|
2000
|
|
|
Samaniego, Gamiz, Mirande eta Lete datoz ondoren.
|
Emakumerik
ez da falta gure poesia erotikoan, Amaia Lasaren olerkiek erakusten duten moduan. Ezta apaizik ere «Salda berotan burni harrotua/ aguro berotu ninan», Nemesio Etxaniz.
|
|
|
Izan dudan arrakastarik handienetakoa espero ez nuen giro batean izan zen, 1992an Madrilgo auzo herrikoi batean. Kontzertuetako publiko ofiziala berehala bereizten da jazkeragatik, batez ere
|
emakumeak
ez nuen ezagutzen. Jende hori kontzertu gutxitara joango zela uste dut.
|
|
|
Ergelkeria bera galdegin behar beti? Oraindik ez zara ohartu
|
emakumeekin
ez zaiola tentetzen?
|
|
|
Uholdeetan jendea itota hiltzen dela esaten dute, baina hangoak ez dira urarekin itota hiltzen, muinoetan lur jauziak izan eta euren rantxito eta guzti azpiratzen dituelako baizik. Han bizi diren haurrentzat ez dago eskolarik; hango
|
emakumeentzat
ez dago haurgintzarako ospitalerik. Behin nagusi kroaziarrarekin joan nintzen ospitale batera.
|
|
2001
|
|
|
Ez daukat datu objektiborik, nire inpresioa da. ' Bizkaitarra' n aipatzen duen
|
emakumea
ez du geroztik zuzenki aipatzen, baina zeharka edo, baietz uste dut. Esaterako,' Nire aitaren etxea' poeman aipatzen dituen aberastasunak (Gabrielek ez zuen halakorik, jakina), emakume horrenak izan zitezkeen.
|
|
|
Emakumeen literaturarik ez dagoela esaten da eta sexuak ez duela lana baldintzatzen. Baina
|
emakumeena
ez al da saltzeko zigilutzat erabiltzen. Hor dago emakumeek idatzitako" Gutiziak" liburua, laxo eta guzti...
|
|
|
Zergatik, alegia," emakumea, neska gaztea, ama gaztea, andra, lantegira? Lana ez da libertadea, baiña gaur egun euskaldun
|
emakumea
ez dago delibratzerik, lanaren bidez ezik. Lana uka ahal izateko, ez du lana hartzea beste biderik, gaur, hemen.
|
|
|
' Etxeko' honen ko atzizkiak, emakumea etxeari erabat lotuta arkitzen dela adierazten digu (ko atzizki) honek, lekuzko genetibo baten aurrean gerala erakusten digu, eta genetiboak (lekuzkoak ala izenezkoak) jabetasun era bat adierazten dute. Etxetikan at,
|
emakumea
ez da anderea izanen, izanen da edo eme galdu bat. Ene ustean garrantzi handiko ondorioa dugu hau, alegia, emakumearentzat etxea kartzela bat dela.
|
|
|
Fundazionala hitzarekin izendatzen du Koldo Izagirrek, Susa argitaletxearen «XX. mendeko poesia kaierak» bildumaren antologia egileak, Amaia Lasaren poesiak euskal letren eremuan suposatu zuena. Poeta hau agertu arte,
|
emakumeak
ez zeukalako leku propiorik euskal olerkigintzan, Erdi Aroko poeta bikain haien oihartzuna baino ez genuelako emakumearen ahotsa, da fundazionala Amaia Lasaren poesia. Eta horregatik asmatu behar izan omen zuen «a e i o u berri bat» euskal poesian, bere sentimenduak beldurrik gabe adierazi ahal izateko, bekatutik eta amatasunetik libre den emetasuna agerian uzteko aurreko ezerk balio ez ziolako.
|
|
|
Gizonezkoak defentsiban jartzen dira beti, eta batzutan harro.
|
Emakumeak
ez, lasai geratzen dira, barre egiten dute zurekin, eta askoz tabla gehiago dauzkate. Publikoa tratatzen ere jakin behar da.
|
|
|
Aurrerapen ikaragarriak gertatu dira batez ere fisika mailan, biologian, konputagailuen zientzietan… Baina aldi berean gerren, genozidioen mendea ere izan da, eta paradoxikoki giza eskubideen mendea baita ere:
|
emakumeek
ez dute inoiz izan iragan mendean hartzen hasi ziren papera… Horrelako gauzak bildu ditut. Saiatu naiz pixka bat pentsarazten hemengo jendeari zeinen ongi bizi garen.
|
|
|
Eta horretarako, Juan Martin bidaialagun eskasa da, nobelaren amaieran aurpegiratuko dion bezala, Juan Martin ez baita ausartzen bidaiatzera= bizitzera (213). Beste
|
emakumeekin
ez bezala, Victoriarekin nostalgiarik sentitu ez duen arren (213), emakume honekin arriskatzeak merezi duela somatu duen arren, bere obsesioetan (literaturan) ezkutatu besterik ezin du egin (69). Rossettiren obsesioa n aipatzen den Hjalmar Söderberg idazle suediarraren Doktor Glas (1905) nobelako protagonistari gertatutakoaren antzera, Juan Martini ere" bizitza begien aurretik" pasa zaio.
|
|
|
Metodo horren aldeko apustua egiten duen
|
emakumeak
ez du zertan larriturik: esne horiek amarena bezain osoak ez izanik ere, elikagai ona dira, berez.
|
|
|
Hazkuntza hori
|
emakumetan
ez da horren ikusgarria izan: duela bi urte baino %14 gehiagok hobetu dute fisikoa bisturiaren bidez.
|
|
|
|
EMAKUMEAk
ez du txintik esaten. Etxera sartu eta atea isten du bere atzealdean.
|
|
|
|
Emakumeak
ez du gizonak seduzitzerik nahi.
|
|
|
JF./
|
emakumea
ez da nekatzen
|
|
|
elkarrizketaosoa non (inesiboa) kasuaren inguruan ardazten delako. Baditu erabileraarruntarenak izan daitezkeen bi keinu; hain zuzen (1) eta (2) erantzunetan
|
emakumeak
ez du esaldi osoaren bidez erantzun, hau da, ez du, hor dago, tabernahorretan, esan; baina gero aztertuko dugu zer adierazten duen hain hitz gutxierabiltzeak.
|
|
|
Ez zekien. Egia esan, ordubete pasa zuten berataz berba egiten baina
|
emakumeak
ez zuen ahorik zabaldu. Ederra zen.
|
|
|
Hinduismoak auzi honetan ez die gizasemeei eragozpen handirik ipintzen. Beraz, gorputza saltzen duten
|
emakumeek
ez dute lan faltarik.
|
|
|
Emakumeetan %60 analfabetoak dira. Gizonezkoetan %36 Herrixketan %80
|
emakumek
ez dakite idazten.
|
|
|
|
Emakumeek
ez dute gonarik erabiltzen; eskuarki sari deritzan soinekoa. Oihal handi fina izaten da, zetazkoa edo ehunezkoa, askotan kolore anitzekoa, gorputz guztia biltzen duena.
|
|
|
Gizona eta
|
emakumea
ez daude maila berean Indiako gizartean. Semea izatea gurasoentzat zoriona da.
|
|
|
Bizikletan milioika gizaseme ibili arren,
|
emakumerik
ez. Nabarmenkeria galanta omen da emakumea horrelako tresna baten gainean harat honat ibiltzea!
|
|
|
Borrokatu nahi dut, esan nion kantiniersari, nire egiazko asmoak –alegia, Ministroaren bizia salbatzea– zeintzuk ziren esatea niretzat kalte zela iritzirik.
|
Emakumeari esker
ez nindutela espioitzat hartuko uste nuen.
|
|
|
Baita infekzio larria ere bere barruan. Alferrik ahalegindu nintzen ospitale batera eramaten; ospitaleak urriak dira eta
|
emakumeek
ez dute horretarako eskubiderik. Are gutxiago, noski, emakume hura bekataria baldin bada.
|
|
2002
|
|
|
Eta nola egin berreraikuntza hori? Ikastaroa antolatu duten adituen ustez, bularra erauzteko egiten den ebakuntza bera aprobetxatuz, horrela
|
emakumeak
ez baitu deformitatea sentitzeko aukerarik izango. Eta teknikarik" egokiena" gaixoaren sabeleko azala, muskulua eta gantza erabiliz bularra berregitea da.
|
|
|
kontua ez dela Bergaminek bere emakumezko pertsonaiak ulertzeko era; kontraesana, emakumeak Bergamini aurpegiratu diezaiokeenean dagoela: alegia,
|
emakumeari
ez uztea bere destinoa aukeratzen
|
|
|
|
Emakumerik
ez behintzat.
|
|
|
Eguzkia ixilik ibiliko da bere bidean zehar.
|
Emakumea
ez hainbestean, soinutsuago, berba* Argitaratubakoa, 1985 tsuago baino. Honeen artean Pauline kalakaria; inoren kontra be, ez; baina, ekin!
|
|
|
Baina
|
emakumea
ez da beti maitasun fingituz hasperentzen, gizonarekin besarkaturik, gorputza gorputzarekin bat egiten eta ezpain hezeak musuka xurgatzen dizkionean: sarritan benetan dihardu eta gozamen komunaren bila tiratzen du maitasunaren lasterketa kurritzera.
|
|
|
emakumea piztien eta lauhankakoen moduan hobeto ernaltzen dela uste da gehienbat, horrela hazia hobeto iristen baita, bularrak beherantz eta ipurdia goian. Eta
|
emakumeak
ez du mugida lizunik ezertarako behar. Berak eragozten eta zapuzten baitu ernaltzea, ipurdiari eraginka gizonaren irritsa jostakor suspertzen eta, gorputza zauliturik, jarioa erakartzen badu:
|
|
|
Gela presio bidezko gutun azaletik ateratzen da eta hatz mamiekin aplikatzen da klitoriaren eremuan. Errezeta medikorik gabe saltzen da, eta, Estatu Batuetako farmazia laborategien arabera, ez du albo ondoriorik, nahiz eta haurdun dauden edo anorexia duten
|
emakumeei
ez aholkatzen. Ministerio horren iturriek adierazi zuten Osasun Ministerioak produktu berri horri buruzko berririk ez duela, eta ohartarazten du ezin dela sendagai edo kosmetikotzat hartu “bi erregistroetan aurkeztu ez delako”.
|
|
|
Aukera berriei nahitaez uko egiteak frustrazioa eta amorrua eragiten ditu. Kasu askotan,
|
emakumeak
ez du bere burua zaintzen, ez da lagunekin harremanetan jartzen edo aisialdiko jarduerei uko egiten die. Bizitza propioa izateko eskubidea datarik gabe atzeratzen da.
|
|
|
Ezein
|
emakumek
ez du tratu txarrik jasango familian edo bikotekidearen eskuetan. Biktimen eta tratu txarrak ematen dituztenen profilak askotarikoak direnez, zaila da Espainian bi milioi emakumeri eragiten dien fenomeno baten mugak mugatzea.
|
|
|
Eta gehiegizkoa bada, higadura arazoak eta hernia diskalak hasten dira, baina epe luzerako efektua da. Adineko
|
emakumeek
ez dute onartzen orain dituzten minak gaztetatik datozen takoiek eragindakoak izatea’ Kontuz diabetesarekin Zirkulazio aparatuak ere sufritzen du. Alfredo Velasco batez ere diabetesa duten pertsonez arduratzen da.
|
|
|
Tamalez, era horretako kontsumoak gizartean «gazte normalizatuen eta integratuen» esparruan gertatzen dira, eta horiek «dibertsio eta droga» ideiak asteburuetan lotzen dituzte. Substantzia estupefazienteetan soilik, «suntsitzaileak eta, askotan, marjinazioarekin lotuak» kontsumitzen dituzten substantzia estupefazienteetan, kokaina eta, batez ere, heroina,
|
emakumeek
ez dute gizonek baino mendekotasun handiagoko indizerik. Roblesek adierazi zuen azken hamarkadan Espainian 140 pertsona hil direla pilulak eta estasia batera irensteagatik; beste 38 hil ziren, ordea, azken substantzia horren ondorioz.
|
|
|
Gainera, gauean aspirina hartu zuten emakumeek, batez beste, plazeboa edo aspirina hartu zuten emakumeek baino 250 g gehiago pisatu zuten haurrak izan zituzten”. Medikuak behin eta berriz esan du
|
emakumeek
ez dutela aspirinarik hartu behar haurdun daudenean, ez badira medikuaren zaintzapean. Azterlanean erabilitako dosi txikiek arriskurik ez dutela dirudien arren, mina arintzeko erabiltzen diren dosi handiek erditzean hemorragiak izateko arriskua dakarte.
|
|
|
gizon betikoa, betiko
|
emakume
eza,
|
|
|
(...) Erreferentetik at dauden [gutxiengoekin] multzoak egiten dira, ereduarekin bat ez datozenak. Kasu honetan, esate baterako,
|
emakumeak
ez daude presentzia handiaz literaturan. Orduan, ia gutxiengo bat da eta berez ematen du azpimultzo bat sortzen duela.
|
|
|
Honen adibide esanguratsuena gizonen kartzeletan espazio berezitu bat uzten zaien kasuetan aurkitzen dugu: kartzelako aktibitateak, egiturak, espazioak, tratamenduak... gizonezkoentzat bideratuta daude eta
|
emakumeek
ez dute aukerarik zerbitzu eta egitura horietara iristeko.
|
|
2003
|
|
|
Alegia, beranduago ezkontzeko erraztasunak dituztela, ezkondu aurretik amodioa egin dezaketelako. Aldiz, gure ijito
|
emakumeek
ez dute ezkontza berandurako gorde beharrik, ezkontzean birjintasun froga baitago. Beraz, ezkondu aurretik jada ezin du atera hainbeste mutilekin.
|
|
|
uff! (gizonezko kirolari gutxi eta
|
emakumerik
ez).
|
|
|
Aitaren egungo irudia eta etxean duen eginkizuna inoiz baino lausoagoak dira orain.
|
Emakumea
ez da etxean geratzen, eta gizonak, kasu askotan, ez du bete bere etxeko konpromisoa. Bakoitzak etxeko lanak egiteko erabiltzen dituen orduei buruzko estatistika puntualez gain, “etxea edukiz husteko joera dago, eta, aldi berean, irudi maskulinoa galtzen ari da eta bere gizarte rolean desitxuratzen ari da”, laburbiltzen du Martín Herguedasek, Gaztela eta Leongo gizarte ikertzaileak.
|
|
|
Hala, ikerketaren arabera, GIB kasuak jakinarazten dituzten Europako mendebaldeko herrialdeetan, “koito heterosexuala izan daiteke transmisio modurik ohikoena”. Kutsadura gehitzea Kasu gehienetan,
|
emakumeak
ez dira arrisku handiko portaerak izan dituztenak, baina GIBa hartzen dute ohiko bikotekide maskulinoekin babestu gabeko sexu harremanak izaten dituztenean. Izan ere, 2002an herrialde horietan jakinarazitako infekzio berri horietako asko beste leku batzuetan (GIBaren prebalentzia handia duten herrialdeetan, esaterako) infekzioa hartu duten pertsonen kopuru handiari egotzi zaizkio.
|
|
|
Talde medikoak nabarmendu duenez, “arpoia jartzeko ez da anestesiarik behar, ziztada hutsala baita.
|
Emakumeek
ez diote proba honi beldurrik izan behar”. Asteazkenetan kirofanoa irekiko da, eta arazorik ez badago, pazienteak 3 egun besterik ez du ospitalean jarraituko.
|
|
|
Herrixka baten argi konstelazioa utzi genian alde batera, uharte bat ilunaren baitan, herrixkaren izenaz gogoratu ninduan baina ez nian esan, emakumea beste zerbaitetan pentsatzen ari zela baitzirudien. Zubi batetik barrena airean gindoazenean eraman zian bere eskua nire kokotera, nirekin lehen zihoan emakumeak egingo zukeen bezalaxe, keinu makinal bat besterik ez zuan, nire ilearekin jolas egitea gustatzen zitzaioan, baina nire ondoan zegoen
|
emakumeak
ez zian ilea bere behatzetan kiribildu, izuturik apartatu eta txilio bat egin zian. Autoak ere ikara mugimendu bat egin zian eta, begiak itzuli nituelarik, atearen kontra kizkurturik ikusi nian, bi eskuekin bere aurpegiko izua ezkutatuz.
|
|
|
Kontakizuneko protagonista, bi eguneko bizarra daraman gizasemea, ezagutzen ez duen hotel bateko gela batean esnatzen da, ezagutzen ez duen emakume baten ondoan, eta honen musuek, honen gorputzak eta maitasun hitzek, modu lanbrotsu batez, aurreko emakume batzuenak gogoratzen badizkiote ere, ez du inoren izenik, inoren aurpegirik finkatzerik lortzen. Ondoan duen
|
emakumeak
ez du argibide gehiagorik, bezperan bere begiz ikusitakoa baizik: traje dotorez jantzita baina pare bat eguneko bizarrarekin, eskuan maletatxo beltza zeramala agertu omen zen itxura horrekin inor gutxik zapaltzen zuen kalean barrena eta emakumeak agurtu zuen arren, ez omen zion erantzun.
|
|
|
" Zatoz nirekin" esan eta amultsuki heldu omen zion beso batetik, edo zintzilikatu omen zitzaion, eta hurbiltasunak batzuetan ematen duen kidetasunari esker bakean eta isilik egin omen zituzten pauso batzuk kalean barrena, gizonaren sorbaldaren kontra burua ezarri eta begiak itxita, gizonezkoak ematen zion bake horretan atseden hartuz, erasotzaileak gainera oldartu zitzaizkienean.
|
Emakumea
ez omen zuten ukitu, baina bera jo izan balute bezala egin omen zien aurre, kate batetik zintzilik zeraman eskuko poltsarekin airean kolpe alferrikakoak emanez lehenik eta hitzez mehatxatuz gero, nahiz eta ordurako erasotzaileak ihesi alde eginak ziren. Gizonak minuturen bat egin omen zuen lurrean zerraldo konorterik gabe, eta kolpetik bere onera etorri balitz bezala begiak zabaldu zituen arren, ez omen zen gertatuarekin oroitzen.
|
|
|
Ez dakit zergatik tartekatu zitzaidan irudimenean kantuan ari den emakume hori, oraingo
|
emakumeek
ez baitute kantatzen ispiluaren aurrean. Nire etxera bisitari datozen apurrek bederen dantza pauso nagi batzuk egin ohi dituzte gehienez, pozik daudela agertzeko edo, loaren aztarnak aurpegian dituztela ohetik altxatzen direnean.
|
|
|
Eta ama arduratzen zen Peruk behar zituen galtzerdiak erosteaz. Tranposoa zela esaten genion,
|
emakumerik
ez zuela aldamenean nahi, baina amaren kontrol kontrolatua gustura hartzen zuela. Barre egiten zuen, buruarekin ezetz esan baina begiekin baietz, arrazoia geneukala aitortuz.
|
|
|
Kuartelean ez zen laketu. Ez dakit zergatik, baina  bertako
|
emakumeen artean
ez zuen benetako adiskiderik egin. Eta, alde batera, ez dakit ez ote zen hobe izan.
|
|
|
Ezberdina ote da merezitako sailkapena pitzatua hain argi erakutsi baino lehen eta ondoren. Ala,
|
emakumeek
ez dute gizonek bezala funtzionatzen. Ez du oraindik ikasi nola egiten duten.
|
|
|
Baina sexu harremanetarako erabiltzen zituzten emakumeak ere ez ziren edonolakoak.
|
Emakumeak
ez ziren nornahi. Bazuten guztiek berezitasun bat:
|
|
|
|
Emakumeak
ez zirela ordaintzen soilik edertasunaren arabera, eta tartean bazirela bi, berrogeita hamarretik oso gertukoak. Ez sinesteko modukoak.
|
|
|
–Emakumeak ere tarteko diren ipuintxo batekin? –maltzur galdetu nion, aldez aurretik bainekien ezetz,
|
emakumerik
ez zidala proposatuko azeri hark.
|
|
2004
|
|
|
Gizartearen ikuspegia aldatu behar da. Salbuespenak salbuespen,
|
emakumeak
ez daude gizonezkoen pare inongo kiroletan, gizarteak berak gutxiesten ditu.
|
|
|
Errendimenduak sakrifizioa dakar berarekin eta hori ez dator nesken" ohiturazko" ezaugarriekin bat.
|
Emakumeak
ez du orain arte kirol kulturarik izan.
|
|
|
Gehien gehienetan gida botanikoetan adierazten den legez sendabelarren (eta botiken) erabilera haurdun dauden edota haurra edoskitzen ari diren
|
emakumeei
ez hartzea aholkatzen zaie.
|
|
|
Haurdun dauden
|
emakumeek
ez dituzte UVA izpiak hartu behar.
|
|
|
|
Emakumeek
ez dute gizonen arazoetan sartu behar!
|
|
|
Haurdunaldia etapa fisiologiko bat da, eta emakumearen nutrizio beharrak handitu egiten dira; hala ere, ez da ahaztu behar “bi” elikatu behar izateak ez duela esan nahi gehiegi jan behar denik. Dieta askotarikoa, osasungarria eta orekatua egiten bada, ez dago arrazoirik kaloria gutxiko elikagaiak kontsumitzeko; izan ere, horrelako elikadura batekin,
|
emakumeak
ez du zertan gehiegi gizendu haurdunaldian.
|
|
|
Hori dela eta, gehiegi toxikoa izan daitekeenez, Europako Batasunak araudi bat onartu du duela gutxi, ur mineral naturaletan eta iturburuetan fluoruroak ezabatzeko tratamendu berri baten baldintzak baimendu eta finkatzen dituena. Amarentzat eta haurrarentzat Haurdun dagoen
|
emakumeak
ez du fluor gehigarririk erabili behar, kaltegarria izan baitaiteke. Haurdunaldian, aho barrunbeko azidotasuna handitu egiten da, eta, beraz, arreta eta zainketa bereziak behar dituzte hortzek desmineralizazioa eta txantxarra saihesteko.
|
|
|
Arauak alkohol irensteko arriskuez ohartarazten duen testu bat duen kontraetiketa jartzea eskatzen du, bereziki haurdunaldian. Hala, besteak beste, berariazko testu bat agertu behar da, eta, horren bidez, osasun agintariek adierazi behar dute
|
emakumeek
ez dutela alkoholik kontsumitu behar haurdunaldian, jaioberriak malformazioak izateko arriskua baitu. Horrez gain, testu hori irakurgarria izateko baldintzak ere zehazten dira.
|
|
|
Gizonezkoak ere 9 urte gehiago biziko lirateke gaixotasun kardiobaskularrik gabe, eta gaixotasun horiek dituztenek urte gutxiagoz biziko lukete bizitza. Bestalde, elikagai konbinazio hori hartzen duten
|
emakumeak
ez dituzten emakumeak baino ia bost urte gehiago biziko lirateke, eta bihotzeko gaixotasunen hasiera 8 urte gehiago atzeratuko litzateke. “Pilulak hartzea ez da bizimodu osasuntsua izateko modu bakarra; bizimodu orekatua izan behar da, eta azterketa horrek eguneroko osasunaren oreka hori lortzeko modu naturala ematen du, elikaduraren bidez”, adierazi zuen Óscar Francok, ikerketaren arduradun nagusiak eta Kolonbiakoak.
|
|
|
|
Emakumeak
ez zion erantzun, sorbaldak jaso bakarrik.
|
|
|
Esaldiaren azken hitza ahoskatu orduko aldatua du martxa bigarrenera eta mendateko hurrengo bi hur gune itxian sartu dira.
|
Emakumeak
ez du itxaron bihurgunetik atera arte, ezta gizonak hirugarren martxa sartu arte ere, eta minutu batzuk lehenago erabilitako ahots bolumen berberarekin bota dio:
|
|
|
kilometro batekoa edo gehiagokoa. Gauetan begi nekatuekin eta goizetan aurpegia puztuta ikusten zuen
|
emakumea
ez zen argazkiko Karmele alai eta bizia. Argazkikoa emakume berritsua zen, galderaz gainezka zebilena beti, eta etxean utzitakoa monosilabo eta eten puntuz beterikoa.
|
|
|
Zer gertatuko litzateke gobernu batek inkesta soziologiko baten bitartez aurkituko balu herritar gehienak sinistuta daudela
|
emakumeek
ez dituztela eskubideak. Edo gizonek baino eskubide gutxiago dituztela?
|
|
|
Muttikoa atzeratua zen, eta gizonari begiratzen zion lehendabizi eta gero emakumeari. Gizon
|
emakumeak
ez zioten elkarri hitzik egin.
|
|
|
gaizki aparkatuta zegoen furgoneta baten gainean erori zuan.
|
Emakumeak
ez zian zauri larririk izan, autoak bai ordea matxura polita; gero semeak pagatu behar."
|
|
2005
|
|
|
Gaur erraza dirudi, baina orain dela berrehun urte ere, arbola bota beharrak, egurra prestatzeak eta... diru eta jakinduri asko eskatzen zuen. Gero, arrantza egiteko behar dira tresnak, sareak eta hori guztia (eta gizonak
|
emakumeak
ez dirudi sekula ibili zirenik)... Ezin dugu gure iragana eskuilatu.
|
|
|
Entzierroaren inguruan mutil gazteen mito heroikoa sortu da. Baina historikoki,
|
emakumeari
ez zaio interesatu mutila, senarra, aita edo maitalea korrikalaria izatea, bere ondoan nahi izan ditu. Zezenak eta gerrak naturaren aurkakoak dira emakumeen kasuan.
|
|
|
Bera da sentimendu nahasi guztien iturburua. Hala ere,
|
emakumea
ez da erabat definitzen, bigarren mailako figura bezala geratzen da edo, ipuinotan gertatzen den moduan, kontatzen ez den alde horretan geratzen da. Izan ere, kontatzen dena baino iradokitzen denak hartzen du garrantzia ipuinotan, suspense moduan geratzen den zerbait iradokorra eta hantxe ditugu egileak ekartzen dizkigun bi sentimendu kontrajarriak:
|
|
|
Munduari biratxo bat emateagatik! Eta beste mila
|
emakume
ez, sukaldeari ehun mila bira eman arren! Munduko emakumeak elkar gaitezen!
|
|
|
1934ko ekainean jaio zen Falangeko Sección Femenina, Idazkaritza Orokorraren menpe. Hasiera batean, Jose Antonio Primo de Riverak ez zuen oso begi onez ikusi; bere ustez, beraiena gizonezkoen mugimendu bat zen, eta testuinguru horretan,
|
emakumeek
ez zuten lekurik. Baina Falangeko militanteen arreba eta eskaera ugarien ondorioz, eta Falangeak lehen urteetan behar izan zuen laguntza kontuan hartuz, azkenean SF sortzea onartu zen.
|
|
|
1958ko Kode Zibilaren erreformak emakumearen egoera hobetu zuen. Baina,
|
emakumea
ez zen bere senarraren menpe egotetik libratu. 1961an, SFk lan esparruan nolabaiteko berdintasuna bultzatu zuen.
|
|
|
Emakumearen gaia eztabaida handia sortu zuen kontua izan zen, liburuetan, prentsan eta konferentzia publikoetan leku aipagarria bete zuelarik. Poliki poliki, frankismoaren eta gizartearen jarrera, oro har, garatuz joan zen, eta Bigarren Frankismoan,?
|
emakumea
ez da gizona baino gutxiago, ezberdina baizik, mezua nagusitu zen.
|
|
|
Beraz, frankismoak emakumearen inguruan bultzatutako irudia aldatu egin zen:
|
emakumea
ez zegoen gizonaren azpitik, ez zen gutxiago, soilik, ezberdina, zen.
|
|
|
Edonola, esan beharra dago ondorengo dekretuen bidez, lorpenak egon zirela: ...n, ezkondutako emakumeak lan egiten segi zezakeen nahi bazuen edo bere kontratuari amaiera eman diru kopuru jakin bat ordainduz, haurdun zegoen emakumeak baja har zezakeen 1 urte arteko iraupenarekin, aitak ezin zituen seme alabak adopzioan eman amaren baimenik gabe, adinez nagusiak eta 25 urtetik beherakoak ziren emakumeek etxea utz zezaketen gurasoen baimenik gabe, senar lizentzia desagertu zen,
|
emakumeak
ez zuen bere nazionalitatea galtzen ezkontzerakoan, merkataritzan jardun zitekeen, ez zuen senarraren baimenik behar ondasun eta herentziekin nahi zuena egiteko, etab.
|
|
|
Ebidentemente, gizaki guztiok ez gara berdinak: lehenengo, gizonak eta
|
emakumeak
ez gara berdinak, beraz, badago diferentzia bat. Gero, kultura batzuetan iritzi diferenteak dauzkagu, adinetan ere bai:
|
|
|
Horrela, festa benetan herritarra eta parte hartzaileaizan dadin aldaketa horiek beharrezkoak dira. Zentzu horretan, berdinzaleen aburuz
|
emakumea
ez onartzearen aitzakiaren azpian pribilegioak mantentzearen aldeko apostua ere ezkutatuko litzateke. Tradizionalistek defendatzen duten harmoniaeta berdintasuna ez dute batere garbi ikusten jarrera honen defendatzaileek.
|
|
|
ez dudana, baizik eta, ongi uler ezazu, gizonezko euskaldunek (erdal jatorrizkoan los varones euskaldunes) nola betetzen zuten behialazerbitzu militarra gogorarazteko. Honetan
|
emakumeek
ez dute deus gogorarazterik, zeren eta ezbaitzuten alardeetan parte hartzen, eta are gutxiago ukitzen zituen 1876ko uztailaren 21eko Legezorigaiztoko hark» (Gara, 00/ 08/ 30). Joxan Elosegik, ordea, kontrakoa ikusten du Alardean, Karlistadaren ondoren derrigorrezko zerbitzu militarraren aldeko festa bilakatu izana (Joxe Mari Lopetegierrepublikanoen bertsolaria, 15 or.).
|
|
|
gatazka handirik ez bada ematen, normaltasuna da nagusi. Nahiz eta inork ez galdetu
|
emakumeak
ez parte hartzea normaltasuntzat jo daitekeen ala ez.
|
|
|
Leku honetan Ertzaintzak kargatuko du, hiru atxilotu eta zenbait zauritu utziz.Arratsaldean, beste hiru pertsona atxilotuko dituzte Alarde tradizionalean desfilatzen saiatzeagatik.
|
Emakumeek
ez dute beren helburua lortu, baina gutxienezgatazkaren existentzia irudikatu egin da.
|
|
|
b. Argudio historikoa: Alardearen bitartez gogora ekartzen den gertakari historikoan
|
emakumeek
ez zutela parte hartu historikoki argi frogatuta dagoela dioenargudioaren erabilera.
|
|
|
Estatu Batuetako zientzialarien lanak baieztatzen du emakumeen genoma gutxienez hiru alderdi nagusitan bereizten dela maskulinotik. Lehenengoa Y kromosoma bera da, gizonezkoena soilik, eta
|
emakumeetan
ez dauden gene “apartak” ematen dizkie gizonei. Bigarrenik, emakumeen bigarren X kromosomako geneen %15en ustekabeko jarduerak adierazten du gene horiek gehiago adierazten direla emakumeetan gizonetan baino.
|
|
|
Esfortzuagatiko inkontinentzia, eztula egitean, esfortzuak egitean, doministiku egitean, objektu astunak jasotzean edo abdomenaren barruko presioa bat batean handitzen duen edozein maniobra egitean kontrolaezina den gernu galera da.
|
Emakumeei
ez ezik, prostatan kirurgia jasan duten gizonei ere eragiten die. Emakumeengan gehien aplikatzen diren tratamenduak estrogenoak dituzten kremetan edo hormona horietatik abiatuta egindako botiketan oinarritzen dira.
|
|
|
Teknika berri horri esker,
|
emakumeek
ez dute hormona estimulatzailerik hartu behar.
|
|
|
Bartzelonako Dexeus Institutuak lehen bi haurdunaldiak lortu ditu lagundutako ugalketarako teknika berri batekin. Teknika horren bidez, “in vitro” obozitoak landatu ditu, heltzen diren arte, eta, hala,
|
emakumeak
ez du hormona estimulatzailerik hartu behar. Zentroko Obstetrizia eta Ginekologia saileko zuzendari Pere Barrik azaldu zuenez, haurdun dauden bi emakumeak haurdunaldiaren lehen hiruhilekoan daude, eta teknika horrekin 300 haur inguru baino ez dira jaio mundu osoan.
|
|
|
Konplexurik gabeko mini gona gris estua, pernil iberikoak ondo nabarmenduta. Beti pentsatu zuen
|
emakumeek
ez zutela zertan egutegietan agertzeko modukoak izan euren burua sexy sentitzeko. Seguru gizon askok telebistak inposatutako balio estetikoetara lerratu eta zango horiek erakargarri ez aitortzeko ahalegin handia egin zuela.
|
|
|
Baina bai nahi dut jakin dezazun, zain egongo natzaizula. Niretzat beste
|
emakumerik
ez dela izanen, eta bueltatzea erabakitzen duzunean nire etxeko ateak irekita aurkituko dituzula.
|
|
|
|
Emakumea
ez zait (barka honen zakarki mintzatzea) batere" zerutiarra" iruditu.
|
|
|
Beraz, mihiari hozka egin, eta Albertoren hizketari jarraitu nion. Beldur nintzen, bestalde, Idoia edozein unetan kondoiei buruz eta ezkondu gabe larrua jotzeaz hitz egiten hasiko ote zen, baina ez zuen txintik atera, agian bazekielako Alberto kontu horietan ez zetorrela bat Elizaren jarrera ofizialarekin, eta, areago, uste zuela apaizek ezkondu egin behar zutela, eta, areago oraindik,
|
emakumeek
ez zutela zertan apaiza ez izan.
|
|
|
Amaia Lasa heldu zen arte,
|
emakumeak
ez zeukan leku propiorik gure literaturan, Erdi aroko poeta bikain haien oihartzuna baino ez genuen emakumearen ahotsetik. Etxepareren faboreak geneuzkan eta Oihenarteren ganberajoko sasilibertinoak, eta Etxahunen aiherkundea.
|
|
|
W Amaia Alvarez Uria Euskal Filologian lizentziaduna eta AEK ko irakaslea da.
|
emakumeek
ez dute idatzi lan bikainik haien generoarekin lotuta dauden arrazoiengatik heziketa gizonentzat izan delako, literatura ‘onaren’ ideia ez da soilik norbanakoaren hautua, kultur hautua ere bada.
|
|
|
Kanporako bidean, bere gelako zenbakiarekin akordatzen ez zen
|
emakumea
ez dago pasilloan.
|
|
|
|
Emakumearekin
ez bezala, bi gizonezkoren arteko lagunarteak horixe dauka, pentsatu zuen Damianek, arnasa luzeko harremana izan arren, ez duela haragizko ezerk berritzen sekula. Eta behin maldan behera amiltzen hasten delarik, ez daukala hondoa jo arte geratzerik.
|
|
|
Ez du atea jotzeko adorerik aurkitu. Bere bizitzatik kanporatzeko esaten badio gizonak,
|
emakumeak
ez du zertan umiltzen ibili beharrik. Mina, damua eta lotsa soilik jaso ditzake ordainetan hala dabilen emezkoak.
|
|
2006
|
|
|
Hil izan balitz, arrakasta betean hilko zatekeen, baina ez da hil, Lurrean feminista bakar bat gelditzen den artean feminismoak bizirik iraungo baitu. Ez dakit goizago ala beranduago, gaztaroan, heldutasunean zein zahartzaroan,
|
emakumeak
ez ote garen feminista izateko jaiotzen. Beste kontu bat feminismo antolatuaz edo informalki antolatuaz hitz egitea litzateke.
|