|
2001
|
|
|
Ezin esan, nobela honek barneratzen dituen hari tematikoek ere berritasunik ekarri ez zutenik. Besteren artean, Egunero hasten delako n, arrazakeria eta matxismoa(" Lehendabiziko aldiz,
|
emakume
beltz bat Estatu Batuetako Kongresoan", 1997: 107) eta birjintasunaren inguruko eztabaida aipatzen dira (1997:
|
|
|
Ezin esan nobela honek barneratzen dituen hari tematikoek ere berritasunikekarri ez zutenik. Besteren artean, Egunero hasten delako eleberrian, arrazakeriaeta matxismoa («Lehendabiziko aldiz,
|
emakume
beltz bat Estatu BatuetakoKongresoan», 1997: 107) eta birjintasunaren inguruko eztabaida aipatzen dira (1997:
|
|
|
Zuk kontinente berria marraztu duzu aurrenik eta atlantiar ozeanoren erdian irla erraldoi bat, zure unibertso zeharkagaitza den irla. Hor ile labur zuriko
|
emakume
beltz bat marraztu duzu; ziur zaude amonak bere marrazkia ikusten duenean barre eginen duela. Besoa amonaren sorbaldan jarrita aitona imajinatu duzu, beste eskuan hainbeste urtean bere maitale izan zuen tronpetarekin, dagoeneko behinola amodio abestiak konposatzeko balio izan zuen tresnak ahots kraskatu mingarri bat besterik ateratzen ez duen arren.
|
|
2004
|
|
|
Karrikak zainak ziruditen trafikoa bideratzen; jende gutxi ageri zen kalean, batzuk batzuk lepoak jasota etxerako bidean, beste batzuk eskaparateei so errezoan baleude bezala.
|
Emakume
beltz bat zerbaiten bila ari zen espaloi ertzean, kumeak galdu zituen zerrama; Harakinek hitz eta pitz jarraitzen zuen ezin aterturik autoek eskaintzen zioten arintasuna pisutuz; Jexus Marik ezkerretara begiratu eta Ferminen silueta leuna ikusi zuen kristalaren kontra leihotik begira Harakinen hitzetatik ihesi. Gero eskubitara eta Harakinen itzala agertu zitzaion, osin iluna hitz alferrez dena estaltzen.
|
|
|
Aldeetara begiratu zuen, inguruan laguntza bila. Gorri morez jantzitako
|
emakume
beltz bat igaro zen gidaria eta bere artetik. Gidariarengana hurbildu zen.
|
|
2005
|
|
|
1927 urtean, Bessie Smith abeslariak aulki elektrikora eraman zezaten erregutzen zuen, ohikoa zuen graziari ironia eta ausardia dosia gehituz Send me to the electric chair kantua modan jarri zuenean.
|
Emakume
beltz batek halakorik abestea probokazio galanta zen garai hartan: " Ez izan gupidarik nirekin, epaile jauna:
|
|
2006
|
|
|
Kazetari lanetik bota zuten:
|
emakume
beltz batekin ezkontzeko asmotan zebilela izan zen aitzakia, baina ohitura onak ez gordetzea eta jendeak itxurakeriaz gordetzen zuena garbi agertzea izan ziren benetako arrazoia.
|
|
2009
|
|
|
Argazkiak binaka daude jarrita, eta irudi horien artean sortzen den talka bilatu dut. Burkina Fasoko kontzertu batean ateratako argazki bat, adibidez, Euskal Herriko gaztetxe bateko argazkiarekin alderatzen dut, eta manifestazio batean parte hartzen ari den
|
emakume
beltz bat AEBetako emakume aberats baten ondoan jarri dut. Azken finean, elkar ezagutzen ez diren munduak parez pare jartzea da erakusketa honen helburua.
|
|
2011
|
|
|
Borroka politikoen betiko mekanismo/ prozedura batzuk, korreduria, zertifikazioa, azkarrago edota ziurrago egin daitezke gaur egungo teknologia komunikatiboei esker; baina funtsean jendeak beti zabaldu ditu albisteak, deialdiak eta aldarrikapenak, hala edo hola. Orain Facebookez eta lehen irratiz eta lehenago astoz herririk herri zebilen buhamearen bidez. Baina boterea biluzik agertzen da
|
emakume
beltz bat zurientzako autobus eserlekuan esertzen denean, pragatar ikasle batek alkandora tankeen aurrean zabaltzen duenean, edota euskal intsumiso batek" ni soldaduskara ez noa" esaten duenean.
|
|
2013
|
|
|
Autobusa hartzea deliberatu nuen. Jaitsi bezain pronto pare bat urteko haurra sorbaldan lo zeraman
|
emakume
beltz bati galdetu nion helbideaz. Hiru etxadi harantzago joan behar nuela azaldu zidan.
|
|
2014
|
|
|
Begiak fokatu zituen, minaren ziztadei gaina hartuz.
|
Emakume
beltz batek bat zuzentzen zion begietara. Leireren izua areagotu egin zen ohartzean emakumeak larrialdiko medikuen txaleko erreflektagarria zeramala.
|
|
2015
|
|
|
Edo zazpi hilabeteko umekia eraldatzeko? Breyk dioenez, gertaera bitxia gertatu zen Erresuma Batuan 2003 urtean: 125
|
emakume
beltz bati hanka bat moztu zioten sendagileek, baina ordezkoa jartzerakoan, hanka beltzik ez zegoela esan zioten eta pertsona zuri batena jarriko ziotela, ez baldin bazuen hiru mila libera ingeles ordaintzen hanka beltz baten truke.
|
|
|
Nire familia pobrea zen, baina nik, Iraultzari esker, lortu ahal izan dut gauzatzea beste sistema batean ezinezkoak izango ziren ametsak. Ni bezalako
|
emakume
beltz batek, baliabide ekonomiko eskasekoa, garai hartan ez zen inora iritsiko kirolean, baldin eta nire gurasoek kontatzen didatenari kasu egiten bazaio?. Izan ere, 1959ko Kuban kirola aberatsentzat baino ez zen.
|
|
2016
|
|
|
Kontuak kontu, gizon zuri horrek bi familia zeuzkan: emazte zuriak ekarria, bata, eta
|
emakume
beltz batena, bestea. Walter White lintxamenduaren aurkako buruzagi eta NAACPko idazkari eragileak salatu zuen gizon hori, arrazoiz salatu ere; izan ere, gizon horrek, beheko arrazako?
|
|
|
Emakume beltz hura izan zen herrialdean bertan jaio eta gizon emakumez osatutako publiko bati hitz egin zion lehen emakumea. 1827an,
|
emakume
beltz batek emakumeen eskubideei buruzko gutun bat argitaratu zuen Freedom, s Journal egunkarian, herrialdeko lehen egunkari beltza?. –Matildak?, halaxe izendatu baitzuen bere burua, emakume beltzen hezkuntzaren alde egin zuen, eta gogoan izan behar dugu garai hartan polemiko samarra zela emakumeen eskolatzearen gaia, eta ez oso estimatua.
|
|
|
Ez dakigu zuzenean gonbidatu zuten ala bere kautan joan zen, baina, edonola ere, hantxe zegoen Sojourner Truth. Biltzar hartan eta emakumeen eskubideen aldeko aurreragoko bileretan parte hartu eta hitz egin zuen Truthek, eta, hala, argi utzi zuen
|
emakume
beltzek bat egiten zutela mugimendu berriarekin. Zapalkuntza arrazistatik libre bizi nahi zuten, baina baita menderakuntza sexistatik aske ere.
|
|
|
|
Emakume
beltz batek bakarrik hartu zuen parte Akroneko biltzarrean, Sojourner Truthek, eta hark egin zuen gainerako emakume zuriek egin ezina. Mahaiburuaren arabera,, garai hartan, emakume gutxi ausartzen ziren bileretan hitz egitera?.
|
|
|
hitzaldiak ondorio sakonagoak izan zituen, zeren, dirudienez, gerora Truth goretsiko zuten biltzarreko emakume zuri haiek beraiek jarrera arrazistak izan zituzten hasieran, eta horretaz guztiaz ere jardun zen esklabo ohia. Akroneko biltzarreko emakume batzuek, eta ez gutxik, hasiera batean, ez zuten nahi
|
emakume
beltz batek beren biltzarrean hitz egiterik, eta arrazakeria hori baliatzen saiatu ziren emakumeen eskubideen etsaiak. Honela azaldu zuen Frances Dana Gagek:
|
|
|
Aldra arrazista batek, ordea, bortizki eten zuen greba batzarra, beltzak baitzeuden bertan eta ez baitzeuden ados horrekin. Polizia iritsi zen eta Ama Bloor atxilotu zuen, beste
|
emakume
beltz batekin eta haren senarrarrekin batera. Floyr Booth andrea zen emakume beltz hura, eta buru belarri hartzen zuen parte gerraren aurkako hiri hartako batzordean; haren senarra, berriz, Langabetuen Kontseiluan zebilen.
|
|
|
Elizabethek, Bettyk eta Claudiak urtebetetze festa bat antolatu zuten presoetako baten omenez. Izan ere, hemeretzi urteko
|
emakume
beltz batek,, adoregabetuta eta bakarti, bestela bezala aipatu zuen biharamunean zela bere urtebetetzea?. Horren harira, kafetegiko pastel bat lortu zuten gure hiru emakumeek.
|
|
|
Birminghameko mugimendu zibilen aldeko mugimendua aparretan zegoela ere, aktibista gazteek sarri adierazten zuten Birminghameko poliziek erremediorik gabe bortxatzen zituztela emakume beltzak. Orain gutxi, 1974ko abenduan, Chicagon, 17 urteko
|
emakume
beltz batek jakinarazi zuen taldean bortxatu zutela 10 poliziak. Gizon horietako batzuk aldi baterako kanporatu zituzten, baina, azkenean, alfonbrapean ezkutatu zuten kontua.
|
|
|
1866ko maiatzean eta uztailean gertatu ziren Memphis eta New Orleanseko matxinadak, hurrenez hurren, eta urtebete pasatu aurretik eztabaidatu zuten Douglassek eta emakume zuriek. AEBetako Legebiltzarreko batzorde batek berriki aske geratutako
|
emakume
beltz baten lekukotza jaso zuen, zeinari bortizkeriaz eraso baitzioten Memphisen:
|
|
|
deitzen zen artikulua, eta hizpidean hartzen zituen izenik gabeko hiri bateko kluben mugimenduko oztopoak, zeinak bi biak biltzen baitzituen, emakume beltzak eta zuriak. Izenik gabeko klub bateko presidenteak gonbidapena egin zion
|
emakume
beltz bati, taldeko kide egin zedin. Baina, hara non, emakume zuriaren alaba emakume beltzaren semearekin maitemindu eta harekin ezkontzen zen; semeak, amak bezala, hain zuen azal argia ezen ez baitzirudien beltza.
|
|
|
Harperrek; horretarako, Bostonen gertatutako zerbait azaldu zuen: hirurogei emakume zurik lana eten zuten,
|
emakume
beltz bat kontratatu berri zutela gaitzesteko. (392 or.).
|
|
|
–Gure jabegoetako emakumeekiko betebeharrak? aldarrikatu zituzten sufragistek; bien bitartean, Jim Crow legeen aurkako ebazpen bat aurkeztu zuen
|
emakume
beltz batek, eta sufragistek jaramonik egin ez. Sufragista beltz hark. Lottie Wilson Jackson?
|
|
|
|
Emakume
beltz bat zurientzako eskolara joateko?
|
|
|
Gauza da, jauna Virginian
|
emakume
beltz bat ez dela joan zurientzako eskolara.
|
|
|
Ez dute baimenduko
|
emakume
beltz bat zurientzako ikastetxera joatea.
|
|
2017
|
|
|
Boto emaileen talde guztiak aintzat hartuta, haiek izan zitzaizkion leialenak Clintoni. Baina,
|
emakume
beltz baten ikuspegitik, Trumpek irabaztea ez da harrigarria, ez da gauza berria.
|
|
2019
|
|
|
Gasteizen
|
emakume
beltz batek autobus publiko bateko gidariarekin alabaren patinetea medio izandako liskarra ere aipatu du: " Gidariaren jarrera arrazistaz gain, gizon batek mehatxu faxistak egin zizkion emakumeari eta autobusean ez zen inongo erreakziorik izan".
|
|
|
Azken hamarkadetan izan duen egoerarik oparoenean dago gaur egun, eta etengabe areagotzen ari dira alderdi ultranazionalista eta xenofoboak, komunikabideek ematen dieten koberturaren laguntzaz. Hori dela eta, kaleko herritarrak erakundeen eta eskuin alderdi politikoen praktika arrazistekin legitimatuta sentiarazten dira Adibidez, atzo asteazkena, urtarrilak 9, Gasteizen, lineako autobus batean
|
emakume
beltz bat eraso arrazistak jaso zituen.
|
|
2020
|
|
|
|
Emakume
beltz batek sortu zuen lege hau?
|
|
2021
|
|
|
Esan dezakegu alokairurako diru laguntza sozialak eskatzen dituztenen %60 emakumeak direla, edo emakume horiek erakutsi ditzakegu, eta emakume horiei aurpegia jarri. Esan dezakegu emakume migratzaileek, areago beltzak badira, arazo gehiago dituztela etxebizitza bat eskuratzeko, edo jar dezakegu
|
emakume
beltz bat esaten: «Etxebizitza alokatzeko prozesuan baztertu egin naute beltza naizela ikusi dutenean».
|
|
|
Parisetik hirurehun bat limousine nahitara ekarri dituzte eta Hasan II.a erregeak hotel oso bat hartu omen du berarentzat eta bere jarraigoarentzat. Baina hori ez da okerrena; antza, Biarritzen baduk auzune bat orain La Negresse esaten zaiona (lehen Ehustarre omen, baina gero ostalaritzan ibilitako
|
emakume
beltz bat zela-eta hartu zuen izen hori), eta agintari eta handi mandi horiek ez samintzearren (gizagaixoak...), gauetik egunera auzune horretako bide seinale guztiak di da desagertu dira. Ez omen da komeni La Negresse bezalako izen mingarririk ikustea.
|
|
2022
|
|
|
Nik gehiegitan jokatua nuen paper berbera:
|
emakume
beltz bat, denbora askoan bere arbaso galoetan sinetsi zuena, eta aitortua ez izatean, pentsatu zuena errudunak hauek zirela: haurtzaro ez bizitakoa, kolonizazioa eta ama aiten arteko bereizketa.
|
|
|
Larry gazte herabe eta bakartia da, eguna Stephen Kingen eleberriak irakurtzen igarotzen duena. Goiz batean, aitarekin eskolarako bidean doala, basoaren bihotzean dagoen etxola batean bizi diren
|
emakume
beltz bat eta haren seme Silas hartuko dituzte, eta hortik aurrera, Larry eta Silasen artean adiskidetasun harreman bat sortuko da, nahiz eta arrazak eta testuinguruak ez lagundu. Egun batean, ordea, neska gazte bat desagertuko da, eta Larry bilakatuko da susmagarri nagusia.
|
|
|
Kattin alaba han eduki nuen, eta han idatzi nuen
|
Emakume
beltz bati omenaldia, haurraz erditzen lagundu zidan obstetrari eskainia. Kubatarra zen Silvia, emakume fin fin fina, beltza.
|
|
2023
|
|
|
hamarkadetan sarrerako horma nagusia apaindu duen koadroa ere ordeztua izan da. Jada ez dago aitaren eta amaren abizenen armarria irudikatzen duen koadrorik, titi bat bistan duen
|
emakume
beltz baten margoak hartu du haren lekua. Aitak gaztetan zizelkatutako kutxak han jarraitzen du, eta, gainean, hauts kapa mehe batek estaltzen ditu ahizparen eta bion komunioko argazkiak.
|
|
|
Bill eta Melinda Gates Fundazioaren 2020ko Urteko Gutuna ere fenomeno kalkulatu eta deliberatu horren beste adibide bat da, batik bat lotura duelako pertsona beltz eta marroiei onberatasunez laguntzen dieten emakume zuriek ematen duten irudiarekin.2 Txosteneko lehen irudiak ezartzen du lehen mugarria: Melinda Gates bera ageri da, makurturik, izenik gabeko
|
emakume
beltz bati begietara begira, zeina ospitale bateko ohe batean etzanda baitago, maskara bat jantzita. Subjektua anonimoa izatea ohikoa da era horretako ikonografian.
|
|
|
Moore vs Hughes Helicopters kasuan, mahai gainean jarri zen ea
|
emakume
beltz batek eska ote zezakeen emakume guztien ordezkari gisa jardutea, emakume zuriek VII. Tituluan aipatzen den diskriminazioa alegatzen zutenean bezalaxe.197 Moorek, auzi jartzaileak, alegatu zuen arraza eta sexu diskriminazioz jokatzen zuela bere nagusiak, emakumeei eta enplegatu beltzei ez baitzien goi mailako lanposturik eskaintzen. Epaiketan, froga estatistikoak aurkeztu zituzten Mooreren abokatuek, agerian utzirik alde handia zegoela lanpostu igoeretan gizon emakumeen artean eta gizon beltzen eta gizon zurien artean.
|
|
|
" Wild Mystic Woman" izeneko coaching pertsonaleko negozio bat sortzeko esperientziari buruz mintzo zen. Hala, bere marka sustatzeko, emakume beltzen irudiak erabili zituen soilik, eta bere gain hartu zuen dena,
|
emakume
beltz bat izaki. Egiaz, baina, Saadek aitortu zuen gehienbat emakume zuriei ematen ziela zerbitzua, ez berak hala nahita, baizik eta hala suertatu zelako.
|
|
|
Halakorik sekula ikusi gabea zen erakundean zegoenetik. Dinglek uko egin zion protestan parte hartzeari, ez baitzegoen seguru bera,
|
emakume
beltz bat, gainerako emakume zuriak bezala tratatuko ote zuten. Hori dela eta, haren nagusi zuriak errieta egin zion:
|
|
|
XIX. mendearen amaieran, bortxaketaren aurkako kanpainak antolatu eta haietan parte hartu zuten Ida B. Wells eta Fannie Barrier Williams aktibista feminista beltzek. Askoz geroago, XX. mendearen azken laurdenean, emakume zuriek bat egin zuten, azkenean, emakume beltzekin, konturatu baitziren beharrezkoa zela arazo horren aurka borrokatzea eta orobat oraindik ez zutela
|
emakume
beltzekin bat egin. Emakume beltzek arazoa lantzen mende bat zeramaten arren, testuliburu eta eztabaida feminista gehienetan emakume zurien interesa jotzen da ezinbestekotzat.
|
|
|
Oraintsuagoko beste adibide batean, #MeToo mugimenduaren inguruko artikulu eta eztabaidetan, maiz ahaztu egiten da
|
emakume
beltz batek sortu zuela ekimena, Tarana Burkek (eta ez Meryl Streepek, Alyssa Milanok eta haien jarraitzaile ospetsuek), 2006an. Eta bada jaramon gutxi egiten zaion beste kontu bat:
|
|
|
Lucier izan zen ahotsa altxatu zuten
|
emakume
beltzetariko bat. Martxa aurreko eta ondoko giroari buruzko ikerketa baten arabera, ekitaldia kritikatu zuten iritzi emaile beltzak isilaraziak izan ziren.
|
|
|
Nolanahi ere, erakunde gehienetan, aldaketa berreslea gailentzen da, tamalez:
|
emakume
beltz bat jartzen dute buru, edo" aniztasuna" zaintzeko batzorde bat sortzen dute (AIUSAk halako asko sortu zituen, zerbait egiten ari zirelako itxura eman nahian, baina egiten zen gauza bakarra zera zen: beste batzorde bat sortzen zen, baina haren emaitzak ez ziren eskuragarri egoten hilabeteak edo are urteak igaro arte).
|
|
|
Hori guztia zalantzan jarri dute, besteak beste, arrazoibide dekolonialek. Ikuspuntu horiei esker jakin dugu, adibidez, Mendebaldeko feminismoaren sortetxea dirudunen etxeak izan zirela, batez ere, eta, diskurtso on horien guztien atzetik, hizlariaren atrila garbituko zuen
|
emakume
beltz bat iritsiko zela. Feminismoan ahots asko arrazistak zirela, alegia.
|