|
2001
|
|
|
Gizarte Segurantza ez zegoen prestaturik
|
emakumea
lan esparruan sartu den neurri garrantzitsuan sartzeko, eta, 60ko hamarkadako Espainiako Estatuaren gizarte egiturari atxikita geratu da. CESek dioenez, nahiz eta emakumeek lortzen duten estaldura esparrua, sistemaren babes maila eta prestazio kopurua, azken urteotako arau aldaketei esker, zertxobait hobetu den," oraindik ez da lortu gaur egungo gizarte eta lan arloko egiturari behar bezala egokitzerik".
|
|
|
emakumeak adibidez gizonak lana iten badu eta emakumek ezetz
|
emakumean
lana dala etxeanlana itea ezta ta ehhh gizonezkoak ez baldin badauka lana emakumeko emakumezkoak baigizonak ze in behar du lana bilatu ezin du etxen lana inNB./ hmmpfJF./ kontestau
|
|
|
EE./ ta
|
emakumeak
lana baldin bauka kanpon
|
|
|
Feminismoaren garrantzia
|
emakumeen
lanen zabalkuntzan eta ikerketan.
|
|
|
|
Emakumeen
lanen salmenten arrakasta. Literaturaz kanpoko faktoreak.
|
|
|
lan erreforma eta pentsioen akordioa. Lehenengo kasuan, onartu zuen ahaleginaren zati bat
|
emakumeari
lana erraztera bideratuko dela, zeren eta “lan merkatuan duen posizioa ez baita berdina ez partidari, ez sarbideari, ez iraupenari dagokienez, non zailtasun handiagoak baititu”. Gaineratu zuen plan berriaren asmoa dela, halaber, “amatasuna lan ikuspuntutik errazagoa izatea”.
|
|
|
Euskalgintzak duen ondare historikorik handiena bere baitan jardun duten gizon eta
|
emakumeen
lanerako gaitasun frogatua da. Eragile hori kontuan hartu gabe, euskalgintzaren azken berrogei urteotako ibilbidea nekez uler eta esplika daiteke.
|
|
|
Bi eragile horiek, hots, euskararen gizarte erakundeetan diharduten gizon
|
emakumeen
lanak eta maila orotako administrazio publikoetako arduradunen jarduerak, bat egin behar dute, tokian tokiko sare soziala eta lankidetza indartuz. Hirurogeiko hamarkadako euskaltzale haiek urratu zuten bidea, norbanakoena baino indartsuagoa zen komunitarioa, administrazio publikoak oztopatua, gaur egungo errealitatera ekarri beharrean gaude, euskararengizarte kontseilua bezalako erakundeetan eta hemendik sortzen diren proiektuetan indarrak bilduz, baina gizarte erakunde bakoitzak bere herriko edo lurraldeko eremuan lana gero eta kalitate handiagoz eginez ere, eta hautetsi edota agintari politikoek euskalgintzan urratu behar dituzten politika orokor zein sektorialetan eraginez eta, aukera dagoen heinean, elkarrekin jardunez.
|
|
2002
|
|
|
LABek egindako txostenaren arabera, Euskal Herriko emakume langileak, azken hogeita bost urteotan, zerbitzuen sektorearen bidetik sartu dira lan merkatuan. Sektore hori garatu eta hazi den heinean areagotu da Euskal Herriko
|
emakumeek
lan munduan duten presentzia. Horrela, 1977tik 1985era bitartean, birmoldaketengatik errezesibotzat jo den epean, itzelezkoa izan zen enplegu galera; 156.000 lanpostu galdu ziren, 1977an zeudenen %17, alegia.
|
|
|
Konferentziara bildu ziren sindikatuek egun horietan bertan eman zuten datorren urtean partaide gehiagoko beste konferentzia internazional bat antolatzeko hitza. Hurrengo bilkuran,
|
emakumearen
lan munduko egoeraren diagnosia egin eta ekintza lerroak erabaki nahi dituzte. Arlo horretan, erakunde sindikalen barruko dinamika sortu nahi dute batetik; bestetik, ordea, mugimendu sindikal nazioartekoan txertatu nahi dute ekinbide hori, generoan oinarritzen diren praktika prekario baztertzaileei aurre egiteko harreman laboralak garatuz joan daitezen.
|
|
|
Lan eskaintzari dagokionez, kontuan hartu behar da
|
emakumeek
lan merkatuan duten partaidetzak izandako eraldaketa. Hego Euskal Herrian, Europako Batasuneko herrialde guztietan bezala, oraindik ere gizonezkoen partaidetza emakumeena baino handiagoa da lan merkatuan, nahiz eta, emakumeen eta gizonezkoenpartaidetzaren berdintze joera somatzen den.
|
|
|
Emakumeen artean, ohikoa izan da lan merkatuan sartzean gizonezkoek baino partaidetza txikiagoa izatea 25 urtera arte, eta, bereziki, gizonezkoek baino lehenago lan merkatua uzten joatea (30 urtetikgora). Azken urteotako joerak adin ezberdinetako gizonezkoen eta emakumeenjokabidea parekatzen doala adierazten du, gazteen jokabidea oso antzekoa izanik, eta adineko
|
emakumeak
lan merkatuan luzaroago mantenduz. Dena den, gizonezkoen eta emakumeen arteko aldeak oraindik ere nabarmenak dira; aukera pertsonalen bidez azaldu ezin diren aldeak dira, gainera.
|
|
|
|
Emakumeek
lan merkatuan duten partaidetzaren ezaugarriak azaltzeko, teoriaezberdinak daude. Hemen hiru ikusmolde orokor aipatuko ditugu:
|
|
|
Segmentazioaren teoriak, aldiz,
|
emakumeek
lan merkatuarekin lotura egonkorra dutela onartzen du, ez une ekonomikoari lotua. Usadio eta ohiturak liratekeemakumeen eta gizonezkoen arteko enplegu banaketaren eragile, emakumeak zerbitzu sektoreko enpleguak betetzera bultzatuz gehienbat (administraritza, heziketa, zerbitzu pertsonalak...) edo industriako zenbait enplegu (oihalgintza...).
|
|
|
Bibliografia tratatzeko orduan, zenbait arlo eta bideezberdin jarraitu ditugu: euskal gizarte estamentala ezagutarazten duten obraklehen abiapuntua badira ere, gizarte sareak, oeconomicaren funtzionamendua etafunts instituzionala aztertzen dituztenek ere analisi ereduak ematen dizkigute.Lehenik eta behin, Antzinako Erregimeneko euskal gizarteari buruzko eta
|
emakumeari buruzko
lanek lehen abiapuntua eman digute. Zehazki emakumeari dagokionez, lanak gutxi izan dira orain arte, euskal historiografian behintzat.
|
|
|
Eliza espazio sakratua zen komunitatearentzat, eta bertan eszenifikatzen eta sakralizatzenziren gizarte harremanak eta gizarte posizioak25 Horregatik, oso garrantzizkoazen bertan gertatzen zena. Eta hain zuzen ere, ogiaren eta argizariaren eskaintzak, hildakoen ardura eta hilobiaren bitartez publikoa egiten zen etxekoen posizioamantentzea, horiek guztiak
|
emakumeen
lanak ziren26 Izan ere, emakumeek berengain zuten ez materiala zen herentzia hori mantentzea.
|
|
|
Bere azterketak gai ugariukitzen ditu bitartean: ogibide bakoitzaren ezaugarriak, eguneroko bizitza,
|
emakumeen
lana, irakaskuntza, aisialdia, elkarteetan parte hartzea. Hiru diraRuzafa k bereizten dituen langile taldeak:
|
|
|
joera berrien besteadibide interesgarria dira (Vasconia, 30, 2000). Gatazkei buruzko komunikazioakbigarren mailan geratu ziren, kultura, etxebizitza, haur eta
|
emakumeen
lana, etaabar jorratzen zituztenen atzean. Nekazarien munduak ez du arreta gehiegirik jasoikuspuntu horretatik, nahiz eta noizean behin lanen bat azaldu den, bereziki Nafarroan, lurren inguruko eztabaida azalduz edo kooperatibismoaren inguruan, Majuelo ren lanak (1991, 1992) adibidez.
|
|
|
Adibide desberdinak daude eta ondokoa horietako bat izan daiteke: Klaseak beharrezkoa zuen familia nuklearra; honek, era berean, gizonen eta
|
emakumeen
lan banaketa; honek, berriz, genero rola, eta azken honek ezkontza edo senar emazteak. Kate lotu bat.
|
|
|
Horrela, baloratzerakoan, hiritarrak oro har irekiak dira
|
emakumeek
lan merkatuan parte hartzearen inguruan; ez dira emakumeak etxe eta familia esparruetara mugatzen (emakumea jada ez da amarekin lotzen), eta esparru publikoan zein etxeko esparruan euren parte hartzea positiboki baloratzen da. Era berean, ikus daiteke emakumearen rol berriak eta funtzio sozialak baikorren hartzen dituztenak, oro har, jende gazteena dela, eta berauen artean ezkerrekoak eta heziketa ertainekoak eta altukoak nabarmentzen direla.
|
|
|
Bestalde, UCEko zuzendari teknikoak, Enrique Garcíak, honako hauek nabarmendu zituen: familia nukleoa murriztea,
|
emakumea
lan munduan sartzea eta kontsumitzailearen profil hiritarrena, produktuen erosketak baldintzatzen dituzten faktore berriak baitira. Garciak aipatu zuen kontsumitzaileen %74k aitortzen duela normalean edo batzuetan hasieran aurreikusitakoa baino gehiago erosten duela, eta erosketa egun ohikoenak ostiralak eta larunbatak direla, asteko bolumenaren %40arekin.
|
|
|
|
Emakumeak
lan mundurako sarbidea bizkortu egin da, baina zifrek parekatzeko bide luzea erakusten dute
|
|
|
Neska horiei bide bat geratzen zaie lan eta gizarte munduko parekatze osoan, baina ikasgelatik alde egiten dutenean aurkituko dutena ez da amek aurkitu zutenaren antzik.
|
Emakumea
lan eta gizarte bizitzan sartzeari buruzko zifrek erakusten dute egindako bidea luzea dela, baina oraindik asko falta dela. Irakaskuntzako maila altuenetako ikasgeletan, irakasleen artean (irakasleen %59, 1) edo Administrazioko eliteko kidegoetan (epailetza, esaterako, %54, 6) emakume gehiago egoteaz gain, “gainditzen zailak diren kultura oztopoak geratzen dira” esan du Ana Alberdik, Emakumearen Euskal Erakundeko (Emakunde) ikasketa arduradunak.
|
|
|
Aspalditik ari dira zenbait azterlan aztertzen nola garatzen duten zenbait emakumek agresibitate handiagoa eta lehiakortasun irekia —gizonei dagozkien ezaugarriak— erantzukizun handiko lanpostuetara iristen direnean. Ez Algarrek ez Alberdik uste dute kasu askotan gertatzen dela, baina, nolanahi ere, emakumeen estiloa aldezten dute “bateratzaileagoa, elkarrizketagarriagoa” –
|
emakumeen
lanaren zati gisa. “Eta erresistentzia gaitasun handiagoa dugu; gizon asko eroriko lirateke emakume bat jasateko gai den egoeretan”, dio Algarrek.
|
|
|
Ogasunak Gobernuaren helburu ekonomiko eta sozialak lortzeko tresna gisa erabili nahi du PFEZ. Horregatik dira ugariak
|
emakumeen
lana, jaiotza tasa handitzea, pentsio sistema osagarriak, langileen mugikortasuna eta lan bizitzaren iraupena sustatzeko neurriak. PFEZaren erreformarako lege aurreproiektuak aurrezte aurreikuspen indibidualaren figura berri bat sortu du, pentsio plan aseguratua.
|
|
|
Izan ere, bakardadea haur batek inoiz jaso nahi ez duen oparia da.
|
Emakumeen
lan integrazioa aurrerapen garrantzitsua izan da, baina, aldi berean, adingabekoak aitona amonak eta umezainak zaintzen utzi ditu, edo etxean itxaronaldi jasanezinak ezarri dizkie gurasoak berriz atean sartu arte. Egungo gizarteak bizi maila altuaz gozatzeko araua ezartzen du, eta, horren ondorioz, denbora asko inbertitu behar da dirua irabazten eta bizitza sozial garrantzitsua izaten saiatuz.
|
|
|
Azken urteotan gizarte ohiturak aldatu egin dira, eta, besteak beste,
|
emakumea
lan merkatuan sartu da eta, ondorioz, etxeko lanetarako denbora gutxiago behar izan da. Hori dela eta, nabarmen hazi da gure herrialdean prestatutako plateren eskaria.
|
|
|
Mugimendu islamisten azken orduko garapenak gizarte mailako eztabaidaren erdigunean kokatu du emakumearen egoeraren auzia.
|
Emakumea
lan esparrutik banatzea eta lanpostu horiek gizonezko langabetuen esku uzteaere defendatzen du zenbaitek. Hedapen islamistari aurre egitearren, Estatutik bertatik bultzatutako birtradizionalizazio batez hitz egin daitekeelakoan gaude.
|
|
|
|
Emakumeak
lan esparruan normaltasun osoz du nekazaritzan, baina zailtasun handiak topatzen ditu lanbide modernoetan. Gizonezko askoren aburuz, emakumeek legitimitaterik gabe kentzen dizkiete lanpostu urriak.
|
|
|
Lanbide batzuetan bakarrik —irakasle edo erizain gisa, emakume ugari hartzen dituzten lanbideak baitira— desegiten dira mesfidantza horiek. Haatik, kontsumo ohiturabe rriek bigarren soldata bat lortzera derrigortzen dituzte familiak, eta ondorioz, mesfidantzak mesfidantza,
|
emakumea
lan esparrura sartzera12.
|
|
|
Kolonizazioak gizarte zatitu bat utzi zuen: gutxiengo oso mendebaldetu batek armada eta politika kontrolatzen zuen; eta biztanleriaren gehiengoa oso tradizionala zen,
|
emakumeari
lan esparruan ia lekurik utzi gabe.
|
|
2003
|
|
|
19 urterekin hasi nintzen. Garai hartan emakumeak ziren hartzaile nagusiak, eta orain espektroa zabalagoa da,
|
emakumeak
lan merkatuan sartu direlako. Lehen gizonezkoak bakarrik jarri ohi ziren esatari, bazirudien emakumeengana zuzentzea gizonezkoen gauza zela, edo emakumeei gizonezkoen ahotsa erakargarriago zaiela.
|
|
|
1945 urte inguruan, Ekonomia ikasi zuen neska gazte bat iritsi zen, ordura arteko kontulari gizonezkoen oso gainetik prestatuta zegoena.
|
Emakumeak
lan horietan hasi zirenean, gizonezkoek deabruaren pare ikusten zituzten. Departamentura sartzen ere ez zioten uzten.
|
|
|
|
Emakumeak
lan merkatuan hasi izanak familiako bizitzari eta haurren zaintzari arreta gutxiago dakar berekin, eta bikotearentzat estres handiagoa, batez bere oraindik emakumearentzat.
|
|
|
haurrek dieta mediterraneoa utzi badute, helduak aldez aurretik desegin dituztelako da. Presak,
|
emakumeak
lan merkatura sartzeak eta aurrez prestatutako plateren eta janari lasterren ugaritzeak osatzen dute sorgin gurpil bat, eta, espezialisten iritziz, gurasoen ardura da hori haustea. Frutak, barazkiak eta esnekiak “Elikadura ohiturak aldatzea gurasoen esku dago”, dio Serrak.
|
|
|
Goelenek aipatu zituen oztopo ugari, eta gogorarazi zuen “ezin dela sexuagatiko eta ezgaitasunagatiko bereizkeria bikoitzaz hitz egin, baizik eta bereizkeria anizkoitzaz, beste aldagai batzuek ere bat egiten dutelako, hala nola etniak edo adinak”. Europako Batzordearen aburuz,
|
emakumea
lan munduan sartzea lehentasunezko giltzarrietako bat da, bai eta genero berdintasuna lortzea ere. “Gizarteratzea hobetu nahi dugu pertsona horien ikuspena areagotzeko” esan zuen Goelenek, eta eskatu zuen “Ezgaitasunaren Europako Urtearen asmoak 2003ko abenduan ez amaitzea”.
|
|
|
Haren iritziz, gai horri buruzko legedian aurrera egin den arren, “askotan enpresek ez dute betetzen, eta hori seme alabengan eragiten du ezinbestean”. Alde horretatik,
|
emakumea
lanean hasteak seme alabengan izan ditzakeen ondorioak ponentzietako bat izanen dira, Rafael Garoz psikoterapeuta familiarraren kargura. Izan ere, emakumea lan munduan sartzeak, zalantzarik gabe, aldatu egin du emakumeak seme alaben hezkuntzari aurre egiteko modua, askotan laguntzarik gabe, etxe barruko erantzukizun banaketa ez delako egiten.
|
|
|
Alde horretatik, emakumea lanean hasteak seme alabengan izan ditzakeen ondorioak ponentzietako bat izanen dira, Rafael Garoz psikoterapeuta familiarraren kargura. Izan ere,
|
emakumea
lan munduan sartzeak, zalantzarik gabe, aldatu egin du emakumeak seme alaben hezkuntzari aurre egiteko modua, askotan laguntzarik gabe, etxe barruko erantzukizun banaketa ez delako egiten. Justeren aburuz, “aldaketa etxean hasten da, eta ez pentsamolde aldaketa bakarrik, jarrera aldaketa ere bai”.
|
|
|
Honela dio: “rolak beste batzuk dira, familia motak aldatuz doaz,
|
emakumea
lan merkatuan sartu da”. Azken alderdi horren ondorioz, 30 urte inguruko emakumeak kezkatuta daude “amatasunaz, bikote bizitzara egokitzeaz eta, ondoren, etxeko lanak ez zaizkielako atsegin edo etxeko eta kanpoko lanak partekatzen ez dituztelako”.
|
|
|
Haien buruak ez dira inoiz %100 azkartuta geratzen, baina ilearen %80raino erortzen diren argiak agertzen hasten dira.
|
Emakumeak
lan merkatuan sartzearekin jasan duen estres handiagatik azaltzen dute hori adituek. Hori, gainera, ez da bakarrik etorri, tabakoa eta alkohola gehiago kontsumitzearekin batera joan da, eta horrek alopezia areagotzen du.
|
|
|
Kritikariak edo iruzkingileak ia ez dira busti. Ana Urkiza kexu agertu zen prentsan esanez
|
emakumeen
lana behar bezala ez dela kritikatzen, gozoegi tratatzen dela. Ados egon naiteke emakumeen lana behar bezalako kritikarik jasotzen ez duelako iritziarekin (euskaraz eta beste hizkuntza guztietan ere bai), baina ez dut uste gozoegi tratatzen denik, edo beti ez da horrela izan behinik behin.
|
|
|
Ana Urkiza kexu agertu zen prentsan esanez emakumeen lana behar bezala ez dela kritikatzen, gozoegi tratatzen dela. Ados egon naiteke
|
emakumeen
lana behar bezalako kritikarik jasotzen ez duelako iritziarekin (euskaraz eta beste hizkuntza guztietan ere bai), baina ez dut uste gozoegi tratatzen denik, edo beti ez da horrela izan behinik behin.
|
|
2004
|
|
|
Hala ere, bada
|
emakumearen alde
lana erruz egiten duenik ere ezta?
|
|
|
Azken puntu horrek garbi uzten du, erakundeek neurri zehatzak hartzea ezinbestekoa izanda ere, gizonezkoek euren mentalitatea aldatu behar dutela
|
emakumea
lan esparruan berdintasun osoz aritu dadin. Gaur egun, ordainsaririk gabeko lan ordu murrizketa edo eszedentzia eskatzen dutenen herritarren artean %5 besterik ez dira gizonezkoak.
|
|
|
Izan ere, bizi itxaropena gora doa apurka baina etengabe (gero eta aiton amona gehiago daude gure gizartean, edadetuen proportzioa handiagoa da), familia kontzeptua aldatu egin da eta
|
emakumeak
lan munduan gero eta sartuago daude; horren ondorioz, gure zaharrak zaintzeko modua asko aldatu da.
|
|
|
Apopilotzak fenomeno gisara irakurketa ugari izan ditzake. Nik
|
emakumeen
lanarekin (patronen lanarekin) duen hartu emana aztertu dut, eta jarduera honen bitartez patrona gisara lan egin zuten emakumeek Hernaniko historiari eginiko ekarpenera inguratu naiz. jarduera hau egoki ulertu ahal izateko, ezinbestekoa da emakume hauek bizi izan zuten testuingurua ulertzea, hau da, bai industrializazio prozesuak, eta, nola ez, frankismoak, genero harremanetan izan zuen eragina i...
|
|
|
Estatistika eta dokumentuetatik at:
|
emakumeen
lana
|
|
|
«Isilpeko merkatuan» lan egiten zuten emakumeez gain bazeuden gizonekin batera fabriketan lan egiten zuten emakumeak ere13 Emakume hauek ezkongabe eta alargunak ziren. Izan ere, 1962 urtera arte indarrean egon zen ezkondu ostean
|
emakumeak
lana uztera behartzen zituen legea. Hala baieztatzen dute lekukotzek:
|
|
|
Nahiz eta emakume hauek fabriketan lan egin, fabrika hauetan ere lanaren banaketa sexual bortitza ematen zen.
|
Emakumeei
lanik «sinpleenak» ematen zitzaizkien, inolako ardura eta prestigiorik gabekoak. Gainera oso ohikoa zen emakume izate soilagatik gizonezkoak baino soldata baxuagoak jasotzea.
|
|
|
FADek atera dituen ondorio horiek egin dituen azterketetan oinarritzen dira.
|
Emakumea
lan munduan sartzeak eta guraso askok denbora gutxi izateak, lan jardunaldi luzeak direla eta, guraso asko zapuztu egin dira, eta, ondorioz, ezin izan zaie seme alabei gizartean bizitzeko behar dituzten balioak transmititu. Erakunde horren datuen arabera, Espainiako hiru gurasotatik batek uste du ez duela ondo hezten edo ez dakiela egiten;% 40k aitortzen du ez dituela ondo erabiltzen bizikidetzan sortzen diren gatazkak;% 25ek onartzen du seme alaben iritziak nagusitzen direla, eta% 20k gainezka egiten duela, haurrek eskatzen dituzten eskakizun ekonomikoengatik.
|
|
|
Gaur, martxoaren 8an bezala, Emakume Langilearen Nazioarteko Eguna ospatzen da, eta arlo horretan sexu berdintasuna lortzeko oraindik asko dagoela egiteko erakusten duten datuak biltzen dira. Iazko bigarren erdian, Lan Ministerioaren datuen arabera, 467 lan ikuskapen izapidetu ziren Espainian,
|
emakumea
lan eremuan diskriminatzeagatik. Egunean 2,5 emanaldi, batez beste.
|
|
|
Bartzelona (19 emakumerekin), Valentzia (16 emakumerekin) eta Madril (12 emakumerekin) izan ziren lan diskriminazioa gehien salatu zuten probintziak. Beste 352 jarduketa osagarri egin behar izan ziren aldi berean, nahiz eta ikuskapenen beraren ekimenez sortu ziren,
|
emakumeen
lanaren arloan arazo larriak atzeman baitziren. Guztira 17 arau hauste espediente ireki ziren.
|
|
|
Arazoa larriagotu egiten da kopuru horiek Europar Batasunaren (EB) testuinguruarekin konparatzen direnean. Alde horretatik, Espainia da emakumeen langabezia tasarik handiena duen herrialdea, eta, ondorioz, gizonen eta
|
emakumeen arteko
lan arretarik handiena duen herrialdea, %8, 6 Bien bitartean, Erresuma Batuan eta Irlandan, haiek dira kaltetuenak. Ikasketak Emakumeen enplegua arautzen duen baldintza erabakigarria ikasketa maila da.
|
|
2005
|
|
|
Arazoa da feminismo hitzak nolabaiteko alergia ematen duela.
|
Emakumeen aldeko
lan ikaragarria egiten duen andra bati galdetu ea feminista den, eta berak ezetz, feminista izateko gizonezkoen kontra jo behar duela pentsatzen du-eta. Hori da tristeena, emakumeoi ematen digun alergia.
|
|
|
Ia betidanik izan naiz feminista eta duela hamar urte nabil
|
emakumeekin
lanean. Emakumeok, eta are gehiago feministok, betidanik ezagutzen dugu arazoa.
|
|
|
Hurrengo urteetan zehar,
|
emakumeak
lanean gogor segitu zuten. Batzuek kartzelatik, beste batzuek kaletik edo erbestetik.
|
|
|
emakumeek administrazioan eta armadan ezin zuten parte hartu. Bestalde, gizon eta
|
emakumeek
lan berdinarengatik soldata berdina kobratzea eskatzen zen, sexu edo egoera zibilaren aldetik etor zitekeen diskriminazioa gaitzetsiz. Baina, gizonak segitzen zuen emakumearen ordezkari legala izaten, eta bere baimena behar zuen ondorengo kasuetan:
|
|
|
|
Emakumeak
lan merkatuan parte hartzea ekiditen saiatzen ziren, beraz. Era berean, emakumeak gehiegi ikastea ere ez zen begi onez ikusten; izan ere, ikasi behar zituzten kontu bakarrak amatasunarekin lotuak zeudenak ziren.
|
|
|
Edonola, esan beharra dago ondorengo dekretuen bidez, lorpenak egon zirela: emakumeak karrera judiziala ikasi ahal izan zuten, lan berdinarengatik soldata berdina kobratzen hasi ziren, ezkondutako
|
emakumeak
lan egiten segi zezakeen nahi bazuen edo bere kontratuari amaiera eman diru kopuru jakin bat ordainduz, haurdun zegoen emakumeak baja har zezakeen 1 urte arteko iraupenarekin, aitak ezin zituen seme alabak adopzioan eman amaren baimenik gabe, adinez nagusiak eta 25 urtetik beherakoak ziren emakumeek etxea utz zezaketen gurasoen baimenik gabe, senar lizentzia desagertu zen, emakumeak ez zuen bere ...
|
|
|
Bi aldeetan ezaugarri bera topatu dute:
|
emakumeen
lana. Bai Ipar Euskal Herrian bai Hego Euskal Herrian emakumeak arduratzen baitira jatorri izenak dinamizatzeaz.
|
|
|
esatendio, eta errudun senti daiteke. Egoera hau dela eta,
|
emakumeen
lan ibilbide arruntahau izaten da:
|
|
|
emakumeen eta gizonezkoen lan promozioa eta ibilbideprofesionala ez dira berdinak. Amatasunak
|
emakumearen
lan egoeran etalan promozioan eragin handia du. Administrazioari dagokio berdintasun politikakindartzea eta berdintasuna bermatzeko baliabideak jartzea.
|
|
|
2004ko ekitaldian 1,5 milioi auto baino gehiago saldu ziren, eta errekorra hautsi ondoren, BBVAko analistek uste dute aurten auto gutxiago merkaturatuko direla. Hala ere, immigrazioak,
|
emakumea
lan merkatuan sartzeak edo hirietatik kanpo familia asko ezartzeko ohiturek epe laburrean salmentak asko igotzea ekarriko dute.
|
|
|
|
Emakumea
lanean hasten denean, produktoreek sustapen estrategiak aldatu behar dituzte.
|
|
|
|
Emakumeak
lan munduan sartuz joan dira pixkanaka, eta, ondorioz, gizartea goitik behera aldatu da, baita negozio bazkariak, tapak edo catering zerbitzuak diseinatzeko irizpideak ere. Modak eta gustuak eseri ondoren, batzuek uste dute orain beraiek mozten dutela bakailaoa.
|
|
|
Denbora emateak, jasotzeak eta partekatzeak eguneroko bizitzako beharrak asetzen laguntzen du, eta aisialdiko orduak sortzen ere lagun dezake; izan ere, gero, zineman, antzerkian, txangoetan, bisita kulturaletan, bidaietan eta abarretan inberti daiteke. Hasiera batean,
|
emakumeei
lana eta etxeko lanak bateratzen laguntzeko sortu ziren, eta, hartara, denbora libre gehiago izan zezaketen. Lehen esperientzien arrakastari esker, laster zabaldu ziren era guztietako kolektiboetara eta beste herrialde batzuetara.
|
|
|
Landa eremuaren ikuspegi zabalagoa erakutsi zuen Lizarrako alkate Maria Jose Fernandezek. Ordubetez aritu zen landa eremuak jasan dituen eraldaketez eta landa eremuko
|
emakumeen
lana aldarrikatzen. Hor daudela erakutsi beharraz aritu zen, ezinbestekoa baita etorkizunerako.
|
|
|
|
Emakumeek
lan aipagarria egiten dute ingurumenaren antolaketan eta garapenean. Horrenbestez, garapen iraunkorra lortzeko ezinbestekoa da berek aintzat hartzea.
|
|
|
Jarraian, bere poema batzuk. Gomu tazokiakpoeman bere gai oinarrizkoak agertzen ditu (gizakiari, aberriari eta Jainkoari maitasuna), Nire herria olerkian natura eta bultzia edo trena agertzen dira, oso gai eta irudi garaikideak (Liza rdik ere badarabiltza), etaItxartu eusko alabea! n abertzaletasuna eta
|
emakumearen
lana ditu mintzagai, amatasuna eta balioen transmisioa:
|
|
|
Espero dugu artikulu honekin
|
emakumeen
lanen berreskurapen eta plazaratzean urrats txiki bat egin izana. Gustatuko litzaiguke honekin katebegi bat ipintzea lehenago egin diren euskal emakume idazleei buruzko lanen eta honen ostean egingo direnen artean, eta emakume idazleak haien tradizioa sortzera, bidea egitera, Vi rginia Wool fekzioen bezala, haien ahotsa bilatzera animatzen ditugu.°
|
|
2006
|
|
|
Trabarik handiena lanaren antolaketa da. Sekulako distortsioa sortzen da
|
emakumeak
lan mundura ateratzean, zortzi ordu edo gehiago etxetik kanpora egitean. Gauzak horrela, oso zaila da bizitza publikoa eta pribatua uztartzea, bikote batek etxetik kanpora lan egiten badu eta seme alabak baditu.
|
|
|
Egun, ordea, kontrakoa gertatzen da, lehenengo sektorea tradizionalki gizonezkoei lotua baitago eta emakumeak hirira alde egiten du, aukera berrien bila. Emakumearen irudia lehenengo sektoreari lotzea edo turismoan
|
emakumeek
lan gehiago eskuratzea lortu behar da. Gainera, berdintasunaz hitz egiten bada ere, haurrak zaintzeko ardura gehien hartzen dutenak emakumeak izaten jarraitzen dute eta herrietako zerbitzuak eskasak badira, egoera are okerragoa da umeei dagozkien beharretan.
|
|
|
|
Emakumeek
lan merkatuan parte hartzea ezinbestekoa da landa inguruetako lanak garatu eta orekatzeko.
|
|
|
Hori aurrerapen seinale garbia da. Azken finean, landa inguruen garapena eta oreka lortzeko, ezinbesteko baldintza da
|
emakumeak
lan merkatuan sartzea.
|
|
|
Teoria hauenartean, nagusietariko bat, XX. mendearen erdian sortzen den John Bowlby renatxikimenduaren teoria izango da, amaren eta umeen artean, behar den bezalako, loturaz hitz egiten diguna eta harreman hori erabat uniformizatu eta naturalizatuegiten duena (ikus, esate baterako, Bowlby, 1989). Amen erru sentimenduarenzama gaur egunera arte ailegatuko da, nahiz eta sentipen horrek tankera ezberdinakhartu; esate baterako, Sharon Hays ek (1998) ikusi du Ipar Amerikako klase ertaineko
|
emakumeek
lan ordainduaren eta umeen zaintzaren definizio teorikoen arteankontraesan biribila bizi dutela. –Amatasun trinkoa?
|
|
|
Gaur egungo bizitza estiloak ere antzutasunaren igoerarekin erlazionatu izandira, hala nola, gizarte industrializatuan dakarren kutsadura eta bertanbizi diren gizonezkoen kalitate seminalaren jaitsiera;
|
emakumeak
laneko ibilbideanegindako aurrerapenak eta haurdunaldia atzeratzea 35 urte baino gehiago dituenarte, eta horrek dakarren gametoen zahartzea. Bestalde, antzutasunaren kausapsikogenoen gaia ez dago batere argi zenbait autoreren esanetan, baina dirudienezkausa ezezaguna duten% 10 horren barruan, estres eta arazo psikologikoek eragindako antzutasuna sar liteke.
|
|
|
GKEak ikerketa honetan salatu duenez, ez dago neurri eraginkorrik osasun arloan genero indarkeria goiz detektatzeko; biktima guztiek kalitatezko baliabideak eskuratzeko zailtasunak dituzte; haiekin harremanetan dauden profesional guztiek ez dute derrigorrezko prestakuntzarik, eta epaitegi espezializatuek eragin txikia dute araudi berria egin aurretik emakumeek zituzten oztopoak kentzeko. Genero indarkeriaren biktimen, profesionalen eta hainbat komunitatetako
|
emakumeekin
lan egiten duten erakundeetako ordezkarien testigantzaren bidez, Estatuak gaitz horri emandako erantzunean legea indarrean sartu zenetik izan diren aldaketak aztertzen ditu AIk bere txostenean. “Emakumeek arreta desberdina jasotzen jarraitzen dute bizi diren komunitatearen arabera, eta kolektibo batzuk oraindik ere diskriminatzen dira laguntza, babesa edo justizia eskuratzeko”, salatu zuen atzo Esteban Beltrán Amnistia Internazionalak Espainian duen zuzendariak.
|
|
|
Herriko beste hainbatek legez, lixiba egiten edo bendak josten laguntzen zuten, edonolako errekaduak egiten, gerrako kontsigna obeditu nahirik: " Gizonak frontera,
|
emakumeak
lanera".
|
|
|
Askoz ere plazer handiagoa ateratzen diogu ikusteari, imajinatzeari, ezen ez benetan gertatzen denari, zeren ez gaude ziur benetan zer gertatzen den eta horrek kezka larriak sortzen dizkigu. Izugarrizko beldurra zabaldu da gizonezkoen artean, besteak beste,
|
emakumeek
lan esparrua ere jan dietelako. Gizonezkoak kikilduta daude, edota amorratuta.
|
|
2007
|
|
|
Askabide elkarteak urteak daramatza prostituzioan dabiltzan
|
emakumeekin
lanean, haien beharrizanak ezagutu eta ahal den heinean laguntzeko asmoz, informazioa emanez batez ere. Marian Arias kideak esan digunez," lanbidea ala esplotazioa" eztabaida ez dago inola ere itxita elkarte barruan.
|
|
|
Emakumezkoek lan munduan bidezko tratua izatea lortzeko, emakume askok egindako lana, aldarrikapenak eta borroka ahanzturatik atera eta berreskuratzea da kultur proiektu honen helburua, emakume haiek, nahi izan gabe, une historiko baten gizarte industrialaren adibide adierazgarri bihurtu baitziren. Proiektua, gainera, gaur egungo
|
emakumearen
lanaren inguruan eztabaidatzeko aitzakia ere bada. Sustatzaileen esanetan, intrahistoria pertsonalen bidez Bilboko hiriaren historia eraiki zuten emakume haietaz gogoratu eta emakume haiek aurkitzeko proiektua da, industria garapenaren eta zehatz esanda Deustuko erriberaren garapenaren ikur bilakatu baitira.
|
|
|
Behin behinekotasuna lan alorrean baino ez da ageri egun edo bizi eredura zabaltzen da? Bilboko hiriak ze garrantzi ematen dio
|
emakumearen
lanari. Emakume langileen bizilekua lan lekua ere bada?
|
|
|
Lantegia lan eta protesta gunea izan da orain arte, baina egungo behin behinekotasuna kontuan izanik, nola konpondu elkargunerako lekuen falta hori? Zeintzuk dira egungo
|
emakumeen
lan eremu nagusiak. Zein aukera dago egun elkarte zein sindikatu bidez kexak azaltzeko?
|
|
|
Zein aukera dago egun elkarte zein sindikatu bidez kexak azaltzeko? Zein da
|
emakumearen
lan egoera gaur egun?".
|
|
|
Zein da emakumeen gaur egungo lan egoera? Eta, industria garaia eta zerbitzuen gizartea alderatuta, zertan aldatu da
|
emakumearen
lan egoera. Galletagileen web orrialdean ikus daitekeenez, hauek guztiek erantzun diete bi galdera horiei:
|
|
|
|
Emakumeak
lan munduan are gehiago sartzea nahi dugu, asko etorri dira lantokietara baina ez nahikoa. Emakumeei familiaren ardura osoa kendu behar zaie.
|
|
|
1957ko uztailaren 26ko Dekretua, emakumeei eta adingabeei debekatutako lanak ezarri dituena, arautegi horretatik
|
emakumeen
lanarekin zerikusia duten aldeetan. Indarrean iraungo dute adingabeen lanarekin zerikusia duten aldeek, Gobernuak garatu arte 27 artikuluko 2 idatz zatian jasotako xedapenak.
|
|
|
...an, gizartean, kulturan eta artean garrantzi berezia duten planetan), lan publikoan, epailetzaren munduan, polizian, Indar Armatuetan eta enpresa esparruan (zortzi urteko epean enpresako zuzendaritza organo nagusietan gizonezkoen eta emakumezkoen kopuru orekatua egon behar da), hauteskundeetan (hauteskunde zerrendetan bi sexuetako hautagaiak zerrendaren ehuneko berrogei izango dira gutxienez); eta
|
emakumeari
lan munduan sartzen laguntzen dioten mota guztietako neurriak, berrehun eta berrogeita hamar langiletik gorako enpresetan berdintasun planak egiteko beharrizana eta norberaren, familiaren bizitza eta lana bateratzeari mesede egiteko neurriak.
|
|
|
Kronosistemak gizarte ezagutzarengarapenean eragina izan dezake. Adibidez, pertsonak nerabezaroan jasaten dituenaldaketa fisikoek norberaren ezagutza ere aldarazten dute (ikus VIII. kapitulua). Makrosistemen mailan,
|
emakumea
lan munduan sartzeak, adibidez, genero roleninguruko ikuskerak aldatu ditu, eta aldaketa horrek eragina du haurrek genero roleiburuz duten gizarte ezagutzan (ikus XV. kapitulua).
|
|
|
Gilen Humboldtekoa Euskal Herriaren miresle eta maitale handi bat legez ageri da beti, baina ez itsua edo erromantikoa: haren bidaia oharrak ez dira Euskal Herriaren goraipamenezkoak bakarrik, oso kritikoak ere badira zenbait puntutan (jauntxoen euskararen ezaxolaz gain,
|
emakumeen
lan gogorra, etab.).
|
|
|
|
Emakumeen
lan arriskuak gutxietsita daude, Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziaren arabera.
|
|
|
|
Emakumeen
lan arrisku espezifikoak “gutxietsi eta baztertu egin dira” gizonezkoenekin alderatuta, bai ikerketari bai prebentzioari dagokienez, Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziak atzo salatu zuenez, “Laneko segurtasun eta osasunari buruzko genero kontuak” txostena argitaratu berri baitu. Sexu jazarpena, diskriminazioa, gaizki ordaindutako eta eskakizun emozional handiko lanak, eta ordaindutako lan baten eta ordaindu gabeko beste baten karga bikoitza dira langileen artean estres gehien sortzen duten faktoreetako batzuk.
|
|
|
Borroka oso luzea. Ez dakit borroka egiten duen, niretzat beti izan baita atsegina
|
emakumeekin
lan egitea. Emakume indiarrak duintasun handia du eta emakume gogorra da, irekitasun handia du eta duen guztia partekatzeko gogo handia.
|
|
|
1984an Creative Handicrafts (CH) ehungintzako kooperatiba sortu zuen. Imajinatzen zenuen bi hamarkada geroago 1.100
|
emakumeri
lana emango ziela. Talde desberdinekin lan egiten dugu.
|
|
|
Guk emakumeak prestatzen ditugu, eta hori ez zaie gustatzen, haiek gainditzen baitituzte. Haiek konbentzitzeko, esan behar diegu beren
|
emakumeei
lanik uzten ez badiete, seme alabek ez dutela janaririk ez ikasketarik izango. / imgs/ 2007/ 07/ isabelmartin02.jpg Uste duzu aldaketak iristen direla emakumeak gizartean jokatu behar duten rolaz jabetzen direnean edo gizonek onartzen dutenean?
|
|
|
" Emakume hauek asko irabazi dute bizi kalitatean, eta gai dira beren familietan eta komunitatean eragiteko, beste emakume batzuei beren burua baloratzen eta lana izaten lagunduz" Garrantzi izugarria du.
|
Emakumeekin
lanean hasi nintzenean, txabolismo eremu batera joan nintzen haiekin bizitzera. Beren pentsaera eta nola eragin diezaieketen jakin nahi zuten, ezagutzen ez zituzten balioak zituztela ikusarazteko eta gauza asko egiteko gai zirela konbentzitzeko.
|
|
|
Hazkunde ekonomiko horrek gizarte ongizate handiagoa dakar? noski,
|
emakumeari
lana izaten laguntzeaz gain, seme alabei ikasten laguntzen diegulako. Oso garrantzitsua da haiek hezten jarraitzea eta, gainera, seme alabei ikasten laguntzea.
|
|
|
Orain arte 120.000 eskaera baino gehiago erregistratu dira. Calderak azaldu zuenez, laguntza horren bidez, familia ekonomiei laguntza eman nahi zaie,
|
emakumea
lan merkatuan sartzearen ondorioz gertatzen diren aldaketa soziologikoei aurre egin nahi zaie eta oraindik defizita duen jaiotza tasa sustatu nahi da. Ofizialki, 2.500 euro horiek PFEZren kenkariaren aurrerakina dira, baina, berez, zuzeneko diru-laguntza da, guztientzat berdina, eskatzailearen errenta edozein dela ere.
|
|
|
Nik gustuko dudalako egiten dut eta ez zait gustatzen besteen oniritzia jasotzea. Sari honek nolabait
|
emakumeon
lana goraipatzen du. Adin honekin emakume gutxi daude lehiaketetan aritzen direnak eta isilpean daudenak asko dira.
|
|
|
Cofesa aldarrikatzen hasi zirela gogoratu zuten eta hura lortzeko ibilitako bide luzea azpimarratu zuten eta, aldi berean, egun haren ondorengo den Izargik bizi duen egoerarekin atsekabetuta agertu ziren.
|
Emakumeek
lanerako zuten eskubidea aldarrikatzetik soldata bera eskatzera nola pasa ziren, ospakizunetan emakumeen paperaren aldaketa, tratu txarrak, dependentzia lege" eskasa" eta beste aipatu zituzten elkarrizketa hartan. Egun abortuaren legea aldatzeko ahaleginak egiten ari direla ere aipatu zuten martxo hasieran.Urteko sakandarraz gain, Urrezko Aitzurra saria ere emanen da.
|