|
2000
|
|
|
gizonezkoak gerrara eta abenturara joaten dira; eta emakumeek, zahar edo gazte, egin behar izaten dute haurren kargu, etxearen eta erretagoardiaren arduradun. Gizonak fusila darama,
|
emakumeak
bizitza guztiaren zama. Ez dut esan nahi gerran ez dela emakumerik aritzen, ezta gutxiagorik ere.
|
|
2001
|
|
|
Halere, bere ustetan," aurreko orren idazlanari Luis Haranburu Altunaz ari zen bere esnaia edo muiña ateratzeko ez dago Euskal Erritik atera bearrik", zeren emakumea" etxekoa, etxeari lotua, beti katibu dago gizonezkoaz konparatuta. Orrengatik, ongi daritzat emen jartzea,
|
emakumearen
bizitza nolakoa izan dan; eta guzia dijoa nik nere senitarte, erriko eta inguruetan ikusi ta entzun eta ezagutu dituanaz, gutxi gora beera".
|
|
|
|
Emakumearen
bizitzan, haurraldia bera baino nekagarriago gertatzen da edoskaldia; honek dirauen artean amaren premia energetiko eta nutritiboak handiak dira, dudarik gabe (egunean beste 500 kaloria hartu behar ditu, esnea ekoiztea den ahalegin metabolikoa orekatzeko).
|
|
2002
|
|
|
Estrogenoek (sexu hormona femeninoak)
|
emakumearen
bizitzan hezurren erresistentzia mantentzen dute.
|
|
|
Haurdunaldia
|
emakumearen
bizitzako aldi bat da, eta nabarmen handitzen ditu haren nutrizio beharrak. Hazkunde hori fetua hazi eta garatzeko, haurdunaldian beharrezkoak diren ama egitura berriak eratzeko eta aman energia metaketak eratzeko behar diren eskarien ondorioz gertatu da, erditzean eta edoskitzaroan sortuko diren energia eskaerak bermatzeko.
|
|
|
Horietatik ondorioztatzen zen mamografiak ez direla erabilgarriak, eta kontrako ondorioak izan ditzakete, diagnostikoetan «positibo faltsu» ugari ematen baitute. Tommy Thompsonek, AEBetako Osasun idazkariak, eztabaidan parte hartu du,
|
emakumeen
bizitzak salbatzeko mamografiak egitea defendatzeko. Minbiziari buruzko Estatu Batuetako Elkartearen datuen arabera, bularreko minbizia da ohikoena emakumeek pairatzen dutenen artean eta bigarren hilgarriena.
|
|
|
Stirling eko Unibertsitateko Moore eta Kenneth Wilson. Eskoziako zientzialariek arratoien, saguen, tximinoen, baleen, venatuen eta antilopeen bizitza aztertu zuten arren, eta ez gizakiena, haien emaitzak, hasiera batean, gizakiei aplika dakizkieke gizonen eta
|
emakumeen arteko
bizitza luzeraren desberdintasunak azaltzeko. Ian P.F. doktorea Owens ek, Londresko Eskola Inperialekoak —argitalpen artikulu bat argitaratu zuen aldizkari berean—, froga gisa adierazten du Estatu Batuetan, Erresuma Batuan eta Japonian gizakiak bi aldiz errazago hiltzen direla parasito gaixotasunengatik.
|
|
2003
|
|
|
40 eta 50 urte bitarteko
|
emakumearen
bizitzaren beste etapa bat
|
|
|
Menopausia inflexio puntu batekin identifikatzen da
|
emakumearen
bizitzan. Emakume bakoitzaren historia pertsonaleko gertaera bat da, eta hormona aldaketa batzuek parte hartzen dute.
|
|
|
Ameriketako Estatu Batuek frogatu dute emakumeen hormonek rol garrantzitsua betetzen dutela AEBetako obesitate epidemian. Emakumeengan frogatu da pisu irabazi handi bat menopausian gertatzen dela, hau da,
|
emakumearen
bizitzaren unean, non amaitzen baita obulutegi zikloen funtzioa eta organismoaren zati horretako hormonak, estrogenoak eta progesterona, gutxitu egiten dira.
|
|
|
Sei egun besterik ez du behar La Arrixaca (Murtzia) ospitaleko bular unitate berria, emakume baten bularrean tumore hasiberri bat detektatzeko, kantzerigenoa dela baieztatzeko eta oraindik ia hautematen ez denean kentzeko. Hala, 151
|
emakumeren
bizitza salbatzea lortu du, eta susmopean dauden beste 100 emakumeren azterketa egin du. Sistema horrek honela funtzionatzen du:
|
|
|
Biribila, hasi eta amaitu egiten dena, eta berriz hasi, berehala. Geurea ez,
|
emakumeon
bizitza lineala da. Eta marra amaitzen denean amildegia dator.
|
|
|
Puntu eta aparte bat. Horixe behar zuen
|
emakumearen
bizitzak. Eta horixe behar zuen nireak ere, Rayk behar izan zuenaren gisara.
|
|
2004
|
|
|
Haurdunaldia
|
emakumearen
bizitzako etapa bat da, eta aldaketa garrantzitsuak gertatzen dira. Aldaketa horiek, elikaduraren ikuspegitik, energia beharrak eta amarentzat funtsezkoak diren ciertosmikronutrienteen (bitaminak eta mineralak) eskaera neurrizko neurrian handitzen dituzte, eta etorkizuneko haurtxoaren garapen egokia eragozten dute.
|
|
|
Garapen bidean dauden herrialdeetan metodo antikontzeptiboak hedatzeak urtero milioi bat
|
emakumeren
bizitza salbatuko luke, NBEren arabera
|
|
|
Gaur egun, Menopausia Aztertzeko Espainiako Elkarteak (AEEM) honako hau dio bere webgunean: “THS osteoporosia prebenitu eta tratatzeko da, eta unibertsalki onartuta dago ekintza horrek murriztu egiten duela
|
emakumearen
bizitzako adin berantiarrenetan hezurrak hausteko arriskua”. AEEMk onartzen du 10 urtetik gorako GLHak erabiltzen dituzten emakumeen artean bularreko minbizia izateko arriskua dagoela, eta, ondorio hori gutxitzeko, tratamendua 7 urtetik gora ez luzatzea gomendatzen du, salbu eta arriskua/ onura tratamenduan jarraitzera bultzatzen bada.
|
|
2005
|
|
|
datozen neurrien mendean ereezarri dituztela. Zentzu honetan, ez da ahantzi behar sexuan arrazoituriko bazterketaren aurkako xede zehatz honek oinarri sendoak dituela, Espainiako Konstituzioaren14 artikuluaren legebiltzarreko aurrekariek eta honetan bat datorren doktrina zientifikoak erakusten diguten bezala,
|
emakumeek
bizitza sozial eta juridikoan historianzehar bizi izan duten gutxiagotasun egoerari bukaera emateko borondatean...?. (Konstituzio Auzitegiaren 128/ 1987 Epaia.
|
|
|
Haurdunaldia
|
emakumearen
bizitzako etapa bat da, eta haren nutrizio beharrak handitu egiten dira izaki berri bat sortzeko. Horrek igoera dakar apetituarena, baina horrek ez du esan nahi haurdun dagoen emakumeak handiak hartu behar dituenik.
|
|
2006
|
|
|
Menopausia gertaera naturala da
|
emakumearen
bizitzan. Horraino denok ados egongo gara.
|
|
|
Arrisku genetiko eta ingurumeneko faktoreei dagokienez, elkarteko lehendakariak adierazi du “emakumearen hormona faktoreak, zehazki menopausia ondoko estrogenoen murrizketa, arrisku erantsiko faktorea direla gizonen aurrean”. Prebentzio neurriak Alde horretatik, Palacios doktoreak dio garrantzitsua dela jakitea zer prebentzio neurri hartu behar dituen
|
emakumeak
bizitza osoan, adibidez, obesitatea saihestea. “Menopausia iristeak eta, horrekin batera, estrogeniko maila jaisteak gizentasuna gizonean baino maizago izatea eragiten du, eta, beraz, elikaduraren eta gorputz pisuaren zaintzak handiagoa izan behar du”, adierazi du lehendakariak.
|
|
|
Ikerketaren arabera, emakumeak funtsezko erabakietan duen eraginak bizitza hobetzen du eta eragin positiboa du haurren ongizatean eta garapenean. Azken hamarkadetan emakumearen egoerak aurrera egin duen arren, bereizkeriak, autonomiarik ezak eta pobreziak milioika neskatoren eta
|
emakumeren
bizitzak lausotzen dituzte. GIB/ HIESak neurriz kanpoko eragina du neskengan eta emakumeengan, eta leku askotan gizonek baino diru gutxiago irabazten dute lan bera egiteagatik.
|
|
2007
|
|
|
Beraz, zure bizitzari mugarri bat jarri eta mugarri horren aurreko esperientzia guztiak ezabatu nahi izatea zure zati bat zikiratzea da. Gizon jaio baldin bazara eta bizitzako etapa bat hala bizi izan baduzu gero emakume bihurtu aurretik, nik uste dut
|
emakume
bizitzarako balioko dizuten irakaspen on asko jaso zenitzakeela zure gizon bizitzatik.
|
|
|
pinturan eta eliteko arte moderno goratzat aitortuan (inpresionismo, sinbolismo, fauvismo, espresionismo, kubismo, pointillismo, konstruktibismo, suprematismo, abiadan bata besteari bultzaka ari zaizkionak, jendartea zorabiaraziz); eta hala letretan ere, nobelan, poesian?, literatura, sorlekutarra? edo herrialdetar, erregionalista deitu ohi denean(. Heimatliteratur?), orobat erreakzioa modernitatearen inbasioari gizon
|
emakumearen
bizitza intimoeneraino, literatura sorlekutar horri ere kritiko sinplistek erromantiko edo posterromantiko irizten ohi baitiote, historiaren zentzu izpirik gabe.
|
|
|
C. K. Ogden eta I. A. Richards en testu hizkuntz analitikoaren1502 irakurketak bultzatu zuen, antza, hizkuntzaren determinismo aldera. Kultur erlatibismoa, bestalde, indartsua zen garaiko antropologia ingelesean, hizkuntzen erlatibismo batean pentsatzea iradokiz, gizon
|
emakumearen
bizitzan hizkuntzaren garrantzia kontuan hartzen bada. Psikoanalisiak, halaber, kulturaren eta hizkuntzaren sorreran inkontzientearen eragina xerkatzera gomitatzen zuen Sapir.
|
|
|
Neurri honen bidez, Emakumearen Institutuaren eskumeneko arloekin zerikusia duten jarduerak sustatu nahi dira unibertsitatean. Erakunde horren helburua da bi sexuen arteko berdintasuna ahalbidetzen duten baldintzak sustatu eta sustatzea eta
|
emakumeak
bizitza politiko, ekonomiko, kultural eta sozialeko eremu guztietan parte hartzea. Etorkizunean emakumeen eta gizonen arteko berdintasunari buruzko legea garatzeko eta Europar Batasuneko politikekin bat etortzeko eta egokitzeko jarduerak lehenetsi dira diru-laguntzak emateko orduan.
|
|
2008
|
|
|
Lehenengo mailan ezetz esaten ikasi behar da, ez da amodioa beste zerbaitekin nahastu behar. Azken maila heriotza da."" Azken finean, emakume orok sufritu dezake indarkeria," gogoratu zuen Mollá andereak," gainera,
|
emakumeak
bizitzan zehar indarkeria mota desberdinak jasan ditzake." Historikoki gaia kokatu" Emakumearenganako indarkeriari buruz ez da 70 hamarkada bukaera 80 hamarkada hasiera arte hitz egiten, zeren eta ez zuten arazotzat hartzen", azaldu zuen Mollá andereak. Kontzeptualizazioa ez zen 93ra arte egin, Nazio Batuek Vienan egin zen Giza eskubideen biltzarrean.
|
|
|
Baina emakumeen gehiegizko medikazioa, psikofarmakoen errezetari eta kontsumoari dagokionez ez ezik, emakumearen bizi zikloko tratamendu farmakologikoei dagokienez ere gertatzen da. Txostenaren arabera,
|
emakumeen
bizitzari eta osasunari buruzko “ikuspegi ugaltzailea kontuan hartuta”, klimaterioaren unea gaixotasun gisa irudikatu da (sindrome menopausikoa), eta, beraz, “gehiegi medikalizatu” da. Gainera, gazteria edertasun eta osasun eredu gisa idealizatzeak “estereotipo diskriminatzaile batzuk” sortu ditu, eta horrek urteek aurrera egin ahala hondatze eta galtze gisa hautematera eraman ditu.
|
|
|
Orain, nazioarteko argitalpen garrantzitsuenek soilik emakumeak ere sartu dituzten ikerketak argitara ematen dituzte, bestela atzera botatzen dituzte, eta ikerketa berriro egiteko eskatzen dute, emakumeak ere kontuan hartuta. Egokiena, medikuntza, oro har, genero ikuspegia aintzakotzat hartuta egitea litzateke, baina modu zabalean,
|
emakumeen
bizitzako hainbat ezaugarri kontuan hartuta: haurrak dituzten, estresak jota dauden, lanean ari diren, inguruan aintzakotzat hartzen dituzten...
|
|
|
arrasate> Lau
|
emakumeren
bizitza' Cruzadas cotidianas' laneanNafarroako La Trapera taldeak Cruzadas cotidianas antzezlana egingo du. Cristina Castillok lau emakumeren bizitzako 15 minutu antzeztuko ditu.
|
|
|
arrasate> Lau emakumeren bizitza' Cruzadas cotidianas' laneanNafarroako La Trapera taldeak Cruzadas cotidianas antzezlana egingo du. Cristina Castillok lau
|
emakumeren
bizitzako 15 minutu antzeztuko ditu. Gaiak, hainbat:
|
|
2009
|
|
|
Leon, Galiza eta Andaluziako milaka
|
emakume
bizitza hobe baten bila abiatu ziren Parisera, bolada batean dirua egin eta itzultzeko asmoz. Baina konturatu orduko bizitza joan zaie lanean.
|
|
|
Artisauak, prostitutak, erreginak, nekazariak, adulteriogileak, umezurtzak, dontzeilak, alargunak, esklaboak, mojak eta sultanen emazteak dira bi egileek aukeratu dituzten pertsonaietako batzuk. Zortzi mendetan, 790tik 1484ra, inbasio musulmanetik lurralde espainiarretik juduak eta musulmanak kaleratu arteko
|
emakumeen
bizitzari buruzko mosaiko historikoa osatu nahi izan dute bi egileek.
|
|
|
Artisauak, prostitutak, erreginak, nekazariak, adulteriogileak, umezurtzak, dontzeilak, alargunak, esklaboak, mojak eta sultanen emazteak dira bi egileek aukeratu dituzten pertsonaietako batzuk. Zortzi mendetan, 790tik 1484ra, inbasio musulmanetik lurralde espainiarretik juduak eta musulmanak kaleratu arteko
|
emakumeen
bizitzari buruzko mosaiko historikoa osatu nahi izan dute bi egileek.
|
|
|
Egia da holako emozioak egunero ez direla edukitzen, mundu guztiak ez dauzkala eduki ere. Baina mundu guztiak ez dauka Kanten sakontasuna gogoetan, Matisse edo Chagallen sentsibilitatea koloreentzat, Gershwin edo Strawinskirena melodia eta erritmoentzat, baina azkenean denok denentzat pentsatzen eta sentitzen dugu, denengandik ikasten dugu, eta holakoei eskerrak da gizon
|
emakumearen
bizitza giza bizitza, prosa narrasti hutsa gabe. (Hau dena hobeto pentsatu beharra daukat!).
|
|
|
Bera ez da jakitun izango, baina horrexegatik behar du Diegoren laguntza. Dendan momentu honetan dauzkan sofa guztiak hartu ditu gogoan,
|
emakumearen
bizitzara ondoen egokituko litzatekeenaren bila. Sofa bat bizitzaren erdigunea izan daiteke:
|
|
|
Hilekoa, egunerokotasunean gertu bezain ikusezin dugun gertaera bat da: populazioaren erdia osatzen dugun
|
emakumeok
bizitzaren zati handi batean izatendugu. Baina emakumeontzat gertuko zerbait den bezala, sarri emakumeon arteanpartekatzen ez dugun gertaera da; are gutxiago gizonezkoekin.
|
|
|
Gizonek zein emakumeek kirolean duten partaidetzaren inguruko ezberdintasuna ez da soilik modu kuantitatiboan islatzen; sexu bakoitzari dagozkion kirolesparruak aztertzen baditugu, alde kualitatiboa ere baita alde batera utzi.Izan ere, nahiz eta emakumea kirolaren munduan sartu, horrek ez du esan nahi, kirolera iristeko erraztasunak berdinak direnik edo motibazio eta sariak gizonezkoenekin aldera daitezkeenik, edota sexu bakoitzeko partaideek kirolari eskainirikodenbora tartea eta horretatik lortutako satisfazioa berdinak direnik. Emakume etagizonen kirol esperientzia ezberdina izatea kirola uzteko garaian eta arrazoietanere islatzen da;
|
emakumeek
bizitzan zehar kirolarekin duten harremana laburragoada, eta gizonen aldean, bizitzako aro bakoitzean gizartearen eskakizunek baldintzatzen dute hein handi batean.
|
|
|
Langabezia femeninoari dagokionez, Grozelier ek (1987) aipatzen duenbezala,
|
emakumeak
bizitza sozialean duen lekuaren irudikapena ez dator bat lanordainduan emakumeek izan duten sarrerarekin. Autore horren esanetan, lanbideaduen emakumearen irudia, ekonomikoki independentea dena, etxekoandrearenirudiarekin batera azaltzen da.
|
|
|
Ildo horretatik, emakumezko gehienen iritziz, erretiroak ez du jardueren amaiera eragiten, betidanikeginiko beste jarduera batzuez aldatzen baitira, horietarako denbora gehiago izanda (Moragas, 1991; Becerril eta Becerril, 1997). Etxetik kanpo lan egin duten
|
emakumeek
bizitza ibilbidean zehar aldi berean garatu dituzten rol guztietatik batbesterik ez dute galtzen (rol profesionala). Gainerako guztiak, ordea, mantentzendituzte, eta etxekoandrearen rol orokorrean sartu.
|
|
|
Hori dela eta, haurdunaldian magnesio urritasuna hanketan karranpak egoteagatik ager daiteke, batez ere gauez. Fluorra mikromineral bat da, eta haren eskakizunak zertxobait handitzen dira
|
emakumearen
bizitzaren etapa honetan. Haurdunaldian, ahoko azidotasuna handitu egiten da, eta hortzek arreta eta zainketa bereziak behar dituzte desmineralizazioa eta hortzetako txantxarra saihesteko.
|
|
|
Hala erakusten dute datuek, zaintzaileen ia %80 emakumeak dira, eta, gainera, horien artean gehiengoa zaintzaile bakar edo nagusia da. Ezbairik gabe, erreforma horrek ondorio larriak izango ditu hainbat
|
emakumeren
bizitzan, eta gaixo kronikoen zaintza errazteko teknologiak (telefonoa, Internet eta telebista digitala) bultzatuko direla esan arren, nik dakidala, telefonoak eta telebistak ez dituzte mukiak kentzen eta maindireak aldatzen. Lehendik ere emakumeek musu truk egiten duten lanari beste bat gehitu nahi zaio.
|
|
|
Lege berriaren arabera, hamalaugarren astera arte abortatzea libre izango da. Hamalaugarren eta 22 astearen artean, berriz,
|
emakumearen
bizitza edo osasuna arriskuan badago edota fetuak arazo larriak baditu eten ahal izango da haurdunaldia. Bi kasuetan 16 urtetik gorako emakumeek ez dute gurasoen baimenik abortatzeko.
|
|
|
2
|
Emakumeen
bizitza jartzen da arriskuan, programaturiko irteera egutegiaren berri aldez aurretik ez jakinarazita emakumeari eta haren ordezkariari.
|
|
|
14 astetik 22.era bitarte, haurdunaldia eten ahal izango da
|
emakumearen
bizitza edo osasuna (ongizate fisiko, psikologiko eta sozial gisara ulertuta) arriskuan badago, edota fetuak arazo larriak baditu. Abortua egin behar duen medikuaren oniritziaz gain, beste espezialista baten aldeko txostena eduki da lehenengo kasuan, eta bi espezialistarena bigarrenean.
|
|
|
Badakizu zer den hori? Ba, ahalmen hori galduz gero, gizon
|
emakumeen
bizitza, kolektiboa nahiz indibiduala, usteltzen da. Eta hori da gure herrian gertatzen ari dena; baita mundu osoan ere.
|
|
2010
|
|
|
Zergatik? Bi urte igaro dira Carrie ezkondu zenetik eta lau
|
emakumeen
bizitza aldatu egin da. Leku misteriotsu, ezberdin eta bitxia aukeratu dute neskek ezkontzaren eta amatasunaren inguruan hausnarketa egiteko:
|
|
|
Emakume Abertzale Batza ere hortik sortu zen (Irlandako Cumann nan Ban-en ildotik), apirilaren 10ean emakumeen aurreko Martin O. Dailyren hitzaldi batean Gallastegik bertan aldarrikatutakoaren eraginpean. Urrats garrantzitsua izan zen
|
emakumea
bizitza publikoan, eta politikoan, murgiltzen hasteko. 1931n eta ondoko urteetan Emakume Batza ia 30.000 bazkide izatera iritsi zen, 200 elkarte baino gehiago hegoaldeko lau herrialdeetan.
|
|
|
José Luis Dueñas Sevillako Unibertsitateko Ginekologia eta Obstetriziako irakasle titularrak, Sevillako Unibertsitateko Ginekologia eta Obstetriziako irakasle titularrak, esan zuenez, sintoma horiek “normaltzat eta interes gutxikotzat hartu ditu zientzialarien erkidegoak, eta luze jo du osasunari modu orokorrean heldu diola”.
|
Emakumearen
bizitza sozialean eta pertsonalean eragina izan arren, normalean ez dira medikuarengana joaten. Patologiaren forma gogorrenetan ere, “emakumeen %75ek ez dio medikuari kontsultarik egiten, normala, intimoa dela uste duelako edo konponbidea izan dezakeela pentsatu ez duelako”, gogoratu zuen.
|
|
|
Obesitateak arazo ugari sortzen ditu gizonen eta
|
emakumeen
bizitza sexualean, eta, gainera, desertilitate arazoak.
|
|
|
Herrialde batzuetan, biztanleriaren %11ra arte, finantza zailtasun larri hori izaten dute urtero, osasun zerbitzuaz baliatzeko aukera ordaindu beharragatik, eta %5eraino pobreziara eramaten dute, agiri honetan adierazten den bezala. “Diru sarrera txikiko 49 herrialdetan aberatsen eta pobreen arteko estaldura diferentzia hori kentzeak 700.000
|
emakumeren
bizitza salbatuko luke une horretatik 2015era arte”, nabarmendu du txostenak. “Bost urtetik beherako haurrentzako zerbitzuetan estaldura alde hori gaindituz gero, txertaketa sistematikoak 16 milioi bizitza salbatuko lituzke”, gehitu du.
|
|
|
Horren arabera, gizonezkoak lan merkatuan kokatzen diren bitartean, emakumeok sozialki gutxietsitako eta ordaindu gabeko lanak burutzera baztertuak izan gara, etxeko esfera pribatura, alegia". Feministen iritziz horrek
|
emakumeen
bizitza propioa garatzeko ahalmena guztiz mugatzen du. Gobernuek eta politika ekonomikoak proposatzen dituztenak" emakumeek enplegu betea izateko ez bitartekorik ezta borondate politikorik ez" dutela salatu zuten.
|
|
|
Gezurra badirudi ere, badira oraindik hilekoaren inguruan zalantza eta duda mudak dituzten emakumeak. Kontuan hartuz hilekoa
|
emakumearen
bizitzaren ia bi herenetan oso gertuko bidaidea dela, galdera horiei erantzuna ematen saiatuko naiz gaur.
|
|
2011
|
|
|
Roman de la Rose-k jasotzen duen pentsabide horren isla dira erakusketako atal honetan bildutako piezak.3. EdertasunaBurgesia ere agertu zen tartean, eta, ondorioz, artea erlijio guneetatik bestetzuetara ere zabaldu zen. Tartean,
|
emakumearen
bizitza pribatura. Edertasunarekin lotutako piezen eskaerak gora egin zuen; egurrezko orraziak, marfilezko ispiluak eta gisakoak ekoizteari ekin zioten artistek, sarri askotan gizonen eskariz.
|
|
|
|
Emakumeen
bizitza, eskubide edo lehentasun?
|
|
|
Hilabete honetan 135 ertzain hasi dira mehatxatuta bizi diren
|
emakumeen
bizitza babesteko kontrazaintza lanetan. Zergatik orain?
|
|
|
Zeren orain emakume horien bizitzak arriskuan baldin badaude, ziur aski aurreko hilabeteotan ere horrela izango zen. Eusko Jaurlaritzak azaroaren hasieran jakinarazi zuenez, ertzain horiek ETAk mehatxatutako pertsonen zaintzan aritzen ziren poliziak dira, eta orain, egoera berrian, polizia horien lanorduak mehatxatutako
|
emakumeen
bizitzak babesteko emango dira. Beraz, lehentasuna ertzainen zeregina zehaztea da.
|
|
|
Elkarrizketatu ditugun hiru
|
emakumeek
bizitzak eman dizkien aukerez baliatu eta familia osatu dute. Nork daki etorkizunean beste familia eredu baten parte izango diren; bitartean, euren hautua beste edonorena bezain baliagarria dela erakusten dute egunero egunero.
|
|
|
Emakume sena gizon senaren kontra jartzen du honako harremana eginez:
|
emakumea
bizitza emateko gai den bitartean gizonezkoa kentzeko gai da. Gainera mundu patriarkalista utzi eta matriarkalismoan oinarritutako bat proposatzen du autoreak, berbereena bezalakoa:
|
|
|
Sintoma bakoitzaren larritasunaren autoebaluazioa arina edo ertaina izan zen emakumeen %80an baino gehiagotan, eta larria kasuen %10ean.
|
Emakumearen
bizitza sozialean eta pertsonalean eragin hori izan arren, normalean sintomatologia hori normaltzat hartzen da. Izan ere, patologiaren forma gogorrenetan ere, emakumeen %75ek ez dio medikuari kontsultarik egiten, normala, intimoa dela uste duelako edo konponbidea izan dezakeela pentsatu ez duelako.
|
|
|
Irudia: PodmaPettit Menopausia
|
emakumearen
bizitza emankorretik ugaltzeko gaitasuna galtzen duen beste bizitza batera igarotzeko aldi bat da, eta horrek hainbat aldaketa fisiko eragiten ditu. Etapa berri hori 45 eta 55 urte bitartekoa da, eta obuluak ekoizteari utzi eta hormona gutxiago jariatzen dituzte (estrogenoak eta progesterona).
|
|
|
Ez zuten halakorik egin, ordea. Inork ez zuen
|
emakumearen
bizitza salbatzeko ahalegin mendreena egin. Zergatik?
|
|
2012
|
|
|
izozmendiaren punta da, ugalketa lanean oinarritzen dena eta, desagertzekotan, sistema osoa hondoratuko lukeena. Argi eta garbi esan behar dugu,
|
emakumeok
bizitza eta planeta daramagu gure sorbalden gainean; merkatua eta ekonomia ofiziala existitzen badira, ugalketa lanari esker besterik ez da; noski, lan ordaindu gabea edo prekarioa. Baina horrela izan arren, lan horri balioa eman beharrean, baztertu egiten da krisi errealaren parte izango ez balitz bezala.
|
|
|
Emakumeak esklabuoapalak izateak izugarrizko onurak ematen dizkio merkatu neoliberalari, izugarrizko lan pila doan lortzen duelako. Abortuaren kontrako defendatzaile sutsuei, ustez bizitza babestu nahi duten taliban horiei, ez zaie
|
emakumeen
bizitza axola. Haurdunaldia da emakumeek gehien diskriminatzen dituen kausa.
|
|
|
Ez dute bizitza babestu nahi, emakumeen gorputza kontrolatu nahi dute. Lege horrek abortu ilegalak sustatuko ditu,
|
emakumeen
bizitza arriskuan jarriko du. Asko sentitzen dut, umea emakumearen gorputzean dagoen bitartean, subjektu politikoa?
|
|
|
Dena aldatu da, egia da, baina batzuetan, behin sikiera, norbaitek itxurak egitea nahiko nuke; horrela, segundo batzuetan, nire bizitza lehenagokoa dela imajinatuko nuke. Alaba duen
|
emakumearen
bizitza. Segundo apur batzuetan.
|
|
|
Erakusketa lau ataletan dago banatua: Moldakaitzak munduarentzat, Kainen arrastoa, Fuga Mundi eta
|
Emakumeen
bizitzak. 1 Moldakaitzak munduarentzat eta Kainen arrastoa Artearen historian, baztertutako jendearen irudi gutxi ezagutzen dira.
|
|
|
Prostitutek eta legenardunek, adibidez, sustrairik gabeko pertsonak izatean, ia ez zuten baimenik ezta kaleetan ibiltzeko ere. 2 Fuga Mundi eta
|
Emakumeen
bizitzak
|
|
|
41.Giza Eskubideen Munduko Konferentziak aitortzen du zein garrantzitsu den
|
emakumeak
bizitza osoan osasun maila ezin hobea izatea, fisikoa nahiz mentala.Emakumeari buruzko Munduko Konferentziaren testuinguruan eta emakumearen aurkako bereizkeria modu guztiak ezabatzeari buruzko Konbentzioaren testuinguruan eta baita 1968 urteko Teherango Aldarrikapenaren testuinguruan, Konferentziak, gizonen eta emakumeen arteko berdintasunean oinarrituta, berretsi egiten du emakumeak duen eskubi...
|
|
|
Kultura horren arabera, ia denbora osoko denbora eskakizunak (jarduera publikoari dedikatuko denboraren ikusmolde ez arautuaren isla direnak) ez datoz bat, ez familiaeta etxe antolakuntzarekin, ezta emakume gehienen egoerarekin ere. Hartara, ezin konta ahalako tentsioak sortzen ditu aipatu kulturak
|
emakumeen
bizitzan. Tokiko denboraren politikak garatzeko aldarrikapena, hain zuzen ere, kontraesan horiek gainditzeko saiakerari loturik dago (Balbo, 1987; Gelambí, 2008; Torns, 2008).
|
|
|
Herritarren eskubideek eta betebeharrek gizonezko herritarraren ezaugarriak adierazi dituzte historikoki; hura subjektu autonomo eta abstraktutzat hartu da, harremanezko, txerazko eta gorputzezko loturetatik libre dena eta herritartasunaren eredu unibertsala ordezkatzen duena. Premiak, txerak, zaintze ardurak eta harremanak esparru eta denbora publikotik at geratu dira eta, horrenbestez, politikatik ere at. Herritartasun eskubideek esparru pribatuan eraiki dute beren muga, eta horrek ondorio latzak izan ditu
|
emakumeen
bizitzan. Gaur egungo gizarteetako agertoki politikoan herritartasun eredu baztertzaile horrek ataka ezagunean jarri ditu emakumeak; Pateman ek «Wollstonescraften dilema» deitu du.
|
|
|
AEEMko lehendakariak, Rafael Sánchez Borrego doktoreak, adierazi du beharrezkoa dela emakumeak jasotzen duen osasun arretan zenbait tratamendu protokolo eguneratzea, “paziente bakoitzari banaka aplikatu ahal izateko”. Azaldu duenez, “emakume helduari gerta dakizkiokeen arazoen tratamenduan parte hartzen duten espezialisten koordinazioa eta prestakuntza sustatu behar dira, eta emakumearen ezagutza sustatu behar da
|
emakumearen
bizitzako etapa horretan”. AEEMek ziurtatu du hormona terapiak osasunerako kaltegarriak direla uste izatea izan dela Espainiako emakumeen% 4k bakarrik tratamendu bat hastea erabakitzeko arrazoi nagusia.
|
|
|
Horregatik, ginekologia, pediatria eta kirurgia plastikoa espezialitateak dira gehien eskatzen direnak. Tresna horiek errealitatea islatzen dute eta eredua baliozkotzen dute; esan genezake teknologiak funtzio anitzeko
|
emakumearen
bizitza errazten duela, ez baitu denborarik», dio Frederic Llordachs medikuak, Doktoretza eta webgune honen negozio garapenaren arduraduna. 2007an sortu zen, eta gaur egun on line hitzorduen sektorearen buru da; bi milioi bisita izan ditu Espainian, eta bost milioi mundu osoan.
|
|
|
Udaletan garatu nahi dugun Politika Feministak estrukturala den arazo bati erantzun nahi dionez, ezinbestean politika integrala izan behar du
|
emakumeen
bizitzaren arlo guztietan eragin behar duelako.
|
|
2013
|
|
|
Esparru horiek guztiak jorratu zituzten epaiketan: Basauriko Calero auzoko bizimodua, emakumeen sexu osasunaren gaineko arreta, nasciturus ari (jaiotzekoa dena) buruzko eztabaida zientifikoa, Elizaren jarrera, estatuaren esku hartzea
|
emakumeen
bizitzan eta izaeran... «Abortua gizarteak ukatu ezin zien eskubidea zela pentsatzea izan zen andre haien delitua, eta euren amatasunaren ardura libreki hartu nahi izatea».
|
|
|
batean: are bere sartu irten bakarra alor horretan, Nesken eta
|
emakumeen
bizitzak (1971), ez da zinezko nobela bat, ipuin ziklo bat baizik. Emakumeen, eta gizonen?
|
|
|
Lucreciaren hura hasiera besterik ez zen. Atzetik etorriko ziren Stelle, Yvonne, Liane, Jane, Katia eta beste ezdakitzenbat
|
emakumeren
bizitzak. Tarteka, bere semeen kontuak ere kontatuko zizkion:
|
|
|
Edonola ere, esan behar da berdintasunaren feminismoak nahiz feminismo materialistak berdintasunerako bidean aztertu dutela amatasuna. Horrekin esan nahi da amatasunak,
|
emakumeen
bizitza profesionalean, politikoan eta kulturalean, gizarteratzeko zailtasunak ekarri dituela eta rol bakartzat hartu dela. Shulamith Firestonek azken ikuspegi hori aintzakotzat hartzen du, eta, bere esanetan, emakumeak funtzio biologikoagatik zapalduak izan dira; hitz batean, emakumearen zapalkuntza ugalketarekin hasi zen, eta gero ere zapalketa horrek continuum batean jarraitu du.
|
|
|
Hiru Mariekzimurrak eta zahartzaroa besterik ez dute aurretik. Naomi Wolfek esaten du
|
emakumeek
bizitza osoa edertasuna lortzeko eta zahartzaroa ekiditeko borrokan dihardutela, edertasunaren mitoaren esklabotzapean (1991: 301).
|
|
|
6 Badakit seme batek nire bikotekidearekin dudan harremana aldatuko duela? Haur bat iristeak betiko aldatzen du bikotearen bizitza Haur bat iristeak betiko aldatzen du bizitza, ez bakarrik
|
emakumearen
bizitza, baita bikotearen bizitza ere. Askok krisiak zeharkatzen dituzte, eta batzuek, gainera, hausturaren ondorio ere badira.
|
|
|
|
Emakumeen
bizitza luzeraren sekretua
|
|
|
Zenbait azterlanen arabera, genetikak eta bizimoduak
|
emakumeen
bizitza luzetasuna azal dezakete
|
|
|
Hala ere, desberdintasun horren zergatia mundu osoko adituen jakin mina da. Duela gutxi, mitokondrioek, ia animalia zelula guztietan dauden elementu txikiek,
|
emakumeen
bizitza luzeraren gakoa izan zezaketen planteatu dute. Artikulu honetan, tabakoaren eta alkoholaren gehiegikeriak gizakiek gutxiago bizitzea eragiten duela erakusten duen beste azterlan baten aurkikuntzez gain, aurkikuntza hori lantzen da.
|
|
|
|
Emakumeen
bizitza luzera eta mitokondrioak Irudia: Mario Carvajal Azterlan baten arabera mitokondrioak izan litezke emakumeen bizitza bizitza ulertzeko giltza.
|
|
|
Emakumeen bizitza luzera eta mitokondrioak Irudia: Mario Carvajal Azterlan baten arabera mitokondrioak izan litezke
|
emakumeen
bizitza bizitza ulertzeko giltza. Autoreek ikusi zuten mitokondrioaren DNAn mutazio kaltegarriak metatzea izan daitekeela gizakiek gutxiago bizitzeko arrazoia.
|
|
|
Kontsumo handiago hori eta horrekin lotutako gaixotasunak direla eta, emakumeek 85 urte baino gehiago bizi dituzte Espainian, eta gizonek 78 urte besterik ez, ‘British Medical Journal’ taldeko aldizkari batean argitaratutako ikerketa baten arabera. Eskozian (Erresuma Batua), Glasgowko Ikerketa Medikoko Kontseiluko Osasun Publikoko eta Sozialeko Unitateko zientzialariek, ikerketa egiteko, Europako herrialdeen heriotza tasen azterketa egin zuten, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) emandako datuen bidez. Tabakismoarekin eta alkoholarekin baino ez da azaltzen Espainiako gizonen eta
|
emakumeen arteko
bizitza luzeraren% 67 Emakumeen eta gizonen bizi itxaropenaren arteko aldearen %40tik %60ra tabakismoari lotutako gaixotasunek eragiten zuten: biriketako minbizia, patologia kardiobaskularrak edo biriketako arazoak, besteak beste.
|
|
|
Eragozpen horiek areagotu egiten dira udan, igerilekuetara gehien joaten den unean, denbora gehiago egoten baita bainujantzia hezea, gehiago izerditzen da eta jariakin gehiago galtzen dira. Gema García Gálvez ginekologoaren eta Zentradaenti TENA Lady ren hitzetan, udan areagotu egiten dira bulbaginako eragozpenekin lotutako kontsultak, baginako mikrogiroa aldatzen laguntzen duten ekintzez gain, kontuan hartu behar baita: » bulbobaginako eta perineoko eremuak zainketa eta higiene espezifikoak behar ditu ezaugarri fisiologiko bereziak dituzte,
|
emakumearen
bizitza osoan aldatzen direnak, eta mikrobioak kutsatzeko arrisku handia dute, bai higiene intimoa ez delako egokia, hormona aldaketak, estresa eta adinean aurrera egin ahala pHaren aldaketa», erantsi du. Bulbaginitisa honela sailkatzen da:
|
|
|
Aulki jokoa hiru
|
emakumeren
bizitza markatu duten momentu garrantzitsuenetatik egindako ibilbidea da. Emakume esperientziari ematen zaio lehentasuna lerrootan.
|
|
|
—Bai, baina aurrerapenak surria eta espa sortzen ditu erantzun dio Jakineltze taldeko norbaitek. Erditzea bezala da; oinaze handia eragiten du, baina
|
emakumearen
bizitzako surririk handiena da.
|
|
2014
|
|
|
Pare bat gauza, behintzat, onartu behar zaizkie: ekintza entzutetsuak egiten dituztela
|
emakumeen
bizitza eta gorputza kontrolatzeko Elizak duen obsesioa salatuz eta, beste aldetik, gure gorputza borrokagune bezala erabili dezakegula oroitarazten digute, feminismo instituzionalak ahaztu duen zerbait.
|
|
|
«Emakumeen menpekotasun eta diskriminazioa betikotzen duen botere harremanetan dago emakumeen kontrako indarkeriaren jatorria» Josu Erkoreka Eusko Jaurlaritzaren bozeramailea «Nafarroak ezin du onartu emakumeen kontrako indarkeria ekintza bakar bat ere. Kezkagarriena da aurten salaketen %40 14 eta 30 urte bitarteko emakumeek aurkeztu dituztela» Iñigo Alli Nafarroako Gobernuko kontseilaria «Testuinguru sozioekonomikoak aukerak murrizten ditu
|
emakumeek
bizitza autonomoak bizi ditzaten; ondorioz, ahulagoak dira diskriminazio eta indarkeria matxistaren aurrean. Izan ere, indarkeria matxista desoreka materialean jaio eta hazten da, eta hura desagertzea ezinbestekoa da emakumeak libre izaten has daitezen» Gipuzkoako Foru Aldundia «Eraso eta jarrera matxistak ez dira gizabanakoen jarduera isolatuak, mundu osoan indarrean dagoen sistemaren osagaia baizik.
|
|
|
Iñaki Irasizabalen nobeletan ohi den bezala, delituak, hilketak eta azpikeriak topatuko ditugu hemen, kalean gurutzatzen ditugun gizon
|
emakumeen
bizitzan txertaturik; egilearen begirada eta kontaera bereziari esker, ilunabarrean etxeko teilatuan zigarroak erre eta garagardoa edatea bezain eguneroko eta natural izan bailitezke xantaia, ustelkeria, sexu abusuak.
|
|
|
Aipatu den Gayle Rubinen artikulua kaleratzearekin ia batera, Natali Zemon Davis historiagileak ohartarazi zuen, klase sozialen azterketa egiteannekazariak, edo langileak? isolaturik aztertzen ez ziren bezala, beharrezkoa zelagizon
|
emakumeen
bizitza, haren esanahia aztertzea, hots: zer jokabide zituzten edonola egiten zuten lan, ordena soziala mantentzeko edo aldatzeko (Daris, 1976:
|
|
|
Lehen Mundu Gudatik aurrera, baina, zientzialari espainiarrenmota horretako gaien inguruko interesa areagotu zen, eta ustezko «auzi sexual»ariburuzko garapen teorikoak esponentzialki hazi ziren; orduan, jomuga emakumeengutxiagotasuna demostratzeko asmotik sexuak markatutako natura funtsean ezberdina eraikitzearenera pasatu zen. Esentzia ezberdin hori ez zen gizonarekinkonparatuz eskasagoa, baina
|
emakumeen
bizitzaren arlo guztiak halabeharrezeta salbuespenik gabe determinatuko zituen: haien gorputzak euren bizitza sozialeta politikoa definituko zuen, ez hainbeste ataza hau edo hura aurrera eramatekogai ez zirelako, baizik eta jarduera horiek ez zitzaizkielako emakumeei egokitzeneuren gorputz eta naturarekin talka egiteagatik.
|
|
|
Ez dut esaten, argi dago,
|
emakumeen
bizitza arautzea edo haien gorputza estigmatizatzea helburu zuen gutxieste estrategia zentralizatu bat zegoenik. Tankerakosexismoaren kuartel nagusirik ez zen egon.
|
|
|
Pobrezia, marjinazioa, analfabetismoa, ustiapena edo segurtasunik eza bere errealitate batzuk besterik ez dira. Artikulu honetan munduko hainbat lekutako
|
emakumeen
bizitzaren berezitasunak jasotzen dira, eta erakundeek egiten duten lana nabarmentzen da.
|
|
|
Senegalen, hain nimioa, motoa gidatzea zalantzan dago.
|
Emakumeei
bizitzan eta negozioetan defendatzen erakusten dieten animatzaileak dituen proiektu batek aukera eman du baloratzen ikasteko. Sudanen, Amnistia Internationalek (AI) borrokara kondenatutako emakume baten askatasunaren aldeko borroka egin zuen, erlijio hautua egiteagatik eta adulterio bidezko 100 zartada jasotzeagatik.
|
|
|
ekonomia, jabekuntza, genero indarkeria eta hezkuntza. Asmo handiko proiektua da, eta zuzentzen diren
|
emakumeen
bizitza nabarmen aldatu nahi du. Horretarako, lanbide gaikuntza sustatzen du, parte hartze politikoa bultzatzen du, emakumeen aurkako indarkeria kasuen aurka borrokatzen du eta kalitatezko hezkuntza lortzeko bidea ematen du.
|
|
|
nazkatuta gaude eta ez gara isilduko! Emakumeok aske bizitzeko eskubidea dugulako!! GORA BORROKA FEMINISTA! GORA
|
EMAKUMEON
BIZITZAK! Euskal Herrian 2014ko abenduaren 10eanEUSKAL HERRIKO EMAKUMEEN MUNDU MARTXA
|
|
|
Noren hobe beharrez? Zalantzarik ez dago
|
emakumeen
bizitzak behintzat ez dituela bereziki kezkatzen. Izan ere, indarkeria matxistaren itzalpean erailtzen eta erasotzen dituzten emakumeen bizitzak ez dira Gobernu espainiarraren lehentasuna.
|
|
|
Zalantzarik ez dago emakumeen bizitzak behintzat ez dituela bereziki kezkatzen. Izan ere, indarkeria matxistaren itzalpean erailtzen eta erasotzen dituzten
|
emakumeen
bizitzak ez dira Gobernu espainiarraren lehentasuna. Ez da neurri edo baliabide berezirik ezartzen etengabeko eraso eta erailketa hauekin bukatzeko.
|