|
2000
|
|
|
Nik dakita... Egun pare bat kanpora ginela
|
emakumea
etxean utzita, eta itzulitakoan gisa horretan aurkitu genuela. Siesta bitartean berez hil zela baizik ez zian ondorioztatuko.
|
|
2001
|
|
|
Galzorian dago nahi eta nahi ez, eta ez ideologiaz: batetik, etxe gehienetan soldata bakarra ez da nahikoa, eta nahi ez badute ere,
|
emakumeek
etxetik kanpo ere lan egin beharra dute. Gainera, aparailu berriek etxeko lana erraztu eta azkartu dute eta bestalde, gaur ez ditugu sei seme alaba izaten.
|
|
|
" Politikara oso osorik eman ziren.
|
Emakumea
etxetik plazara atera zan. Gauza au mingaiñez bederen normala izan behar lukeala esango genduke.
|
|
|
"' Etxekoandre' kontzeptuan emakumea (andrea) etxean finkatuta arkitzen da. ' Etxeko' honen ko atzizkiak,
|
emakumea
etxeari erabat lotuta arkitzen dela adierazten digu (ko atzizki) honek, lekuzko genetibo baten aurrean gerala erakusten digu, eta genetiboak (lekuzkoak ala izenezkoak) jabetasun era bat adierazten dute. Etxetikan at, emakumea ez da anderea izanen, izanen da edo eme galdu bat.
|
|
|
Etxetikan at, emakumea ez da anderea izanen, izanen da edo eme galdu bat. Ene ustean garrantzi handiko ondorioa dugu hau, alegia,
|
emakumearentzat
etxea kartzela bat dela. Kartzela urrezkoa batzutan (bere frigoa, labadora e.a. izanen ditu), bainan kartzela beti espetze".
|
|
|
Sexu beharrak asetzeko
|
emakume
etxeetara joaten dira. Hinduismoak auzi honetan ez die gizasemeei eragozpen handirik ipintzen.
|
|
|
Azkenean nabari gelditu zen
|
emakumea
etxekoek hil zutela eta gero morroiloz itxi zutela haren gela, gertakizunari bere buruaren hilketaren itxura emateko.
|
|
2002
|
|
|
izan botere eta autoritatearen buru. Botere espaziohoriek
|
emakumeak
etxekoak izatearekin, eta, batez ere, etxeko andereak izatearekin, leudeke loturik.
|
|
|
Emakumeen bidez bideratutako harremanek eta emakumeen bidez jasotakoondasunek (dotearen bitartez, adibidez) oso garrantzizkoak dirudite leinu haiekbizi zuten prozesuan, ondareak sortzean; eta, halaber, harreman sare ezberdinetansartzeko edo ohorea lortzeko. Aurrerago esan dugun bezala, Gipuzkoako leinuekbizi izan zuten prozesu hartan,
|
emakumeak
etxearen ondaretik at geratu ziren kasugehienetan. Baina honek ez du esan nahi etxearekiko funtziorik betetzen ez zutenik.
|
|
|
Horrela, baloratzerakoan, hiritarrak oro har irekiak dira emakumeek lan merkatuan parte hartzearen inguruan; ez dira
|
emakumeak
etxe eta familia esparruetara mugatzen (emakumea jada ez da amarekin lotzen), eta esparru publikoan zein etxeko esparruan euren parte hartzea positiboki baloratzen da. Era berean, ikus daiteke emakumearen rol berriak eta funtzio sozialak baikorren hartzen dituztenak, oro har, jende gazteena dela, eta berauen artean ezkerrekoak eta heziketa ertainekoak eta altukoak nabarmentzen direla.
|
|
|
Produktu mediatikoetan,
|
emakumeari
etxeko lanen rola ematen zaio maiz. Patriarkatuan lau haizetara hedatzen diren produktu kulturaletan, emakumeari bere gizonaren ondoan egotea eskatzen zaio, hari laguntzeko eta hura aupatzeko.
|
|
|
Epe horretan, familia motak ere aldatu egin dira (“izatez”, homosexualak, guraso bakarrekoak…), baita ohiko rolak ere.
|
Emakumea
etxetik atera da eta gizona etxean sartzen da etxeko betebeharrez arduratzeko. Egoera horretan, interes pertsonal eta profesional ugariek arau berriak eskatzen dituzte protagonista berrientzat, eta, batez ere, “adiskidetzearen kultura berria”.
|
|
2003
|
|
|
Ijito kulturan nola ikusten duzue
|
emakumeak
etxetik kanpo lan egitea?
|
|
|
Ez nuen etxean sartu eta arropa lisatzen nuen bitartean zurekin pentsatzen jardun nahi, burdina astunarekin nire alkandorak, bularretakoak edo gona arin eta galtza estuak, azken batean neure burua, hain bidegabeki zigortuz. Ez nuen beste behin goizean esnatu eta ohe zabalean iragan minik edo inoren ausentziarik sentitu nahi –esan eta gizona besarkatu omen zuen, nahiz eta ez zeuden
|
emakumearen
etxean, hotel hotz batean baizik, eta bezperan arrapaladan armairuetan gorde zituen bere laneko jantzien aztarnak, gabardina distiratsu eta body estu edo barruko arropa koloretsuen dirdaiak, ate zirriztuetatik suma zitezkeen oraindik.
|
|
|
Azken aldian, senarrak etxetik kanpo egunak egiten zituelako edo, gizonezkoen bisitarik ere izaten omen zuen
|
emakumeak
etxean, eta horietan egongelan ikusten omen zuten berandu arte hizketan. Auzokoek ez dakite, noski, adiskide soilak ala maitaleak ziren, etxeko egongelan hizketan berandu arte egon eta batzuetan lotara ere etxean geratzen zirela bakarrik, eta hori ere segurantzarik gabe, hasieran gizon guztiak isilka sartzen baitira maitale berrien etxeetan eta modu berean alde egiten baitute, oinutsik eta zaratarik gabe.
|
|
2004
|
|
|
Emakumientzat hala izatezan.
|
Emakumeak
etxeko lanak, etxeko gauzak eta beno, josita, oso diferentea zan, oso diferentea zan.
|
|
|
Goizean goiz jaiki naiz gaur. Hasieran ez nekien non aurkitzen nintzen, baina lasaitutakoan Sora
|
emakumearen
etxean nagoela gogoratu naiz. Altxatutakoan, komunera joan naiz eta ondoko gelan norbait hizketan zegoela iruditu zait.
|
|
2005
|
|
|
Iragarkien munduan,
|
emakumeak
etxean eta etxekoandre bezala agertzen dira, gehienetan. Publizitateak sortzen duen testuinguru lasai, oparo eta zoriontsuan, emakumeak pozik eta guztiz maiteminduta bizixoak egitea eta izarak beste inork baino zuriago izatea dira euren bizi dira, eta euren buruhauste bakarra sendiaren ongizatea da.
|
|
|
60 hamarkadatik Espainiak ezagututako aldaketa sozial eta ekonomikoek eragina izan zuten aldizkarien mezuengan.
|
Emakumeak
etxetik pixka bat ateratzeko beharrari buruz hitz egiten zen komunikabideetan; emakumeak kalera irten behar zirela etxetik kanpo gertatzen zena ezagutzeko, haizea hartzeko, etab. esaten zen. Aldizkari berri batzuk sortu ziren, hala nola, Ama, Telva, etab. eta aldizkari gehienetan, atal berriak sortu ziren:
|
|
|
Beraz, emakumeak ama eta emazte izatera mugatu behar zuten, eta besterik ez.
|
Emakumeek
etxetik kanpo lan egitea ez zen begi onez ikusten; doktore batzuek emakumeak arrazoi natural eta biologikoengatik lan egiteko gai ez zirela defendatu zuten, gizonak umeak hazi eta hezteko gaitasunik ez zuten legez. Lana ez zen osasuntsua emakumearentzat, gaixotasunak areagotzea eragiten zuen, eta testuinguru horretan, emakumeek etxetik kanpo lan egitea ekiditeko ahal izan ziren neurri legal guztiak jarri zituen indarrean erregimenak, beranduago ikusiko dugun bezala.
|
|
|
Emakumeek etxetik kanpo lan egitea ez zen begi onez ikusten; doktore batzuek emakumeak arrazoi natural eta biologikoengatik lan egiteko gai ez zirela defendatu zuten, gizonak umeak hazi eta hezteko gaitasunik ez zuten legez. Lana ez zen osasuntsua emakumearentzat, gaixotasunak areagotzea eragiten zuen, eta testuinguru horretan,
|
emakumeek
etxetik kanpo lan egitea ekiditeko ahal izan ziren neurri legal guztiak jarri zituen indarrean erregimenak, beranduago ikusiko dugun bezala.
|
|
|
1938ko martxoaren 9ko Lanaren Foruaren(, librar a la mujer casada del taller y de la fábrica?) eta 1945eko uztailaren 17ko Espainiarren Foruaren(, la familia tiene derechos y deberes anteriores y superiores a toda ley humana positiva?) artean, Francoren erregimenak seme alaba gehiago edukitzea bultzatzeko eta
|
emakumeek
etxetik kanpo lan egitea ekiditeko 30 neurri juridiko inguru hartu zituen. Horietako batzuk finantza neurriak izan ziren, eta beste batzuk, neurri errepresiboak.
|
|
|
Garapen Planak argi utzi zuen emakume langileen kopurua handitzeko beharra zegoela. Horrela, haurtzaindegiak eta zahar etxeak eraikitzeko planak ugaritu ziren, helburua
|
emakumeak
etxetik kanpo lan egin ahal izatea zelarik.
|
|
|
Baina,
|
emakumea
etxeko kontuetara mugatu behar zela, gizonen menpe zegoela (hasieran, bere aitaren menpe, eta ondoren, senarraren menpe), etxetik at lanik egin behar ez zuela eta bizimodu publikoan parte hartu behar ez zuela defendatzen zuen diskurtso horrek, tradizionalismo katolikoaren eraginaz gain, oinarri biologista argia zuen. Gizon eta emakumeen arteko ezberdintasun biologikoak zirela eta, emakumeak amatasunera mugatu behar ziren, eta testuinguru horretan, alor ekonomiko, sozial eta juridikoan diskriminaturik egotea justifikatzen zuten.
|
|
|
Edonola, esan beharra dago ondorengo dekretuen bidez, lorpenak egon zirela: ...iziala ikasi ahal izan zuten, lan berdinarengatik soldata berdina kobratzen hasi ziren, ezkondutako emakumeak lan egiten segi zezakeen nahi bazuen edo bere kontratuari amaiera eman diru kopuru jakin bat ordainduz, haurdun zegoen emakumeak baja har zezakeen 1 urte arteko iraupenarekin, aitak ezin zituen seme alabak adopzioan eman amaren baimenik gabe, adinez nagusiak eta 25 urtetik beherakoak ziren
|
emakumeek
etxea utz zezaketen gurasoen baimenik gabe, senar lizentzia desagertu zen, emakumeak ez zuen bere nazionalitatea galtzen ezkontzerakoan, merkataritzan jardun zitekeen, ez zuen senarraren baimenik behar ondasun eta herentziekin nahi zuena egiteko, etab.
|
|
2006
|
|
|
Moralek dioskunez, industrializazioaren ondorioz emandako zatiketak gizonak fabriketara, lanera;
|
emakumeak
etxean, umeak zaintzen zerikusi handia eduki du horrekin. " Seme alabek amarekin ematen zutenez denbora gehien, mutilak gehiegi' emakumetuko' ote ziren beldurra zabaldu zen, eta orduantxe hasi zen kirola gaur ezagutzen dugun bezala antolatzen, haiek' gizontzeko'".
|
|
|
Gurasotasuna atzeratzen duten bikoteek heziketa maila altuagoa, sarreraekonomiko altuagoak, lanean prestigio handiagoa, eta haurdunaldia planifikatzekoprobabilitate handiagoak izaten dituzte, gazteagoek baino (Baldwin eta Nord, 1984; Daniels eta Weingarten, 1982; Rindfuss, Morgan eta Swicegood, 1988). Bestetik,
|
emakumeek
etxeko lanetan ardura gehiago hartzen jarraitzen duten arren, gurasotasunera beranduago iristen diren bikoteen kasuan, laneko arduren banaketaberdintsuagoa gertatzen da (Coltrane, 1990; Daniels eta Weingarten, 1982).
|
|
|
Gero, dio," bizitzaren zurrunbiloak beste hainbat lekutara eraman ninduen, eta bost umeren ardura duenak ez du ametsetan egiteko denbora gehiegirik hartzen". Hala ere, erabaki sendoa harturik zegoela dio, euskaldun
|
emakumeentzat
etxe inguruko lorategiak zaintzeko eskuliburu bat egiteko. Gaztaroan ikasitakotik eta hainbat liburutan bildutako istorioetatik hasia zuela egiten eskuliburu horretako sarbidea, eta Jainkoa lagun liburu eder bat argitaratuko zuela noizbait.
|
|
|
Pentsatu nuen beharbada
|
emakumeak
etxea pasatzerakoan ateratako hotsak entzun izango zituela. Atea zabaldu nuen.
|
|
|
Emakumeen artean ere ezaugarri hau azpimarratzen da, eta hori oso esanguratsua da; batez ere, alderaketa eragin eta kontuan hartzen badugu demokraziaren garai klasikoan adingabeko
|
emakumeak
etxean zokoratuta nahi zirela120: Nausikaak ez du inoiz ere huts egiten bere iritzi zuzenetan, edo Penelope beti da ezin zuhur eta zorrotzagoa121.
|
|
2007
|
|
|
Goragoko kategorietan, gainera, bizarra mozteko hortzak, dutxako txanoak edo albornoceak sartzen ziren. Hala ere, gaur egungo joerek produktu horiek guztiak eskatzen dituzte gela guztietan, baita emakumezkoentzako espezifikoak diren beste batzuk ere, hala nola makillajea kentzeko esneak, kosmetikoak, lurrinak, ezpainetakoak, konpresak…
|
Emakumeek
etxetik aldapetara joan behar ez duten guztia. Espainian, merkatu horretako hotel aitzindariak Bilboko Abba Parkea, Bartzelonako Marina Hotela eta Madrilgo Vincci Soho dira, besteak beste.
|
|
|
Areagotu egin dira
|
emakumeen arteko
etxeko istripuak
|
|
|
Cacique rona eta Coca Cola nahasten ari ziren edalontzi handietan. Igor hil zenean zaintzen ari zen
|
emakumearen
etxeko balkoitxoa ere ikusi zuen plazako bazter batean, usoen eremu. Amaia aurrean zuen, zutik, berari begira.
|
|
|
Gero pantailatik gertuago eseri zen, ñabardurarik ez galtzeko. Kamera jada ez zegoen
|
emakumearen
etxean. Helikoptero batetik irudiak hartzen ari zen.
|
|
2008
|
|
|
Gizonezkoak hiru edo lau, bakoitza bere kabuz.
|
Emakumeak
etxetik ateratzeko eta lagunekin ondo pasatzeko irrikaz zeuden. Gizonek uste zuten ariketa fisikoa ume jolasa zela eta nekez hurbiltzen ziren kiroldegira.
|
|
|
Berak bere liburutegian erreskadan jarritako idazlearen liburuak erakutsiko zizkidan, irakurtzearen poderioz maiztuak, eta ez dakit zenbatgarren aldiz saiatuko nintzaion ni ez nintzela idazlea esaten. Baina alferrik izango zen honezkero, gauzak pixka bat atontzen arituko baitzen egongelan, zeregin askorekin bizi diren
|
emakumeen
etxeetan beti baitago halako desgobernu atsegin bat: zetazko galtzerdiak alfonbraren gainean, gona bat eta kolore biziko bragak aulki baten gainean.
|
|
|
Bikotea liskarrean ari zen. Ni ikusita, gizonak
|
emakumeari
etxeko giltzak kendu zizkion eta alde egin zuen.
|
|
|
Ez nuke adierazi gabe utzi nahi, hala ere, datu hauek interpretatzean sortu zaidan kezka bat: zenbait lan soziolinguistikotan adierazi den bezala, gaur adinekoak diren
|
emakumeak
etxetik irten gabe egon direlako eta gizonek kanpotarrekin harreman handiagoa izan dutelako, behintzat, zail da generoari dagokion banaketarik topatzen. Izan ere, belaunaldi hau ez da etxean egondako belaunaldi bat:
|
|
|
Immigrazioa gertatzen denean, bi taldeko
|
emakumeak
etxeak mantentzeaz arduratzen dira jatorrizko gizartean, baina gauzak aldatzen dira jomuga den herrialdera ailegatzen direnean. Latinoamerikan, emakumearen rola ezinbestekoa da eta leku-aldaketarekin garrantzi hori mantendu edota areagotzen da.
|
|
|
Eta emakumearen askapena. Gizonen faltan, familia askotan
|
emakumeak
etxetik kanpo lan egiten hasi ziren. Askatasun ekonomikoak bizimodua ere aldarazi zien.
|
|
|
|
Emakumea
etxeko lurrean etzanda aurkitu zuten ertzainek, eta korderik gabe zegoela eta arnasa hartzeko arazoak zeuzkala ohartu ziren. Horrez gainera, jasotako kolpeen ondorioz, aurpegia puzturik eta ubelduz beterik zuela eta gorputzean ere kolpeen eta urratuen arrastoak zituela adierazi dute.
|
|
2009
|
|
|
J. Martirena.
|
Emakumea
etxean eta kanpora begirako alorretan ikusezina izan da. Ikusarazteko lana oso garrantzitsua dela deritzot.
|
|
|
|
Emakumea
etxean eta gizona lanera ateratzen zen garaiak atzean geratu dira. Emakumeek lan mundura salto egitea lorpen garrantzitsua izan da berdintasunaren izenean, baina bidea arantzaz betea dago eta familia eta lanaren uztartzeak hainbat kezka eta arazo sortzen ditu egun:
|
|
|
Larriak iruditzen zaizkit bateratzeak emakume langileei ekartzen dizkien ondorioak. Bigarren edo hirugarren haurra edukita,
|
emakumea
etxean geratzen da betiko. Haurrak zaintzeko eskatutako eszedentzien azken datuak eskuan (2007koak dira), horietako %94, 8 emakumeak dira.
|
|
|
soldadu batek esan zuen 100 bat metrora bakarrik zihoan adineko emakume palestinar bat tiroz hiltzeko agindua eman ziola komandanteak. Minutu batzuk lehenago
|
emakumeari
etxea kendu zioten. Beste batek esan zuen etxerik etxeko miaketak egiten zituztenean, atea bota eta barrukoei tiro egiten zietela.
|
|
|
Ustez oihuka zegoen
|
emakumearen
etxera sartzen saiatu dira, baina emakumeak ez zien utzi nahi. Azkenean sartu dira eta begi bat ubelduta zuela ikusi dute.
|
|
|
Azkenean sartu dira eta begi bat ubelduta zuela ikusi dute.
|
Emakumeak
etxean bakarrik zegoela esan die baina gela baten 29 urteko gizon bat aurkitu dute eta atxilotu egin dute. Biktimaren senarra da.
|
|
|
Emazte turkiar batek, bere mahats laborantza ezagutzera gonbidatuko du Etcheverria eta
|
emakumearen
etxeko terrazatik ikusten den meskita bat bisitatu eta barrutik garbitzeko aukera ere emango diote aurkezleari. Imamek bakar bakarrik garbitu ditzakete meskitak eta beraz, pribilegio handia izango du Jokinek.
|
|
|
Politikoak, sozialak, erlijiosoak edota sindikalak.. Gurasoen lana ez errazagoa Javier Elzoren ustez eta horretan eragin handia du gizon eta emakumeen arteko desberdintasunak.
|
Emakumea
etxetik atera da baina gizona ez da sartu, gaineratu du soziologoak. Desberdinak gara gizon eta emakumeak.
|
|
|
Gandiagak Jainkoa gauzetan ikusi badu (edo gauzen jainkozkotasuna), aipatu ditugun lore eta izarretan baino ageriago eguzkian eta suan ikusi du, eta bion presentzian gizon emakumearen bizian. H. d., gizon
|
emakumearen
etxeko, familiako bizian oroz gain.
|
|
|
Victoria, Victoria! Orain, dena argitu denean,
|
emakumeak
etxetik bota duenean, bere semea ikustea erabat murriztu dionean eta lagun gehienak Josebaren kontra jarri dituenean, Victoria Vic bihurtu da, Vicky kasu mingarrienetan, magiaren poderioz. Ezin dut ulertu laguntasun kutsu hori.
|
|
|
Kronika egiteko, etxetik atera behar izan du kazetariak. Ezin du bere telefonoa erabili, inhibitzaileak daudelako inguruan, eta
|
emakumeak
etxeko telefono finkoa eskaini badie ere, konexioak egiteko, ez da ausartu etxe horretatik euskaraz hitz egiten. Etxean, Silvio Rodríguezen diskoak daudela ikusi du, eta pentsatu du, menturaz, emakumea ez dela PPkoa izango, baina euskaraz hitz egin behar duela pentsatze hutsak, goiz hartan, Madrilen, 2004ko martxoaren 11n, goizeko bederatziak eta hogei hor nonbait, amorrua eman dio.
|
|
|
Arrisku bakarra zela preso geratzea Rennes-en edo Pétite Rouquete n [Frantziako presondegi famatuak], gerraren bukaeraren zain. Gizona sasian gordetzen zen,
|
emakumeak
etxean jarraitzen zuen bitartean, eta batzuetan haren tokia hartu eta bere burua salatzen zuen?. Marie Claude Vaillant Couturier deportatuak ere horixe azpimarratu zuen 1946an Nuremberg-eko prozesuan, kontzentrazio eremuetara bidalitakoen lekukotasuna eman zuenean.
|
|
|
Harreman ereduak:
|
emakumeek
etxean garatzen dituzten harreman ereduakafektibitateagatik ezaugarritzen dira. Gertutasuna, goxotasuna eta lotura estuak dira nagusi.
|
|
|
Bitartean, emozioak, emakumezkoa bezain ahaztuak, bigarren maila batean geratuko dira.Baina XX. mendearen erdialdetik aurrera ikuspuntu soziala eta zientifikoa aldatuzituzten hainbat gertaera jazo ziren. Lehen eta Bigarren Mundu Gerra bitarteangizonezkoen lanpostuak okupatu zituzten
|
emakumeak
etxera itzultzera gonbidatuzituzten guda amaitu ostean. Gertaera horrek, mugimendu feministak bultzatuzituen eta 60ko hamarkadatik aurrera gogor jotzen hasi ziren.
|
|
|
berdintasunaren aldeko jarreretan eragindakoaldaketak (Spence eta Hahn, 1997), emakume mota azpitaldeetan sumatzen dira (e.b. emakume karreraduna), ez emakumeei, emakumeak talde gisa hartuta, buruzko estereotipo orokorrean. Horrela, gaitasun dimentsioan preskripzioa ahulduta gerta daiteke,
|
emakumeek
etxetik kanpo lan egitea espero daitekeen aldetik.Atsegintasun dimentsioan, berriz, preskripzioa sendoa da, emakumeak etxeanzaintzaileak izatea espero delako. Beraz, emakumeei dagokienez, aldaketa sozialekez du eragin emakumeekiko estereotipo orokorrean, emakumeen azpiestereotipoakerabiltzean ezarri da, ordea, emakume tradizionala vs ez tradizionala dimentsioriknagusia izanda.
|
|
|
Immigrazioa azaltzen denean, bi taldeko
|
emakumeak
etxeak mantetzeaz arduratzen dira jatorrizko gizartean, baina gauzak aldatzen dira helmugako herrialderaailegatzen direnean. Latinoamerikan, emakumearen rola ezinbestekoa da, etalekualdaketarekin garrantzi hori mantendu edota areagotzen da.
|
|
|
«Aukera gehiago dituzte kalean gehiago egoten direlako.
|
Emakumea
etxean gehiagogeratzen da. Agian gogoa duelako[...] Zer nahi duzu esatea?... ni lanetik ateratzennaizenean... nere ilusio bakarra etxera joan eta telebista ikusteko sofan etzatea da, kaxa tuntuna., eta berdin dit.
|
|
|
Emakumeen lan munduratzea bultzatzen duten arrazoi horiek «iraultza isila»delakoa sortu zuten XX. mendean, batez ere, mende horren bigarren erdialdean.Hau da, emakumea lan merkatuan sartzea. Gertaera horrekin, pentsa liteke etxekoandrearen irudia desagertuko dela, baina, Espainiako estatuko datuetan oinarrituz (Larrañaga eta Echevarria, 2004), egun, bost milioi
|
emakume
etxeko zereginetan aritzen dira. Ildo horretatik, Freixas en (1997) arabera, etxeko bizitza emakumearentzat babesgune bat dela dioen ideiaren aurka, haien etxetik kanpo lanegitea, hau da, emaztea, ama eta etxekoandre rolez gain, langile rola izatea, biziasebetetzearen maila altuagoarekin lotzen da.
|
|
|
Zehazki, oso denbora gutxi ematen da asteko menua planifikatzen, erosketak antolatzen eta plater landuagoak prestatzen, “etxeko salerosle, osasuntsu eta elikagarriagoak” direlakoan. Hainbat arrazoik eragin dute hori guztia, baina, agian,
|
emakumeak
etxetik kanpo lan egiteak izan du pisurik handiena. Bera arduratzen bazen etxeko lanez, lan egoera berriaren ondoren ez du hainbeste denborarik plater landuak eta etxekoak prestatzeko.
|
|
|
Krisia orokorra den garai honetan, langabezia goiti doa etengabe. Alde horretatik, badirudi haurrak eta xaharrak zaintzeko asti gehiago dagoela, baina Marisol Tabernak «berriz ere
|
emakumea
etxean gelditzeko arrisku haundia» ikusten du. «Ez dut gaizki ikusten pertsona bat etxean gelditzea eta denbora familiari dedikatzea, beti ere, norberarentzat astia hartuta.
|
|
|
Izan ere, 200 metroko urruntze agindu hori urratzeko baimena izango du gizonak, senar emazte ohien haurra, 8 urtekoa, eramatera doanean. Hartara,
|
emakumearen
etxean bertan ere sartzeko aukera izango lukeela salatu du Clara Campoamor elkarteak.
|
|
|
Baina azken aldian drogatuta bizi garela ematen du, ibuprofenoaren erreinuan pozik, lasai, bare. Ez ditugu munduaren gaixotasunak ikusi nahi, ez dugu zorigaitzik sentitu nahi, egunkariaren orria azkar pasatzen dugu ume palestinarren gorpu odoltsuekin topo egiten dugunean, ez dugu senarrak eraildako
|
emakumeari
etxea kartzela nola bihurtu zitzaion jakin nahi, ez dugu langabezian geratu denaren etsipena sentitu nahi... Zertarako, horrek guztiak baino ez dakar eta.
|
|
|
Haien ustez, krisiari aurre egiteko gobernuak hartzen ari diren neurriak gizonak nagusi diren sektoreetara bideratuta daude, batez ere autogintzara eta eraikuntzara. Gainera, langabeziak gora eginez gero,
|
emakumeak
etxeko lanetara eta menpeko pertsonen zaintzara mugatuko diren beldur dira.
|
|
|
Bilgune Feministak gogor kritikatu du, halaber, Emakundek gaurko egunaren harira egin duen kanpaina. Kanpaina horren bidez,
|
emakumeak
etxeko lanak egiteari utziz gero, greban jarriz gero zer gertatuko litzatekeen galdetzen du Emakundek. Gai garrantzitsua izanda ere, Emakunde ez da inolako lanik egiten ari emakumeok pairatzen ditugun lanaldi bikoitz, eta batzuetan hirukoitzak, agertzeko.
|
|
|
jo, labanaz ziztatu eta bortxatu egin zuen.
|
Emakumeak
etxetik alde egin zuen, eta asteazkenean bere gauzen bila itzuli zenean, han topatu zuen ustezko erasotzailea. Berriro ere kolpeak eta sexu erasoak jasan zituen; gainera, gizona andrea itotzen saiatu zela, etxetik irtetea galarazi ziola eta hiltzeko mehatxuak egin zizkiola jakinarazi du Ertzaintzak.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak berri eman duenez, Bilboko Basurtu auzoan gertatu zen erasoa.
|
Emakumea
etxera zetorren autoan, eta garajean sartu zenean bi gizon azaldu zitzaizkion gainera. Mehatxupean, autora sartzeko agindu zioten.
|
|
|
Astelehenean, 15:30 aldera, Ertzaintzak emakume baten deia jaso zuen, bikotekide ohiak iraindu eta jo egin zuela eta.
|
Emakumearen
etxera joan, eta alde batean ubeldu bat eta besoetan urratuak zituela ikusi zuten. Atxilotuak, gainera, urruntze agindua zuela adierazi zion biktimak Ertzaintzari.
|
|
|
Algorta aldeko egitasmorako, diru laguntza eskatu dio Espainiako Gobernuari Getxoko Udalak. Iñaki Urkiza Ezker Batuko zinegotziaren arabera, baina,
|
Emakumeen
Etxea eta nagusien etxea joan lirateke bertan.
|
|
|
Algortan
|
Emakumeen
Etxea jartzeko egitasmoa" zapuztea" egotzi dio Udalari Getxoko Ezker Batuak
|
|
|
Hori egiteko, Espainiako Gobernuari eskatuko dio diru laguntza tokiko erakundeak. Astearteko agerraldian, Algortako Nagusien Etxea handitu eta
|
Emakumeen
Etxea jartzeko proiektuak" zapuztea" egotzi zien udal agintariei Urkizak. Urgulleko eraikinaren lehenengo eta bigarren pisuan joan lirateke horiek.
|
|
|
Esaterako, Aiboako metro geltoki inguruan igogailuak jartzeko egitasmoan," goiko aldea ahaztuta utzi" dutela kritikatu zuen Getxoko Ezker Batuko bozeramaileak; udaletxera, ogasunera, udal egoitzara edota osasun etxera heltzekoak, alegia. Gizarte Zerbitzuak Urgullera aldatzeko erabakiari dagokionez," Foru kalean soberan daudela uste dute eta bertatik kendu nahi dituzte, horretarako
|
Emakumeen
Etxea eta Algortako Nagusien Etxea handitzeko lanak zapuzten badituzte ere. Beste sailen bat jarri nahi izango dute Foru kalean", kritikatu zuen alderdi federalistaren zinegotziak.
|
|
|
Beste sailen bat jarri nahi izango dute Foru kalean", kritikatu zuen alderdi federalistaren zinegotziak. Azkenik, Urgull kaleko eraikinaren bigarren pisuan
|
Emakumeen
Etxea jartzea" Landa alkatearekin berarekin hitzartuta" zeukala aipatu zuen Urkizak. " Politika sektorialetarako lokalik ez dutela nahi diote orain.
|
|
|
Bidean, gaztaroko neska laguna topatuko du. Ez dute elkar ikusi azken hamabost urteetan, baina
|
emakumeak
etxera gonbidatuko du. Baiona (CGR).
|
|
|
Bidean, gaztaroko neska laguna topatuko du. Ez dute elkar ikusi azken hamabost urteetan, baina
|
emakumeak
etxera gonbidatuko du. Baiona (CGR).
|
|
|
Izan ere, Aranoko emakume bati bihotzekoak eman zion eta familiak abisua eman zuenetik ordu eta laurdenera artatu zuten osasun zerbitzuek. Nahiz eta
|
emakumearen
etxetik Hernani gertuago zegoen, Leitzako larrialdi zerbitzuek artatu zuten. Emakumea hil egin zen eta Osasun Departamentuak bat bateko heriotza izan zela adierazi zuen, baina, BERRIAk jakin duenez, osasun zerbitzukoak emakumezkoa suspertzen saiatu ziren.
|
|
|
Jakina da eredu horretan, normalean, eginbeharrak zorrotz banatu direla genero ikuspegitik.
|
Emakumeak
etxean, jardun pribatu produktibo ez aitortuan, bizitzaren (bir) sortze afektibo isilean. Gizonak kalean, eremu publiko produktibo erabat aitortuan, bizitzaren (bir) sortze material ozenean.
|
|
2010
|
|
|
Gizonezkoa bere hiru semeak ikustera joan zen, baina bikotekide ohiak laguntza eskatu eta honek ukatu zionean,
|
emakumeak
etxetik bota zuen eta gizonak, orduan, ukabilkada eman zion buruan.
|
|
|
Ondarroan, gertakaria larunbat goizaldean jazo zen baita ere. Ertzaintzak gizon bat atxilotu zuen, bikotekide ohiari erasotzea eta herio mehatxuak behin eta berriz egitea leporatuta; gainera, gizonak
|
emakumearen
etxeko atea kolpeka hautsi zuen. Biktima lagun batzuekin taberna batean zegoenean hasi omen zen gizonezkoa hura iraintzen.
|
|
|
Beste lankide batzuekin laneko afari batean izan ostean, gizonak
|
emakumeari
etxera eramango zuela esan zion. Bikote ohiak seme bat zuen.
|
|
|
esan zion amak doña Primiri;. Baina Serapio etxean zain izango dut, eta?? erantzun zion honek;. Ama Birjinak hitzordu bat jarri badigu hemen, Serapio eta Nazario guztiek itxaron dute, ez zaizu iruditzen???, moztu zuen amak; azkenean, doña Primik amore eman, bi
|
emakumeek
etxekoei abisatu, eta, nola bide ertzeko ostatua beteta baitzegoen, doña Primik aldameneko herrira bidali zuen txoferra, ostatu bila, gu hantxe gelditzen ginela, irrikatzen genuèn mementoa, orduen ordu erabakigarria?
|
|
|
Gertaera igandean goizeko 5:30ean jazo zen, Ertzaintzak emakume bat bere senitarteko batek sexu erasoa egin ziola jakin zuenean. Ertzaintzak jasotako testigantzen arabera, atzemandako gizonak
|
emakumea
etxera autoz eramateko borondatea agertu zuen. Aiaralderantz zihoazela, ordea, trafiko gutxiko gune batean geratu zuen kotxea eta koinata bortxatu zuen.
|
|
|
Gertaera igandean goizeko 5:30ean jazo zen, Ertzaintzak emakume bat bere senitarteko batek sexu erasoa egin ziola jakin zuenean. Ertzaintzak jasotako testigantzen arabera, atzemandako gizonak
|
emakumea
etxera autoz eramateko borondatea agertu zuen. Aiaralderantz zihoazela, ordea, trafiko gutxiko gune batean geratu zuen kotxea eta koinata bortxatu zuen.
|
|
|
“Herri aginteek pertsonen eta taldeen berdintasunerako baldintzak sustatzeko eta hori lortzeko oztopoak ezabatzeko betebeharra dute, berdintasun hori benetan eta modu eraginkorrean gauzatu dadin”.Manifestuan roletan aldaketa handiak ari direla gertatzen adierazi zuten, merkatuan duten partaidetza, erabakiak hartzeko eremuetan sarbide handiagoa… “Aldaketa hauek ez lirateke posible izango mugimendu feministen funtsezko ekarpenik gabe, ezta anonimatuan lan egiten duten emakume horien ahaleginik gabe”. Datuei erreperatuaz, gizartean hierarkizazioa dagoela adierazi zuten, oraindik orain, “gizonezkoei eremu publikoaren ardura eta
|
emakumeei
etxeko eremuaren ardura izendatzen baitzaie”. “Emakume askok, bereizkeria ugari jasaten dituzte, sexuaren ziozkoa, arraza, jatorri etniko, hizkuntza, adina, ezintasuna, ondarea, orientazio sexuala eta beste hainbat faktore direla eta”.
|
|
|
Jatetxetik irtendakoan, gauerdia pasata,
|
emakumearen
etxera joan ziren biak. Emakumearen esanetan, dirua itzuli nahi zion bertan, segurtasunagatik kalean egitea ez zelako gomendagarria.
|
|
|
Fenomeno honen arrazoiak, besteak beste,
|
emakumeek
etxetik kanpo lan egitean, edota
|
|
|
|
Emakumea
etxean sartu zaionetik berriz aldegin arte zenbat denbora igaro den kalkulatzen saiatu da Julen: ordu erdi bat izango dela egin du bere artean, baina ordutan tentsioan egon izanaren sentipena eragin diola, egun osoko lan astunak baino abailduago utzi duela kafe ordu isil horrek.
|
|
|
ordu arteko agerketak gauez izan zirela, eta gau hartan ere —bidenteak anai arrebak zirela ere esan zigun: ...ila eta hamaika urteko neska— umeen beste erakustaldi bat izango zela;" Hemen gelditu dugu, ezta?" esan zion amak doña Primiri;" Baina Serapio etxean zain izango dut, eta..." erantzun zion honek;" Ama Birjinak hitzordu bat jarri badigu hemen, Serapio eta Nazario guztiek itxaron dute, ez zaizu iruditzen...?", moztu zuen amak; azkenean, doña Primik amore eman, bi
|
emakumeek
etxekoei abisatu... eta, nola bide ertzeko ostatua beteta baitzegoen, doña Primik aldameneko herrira bidali zuen txoferra, ostatu bila, gu hantxe gelditzen ginela, irrikatzen genuèn mementoa —orduen ordu erabakigarria— iritsi zen arte.
|
|
|
Galderak gogora ekarri zidan txiste matxistaren bukaera zakarra (emakume baten aluan) eta zehaztasun handiz ikusi nuen nire burua, biluzik, Txaroren etxean, baina nazka edota lotsa sentitu ordez hara non askatasun sentsazioa ekarri zidan Txaro eta bion narru gorrien oroitzapenak, erabateko konbentzimenduz sentitu bainuen noizbait itzuliko nintzela
|
emakumearen
etxera.
|
|
|
23:30 inguruan
|
emakumeak
etxetik alde egitea lortu zuen, baina ezin izan zuen alaba eraman. Hurrengo egunean telefonoz deitu, eta alaba itzultzeko eskatu zion gizonari.
|
|
2011
|
|
|
Ertzaintzak 37 urteko gizon bat atxilotu zuen atzo Bilbon, urruntze agindua apurtu eta bikotekide ohiari sabelean labana sartzea egotzita. Ertzaintzak emandako datuen arabera, goizeko seiak aldera izan zen erasoa,
|
emakumearen
etxean, Getxon (Bilbo). Antza, gizonak etxe horretako giltzak zituen.
|
|
|
Zenbakiei begiratzeaz gain, hiriaren erabakigune politiko, ekonomiko, sozial edo mediatikoetara begiratzen badugu euskarak ez du sarbiderik bertan. Eta
|
emakumeari
etxean, familian, baloreen transmisioan, finean, pribatutasunean espazialki asignazio batzuk egiten zaizkion bezala, euskarari ere, asignazio sinboliko (identitate/ ideolojia politikoaren markadorea, jaiak, familia, sentimenduak) eta funtzionalaz gain (hezkuntza, umeak, eusEuskarari ere, asignazio sinboliko
|
|
|
–Oilagorretara horiek? Neskatan joaten ditun horiek, zera!?; beste batzuetan ama, artean umea nintzen baina ondo gogoan daukat, koinatuak auzoko ez dakit zein
|
emakumeri
etxera bisita larregi egiten ez ote zion-eta haserre. Ondo gogoan daukat zeren, ama behinik behin, beste guztiak ez bezalako errespetuaz mintzatzen baitzen normalean osabaz, ez zuen hain erraz onartzen txantxetako jarduna hari zegokionean.
|
|
|
Inguratutako piztia bat bezala sentitu da batzuetan, ikerlariak atzetik dituela. Arrisku handiak hartu ditu
|
emakumearen
etxeko giltzaren kopia egiten eta ez zuen nahi inolaz ere etxe barruan atzeman zezaten, jarraitu nuen, eta idatzita neraman testura itzuli nintzen berriro.
|
|
|
Garbi dago ez dela ohiko lapurreta ahalegin bat, ezta bere burua hiltzeko saiakera bat ere. Seguru asko zerbaiten bila sartu da idazlea
|
emakumearen
etxean, baina honek ez du salaketarik jarri nahi izan. Alderantziz, biharamunean bertan bisitan joango zaio ospitalera, jarraitu nuen nik.
|
|
|
Familia erditradizionala.
|
Emakumeak
etxetik kanpo egiten du lan, baina familia tradizionalean zuen zereginari eusten dio.
|
|
|
Aurretiko informazioak. Badakigu oso familia giro gatazkatsu batetik datorrela Vanesa, eta haren ama behin baino gehiagotan sartu dutela tratu txarrak jasan dituzten
|
emakumeen
etxe batean.
|
|
|
Beldur barik! topaketak Donostiako
|
Emakumearen
Etxean.
|
|
|
Ez dakit ulertu zidan hitzez esan ez niona: bera ez zen sekula izan nire apartamentuan, eta nekez biltzen dut nik, orduan neke gehiagoz gaur baino,
|
emakumeak
etxera gonbidatzeko kemenik.
|
|
|
Zergatia, ez da asmatzen zaila.
|
Emakumea
etxean zen bitartean, zu, urruti. Izen onak izan hobea behar du.
|