle, kritiko eta irakurleak bilduz.
|
Emakumeek
bere ezintasun, ikusezintasun, ezizate hori gainditu eta begiratzeko modu diferente bat azaltzeko aukera izan dezaten lortu nahi dute. Aldi berean literatura goi mailako metafora izatetik egunerokotasunera jaisteari garrantzitsua deritzote, gizarteak beldurrik gabe irakur dezan, zailegia izango denaren beldurrik gabe.
|
|
|
Bat batean burutapen bat izan du: agian
|
emakumea
bera da gau horretan hil nahi duena, eta horregatik sentituko du berak grina bortitz hori, hala izan behar duelako. Destinua, azkenean.
|
|
|
Gehiegi, agian, zorakeria hauetan sinesten ez duen zientzialari batentzat. Denbora gutxi behar du
|
emakumeak
bere sententzia botatzeko. Leirerengana zuzendu eta ahopeka hitz egin dio, horregatik ez dut kasik hitz bat ere harrapatu.
|
|
|
Bigarren mailan, aurreko mailan aipatutako gatazka konpontzeko, emakumeak autosakrifizioaren joera hartzen du. Ontasuna besteak zaintzeandatza, eta, ondorioz,
|
emakumeak
bere beharrak baztertzen ditu. Horrekbeste gatazka bat pizten du:
|
|
|
Hau dena analogoetan hizkuntzan berraurkitzen dugu, eta berak aurkeztu ahal du. Izan ere, haren eskutik bozetako mundu batean sartzen garelarik, ez dugu lagatzen zinez inguratzen gaituena; naturaren arauzkotasunarekin kidea da haren eraikidura propioa, eta beronen bitartez gizon
|
emakumea
bere ahalmen gorenen eta gizatiarrenen jardunera zirikatzen duelarik, naturaren inpresio formalaren ulermena oro har ere hurrantzen dio, hori indar izpiritualen garapen bat bezala bakarrik, nahiz esplikaezina, izan baitaiteke begiratua; hotsaren forma erritmiko eta musikal berekiaren bitartez bere elkarloturetan, hizkuntzak jaso egiten du naturaren ederraren inpresioa, beste barruti batera lekual...
|
|
|
Bestetik: « (Hizkuntza) bakoitza, gizon
|
emakumeak
berak legez, denboran emeki emeki garatzen den infinitoa da»650.
|
|
|
Osasunerako Mundu Erakundearen (OME) arabera, jarduera hori ez dago arriskuetatik salbuetsita, eta, askotan, irizpide mediko zorrotzak bete gabe egiten da. Espezialista gehienek
|
emakume
berean hiru zesarea baino gehiago ez egitea gomendatzen dute. “Hori da maximoa arrazoizko segurtasun tarte batean”, dio María Benedicto Madrilgo USP San José ospitaleko ginekologoak.
|
|
|
Madrilgo La Paz ospitalean, hirugarren zesarea egin behar duten emakumeek aukera dute tronpak ebakuntza berean lotzeko. Hala ere, kasu batzuetan bost zesarea ere egin zaizkio
|
emakume
berari, Antonio González La Pazeko Obstetriziako buruak dioenez. Jaioberrien heriotza Adituek ohartarazten dute, halaber, zesarea selektiboak, justifikazio medikorik gabe egiten direnak eta jaioberrien heriotza tasa handitzen dutenak direla.
|
|
|
Bi egoera horiek batera gertatu behar dira. Oso garrantzitsua da
|
emakumeak
bere balioez jabetzea eta gizonen eskubide berberak dituela jakitea. Beren buruaz seguru daudenean, senarretan eragiteko gai dira.
|
|
2008
|
|
|
Baina baliabide gehiago behar dira legeak dioenak aurrera eramateko," azaldu zuen Teresak. ...n postua bilatzea ez uztea, idei honekin lotuta emakume eta gizonen arteko soldaten desberdintasunari buruz jardun zen eta emakumeen lanpostu ezegonkorrei buruz; bosgarrena espirituala da, hau da, nahi digun sineskera izan eta nahi ditugun erritoak egitea ez uztea eta azkenik, estrukturala dago.Azken hau, ulertzen zailena dela azaldu zuen hizlariak," indarkeri ekonomikoarekin lotura du, baina
|
emakumeak
bere eskubide basikoak aurrera emateko ikusezinak diren oztopoak ditu eta desberdintasunak sortzen. Adibide gida, irrati saio eta telebistetako mahai inguruetan gonbidatuak gehienak gizonak izatea ez da arraro egiten, edo ekonomia munduan ere komunikabideetan ikus eta irakurri dezakegun bezala boterea gizonek dute.
|
|
|
Irakaskuntzan eta osakidetzan gero eta emakume gehiago dago, beraz lanerako titulu baten beharra ikusten dute. Iruditzen zait ere,
|
emakumea
bere prestakuntzan askoz ere gehiago ari dela kezkatzen. Eta adina aldetik, 30 urtetik gorakoak dira gehienak.Gazteagoak zergatik ez dira euskaltegira hurbiltzen. Gazteagoak direnak uste dutela eskolatik euskaraz jakinda ateratzen direla.
|
|
|
Garbi esango dizut, izan ere, zer pentsatzen dudan gizon emakumeen arteko harremanez. Ene ustez,
|
emakumeak
bere sabela du lur bakar, eta beraz, sabela du amets eta sabela errealitate. Gizonak, ordea, ez du lurrik, baina lur gose da; horregatik, animalia alderrai bat da, amets duen lurra bere ez duen neurrian.
|
|
|
Nazariok irri egiten zuen; irri hark, baina, begi inguruan biribila zirudien arren, bazuen ezpainetan itzal bat, halako zurruntasun batek sortzen eta eratzen zuena eta irriaren biribiltasuna apurtzen?, bi indar kontrajarriren ondorio behar zuen, inondik ere: plazerari lotutako indarra, batetik, emakume gaztearen esku leuna berean sentitzea plazer iturri behar baitzitzaion Nazariori?, eta beldurrari lotutako indarra, bestetik, hain zen hurbila eta gertaerraza besteen begietarako irrigarri gelditzeko posibilitatea, segundo gutxiren buruan gauzatu eta mami zitekeena, baldin eta
|
emakumeak
bere helburua lortzen bazuen, Nazario dantzalekura atereaz; irri hura, beraz, parte batean zen malda behera, gorputzaren atsegina beti da malda behera, eta beste partean malda gora, beldurrak defentsa mekanismo psikologikoei eragitea da beldurraren maldak berdintzeko modu bakarra?; Nazariok, ondorioz, deseroso behar zuen egoera hartan, ardoak eragiten ziòn adorea deserosotasunaren leungarri bazuen ere.
|
|
|
Ile gaztainkara luzeko
|
emakumeak
bere uniforme urdinaren barruan desagertzeko gogoa izan zuen une horretan, lotsaren lotsaz. Azala zelan gorritzen zitzaion nabaritu zuen eta isilik geratu zen.
|
|
|
Zakurra ere esaneko bilakatu da. Ilunabarrean ibilbide luzeak egiten ditugu elkarrekin eta ondoren idaztera esertzen gara,
|
emakumea
bere egongelan eta ni terrazan. Oroigarriz eta artelanez beteta dago etxea.
|
|
|
albaitari, > azenario> hitzak arabieratik datoz, azukre> (ikus honen aldaerak, gaztelaniatik, frantsesetik eta abar zuzenean etorriak direla esana: ¿ non ibi liko zen lehenago zukrea, ¿ katalanean edo euskaran?) Ezaguna da, bestalde, garai hartan arabiarrak errege euskaldunen alabekin ezkontzen zirela, baina
|
emakumeek
bere kulturari eusten omen zioten: badirudi erromantzea hizkuntz komunikatiboa izan zela arabiar eta euskaldunen artean, lingua franka bezalakoa (berehalaxe aipatu zela zentzuan).
|
|
|
Ez.
|
Emakumeak
berak egiten omen dik. Senarrak eskatu zidak erosteko.
|
|
|
Jakintzat ematen da
|
emakumeek
bere gain hartu behar dituztela etxeko lanak eta zaintza lanak. Kezkagarria da, etxe barruan egiten den lan hori ez da ikusten, eta ez dago aitortuta.
|
|
|
Udaltzainen patruila bat emakumearen bila abiatu zen, eta, harengana iristean,
|
emakumeak
berak azaldu zien poliziei une batzuk lehenago bikotekideak eraso ziola. Gainera, bikotekidea eta bera elkarrekin bizitzera joan zirenetik erasoak eta irainak ohikoak zirela esan zien emakumeak.
|
|
|
Tratu txarren barruan mailak daudela uste dute gazteek, eta, hortaz, maila apalenak jasaten dituztela dio txostenak. Adibidez, neskek ez dute gaizki ikusten gizonek eskuko telefonoa miatzea,
|
emakumeei
bere lagunekin joan ez dadin eskatzea edo nola jantzi behar duten esatea.
|
|
|
Bai, baina
|
emakumeak
bera izatea lortzeko, egitura propioa eraiki behar du lehenengo. Momentu honetan emakumeak espazioak zabaltzen ari gara, baina espazio hori ez da gurea.
|
|
|
–erantzun zion kontsulak, betazalak hiru aldiz itxi eta beste hainbatetan irekitzen zituela– Garbi esango dizut, izan ere, zer pentsatzen dudan gizon emakumeen arteko harremanez. Ene ustez,
|
emakumeak
bere sabela du lur bakar, eta beraz, sabela du amets eta sabela errealitate. Gizonak, ordea, ez du lurrik, baina lur gose da; horregatik, animalia alderrai bat da, amets duen lurra bere ez duen neurrian.
|
|
|
Nazariok irri egiten zuen; irri hark, baina –begi inguruan biribila zirudien arren, bazuen ezpainetan itzal bat, halako zurruntasun batek sortzen eta eratzen zuena eta irriaren biribiltasuna apurtzen–, bi indar kontrajarriren ondorio behar zuen, inondik ere: plazerari lotutako indarra, batetik –emakume gaztearen esku leuna berean sentitzea plazer iturri behar baitzitzaion Nazariori–, eta beldurrari lotutako indarra, bestetik, hain zen hurbila eta gertaerraza besteen begietarako irrigarri gelditzeko posibilitatea, segundo gutxiren buruan gauzatu eta mami zitekeena, baldin eta
|
emakumeak
bere helburua lortzen bazuen, Nazario dantzalekura atereaz; irri hura, beraz, parte batean zen malda behera –gorputzaren atsegina beti da malda behera– eta beste partean malda gora –beldurrak defentsa mekanismo psikologikoei eragitea da beldurraren maldak berdintzeko modu bakarra–; Nazariok, ondorioz, deseroso behar zuen egoera hartan, ardoak eragiten ziòn adorea deserosotasu... Haiek, baina, txikikeriak ziren, munta eskaseko gorabeherak, berandu gabe gertatu behar zuenarekin konparatuta, bi gizon eta bi emakumeen mugimenduek mugatutako eremuan sartu ez zen, bada, Regina, tupustean!
|
|
|
Gainera mutilak dagoeneko musika kaskoak jarriak ditu, eta ezer gutxi inporta zaio bagoi guztiarentzat sintonizaturik duen rock kontzertu horretaz gain beste ezer. Baina
|
emakumeak
berean jarraitzen du. " Iristen zarenean deitu"," ez ahaztu etxera iristean hozkailuan sartzeaz prestatu dizudan bazkaria"," hartu al duzu aterkia?" edo antzekoak esaten ariko zaio ziurrenik.
|
|
|
Eskerrak!, diotso Rosari,
|
emakumea
bere parera iritsitakoan: Beldur nintzen ez ote zen Tomasen txanda izango.
|
|
|
Rosak apenas duen astirik Inazio izan dela ikusteko. Bere parean gelditu den bagoiko atea hogei bat metro aurrerago dago;
|
emakumea
bertarantz hasten da korrika txikian, atzera begiratu gabe.
|
|
|
Guretzat ez dakar argi haundirik; badakigu nahi baino lehen dardarka biziko garela, baina emakumeentzat bai: erakusten du
|
emakumea
bere mundualdian hiru emakume dela.
|
|
2009
|
|
|
Esaten ari gara emakumea lan merkatutik atera dezakegula. Eta
|
emakumeak
bere burua ateratzen ez badu, enpresek aterako dute, hainbeste hilabetez lana utzita, ondoren itzulera zaila delako. Nire alabei denbora gutxi eskainiko nien, ez nizkien sei hilabete eskaini, eta gau erdiko biberoia aitak ematen zien, harro.
|
|
|
" Sarri emakumearen ibilbide profesionalean muga bat agertzen da aurrera egitea galarazten diona. Muga hori zenbaitetan
|
emakumeak
berak jartzen du, baina maiz kanpotik dator". Alabaina, bere ustez lanpostu bera emakumeak edo gizonezkoak burutu, gorespena ez da bera.
|
|
|
Hurrengo egunean etxera bidean dihoala bere antz handia duen emakume bat ikusiko du. Hunkituta,
|
emakumeari
bere apartamenturaino jarraituko dio. Atea irekita aurkituko du eta izututa geldituko da bere aita eta aipaturiko emakumea agertzen diren argazkia ikusten duenean.
|
|
|
Istorioaren protagonista, batetik, Martin da, urteetan munduan barrena ibili ondoren argazki erakusketa bat egiteko asmoz Bilbora itzuli dena. Haren erretratuetan, hainbat hiritan eginak diren arren, ohartuko da beti
|
emakume
bera agertzen dela erdi gordeta. Bestetik, Nora ere ageri da, etxean sekretu gaziak eta gozoak gordetzen dituen gaueko irrati esataria.
|
|
|
Zuzendari madrildarraren lehen lanak bere obsesioa muturrera daraman gazte baten bidaia islatzen du.
|
Emakumeak
bere gorputza prestatuko du maniki batean sartzeko. Aipaturiko manikia hiriko erakusleihorik ikusienean egongo da ikusgai.
|
|
|
|
Emakumea
bere senarrarekin agertu da, haien abokatuak eta Euskadiko Ijito Elkarteen Kontseiluak lagunduta, eta auzokideek haien bizitza samintzen ari direla salatu dute, han goian bizitzen jarraitu nahi ez dutela gehituz. Familiak etxebizitza aldatzeko izapideak martxan jarri dituzte, edonora joateko.
|
|
|
Hastapenaren bilaketaz, gizon
|
emakumeak
beraren eta munduaren arteko zerikusia eta harremana atzeman gura dizu. Eta horrela hasieraren galdera, nolabait, amaiaren galdera ere bada, heriotzarena.
|
|
|
(berdin gizon emakumea). Aurren aurrenik, izan ere, gizon
|
emakumea
bera lurra da, eta lur haragizko ibilaldiaren ostean lur honen gainean, lurrera itzultzen da. –Hara, hauts eta errauts besterik ez naiz?, aitortzen dio Abrahamek Jainkoari (Gen.
|
|
|
Zientzia ez da hori eta ez dauka zergatik gizon emakumearen emozioak edo kontzientziako kezkak oihartzundu. Zientzia poetikoa da, edo izan daiteke, han gizon
|
emakumeak
bere burua, bere historia, bere tokia unibertsoan (bere existentzia) Naturan proiektatua suma dezakeenean, hots, han bere burua xerka dezakeenean. Eta ezin da izan, zientziak horren guztiaren uko esplizitua izan gura badu, edozergatik ere, eskuarki zientziaren kontzeptu, inhumano?
|
|
|
Bekatua ez da egitate hau edo hori, eta bai gizon emakumearen jatorrizko ezdeustasuna, miseria, patua. Bekatua gizon
|
emakumea
bera da. Eta gizon emakumeak bere burutik, izaeratik, naturatik, izan behar du askatua.
|
|
|
Bekatua gizon emakumea bera da. Eta gizon
|
emakumeak
bere burutik, izaeratik, naturatik, izan behar du askatua. Bera den animaliatik.
|
|
|
No es el dogma ni la esperanza lo que ha cambiado; es el hombre, que se ha hecho más viejo y más reflexivo?. Galduta dagoena gizon
|
emakumea
bera da, ez erlijioa. Ez dago soluziorik.
|
|
|
Eta hara, polizia hiru hilabetez neskatxaren berri bila burua hausten ari zela, ustekabean Misteriozko
|
emakumea
bera komisarian bere abokatuarekin azaldu zen.
|
|
|
Jantziak nabarmenago egiten zuen soinaren segailtasuna, eta betazaletako lerro urdin, ongi marraztuek katemearen begi distira irudikarazten zuten. . Bart nireganako grinaz zegoen
|
emakume
bera da orain horren hotz, harro dagoen hori. Ez nau kokilduko, alajaina!?
|
|
|
behar zuen arren; baina Regina ez zen hartaz harritzen jada, bai baitzirudien ezen, bere ohiko naturalezari, egunerokotasunari lotua eta borondateak eta senak eraikia? beste naturaleza bat gainjarri zitzaiola, hagitzez ere ilunagoa eta menderagaitzagoa, ez baitago bestela ulertzerik nola sentitu zen hain noragabetuta, bere lekuan egoten zekièn
|
emakumeak
bere lekua guztiz galdu balu bezala; arratsalde hartan, adibidez, mila aldiz esan zion Jaunari onartzen zuela bere patua, fiat, fiat eta fiat?, baina esan orduko pizten zitzaizkion kontrakoa ziotèn ahotsak, bere baitaren baitaz jabetzen zirenak, patua onartu bezain laster onartuko ez balu bezala, haurrak, zeraren, antz handiagoa baitzuen benetako, haurrarena?
|
|
|
Giro hartan, baiezko erantzuna izan zen, apika, Miryami burura etorri zitzaiòn lehena; baina,
|
emakumeak
bere paperean behar zuelako edo?. Emakume erraza, narrasa, dio atsotitzak?, Domingori bidea zaildu behar ziola otu zitzaion, ea nondik ateratzen zen, hala esaten ziola, irri bihurri bat ezpainetan, bion arteko jolas balizkoari atea irekitzen ziona:
|
|
|
Enekot eta bere familia bezala, gerla bururatu berrian hil edo ihes egindako batzuenean jarriak ziren borreroa eta haren emaztea.
|
Emakumeak
bere alaba Graziana zuen orain solas.
|
|
|
Aitari noizbait entzundakoa gogoratzeko? Pentsatu nuen
|
emakumeak
bere baitarako esango zuela zein ote zen, berrogeita hamar urte pasa eta gero, etxeko kontu zaharrak azaldu nahi zizkion arrotz hori.
|
|
|
EMAKUME bat ikusiko dugu (hasieran ez diogu aurpegirik ikusiko. Lepoan zintzilikario berezia dauka, aurreko denboraldian kirurgia plastikoa egin zuen
|
emakume
bera dela adieraziko diguna). Oinez dator, lokal batera iritsi eta posta kutxatilatik posta hartuko du.
|
|
|
Emakumezkoa harremanaz gizonezkoa baino gehiago arduratzen delako ideiari jarraituz, emakumezkoek erruduntasun handiagoa onar dezaketela diote ikertzaileek, eta, ondorioz, bikote harremana txarto dagoenean animo egoera gorabeheratsuagoajasan dezakete. Eta arrazoi horiengatik, euren sintoma depresiboek bikote asetasunaren gainbehera ez aurresatea gerta daiteke,
|
emakumeak
bere barne sentimenduak erlaziora ez orokortzeko joera izan dezake eta. Horrez gain, gizonezkoekpertsona arteko erlazio negatiboak uzteko emakumezkoek baino joera handiagoaizanik, gizonek bikote harremanak sufritzen duenean sintoma depresiboakpairatzeko probabilitate baxuagoa izan dezakete.
|
|
|
Beraz, zikloaren iraupena 21 egun bitartean kokatzen da (Larroy, 1993).
|
Emakume
berarengan ere, zikloek aldaketak jasaten dituzte: emakumeberak 22 eguneko aldakortasuna izan dezake zikloen artean, eta nekez izango dituiraupen bereko 5 ziklo jarraian (Matsumoto eta beste, 1962).
|
|
|
Aurrekoari gehitu behar zaizkio emakumeen artean dauden desberdintasunakedota
|
emakume
berak ere ziklo batetik bestera azaltzen dituen desberdintasunak.Aipatutako guztiak ikerketetako datuak zalantzan jarri ditu askotan, batez ere ziklobakar batean oinarritutakoak.
|