|
2000
|
|
|
Orduan ere plazan kantatzen zen, baina tabernan eta sagardotegian egiten zuen bertsolariak graziarik gehiena. Plazan esaten ez ziren gauza batzuk esango ziren tabernan akaso, behar bada lasaitasun gehiago izango zen, umerik ere ez zen egongo,
|
emakumerik
ere ez eta bertsolaria tabernan nahi izaten zen. Entzuleak eskatu egiten zion bertsolariari gauez luze jarduteko.
|
|
|
Izan ere, miresle asko izan zituen JFK k, zela bere gaztetasunagatik, bigarren mundu gerran agertutako ausardiagatik, antikomunista amorratua izateagatik, estatubatuarrek maite duten famili irudia bere bakezaletasuna bezain ondo saltzen jakin zuelako, zeukan erakarpen magnetikoagatik, edota politiko baten arrakastan telebistak izan dezakeen eraginaz ohartzen aintzindarietakoa izan zelako. Baina jende arrunta bereganatzeaz gain, Ava Gardner edota Marlene Dietrich bezalako
|
emakumeak
ere konkistatu zituela... Marilyn Monroeren heriotzarena ez aipatzeagatik.
|
|
|
Arrosa gorri batzuek apaintzen zituzten aldarea eta aldare inguruko paretak, eta haien lurrina argizari zein intsentsuarenarekin nahasten zen, usain lodi baten osatzeko, zeinak baitzirudien ezen aditu ez ezik ukitu ere egin zitekeela, hain baitzen hertsia eta astuna; eta hain zen sarkorra, bertzalde, non burmuinetako zokorik zokoenetaraino barneratzen baitzen, zentzuaren eta adimenduaren kasik zorabiatzeraino. Eta jaun inkisidoreak, apez laguntzaileek eta eliz mutilek jantzirik elegantenak erakusten zituzten, baita eliztarretarik anitz gizon eta
|
emakumek
ere, zirimoniaren handitasunaren osagarri. Guztia baitzen han handia eta arrandia, eta guztiak baitzuen jaiaren eta festaren kutsua, Egiaren Egun Egiazkoan.
|
|
2001
|
|
|
Nahiko aldrebesak dira, bai. Eta agertzen diren
|
emakumeak
ere beharbada nahiko eskematikoak dira. Uste dut ez dudala pertsonaien psikologia gehiegi egiten, batez ere miserien azterketa bat dela nirea.
|
|
|
Euren artean badago Islamaz paso egiten duenik, eta horregatik ez die inork ezer esaten.
|
Emakumeak
ere nahiko bereziak dira, aljeriar eta marokoarrekin konparatuta. Hemengo etxeko andreen parekoak dira nolabait:
|
|
|
Izan ere, nobelan aipatzen diren arazoak (arrazakeria, matxismoa, birjintasunaren inguruko usteak,...) edo abortoaren inguruko auzia, tamalez, oso gaurkoak ditugu. 60 hamarkadetan feministen aldarrikapen nagusietakoa bihurtu zen aborto eskubideak (gogoratu beste 342 emakumerekin batera De Beauvoirrek 1971n kaleratutako manifestu aitormena... edo 1972an Bobigny-n Gisèle Halimi(!) abokatu ospetsuak defendatutako kasua) gaur egungo
|
emakumeen artean
ere eztabaida puntu garrantzizkoa izaten jarraitzen du. Diogunaren adibide gisara hortxe dauzkagu berriki New York en UNOren egoitzan egin den bilkuran abortoaren inguruko desadostasunek eragindako zeresanak.
|
|
2002
|
|
|
Gizarte estamental eta korporatibo batean, gizabanakoen posizioa eta haienpribilegio eta betebeharrak, bere indibidualtasunaren baitan baino gehiago, taldearekiko definitzen ziren.
|
Emakumeek
ere etxeko partaide modura eta taldeareninteresen arabera ikusten zuten definiturik beren tokia etxearen barne gobernuaneta hierarkian. Zentzu honetan, badirudi, generoa, gizonezkoa ala emakumezkoaizatea?
|
|
2003
|
|
|
|
Emakumearekiko
ere errespetu handia dugu. Nahiz eta emakumeak beti nahi izaten duen gu izatea etxeko aurpegi publikoa, emakumeak guretzat oso paper garrantzitsua egiten du etxean.
|
|
|
Elhuyar taldea lehen lehenik: Luis Mari Bandres, Iñaki Azkune eta Mikel Zalbide; Koldo Martinez nafarra, Iñaki Azkoaga eta Patxi Letamendi, beste askoren artean34 Gizonezkoen izenak dira, baina ezin ahaztu lan isil eta, era berean, garrantzitsuenetan zenbait
|
emakume
ere erabili zirela 1976an, adibidez, Beatriz Petralanda, Begoña Urkiaga eta Irene Goikolea, besteak beste, UEUrentzako dirua biltzen ibili ziren.
|
|
|
Horrek zenbait sintoma eragiten ditu, batzuetan hilabeteak irauten dutenak, eta zenbait ondorio dakartza, hala nola hezur masa gutxitzea. Testosterona da gizonezkoen hormona nagusia, baina
|
emakumeek
ere gutxiago dute beren organismoan. Bi sexuetan, testosteronak sexu goseari eusten dio.
|
|
|
Prentsaurrekoan, erakundeko koordinatzaile nazionalak, María del Carmen Gonzálezek, adierazi zuen 1997an, azken datu ofizialak eman ziren egunean, 250.000 pertsonari eragiten zietela arazo horiek, eta orain uste dute kopuru hori boskoiztu egin dela, eta are gehiago, diagnostikatu eta aitortu gabeko kasuak direla eta. Gainera, biztanleria marjina handiagoari eragiten dio, ez bakarrik nerabeei, pentsatu ohi den bezala, baita menopausia ondoko
|
emakumeei
ere, 45 eta 55 urte bitarteko gizonei, eta bost eta sei urte bitarteko haur kaltetuei ere. Esan zuenez, kanpainarekin ez da dramatizatu nahi, ez sintomak eskaini nahi, batzuetan “ideiak ematen baititugu”.
|
|
|
–Gasolidengi batean behin ordaindu eta itzuli nintzelarik, nirea ez zen auto batean sartu ninduan. Marka eta modelo berekoa zelako beharbada eta barruan zihoan
|
emakumeak
ere nik garai hartan nuenaren antza zuelako, ez ninduan aldaketaz ohartu, gerta zitekek hori, zurrumurru bera baitzuen autoaren motorrak, lurrin bertsua emakumeak eta antzeko orrazkera, eta musika bertsua ateratzen baitzen bafleetatik. Gauaren baitan murgildu gintuan eta autoa 160an zihoala eskuarekin laztan bat egin zidaan izterrean, adeitasuna edo adiskidetasuna adieraziz edo pozik zegoela agertuz, besterik gabe, halaxe egin ohi zian nire autoan zihoan emakumeak ere.
|
|
|
Marka eta modelo berekoa zelako beharbada eta barruan zihoan emakumeak ere nik garai hartan nuenaren antza zuelako, ez ninduan aldaketaz ohartu, gerta zitekek hori, zurrumurru bera baitzuen autoaren motorrak, lurrin bertsua emakumeak eta antzeko orrazkera, eta musika bertsua ateratzen baitzen bafleetatik. Gauaren baitan murgildu gintuan eta autoa 160an zihoala eskuarekin laztan bat egin zidaan izterrean, adeitasuna edo adiskidetasuna adieraziz edo pozik zegoela agertuz, besterik gabe, halaxe egin ohi zian nire autoan zihoan
|
emakumeak
ere. Tunel luze bat igaro genian ondoren, auto barrua argitu egin zuan bat batean, baina elkarri begiratu beharrean begirada errepideko lerroetatik aldendu gabe jarraitu genian, bera kanta baten doinua tarareatuz eta ni bolantearen gainean erritmoa markatuz, ez aspertzeko, bidaia luzea baitzen.
|
|
|
Autoa berriro 160an jarri nian, ordu erdi barru bi bikoteak hotelean elkartuko ginelakoan. Autoak aldatuko genitian eta
|
emakumeak
ere bai. Emakumeen ikuspegitik begiratuta gizonezkook izango gintuan aldatu beharrekoak.
|
|
|
Adiskidetasun luze baten hasiera izan zitekean gertatua, ez dituk horrelako pasadizoak askotan gertatzen. Antzeko gauzak pentsatzen ari bide zuan
|
emakumea
ere, autoaren barruko argia piztuta makillajea txukuntzen, ezpainak gorriztatzen ari baitzen –esan nuen.
|
|
|
Losintxak erabiltzen zekien. Badira marrazki polit baten truke biluzi zitzaizkion
|
emakumeak
ere, halakoxea baita geure buruaz dugun ederresteko premia. Nirekin arazoak zituela esan ohi zuen, etengabe antzaldatzen nintzelako –hasi zen gelan alderik alde ibiliz berriro ere– Zein gutxi garen bizitzan!
|
|
|
Senarra salatzera etorri zen
|
emakumea
ere hanka puntetan jarri eta ispiluari begira irudikatu nuen kalera irten aurretik. Gazte izateari uzteko zorian dagoen arren, badaki gazte izaten jarrai dezakeela, abagune jakinetan bederen.
|
|
|
Are ikaragarriagoa:
|
emakumeek
ere etengabe" araguiaren icenac" esaten omen dituzten lekuak ba omen direla jakin du. Hala ere, argi gera dadila:
|
|
|
Eta gainera maitaleak bakarrik daude bestearen alde bizitza emateko prest, eta ez gizonak bakarrik,
|
emakumeak
ere baizik. Eta horren nahikoa lekukotasun Peliasen alaba Alkestisek ematen die grekoei, bere gizonaren ordez hiltzeko prest bera bakarrik izanik, nahiz eta haren aita eta ama egon, Alkesc tisek maitasunagatik estimuan hain gainditu zituenak, semearekiko arrotzak zirela eta izenez bakarrik senide erakusteraino.
|
|
|
Euren emazteekin egiten ez zituztenak egiteko erabiltzen zuten sare hura Donostia eta Gipuzkoako gizon handienetakoek, bai. Baina sexu harremanetarako erabiltzen zituzten
|
emakumeak
ere ez ziren edonolakoak. Emakumeak ez ziren nornahi.
|
|
2004
|
|
|
Niri interesatu zitzaidan islatzea gure bizitza pertsonalarengan zer eragin izan duen horrek. Iraultzaren subjektua hasieran bat zen, langilea eta gizona; ez emakumea, edo
|
emakumea
ere bai, baina gutxiago. Utopia ere izan zen aurretik gauza asko eraman zituen hondeagailua.
|
|
|
monarkia eleanitzaren aldeko kanpaina, alegia. " Kongresuak Konstituzioa aldatuko du, erregearen oinordekotzan
|
emakumeak
ere sar daitezen", azaldu du Molesek," eta hori baliatuz, eskatu egingo dugu estatuko lehen instituzioak bertako hizkuntza guztiak erabiltzea. Ez dakit nola ikusiko duen hori euskaldun batek, baina gure ustez estatuko buruak hizkuntza bat erabiltzeak ospea ematen dio hizkuntza horri.
|
|
|
Gure Demetriak ezer esan ez balit, han izango nintzen ni ere, eta agertuko nintzen telebisioan... Baina, badakizu, noizean behin
|
emakumeei
ere jaramon egin behar izaten zaie ta... Penagarria izan da, benetan!
|
|
|
Isildu egin nintzen, nire aurrean zegoen
|
emakumeak
ere ez zuen jarraitu. Nik burmuina astintzen nuen, erantzuna aurkitzen saiatu nintzen, baina alferrik.
|
|
|
Helduek 5 mikrogramo (mcg) behar dituzte egunean. 6 urte bitarteko haurretan, bai eta haurdun dauden eta edoskitzaroan dauden
|
emakumeetan
ere, gomendioak bikoiztu egiten dira (10 mcg), hezur garapena eta hazkuntza egokia bultzatzeko. Behar horiek asetzeko, aski dirudi eguzkitan egotea, astean behin baino gehiagotan, baita elikagaien bidez bitamina ere.
|
|
2005
|
|
|
ohar daitezela, gure itxura honen azpian, puntu bat besterik ez garela, beste puntu guztiak biltzen dituena bere baitan: senideak, lagunak, baina baita arraza guztietako gizon
|
emakumeak
ere, horixe baita bizitzaren sekretua, neurriz kanpoko esperientzia batean ikasi nuena, yoga egiten ari nintzèn egun batean.
|
|
|
–Espaloietatik? parte hartzen da, emakume zein gizonezkoak egonik; beraz,
|
emakumeek
ere parte hartzen dute.Gainera emakumeak desfile barruan ere parte hartzen du, oso nabarmen parte hartuere, kantineraren papera jokatuz, alegia3.
|
|
|
Garai haietan garrantzi handiagoa du landaren eta hiriaren artean ezartzen denzatiketak. Era horretan, erabat hirikoak diren konpainiak daude («Hatxeroak hirikokaleetako gizonezkorik indartsuenak dira, oso gutxitan parte hartzen dute bertanbaserritarrek»9);
|
emakumeen artean
ere ikusten da zatiketa hau, baserritar edoklase baxuko emakumeentzat ezinezkoa baitzen kantinera izatea.
|
|
|
Irungo eta Hondarribiko Alardeetan emakumezkoek gizonezkoekin bateraparte hartzeko eskubidearen aldarri edo errebindikazioa planteatu zenean, aldarrihorrek ideia nagusi bat zuen bere funtsean: parte hartzeko eskubidea, gizonezkoenmoduan tratatuak izateko eskubidea, emakumea izateagatik diskriminatua ez izateko eskubidea,
|
emakumeari
ere, gizonezkoei bezala, existentzia edo izate hutsagatikzegozkion eskubideak zirela frogatzea. Hau da, Alardean gizonezkoekin batera etaberdintasunezko egoeran parte hartzeko eskubidea, funtsezko eskubide bat zela, Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalak aurrezagutzen duena eta gure antzekokultura duten inguruko herrialdeetako konstituzioek ere bere egiten duten eskubidebat dela.
|
|
|
Zerbezari trago bat egin nion, begiak berarengandik aldendu gabe.
|
Emakumeak
ere, noizbehinka begiratzen zidala, beste zigarro bat piztu eta bere zerbezari trago luze bat jo zion. Ondoren hitz egin zuen berriro.
|
|
|
Dena pasatzen da Kosmosean, galaxiak berak barne. Eta gizateria osoa ere bai, eta herriak, eta hizkuntzak, eta gu gizon
|
emakumeok
ere bai... Eta ni neu gauza bera...
|
|
|
Gero eta askatasun gehiago da dibortziatzeko, abortatzeko, homosexual ezkontzak egiteko, eutanasia egiteko...
|
Emakumeak
ere, zorionez, poliki poliki munduko bazter guztietan beren eskubideak eskuratzen ari dira, ezkontzeko edo ez ezkontzeko, harekin edo honekin egoteko... Lanean ere gero eta justizia handiago egiten zaie, oraindik zapalduak egon arren...
|
|
|
Urte horretako udan, Donostian, Emakumearen omenaldia euskarari egin zuten. Bi urte beranduago, 1932an, emakumeek boto eskubidea lortu zuten; horrenondorioz, besteak beste, hizlari abertzaleen artean
|
emakumeak
ere topatu ahal izango ditugu aurrerantzean (SorneUnzueta adibidez).
|
|
2006
|
|
|
Bilbon, 725 kaletan 28k besterik ez zeukaten andrazko izena 1997an. " Bilbotarrei euren hiriko emakume izendun kaleez galdetuta dio del Vallek Andamios para una nueva ciudaden, jendeak pentsatu egin behar zuen, baita
|
emakumeek
ere. Azkenean, gogora etortzen ziren bakarrak Maria Muñoz, Epalzaren alarguna eta Doña Casildaren parkea ziren".
|
|
|
Gauzak horrela, feminismoaren lehen saldoak, feminismo ilustratuak, agenda politiko feminista oinarrizko bi salaketarekin jarri zuen abian. Batean Frantziako Iraultzatik sortutako jendartearen unibertsaltasun faltsua salatzen zuen, gizon kolektibo ugari ez ezik,
|
emakumeak
ere unibertsalki baztertzen baitzituen. Emakume oro eskubide eta ondasun liberalik gabe gelditu zen (arau idatziak), askatasunik gabe (idatzi gabeko araua).
|
|
|
Estrabonek berriz, Kristo aurreko lehen mendean: "
|
Emakumeek
ere dantzan egiten dute gizonekin batera elkarri eskutik helduta". Nork eteten du historiaren soka Alardean?
|
|
|
«Gaitz kardiobaskularrak
|
emakumeetan
ere lehen heriotza kausa dira»
|
|
|
01.12.42
|
Emakumeak
ere badatoz, senarraren abileziak
|
|
|
–Amatasun trinkoa? deritzon eredu horren barruangertatzen diren kontraesanak euren lanpostuetan pozik dauden
|
emakumeek
ere biziditzakete.
|
|
|
Bikoteez gain, bakarrik dagoen
|
emakumea
ere balia daiteke anonimoki emanden haziaz haur bat izateko, eta ez da horregatik inolako legezko harremanik sortuko jaiotako haurraren eta aita biologikoaren artean. 1988ko Laguntza bidezko Ugalketaren Legeko Zioen Azalpenak familia bakarka osatzeko eskubidea aintzatestenzion emakumeari, Konstituzioak bere 39.2 artikuluan amatasunari ematen dionbabesa duela oinarri.
|
|
|
Hazi bankuak, espermatozoide guztiak kaltetuta dituzten gizonentzakoerabilgarriak dira, baita gizonezko bikotekidea ez duten
|
emakumeentzat
ere. Emaileen haziari zenbait proba egiten zaizkio, gaixotasun kutsakor edo hereditarioak ezdituztela ziurtatzeko, eta espermatozoideen kalitatea ere baloratzen da.
|
|
|
Okertzeko beldur barik baiezta dezakegu, gainera, XX. mendean gizarte mendebaldarrek eginiko ibilbidean funtsezko ideia horren indartzea ikusi dugula. Besteak beste, Mendebaldean duela gutxira arte soldatapeko lanaren eremutik eta lan merkatutik kanpo egon izan diren
|
emakumeak
ere, portaera molde horretan integratzen ari dira modu masiboan. Lanaren ideiak eta bizitza profesionala garatzeko desioak, gaurko emakumeen bizi esperientzia alderik alde zeharkatzea lortu dute.
|
|
|
Liburuaren egilearen arabera, erregea estratu baten gainean jartzen zen beti, bertaratutakoen zuzeneko begiradetatik babestuta eta bankete ofizialetan besteen gainetik. Baina erreginak eta beste ezein
|
emakumek
ere ezin zuten banketeetan parte hartu, solemneak izan ezik. Izan ere, Aro Modernora arte, emakumeak ez zuen ez platererako ez adabururako eskubiderik, senarragandik edan eta plateretik jaten baitzuen.
|
|
|
Sagarraren irudiak eragiten du arrisku handiena. Gizakiarengan berezkoagoa da, baina
|
emakumeek
ere pairatzen dute. Udare itxurako loditasunak, emakumearengan ohikoa denak, arrisku txikiagoa dakar, baina inoiz ez da alde batera utzi behar.
|
|
|
Hori oso nabarmena da, batez ere, 2005 urtean langile etorkinak arautu zirenean. Lan horretan, emakume askok eta emakume gehienek zuzeneko ordezkapen lanak egiten dituzte enplegu emailearen eskulana, baita
|
emakumeena
ere, eta horrek merkatu balioa hartu du. Hala ere, haurrak eta mendekotasuna duten pertsonak zaintzea funtsezkoa den arren, edo familiaren ongizatea lortzeko beste lan asko egin arren, gizarteak gutxietsi egiten du jarduera hori.
|
|
|
Berriki egindako azterlan baten arabera, esne erdigaingabetua erregularki kontsumitzen duten
|
emakumeek
ere 2 motako mellitus diabetesaren arriskua %20 murrizten dute. Onura hori gizonezkoetan baino ez zen frogatu orain arte.
|
|
|
Aitak, amak edo biek izan dezakete gaixotasun bat eragin dezakeen gene akastun (mutante) bat. Fabryren eritasuna eragiten duen genea X kromosoman dago; beraz, nahiz eta eritasuna nagusiki gizonezkoetan agertu,
|
emakumeek
ere izan ditzakete beren sintomak. Pertsona batek Fabryren gaixotasunaren gene mutantea heredatzen duenean, haren gorputzak ezin du alfa galaktosidasa A kantitate nahikorik sortu, globotriaosilzeramida izeneko lisosoma bat (gantz substantzien oinarrizko digestio unitate gisa funtzionatzen duen zelula egitura) kentzeko.
|
|
|
Hartzen zuten arrain kopuruari eta motari buruzko informazioa bildu zen, eta adats laginak hartu zitzaizkien merkurio kantitatea aztertzeko (adatsean merkurioaren %70 eta %90 metilmerkurioa izaten da). Lanaren egileek emaitzak Environmental Health Perspectiva aldizkariaren urriko alean argitaratu dituzte, eta azaltzen dute arrain gehiago kontsumitzen zutela adierazten zuten
|
emakumeek
ere adatsean merkurio maila handiagoa zutela. Batez besteko merkurio maila 0,29 mikrogramokoa zen gramo bakoitzeko.
|
|
|
Karten bidez etorkizuna igartzen zutenak; maitasuna lortzeko edabe miragarriak saltzen zituztenak; larruzko hauspoarekin doinuak jotzen zituztenak; mandolina lagun bertsoak kantatzen zituztenak; soineko koloretsuz jantzitako dantzariak; eskale herren, besamotz eta itsuak. Ezpainak gorriz margotu eta bularraldea lotsagabe erakusten zuten
|
emakumeak
ere ikusi nituen, gizonezko gazteei hitz lizun itxurakoak esanaz. Baina harridurarik handiena kate lodiz lotutako hartz batek sortu zidan.
|
|
|
|
Emakumeen artean
ere ezaugarri hau azpimarratzen da, eta hori oso esanguratsua da; batez ere, alderaketa eragin eta kontuan hartzen badugu demokraziaren garai klasikoan adingabeko emakumeak etxean zokoratuta nahi zirela120: Nausikaak ez du inoiz ere huts egiten bere iritzi zuzenetan, edo Penelope beti da ezin zuhur eta zorrotzagoa121.
|
|
|
Kontrako gauza gertatu zitzaion Bilbon hil zen irakasle ingeles bati... ...otzekoa ekarri zion Somerako taberna batean zegoela, eta, bueno, alkoholzuloetako lagunek Mallonako kanposantuan eman zioten lurra, bai, baina honek, berriz, ederto errezitatzen zituen poemak, Dylan Thomas, Yeats, Whitman eta halakoenak, eta kanposantukideek gustura entzuten zizkioten, batez ere Dylan Thomas-enak, ezin hobeto errezitatzen ei zituelako haren azentu etilikoaz... bertan lurperatutako
|
emakumeek
ere tratu berezia ematen zioten, eta egunero sexuaren plazerra eskaini ere... han lurperatuta zeuden emakumeak asko zirelako, eta ingeles literaturzaleak Londresko gozotasunaz hartzen zituelako denak... Berdin ibiltzen zen, emakumeen kontuaren aldetik esan nahi dut, Atxuriko Tomasito, apur bat atzeratua zena, azokako dendarien errekaduak hara eta hona eramaten, ia ia ni nabilen moduan, baina hura suerte hobeaz, bai, dena esan behar da...
|
|
2007
|
|
|
Beno, duela urte pila 15.000 pezetako txekea eman zien;" gogaituta edo, ze Tuteran zezenketa zuen eta han azaldu ginen".
|
Emakumeak
ere bazkideHasierako urteetan 140 kide baziren Palomo Linares elkartean, baina 1972 urtean egungo egoitza berria erosteko zirela, 6.000 pezeta eskatu zitzaion bazkide bakoitzari eta askok elkartea utzi zuten," garai hartan hori diru askotxo baitzen". Gaur egun 90 bazkide dira, eta kopurua itsita dute.
|
|
|
Gaur egun 90 bazkide dira, eta kopurua itsita dute. Baina" urteotan gazteak sartu dira" eta somatu da, estatutuak aldatuta hemendik aurrera
|
emakumeak
ere bazkide egin ahal izango baitira. " Hori bai, baten batek utzi du, edota kasurik okerrenean hil".
|
|
|
1,70 metro luze eta 82 kilo pisatzen dituen gizonezkoaren GMIa kalkulatzea oso erraza da: 82/ (1,70) 2= 28,37 Baita 1,63 m eta 60 kiloko
|
emakumearena
ere: 60/ (1,63) 2= 22,59.
|
|
|
6 Orobat, ezin izango dira kanporatu, atzerritarren ezkontideak; atzerritarraren ardurapean dauden aurrekoak eta seme alaba adingabeak nahiz ezgaituak, baldin eta arestian aipatu egoeretarik batean badaude, eta Espainian legez bizi izan badira bi urtetik gora; ezta haurdun dauden
|
emakumeak
ere, horiek kanporatzeko neurria arriskutsua izan daitekeenean haurdunaldirako edo amaren osasunerako.
|
|
|
Hala erabaki zuen Indiara antolakuntzarekin bidaiatu ondoren. Han, Dalit neska gazteak bisitatu zituen landa eskola batean, eta
|
emakumeak
ere ezagutu zituen etxeko indarkeriaren aurkako kanpaina egiten.
|
|
|
Aste tartean herri bertakoak joaten dira, eta kasu horietan kuadrila osoak izaten dira bertaratzen direnak. Garai batean soilik gizonak izaten ziren, baina gaur egun, eta zorionez,
|
emakumeek
ere bere tokia bete dute. Gainera, aste tartean giro lasaiagoa egoten da.
|
|
|
Landak eskatu du guztiok “harremanetan jartzeko errespetuzko eta amodiozko erak erabiltzeko, mundu baketsuaren aldeko apostua eginez”. Arrisku egoeran dauden
|
emakumeei
ere eskatu die Gizarte Zerbitzuetara() jotzeko eta kasu larrienetan Udaltzaingoari() edo Ertzaintzari() deitzeko gomendatu die. Gainera, Berdintasun Arloak arazo horren gaineko sentsibilizazio eta prebentzio kanpainak antolatzen segituko duela baieztatu du, jabekuntza ekintzak sustatzearekin batera.
|
|
2008
|
|
|
Espainiara ere atzerritar asko joaten dira, batez ere Frantziatik, Italiatik eta Europa erdialdetik, prezio merkeek, lege malguagoek eta emaitza positiboek bultzatuta. Frantziako Estatuan, adibidez, 40 urtetik gorako emakumeak ez dituzte hartzen, ezta lesbianak edo bikoterik ez duten
|
emakumeak
ere. Horregatik joaten dira Espainiara, Belgikara edo Ingalaterrara.
|
|
|
1958 urtean kaleratu zuten, loezina eta antsietatea tratatzeko. Haurdun zeuden
|
emakumeek
ere hartzen zuten, haurdunaldiak eragindako ondoezei aurre egiteko. Ez zekiten substantzia horrek umekian malformazioak eragiten zituela, eta milaka malformaziodun haur jaio ziren.
|
|
|
Noski, esperimentua gizonezkoekin bakarrik egin zuten. Handik hogei urtera, 2005 urtean, egin zuten
|
emakumeetan
ere horrelakorik egiten ote zuen jakiteko ikerketa. Gizonekin egindako esperimentua errepikatu zuten 40.000 emakume osasuntsurekin.
|
|
|
esan zien solaskideei, halako batean, Nazario ia arnasgabe utzi zutèn hitzetan, haragi ikara batek edo irentsita?, hitzontzi bezain imintziolari aparta baitzen. Bi
|
emakumeak
ere, arinak bezain pinpirinak, bata bestea baino gaztexeagoa, oso animatuta zeuden: hain animatuta zirudien bietako batek, gazteenak?, non Nazariori eskutik heldu eta dantzara atera nahi izan baitzuen; eszenari erreparatuta, begi ahalguztidun batek garbi ikusiko zuen, garbi bezain xehero, Nazario eta emakumearen arteko borroka, jolasetik ere zerbait behar zuena.
|
|
|
Burutazio horrekin, jotzaile baten eskuetan biolina sentitzen zela pentsatuz alegia, egin omen zuen tarte bat, zeharkatu omen genuen kale bat, noiz askatuko nuen beldurrez, eta han bertan erabaki omen zuen nirekin geratuko zela. Elkarren ezaupideari buruzko bertsio bigun samar horren aurrean, entzuten geunden gizonezkook deseroso sentitu ohi ginen, baina baziren begiak kizkurtu eta inbidiaz, amesti, begiratzen zioten
|
emakumeak
ere.
|
|
|
Haren ondoan konprenituak sentitzen dira, baina norbaitek maite duela esaten badio, izutu eta desagertu egiten da. Izan da, ondorioz, bere gizatasuna zalantzan jarri duen
|
emakumerik
ere. Baina boladak ditu.
|
|
|
Segizioko gehienak gure ondotik iraganak ziren ordurako eta bi
|
emakumeak
ere bazetozen, Nadia abaildurik eta burumakur eta Natalie haren itzal. Ondotik igarotzean Nadiak bere masail bat eskaini zidan, hotz.
|
|
|
Izan ere, belaunaldi hau ez da etxean egondako belaunaldi bat:
|
emakumeak
ere etxetik irten dira, dela azokara, dela neskame modura, eta beraz izan dute hartu emana kanpotarrekin ere. Esan liteke, ordea, hartu eman hau gauzatu den ingurunea ez dela berbera izan gizonetan eta emakumeetan:
|
|
|
Gizakumea ez ezik,
|
emakumea
ere erakartzen du maitasun mundutarrak. Emakumeak, ostera, erakarmen horri aurre egiteko beste indar du:
|
|
|
Gizakiei buruzko azken ikerketen arabera (azterketa gehiago egin behar diren arren), azido folikoaren dosi handiak emateak, bai gehigarri moduan, bai elikagai gotortuen bidez, hesteetako minbiziaren progresioa bultza dezake (hasia, baina ez nahitaez diagnostikatua), eta lehendik egindako behaketak berresten dira animalietan eta in vitro azterketetan. Leuzemia eta artritisarentzat tratamenduan dauden pertsonak eta haurdunaldi ektopikoak (leku naturaletik kanpo gertatzen diren haurdunaldiak) dituzten
|
emakumeak
ere arrisku taldeetan sartzen dituzte ikertzaileek. Dosia egokitzea Oso dosi handietan (1.000 mikrogramotik gora), azido folikoa hartzeak prebentziogisa erabili ohi diren sintoma berberak eragin ditzake.
|
|
|
Taldean lan egiteko informazioa partekatzea du helburu. Sareak Interneten bakarrik lan egiten du, eta ezgaitasunik ez duten baina arlo horietan esperientzia profesionala duten
|
emakumeentzat
ere irekita dago. Parte hartzeko, helbidera idatzi.
|
|
|
Eginahal ikaragarria egin behar da herri kiroletan aritzeko.Eta
|
emakumeek
ere tinko egin behar dute lan. «Asko entrenatu eta kirola biziki maite beharra dago herri kirolak egiteko».
|
|
|
Plusak eta dietak izoztuta egon ostean berriro lortuko dituzte, eta lan istripu baten ondorioz aldi baterako ezintasuna badute soldata %100 kobratuko dute. Horrez gain, Berdinketa Batzorde bat eratuko dute
|
emakumeak
ere sektorean guztiz integratzeko asmoz. Hitzarmena lau urtez egongo da indarrean.
|
|
|
Tomentzat bizitza zoragarria da. Arrakasta du alor guztietan, baita
|
emakumeekin
ere. Hannah da haren lagunik onena, eta hura sei asterako Eskoziara joaten denean gauzak aldatu egingo dira.
|
|
|
Tomentzat bizitza zoragarria da. Arrakasta du alor guztietan, baita
|
emakumeekin
ere. Hannah da haren lagunik onena, eta hura sei asterako Eskoziara joaten denean gauzak aldatu egingo dira.
|
|
|
Dena den, Margot at the Wedding lanean agertuko zaizkigun
|
emakumeak
ere ez dira onik aterako. Bergman maisuaren irakaspenak hartu eta bere eremura eraman nahi izan ditu Bauchmanek.
|
|
|
Hamabi urtean dirau gatazka horrek, eta, bitarte horretan, eskabide hori legezkoa eta bidezkoa dela uste dugun norbanakook eta erakundeek ahalegin ugari egin izan ditugu,
|
emakumeak
ere ospakizun horretan parte hartzeko eskubideaz balia daitezen.
|
|
|
Kantaria izateaz gain, aktore eta idazle gisa ere arrakasta lortu du.
|
Emakumeekin
ere sekulako zortea du. Baina arazo bat du:
|
|
|
Gizona, izenez giza ona (harrapa ezak/ n) izan arren, ez da sarri, izanez, oso bertutetsu; eta tragikoki bertutea (vir, viri= arra, gizona) gizonaren berdina izatearekin parekatu nahi digute: emakumea gizonaren berdin bihurtu, eta orduantxe,
|
emakumea
ere bertutetsua(= vir= ar), alegia, arrakastatsua (exitus= irteera, kanpoaldea, itxura, ad extra lortua). Denok salbatuak, Emmanuel!
|
|
|
Orain, nonbait,
|
emakumeak
ere gizon izan behar, homologatua (etimologia librean homo, hominis= gizaki+ logos= arrazoia, logika, zientzia, jakintza...) izateko, gizonaren logika hartu behar. Susmoa aspalditik banuen ere, gizon eta emakumearen arteko berdintasunaren beharraren harira, EITBko urriaren 2ko albistea aditu ostean, dudak ia ia uxatu zitzaizkidan:
|
|
|
Bai, azken 15 urte hauetan egoera aldatu egin da. Orain, nazioarteko argitalpen garrantzitsuenek soilik
|
emakumeak
ere sartu dituzten ikerketak argitara ematen dituzte, bestela atzera botatzen dituzte, eta ikerketa berriro egiteko eskatzen dute, emakumeak ere kontuan hartuta. Egokiena, medikuntza, oro har, genero ikuspegia aintzakotzat hartuta egitea litzateke, baina modu zabalean, emakumeen bizitzako hainbat ezaugarri kontuan hartuta:
|
|
|
Bai, azken 15 urte hauetan egoera aldatu egin da. Orain, nazioarteko argitalpen garrantzitsuenek soilik emakumeak ere sartu dituzten ikerketak argitara ematen dituzte, bestela atzera botatzen dituzte, eta ikerketa berriro egiteko eskatzen dute,
|
emakumeak
ere kontuan hartuta. Egokiena, medikuntza, oro har, genero ikuspegia aintzakotzat hartuta egitea litzateke, baina modu zabalean, emakumeen bizitzako hainbat ezaugarri kontuan hartuta:
|
|
|
Oztopo guztiak gainditu eta gobernua osatzea lortuz gero, Israelgo lehen ministro bilakatuko litzateke Livni, baita kargu hori lortzen duen bigarren
|
emakume
ere. Aldiz, huts eginez gero, Peresek beste alderdiei eskatuko lieke exekutiboa osatzeko, eta horiek ere ezer lortu ezean, hauteskundeak aurreratuko lituzke.
|
|
|
“Larraul, Alkiza, Bidania eta beste herri festetara joaten ziren. Gu 15 urteko neska koskorrak izaki, haiek nora joan hara joaten ginen”.Errepublika garaitsua zen eta
|
emakumeentzat
ere heldu ziren haize berriak; gizarte arloko hainbat arlotan bezalatsu, dantzaren munduan ere. Angelesek Tximelaneko Alberta adiskidearen irakasgaiak aipatu ditu:
|
|
|
Ez dira horiek protagonista izango diren kirolari bakarrak. Kontxako estropadan aritu diren lehen
|
emakumeek
ere abestuko dute; Tolosa, Getaria, Zumaia eta Hondarribiko traineruetako arraunlariek, hain zuzen ere. Atezain mitikoek ere izango dute kanturako dohainak erakusteko parada:
|
|
|
laurak solasean geratzen zirenean, gainera, harexek –Aquileok– zeramatzan solasaren giderrak, era nabarmenean eraman ere –" Hemengo dantza bukatuta gero, elkarrekin joan gaitezke laurok" esan zien solaskideei, halako batean, Nazario ia arnasgabe utzi zutèn hitzetan, haragi ikara batek edo irentsita–, hitzontzi bezain imintziolari aparta baitzen. Bi
|
emakumeak
ere, arinak bezain pinpirinak, bata bestea baino gaztexeagoa, oso animatuta zeuden: hain animatuta zirudien bietako batek –gazteenak–, non Nazariori eskutik heldu eta dantzara atera nahi izan baitzuen; eszenari erreparatuta, begi ahalguztidun batek garbi ikusiko zuen, garbi bezain xehero, Nazario eta emakumearen arteko borroka, jolasetik ere zerbait behar zuena.
|
|
|
Zer ote dute gizonek. Abestian aipatzen den
|
emakumea
ere, jatorriz, ez da berlindarra. Gauerdiko paseo batean Helmholzplatz en, Negativeland ondoan, esaten dio neskak bere azentu frantsesaz:
|
|
|
Motoa abiatzen da eta aurre  rako bortitza egiten du, jauzi baten antzekoa.
|
Emakumeak
ere, inertziaz, aurrera egiten du eta gerritik heltzen dio gizonari.
|
|
|
Gero, ez hain aspaldi, iruditzen zitzaidan Zerbaitek dituela gizonak gaiztotzen eta usteltzen. Orain hasia nago pentsatzen ez dagoela gaiztorik eta ustelik, eta gizona, zehazki, txarra dela bere betean, eta
|
emakumea
ere bai, besterentzat txarra eta bere buruarentzat txarragoa, eta txar garbiak direla batzuk eta on itxurako txarragoak beste batzuk, baina litekeena da hauek denak pentsamendu gaiztoak edo ustelak izatea.
|
|
|
Besteren onak min haundia eman lezake, eta pena sentiarazi. Sentitutako pena hori poz gisa eta poz hori pena gisa antzezteko ahalak egiten du gizona gizon... eta
|
emakumea
ere hortxe nonbait.
|
|
2009
|
|
|
M. Goikoetxea. Bai gizonezkoentzat eta baita
|
emakumeentzat
ere. Bestela bateratze neurriez hitz egitean ulertzen dugu emakumeentzat bakarrik direla neurri horiek.
|
|
|
Haurdun dauden
|
emakumeei
ere okertu egiten zaie odol zirkulazioa, eta horiengan ere errazago agertzen dira ubelduak.
|
|
|
Istripu bat gertatuz gero, arriskuak gutxitze aldera, derrigorrezkoa da
|
emakumeak
ere eraman dezan segurtasun uhala, non eta ez dion medikuak edo emaginak berariaz galarazi.
|
|
|
Triptanoek baso uzkurdura eragiten dute, eta ezin zaie eman miokardio infartu bat eduki dutenei, ezta arteria tentsio altu eta gaizki kontrolatua dutenei ere, eta haurdun dauden
|
emakumeei
ere ez.
|
|
|
Talidomida 1958 urtean merkaturatu zuten, loezina eta antsietatea tratatzeko. Haurdun zeuden
|
emakumeek
ere hartzen zuten, haurdunaldiak eragindako ondoezek arintzeko. Ez zekiten substantzia horrek umekian malformazioak eragiten zituela, eta milaka malformaziodun haur jaio ziren.
|
|
|
Nahiz eta itsaslapurrek tripulazioa aske utzi dutela esan, ez du ematen egia denik, azaldu du Spiros Minas jabeak. Tripulazioa ukrainarra da eta bi
|
emakume
ere ontzian dira.
|
|
|
Ola haluzinatuta zegoen Carlarekin. Bai berak kontatzen zituen gauzekin eta baita
|
emakumearekin
ere.
|
|
|
Batetik, agian iragan laboraritik daukagun irudipena da, gizon emakumea barrutik nahiz kanpotik denborak egindako produktua begitantzen zaigu: denbora indar bat bezala izango litzateke eta, landare bat edo abere bat bezalaxe, hark egina litzateke gizon
|
emakumea
ere, hala norbere barrutik, denborak aroz aro egiten ari duela (haurtzaroa, nerabezaroa, gaztaroa), nola kanpotik edo gizartetik (orain eskolatu, orain ezkondu, orain haurrak egin), bizia erritmo kosmiko baten barruan bezala burutuz doala. Denboraren begikera, edo gehiago sentiera honek nolabait Naturaren magalean biltzen gaitu.
|
|
|
Alde batean gure aitaren bizartegia zegoen eta, bestean, amaren janari denda txikia, aitak esaten zuen bezala,
|
emakumeek
ere beraien gauzez hitz egiteko. Beste gela bat ere bazegoen, biltegi gisako bat, eta bertan egiten genituen bazkari afariak, denda zabalik utzita, inork ezer behar bazuen edozein ordutan sar zedin atea jo gabe. Errezela berde batek bereizten zuen denda biltegitik.
|
|
|
hiru mutilekin hasi, eta hiru hilabete gabe utzi bainituen; susmoa baitut bizitza ez dela kontatu izan diguten bezala, nik behintzat ez dut printze urdinik aurkitu? atzoko egunkarian aurkitu nuèn Asturiasko
|
emakumeak
ere nekez, senarrak eskopeta tiro batez garbitu baitzuen, zurrungaka egiten zuelako, atera hortik kontuak? (?) Nik ere imajinatzen dut zuk imajinatu duzun eszena:
|
|
|
Bekozkoa jarri eta ahoa ireki zuen Teofilo Mariak, kalonje jaunak bezalaxe, baina biak isildu eta Nazariori begira geratu ziren? etxeko
|
emakumeak
ere halatsu. Etxeko jaunak, berriz, erdibitua behar zuen, bi sentimendu kontrajarriren artean, semeen artean Teofilo Maria baitzuen kuttun eta alaben artean Ada; hain kuttun zuen azken hau, non, egoera hartan, aitari gogorra egin baitzitzaion, ausaz, erraietako sentimendu errukizko bat eragin ote zioten Nazariori Adaren malkoek??, alaba are gehiago estutzea; nola, bada, baldin eta Nazariok buru buruan bazuen, izango ez zuen, bada!?
|
|
|
–Oh la la! , esan zuen beltzena zirudienak, bera ere barrez hasten zela, baita beste bi
|
emakumeak
ere, bizardunak, jarraian, hiru emakumeen aurkezpenari ekiten ziola:
|