|
2001
|
|
|
Emakumeetan %60 analfabetoak dira. Gizonezkoetan %36 Herrixketan %80
|
emakumek
ez dakite idazten.
|
|
2006
|
|
|
Espainian, gaur egun, arazo horiek ez dira tratatzen ari, nahiz eta gero eta prebalenteagoa izan eta, Rosario Castaño Menopausia Aztertzeko Espainiako Elkarteko (AEEM) Sexu Arretarako Taldeko psikologoak eta sexologoak adierazi duenez, tratatu egin daitezkeen. Sevillan egindako prentsaurrekoan, ginekologoak eta AEEMko eta Espainiako Ginekologia eta Obstetrizia Elkarteko (SEGO) kide den Santiago Palaciosek azaldu zuen, bestalde, ginekologoaren edo familia medikuaren kontsultara joaten diren hiru emakumetik batek ez dakiela zer egiten duen gaur egun,
|
emakumeak
ez baitaki zer egiten duen. Izan ere, tradizionalki, sexologoen esku egon da sexu disfuntzioaren mundua, baina ez mediku generalista eta ginekologoen esku, eta hori izan daiteke arazo horietako bat arreta mota horretan.
|
|
2007
|
|
|
|
Emakumeek
ez dakite ziur kaltzioak lagundu dien ala ez. Baina sintomen eguneroko taulak aztertuta, zer ondorio atera ote dute?
|
|
2009
|
|
|
Paretarekin hitz egitea bezala.
|
Emakumeak
ez zekien ezer lehen etxe hartan egon zenari buruz. Kartzela edo zirkua egon ote zen, berdin.
|
|
2011
|
|
|
Gainerakoan, txandaka gidatzen zuten Félixek eta Mikelek.
|
Emakumeok
ez genekien. Nik, egia esan, gero ere ez nuen ikasi, eta gidatuz gozatzen zuen txofer bat izatearen zortea izan dut; urte askoan, batera eta bestera eraman izan nau eta nik behar den patxada izan dut paisaiaz eta bisitatzen genituen tokiez gozatzeko.
|
|
2013
|
|
|
Misiones Salestarrek baliabideak erakartzea aurreikusten du, amak alfabetatzeko eta hezteko. Oraindik 500 milioi
|
emakumek
ez dakite irakurtzen eta idazten, eta 65 milioi neskak ez dute eskolara joaten. Hezkuntza funtsezkoa da hiesak eta genero diskriminazioak aurrera egin ez dezaten; izan ere, «emakume informatua da aurrez prestatutako emakumea», eta horrek ezagutzen ditu bere eskubideak eta askatasunak.
|
|
|
Handik dena espezial ikusiko zuten.
|
Emakumea
ez dakit negarrez edo irrika ari ote zen, baina eskua begietatik pasatzen ari zen, malkoak xukatzeko bezala. Eta pelukeroak bat batean jesukristoren oihua egin zuen, denek aditzeko maneran.
|
|
2014
|
|
|
" Jendartearen iruditegian eragina du horrek, publikoak errealitatearen argazki desitxuratua jasotzen duelako. Badirudi
|
emakumeek
ez dakitela ekonomiaz edo zuzenbideaz", kexu da Etxebarrieta.
|
|
|
Bestea, aldiz, beldurtu egiten da, eta uretara erortzen denean, patalea, arnasa hartzen du, eta ito egiten da. «Erditzea mingarriagoa da
|
emakumeek
ez baitakite zer egin behar duten erditzean», argudiatzen du Ruiz Vélez Fríasek. Eta gaineratu du, «bere azoramendu eta urduritasuna dela eta, kontrakoa egiten dutela, hau da, mugimendu antinaturalak, prozesu osoaren bilakaera normala eragozten dutenak eta min gehiago eragiten dutenak».
|
|
2015
|
|
|
Eta Lilyk gauza bakarra sentitu zuen: nola maita zezakeen lagun hurkoa koadro bat bestetik bereizten ez zekienak, bere atzean egon zenak, zutik, tabako txikitua erretzen? «bost penny ontzako, Briscoe andereñoa»?, behin eta berriro esaten
|
emakumeek
ez dakitela idazten, ez dakitela margotzen, ez benetan sinesten zuelako baizik hala izatea nahi zuelako, auskalo zergatik. Han zegoen hura, iharra eta gorritua eta erlatsa, oholtza batetik maitasuna predikatzen (inurriak zebiltzan berak pintzelarekin lardaskatzen zituen zain belarren artean, inurri gorriak, kementsuak, Charles Tansleyren antzekoak).
|
|
|
Charles Tansleyk esaten zuen hori, oroitu zen,
|
emakumeek
ez dakite margotzen, ez dakite idazten. Atzetik etorriz gelditu zitzaion hura aldamenean, gauza gorrotagarriagorik!?, bera hantxe margotzen ari zela.
|
|
|
Haren guztiaren badaezpadako arrasto batzuk geratu ziren mihisean. Eta inoiz ez zen ikusiko, inoiz ez zen esekiko, eta hantxe zeukan Tansley jauna belarrira xuxurlatzen, «Emakumeek ez dakite margotzen,
|
emakumeek
ez dakite idazten...»
|
|
|
Orduan, zergatik axola zitzaion haren esana?
|
Emakumeek
ez dakitela idazten, ez dakitela margotzen... Zergatik arduratu, argi egonik ez zela benetan ari, baina nola edo hala lagundu egiten ziola hori esateak?
|
|
|
Baina emakumeen ugalkortasuna ere murriztu egiten da edari alkoholdunak hartzean. Bestalde,
|
emakumeak
ez daki zehatz mehatz zein unetan dagoen haurdun, eta, beraz, lehen asteetan alkohola ez kontsumitzeko modu seguru bakarra da erabat desagerraraztea dietatik. 8 Tabakoa Erretzea oso ohitura hedatua da gizartean ugalkortasuna kaltetzen duena, bai emakumeengan bai gizonengan.
|
|
2016
|
|
|
Alde batera utziko ditugu historia liburuetan aurki litezkeen xehetasunak, moteldu egingo baikenuke gure kontakizun hau; lehenaz gainera, esango du beharbada irakurle presatiren batek. Gudaldien taktika eta estrategiak, gudaren antze zaharrak eta teknika berriak, horiek denak edozein entziklopediatan topatuko ditu irakurleak, guk hemen azal genezakeen baino hobeto adierazita; gainera, eta hauxe da arrazoi nagusia eta liburuaren egile gisa ardura digun bakarra, hegazkineko
|
emakumeak
ez daki ezer asko, ez daki deus ere Holandako Gillermina eta Belgikako Leopoldo errege erreginez, Alemaniako militar suharrez eta Frantziako politiko txepelez, Italiako agintari oportunistez eta Ingalaterrako kalkulatzaileez. Ez daki eta ez zaio axola.
|
|
|
Ez da horrelakorik, eta azalpen erraza du Alsinaren hautuak. Izan ere, hamaika aldiz entzun zion amari Jose Antonio Agirreren gobernuak Carlton hotelean jarri zuela egoitza; gure
|
emakumeak
ez daki hotel horrek zutik jarraitzen ote duen edo lehengo izena gordetzen duen, baina badaezpada proba egitea pentsatu du, zortea izanez gero arrotz noragabea ez baina nondik nora dabilen ziur dakien bidaiaria emango duelakoan. Pozik ikusi du nola taxistak zirkinik gabe jarri duen autoa martxan, pozik gelditu da hotelaren itxura ikusi duenean, eta are pozago gela librerik baden galdetu eta batere arazorik ez dagoela erantzun diotenean.
|
|
|
eskaini zitzaion nahi zuenari idazteko baimena eta
|
emakumeak
ez zekiela idazten esan zuen
|
|
2017
|
|
|
Sartu zen haien etxean eta Garazi besoetara bota zitzaion negarrez, gertatutako guztiak askatu nahian, bere besarkadaren bila. Oraindik bi
|
emakumeek
ez zekiten gau horretan jazotakoa, eta ez zuten jakingo egilea Gartxot bera izan zela, zegoeneko almadiarien nagusi lanak eta erabakiak hartzen ari zen Gartxot gazte kementsua. Mementoz ez zuten Nikolasengandik eraso berririk izango eta deskuiduan emandako pistak nahikoak izan ez balira, gehiago eskaintzeko prest zegoen.
|
|
2019
|
|
|
Lur bati loturik ez zeudenez, ezertxo ere ez zutenez, ezer finkotan gorpuzten ez zirenez, ezin zuten ideia zehatzik izan iraunkortasunari buruz; irauteak ez zituen kezkatzen, eta ez zuten beren burua ikusten ondorengoetan; ez zioten beldurrik heriotzari, eta ez zuten oinordekorik eskatzen; seme alabak zama ziren, eta ez aberastasuna; horren erakusgarri da infantizidio asko izan zirela beti herri nomadetan; sarraskitzen ez zituzten jaioberrietarik franko higiene faltaz hiltzen ziren, eta ez zitzaien askorik axola. Haurrak zeuzkan
|
emakumeak
ez zekien zer zen sortzearen harrotasuna; indar ilun batzuen jostailu pasibo sentitzen zen, eta erditze mingarria ez zen gorabehera alferrikako edo are nardagarri bat besterik. Aurrerago, balio handiagoa emango zitzaion haurrari.
|
|
|
Eta familia itogarria zaio, haren zama guztia eraman behar baitu?. Eta, hain zuzen, etxean itxitako emakumeak, bakartutako
|
emakumeak
ez daki kideen artean nolako poza sortzen den helburu jakin batzuk elkarrekin lortzen saiatzean; bere lanak ez dio okupatzen burua, bere heziketak ez dio independentziarako grinarik edo ohiturarik ematen, eta, hala ere, bakarrik igarotzen ditu egunak; ikusia dugu horixe zela Sofia Tolstoik kexabide zituen atsekabeetako bat. Ezkontzak aitaren etxetik urruntzen du emakumea askotan, gaztaroko adiskideengandik.
|
|
|
Ikusi izan dut familia bateko ama elizkoi batek nola erakusten zien alabei: . Amodioa gizonek bakarrik izan dezaketen sentimendu indartsu bat da, eta behar bezalako
|
emakumeek
ez dakite zer den?. Horra, modu xaloagoan esanda, Hegelek Gogoaren Fenomenologian (II. liburukia) adierazitako doktrina bera:
|
|
|
Printzipio logikoak eta inperatibo moralak arbuiatzen dituenez eta naturaren legeei sinesgogorra zaienez,
|
emakumeak
ez daki zer den unibertsaltasuna; kasu singularrez osaturiko multzo nahasi bat iruditzen zaio mundua; horregatik sinesten ditu errazago auzokoaren txutxu mutxuak, mintzaldi zientifiko bat baino; dudarik gabe, begirunea dio liburu inprimatuari, baina edukiei heldu gabe lerratzen da begirune hori orrialde idatzietan; ilara batean edo saloi batean ezezagun batek kontatutako pasadizoa, berriz, segitu... bere esperientzia zein beste norbaitena, behar bezain sendo berretsia bada.
|
|
|
Egiaz, misterioa elkarrekikoa da: beste gisa, eta sexu maskulinoko beste gisa, gizon guztien bihotzean badago bere baitan itxiriko presentzia bat ere, ulertezina emakumearentzat;
|
emakumeak
ez daki zer den gizonaren erotismoa. Egiaztatu dugun erregela unibertsalaren arabera, ordea, gizonen ikuspegitik absolutuak dira mundua pentsatzeko erabiltzen dituzten kategoriak:
|
|
|
Jakina,
|
emakumeak
ez daki zer nolako erakarmena duen; bere buruari begiratzea, pertsonaia bat jokatzea beti da zinezkotasunik gabeko jarrera bat; Madame Grandetek, bere burua Madame Rolandekin konparaturik, erakusten du ez duela haren antzik; hona zergatik den Mathilde de Mole hain erakargarria: bere itxurakerietan korapilatzen da, eta bere bihotzaren mende dago askotan, baita hura gobernatu uste duenean ere; bere borondateari ihes egiten dion neurrian hunkitzen gaitu.
|
|
2020
|
|
|
Baten bat erratu zen, eta dirutza hori sartu zion kontu korrontean.
|
Emakumeak
ez daki dirua norena den, transferentzian ez baita izenik agertzen. Aholkua eskatu die programako entzuleei.
|
|
|
Oker zaude, Sukaina. Ezkerretik eta diagonalean eserita dagoen begi bitxiko
|
emakumeak
ez daki nora begira ari den ere. Ahizpa berba lapikoen amak zure ta ta ta ta ta ta entzun du eta horregatik utzi dio aldizkariari begiratzeari.
|
|
|
Zergatik utzi zion?
|
Emakumeak
ez daki. Zirraragarria iruditu omen zitzaion.
|
|
2021
|
|
|
Abortu natural edo espontaneoa haurdunaldia nahigabe eten bada 22 astea baino lehen. Askotan, sufritzen duen
|
emakumeak
ez zekien haurdun zegoela, %80 lehen hiruhilekoan gertatzen baitira. Abortua hainbat arrazoirengatik gerta daiteke:
|
|
|
Berez, bi ordurik behin esnatzen zen txikia, eta maiz lokartzen zen horrela, nire gorputz esaten zioten horretako tripan goxo. Paganismo berriren bateko sinestuna banintz, gure gorputzaren jakiturian sinetsiko banu, haurdun egoteak
|
emakumeen
ez dakit zenbat belaunaldirekin konektatzen nauela eta horrek ere nolabaiteko jakituria inkontzientea ematen didala, zertarako ospitaleak (hil egiten ziren erditzen, niri garrantzitsua iruditzen zait puntu hori, ni bizirik ateratzearena), eta “nork ezagutzen du hobeto nire gorputza, nire medikuak edo nik? ” bezalakoetan, pozik nengoke bere masaila sabelean sentituta, bere arnasa nireare... Pentsatze hutsarekin bularretan sentitu dut esnea bidea urratzen.
|
|
2022
|
|
|
Rubio etxeko zaintzaile egoiliarra da, eta zaintzen duen pertsonarekin harremana izateko beharrak bultzatuta hasi zen euskara ikasten. " Zaintzen nuen
|
emakumeak
ez zekien gazteleraz, eta euskaraz soilik hitz egiten zuen. Hori dela eta, zailtasunak nituen berarekin harremantzeko.
|
|
|
Patronaleko enpresariek anonimotasunaz gain inpunitatea daukate, administrazio publikoak bat egiten duelako haiekin. Askotan borrokan dauden
|
emakumeek
ez dakite negoziatzerakoan administrazio publikokoekin edo patronalarekin dauden hitz egiten, nahiko disolbatuta baitaude.
|
|
|
Emakumeok ez ditugu bi zango?
|
Emakumeok
ez dakigu urratsik ematen. Emakumeok ezin dugu zorro batean zama eraman?
|
|
2023
|
|
|
Baina hara non, gure kezka egia bihurtu zen:
|
emakumeak
ez zekien tutik ere euskaraz.
|