2000
|
|
Eusko Jaurlaritzak datozen sei urteetan 200 untzi berri eraikitzeko aurreikuspena
|
egin
du berriki. Honek 20.000 milioi pezetako (800 milioi inguru libera) inbertsioa esan nahiko luke, zeinak Hego Euskal Herriko flotaren erdia berritzeko balioko lukeen.
|
|
gure itsasoak jada birrinduta ditugu, askotan agortuta, arrantza teknika erasokorren eraginez. Horrez gain, azken urteotan bai populazioak eta bai norbanako arrain kontsumoak gora
|
egin
dute.
|
|
Bizkaiko egoera desberdina da antolamenduari erreparatzen badiogu. Hemen ontzi bilketa ez dute mankomunitateek kudeatzen, udal gehienek Bizkaiko Foru Aldundiarekin
|
egin
duten lankidetza hitzarmen baten bitartez gauzatzen dute. Hitzarmen honetatik at, Bilbo, bilketa bere kabuz egiten duena, eta Ezkerraldea daude.
|
|
Bizkaiko beste berezitasun bat bi edukiontzi mota edukitzea da. Gipuzkoan dauden igluez gain, populazio gutxiko zonetan edukiontzi txikiago batzuk daude, bilketa maiztasun berarekin
|
egin
dadin.
|
|
Bilbon 470 tona jasotzen dira hilero. Gaikako bilketak gora
|
egin
du; alabaina, ezin daiteke esan zabor gutxiago iristen denik zabortegietara, geroz eta zabor kantitate gehiago iristen baita. Kontsultatutako iturrien arabera, ontzi bilketak ez du eragin handirik izan zabortegira heltzen den zabor pisua kontuan hartzen badugu.
|
|
Oso ondo gogoratu gainera. 18 urterekin
|
egin
nuen, «luistarren festa» batean, nire herriko plazan. San Juanen aurretik ospatzen zen «luistarren festa»:
|
|
Bertsolariak, zein gaietan dagoen giro hura, hari heltzen dio, hori gaia da. Ateratzen jakin
|
egin
behar. Inork ez dio markatu, baina berak atera du.
|
|
Garai batean bertso paperak Jainkoari argitasuna eskatuz hasten ziren eta gaur horri ez zaio kasurik egiten, hoztasun hori etorri delako. Gainera bertsolariak zerbait esan
|
egin
behar du eta askotan mahaian apaizen bat baldin badago, haren gorabeherak kantatzeko aitzakia bihurtzen dira, jendeari barrea eragiteko.
|
|
Orain tabernan ez du inork bertsorik eskatzen. Orain plazako lanak
|
egin
, soldatatxoa kobratu eta iluntzerako etorri liteke etxera. Alde horretatik asko irabazi dugu.
|
|
Baina duela 19 urte istripua izan nuen kotxearekin, istripu handia gainera, Amurizaren ezkontza despedidatik Durangotik bueltan. Eta gaixoetxetik etxera etorri nintzenean, denbora nolabait pasa
|
egin
behar izaten zen eta nire bizimodu eta zaletasunen gorabeherak idazten hasi nintzen. Ordurako gainera Uztapidek liburua aterata zuen, eta zera pentsatu nuen:
|
|
Eta ea erakutsiko al nizkion nik idatziak. Erakutsi nizkion nire zirriborro horiek eta pixka bat harritu
|
egin
zela edo ematen zuen: «
|
|
Hemen badago liburu batentzako gaia, pixka bat ordenatu
|
egin
behar dira, baina horiek nik ordenatuko ditut
|
|
Gu alde horretatik gurasoei eskerrak eman beharrean gaude. Lehen urtea Berrobin bertan
|
egin
nuen eta gero Eldu auzoan, hango maistra hobea omen zelako. Ondoren partikularra ematen zuen beste maistra batekin ibili ginen Ibarran.
|
|
Bertso horiek Arantzazuko aldizkarian argitaratu ziren. Eta kalte
|
egin
nahi zidan batek bertsoak erdarara itzuli eta gobernadoreari salatu zion. Hortik hasi zen nire gurutzea.
|
|
Batere eskarmenturik gabekoak ginen, ezjakinak langintza berri hartan, ez genekien zer
|
egin
eta nondik nora hasi. Baina ilusio handia genuen:
|
|
Baina ilusio handia genuen: askatasuna zegoen eskatzeko, bilerak egiteko, Diputaziora joanda euskaraz
|
egin
zitekeen... Gainera Diputazio eta Eusko Jaurlaritzan lagunarteko tratua izan genuen bertako jendearekin eta horrek gerora asko laguntzen du.
|
|
«espanglish»a, alegia, XX. mendearen hondarrean sortua, ingelesa eta espainiera batzearen ondorioz. Emeki emeki, arrotza egingo zaien herri zabala bistaraziko zaie eta, aurrera
|
egin
ahala, gogora ekarriko dituzte beren oroimenean ahantzita zeuden elementu franko. Halaxe, gizonak gero eta jarrera iheskorragoa erakutsiko duen neurrian, emakumeak bertan atzemango dituen elementuak bereganatuko ditu.
|
|
Tragikomedia baten aldeko apustua
|
egin
dute, antzerki molde anitz bilduz: dantza, dokumentazioa, antzerki poetikoa.
|
|
Oinarritik abiatuta sagardi bat antolatzen ari den lagun bat nuen kontu kide. Mentu oinak lortzeko sagar basakaren haziak bildu, neguan hare heze artean jaso, udaberrian lur gozoan poliki erein, hurrena mentatzeko aukeratutako barietate egokiaren mentuak bildu eta txertatu eta sagardia osatzeko landaketa
|
egin
. Ez du bidezidor erraza hartu, baina bai ederra.
|
|
(...) Antzerkia askoz ere artesanalagoa da. (...) Antzerkian harreman zuzena duzu publikoarekin; telebistan, berriz, kamara hotz baten aurrean aritzen zara eta jakin behar duzu kamarari nola begiratu eta hitz
|
egin
(...) Ikasi egin behar da, baina oinarria antzerkia da. (...) Gaur egun telebista masifikatuegia dago, gehiegi imitatzen du beste lekuetakoa.
|
|
(...) Antzerkia askoz ere artesanalagoa da. (...) Antzerkian harreman zuzena duzu publikoarekin; telebistan, berriz, kamara hotz baten aurrean aritzen zara eta jakin behar duzu kamarari nola begiratu eta hitz egin(...) Ikasi
|
egin
behar da, baina oinarria antzerkia da. (...) Gaur egun telebista masifikatuegia dago, gehiegi imitatzen du beste lekuetakoa.
|
|
(...) Askotan, gehiegitan, entzuten dut publikoak hori eskatzen duela. Baina beste galdera bat
|
egin
behar da: publikoari ematen al diogu besterik aukeraketa egin ahal dezan?
|
|
Baina beste galdera bat egin behar da: publikoari ematen al diogu besterik aukeraketa
|
egin
ahal dezan? (...)
|
|
Urte asko pasa ditugu sekulako astakeriak egiten. (...) Aurrrekontuak murritzak izan arren, gauza asko
|
egin
daitezke. Mutur batetik bestera joan da:
|
|
Mutur batetik bestera joan da: Madrilen arrakasta izan duten ereduak kopiatu dira edo folklorearekin betelana
|
egin
da. (...) ETBk sekulako kaltea egin dio eta, azkenean, folklorea gorrotatzen duzu».
|
|
Madrilen arrakasta izan duten ereduak kopiatu dira edo folklorearekin betelana egin da. (...) ETBk sekulako kaltea
|
egin
dio eta, azkenean, folklorea gorrotatzen duzu».
|
|
Bizkaian ere akordio abertzaleak atera bazituen aurrekontuak, Gipuzkoan pentsioen igoera eza zela eta EHk ez zien baiezkorik eman EAJ eta EAk egindako aurrekontuei. 1999koak luzatu dira edo aurrekontu berriak
|
egin
. Orain posible izan ez dena urtarrilean gauza liteke, hala ere.
|
|
JOAQUIN Almuniak eta Xabier Arzalluzek azaroan egindako bilerak atea zabaldu ondoren, iragan astean berriz bildu ziren jeltzale Arzalluz eta Iñaki Anasagasti eta sozialista Txiki Benegas eta Nicolas Redondo. Denetik
|
egin
ei zuten berba, baina akordiorik zehaztu barik. Euskal Herriarekiko politika PPkoarengandik ondo bereizi gura dute sozialistek datozen martxoko Espainiako hauteskundeei begira.
|
|
Iragan astean baraualdia
|
egin
zuten Iruñean toki desberdinetako zenbait euskaltzalek presoen eskubideen eta prozesu politikoaren alde. Ez zuten ordea presoekiko elkartasun adierazpenera mugatu euren ekimena, euren ustez euskalgintzak ere bere bidea ibili behar baitu:
|
|
eko bertsio honek eta Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren laguntzaz
|
egin
du Elhuyarrek. Honako helbide honetan aurki daiteke:
|
|
Gure kantutegia eta ibilbidea landu ahala sentitzen hasi ginen gure lana pixka bat gehiago aberastu behar genuela, eta gu baino trebeagoa zen norbait ongi zitekeela gurekin biltzea. Pierpol Berzaitzekin topo
|
egin
genuen, suertez, ostatu batean kantuz ari ginela. Gure kantuak gustukoak zituela erran zigun, eta zerbait berritan hasteko grinatua zenez, gurekin hasi zen.
|
|
Izan ere, guretzat alegiazkoa zena, harentzat egiazkoa baitzen. Kantalditik landa jin zitzaigun erraitera xume xumea, haur bat bezala, batere ahalkerik gabe, negar
|
egin
zuela. Horrelako harreman aberats horiek nola ez goza?
|
|
Ez dakit «normal» hitza zuzena ote den? Guk
|
egin
genuena normala da, eta normala borrokatzea zen, eta da.
|
|
Herri honen geroari begira, eta bere historiari so jartzen bagara, une batean komunistak progresistak zirela ohartzen zara. Gero apezak izan ziren aitzindariak laborantza eta sindikatu munduan lan izugarria
|
egin
dute hauek. Horiek denak isildu egin dira, eta abertzaleek hartu izan dute haien segida.
|
|
Gero apezak izan ziren aitzindariak laborantza eta sindikatu munduan lan izugarria egin dute hauek. Horiek denak isildu
|
egin
dira, eta abertzaleek hartu izan dute haien segida. Iparraldean behintzat, gure herri honen historiaz eta geroaz proposamen duin bat egin duen proiektu bakarra abertzalea da.
|
|
Horiek denak isildu egin dira, eta abertzaleek hartu izan dute haien segida. Iparraldean behintzat, gure herri honen historiaz eta geroaz proposamen duin bat
|
egin
duen proiektu bakarra abertzalea da. Herrialde batean,% 10ak herri proiektu batean sinesten badu, herri horrek bide eginen du.
|
|
Talde bezala deliberatu genuen taulen gainean ez agertzea eta hortaz ziur naiz. Duela hilabete bat afari bat
|
egin
genuen Baigorrin, eta duela 30 urte abestu kantuak eskaini genituen; inon grabatu ez direnak. Afarian zirenek erraten ziguten lastima zitekeela abesti horiek galtzea.
|
|
Afarian zirenek erraten ziguten lastima zitekeela abesti horiek galtzea. Guk biltzea nahi dute berriz, kantu horiek ez galtzeko, oroitzapen bezala atxikitzeko, eta hori da
|
egin
dugun gauza bakarra. Baina lagunartean, eta afari giroan.
|
|
Bidaiari handia izanen hintzen, eskolarat igortzen ez hinduten egunetan Kauttera etxaldetik lerratzen baihintzen Donibane Lohizuneko itsas porturat. Alta bada, gazte denboran bakan
|
egin
hituen bidaiak. Aita Piarres Larzabali esker hasi hintzen, ordea.
|
|
Lapurditik Xiberoarat joan hintzen duela aspaldi, lotsarik gabe, lekuko eskualkia ikasi, maiatu, idatzi eta kantatu duk. Hain ongi
|
egin
dituk horiek oro, ezen eta Larrañe herriko auzapeza den Marzelek duela gutti ez baitzuen sinetsi nahi Manexa hintzela. Beretzako sortzez baino gizon tipitto hori, hi heu ez zian xiberotarra baizik izaiten ahal.
|
|
Oroit nauk, 15 urte nituelarik, nola egoiten nintzen hiri so kantaldi denboran. Hire lepoko zainak hanturik,
|
egin
ahala goratik kantatzen huelarik (erran nezakek, batzuetan goregi) herri honen tripako mina, haundi maundien erresuma errautsi nahi edo, Eustakio Mendizabal hire lagunaren oroitzapenez gozatzen hintzelarik. Berdin Txomin zena eta Mamarru kantaraziz.
|
|
Hire urratsak direla medio, 30 urtez talde baten gerizatzen eta zaintzen jakin duk, hire lagunak hautatuz. Duela 20 urte, 1980 urtean sartu ninduan Guk taldean, eta denboraren bortxaz ohartu nauk, nolako hautu argia
|
egin
huen Joanes eta Panpi bezalako gizonen laguntza desiratuz. Hazi eta agian luzaz haziko gaituen ideala, hik zutik ezartzen jakin duan taldeari esker, bizi ukan diagu alor guztietatik, maitatu diagu eta bizi guzirako hartu gaituk itsaso baten gisa.
|
|
Bien bitartean, Zarauzko udalak, azpiegitura bat sortua zegoela iritzi eta 1994an diru laguntza luzatu zien ZTB airez emititzeari ekin ziezaioten. Eta hala
|
egin
zuten.
|
|
Kanpotik datozenak ere euskaldunak izan ohi dira, Azpeitia eta barnealdekoak gehienbat. Baina horrek ez du esan nahi, euskaraz ez dakien herriko norbaitek erdaraz ezin dezakeenik hitz
|
egin
, noski»
|
|
Bere jaiotzatik urte batera, ZTBk aldaketa handia
|
egin
zuen, bere programazioa hiru ordu ezberdinetan ematen hasi zen-eta, kirolari garrantzi berezia emanez. Herrikoen artean ikusmin handia pizten baitu kirolarien artean senide, lagun eta ezagunak lehia bizian ikusteak.
|
|
«Muzin
|
egin
diegu filmak eta kanpotik egindako saioak sartzeko eskaintzei, hori ez baita gure betebeharra»
|
|
«kalean ezagunak gara eta jendea kontu kontari hasten zaigu, hura ondo eta bestea gaizki. Hauteskunde kanpainan bereziki errietan hasten zaizkigu batzuk beste kolorekoen alde
|
egin
dugula sinetsita. Edota auzo bati buruz zerbait eginez gero, zergatik ez dugun haien auzoaz ezer aipatu eta halakoak.
|
|
Badaude hitzak betidanik zentzu peioratiboa izan dutenak. Eta hitz horien artean badaude hainbat, denborak aurrera
|
egin
ahala, gero eta esanahi itsusiagoz kutsatzen direnak. Hitz horietatik batzuek gora-beherak ezagutzen dituzte eta inoiz itxuraldatzen hasten dira eta zentzu garbi eta aldekoagoa ezagutzen.
|
|
Hau guztia eta «tribu» hitza lotu behar dut gizon euskaldun baten izenarekin. Izan ere, gizon horrek borroka
|
egin
baitu eta nola gainera! bere bizitza guztian tribuaren alde. Bere izena Mario Salegi da eta joantxe zaigun urtean argitaratu dute bere bizitzari buruzko liburu apartekoa:
|
|
Donostian jaiotako honek txikitatik erakutsi baitzuen bere nortasuna edonoren aurrean eta ondorioak alde batera baztertuz. Ume zelarik Zurriolako eskolan maistra kastilanoa suertatu eta Salegi euskaraz mintzatzen zen eta gazteleraz oso gaizki hitz egiten zuela hasi omen zitzaien maistra hura esanez basatiak zirela ez zekitelako Cervantesen hizkuntzan hitz egiten... eta Salegi umeak orduan pupitreko tintontzia hartu eta bota
|
egin
zion. Maistrak Aldamar kaleko lotu egin zuen eta Jesukristo bezala gurutzatuta utzi zigor gisan.
|
|
Ume zelarik Zurriolako eskolan maistra kastilanoa suertatu eta Salegi euskaraz mintzatzen zen eta gazteleraz oso gaizki hitz egiten zuela hasi omen zitzaien maistra hura esanez basatiak zirela ez zekitelako Cervantesen hizkuntzan hitz egiten... eta Salegi umeak orduan pupitreko tintontzia hartu eta bota egin zion. Maistrak Aldamar kaleko lotu
|
egin
zuen eta Jesukristo bezala gurutzatuta utzi zigor gisan.
|
|
18 urte zituelarik gerra zibila hasi eta Euzko Indarra bataloian
|
egin
zuen borroka: aurrena Donostialdean eta Bizkaia, Asturias eta Araba aldean ondoren, Urkiolako inguru haietan zauritu zuten arte.
|
|
Gerraren etenaren ondoren, 50eko hamarkadako etapa berrian ez zen ahalegin berezirik
|
egin
komikiei tarte egiteko eta sarritan gerra aurreko berberak izan ziren argitaratuak. Hurrengo hamarkadan ekingo zitzaion berriro lanari eta «Lerro» moduan sinatzen zuen marrazkilariak alero botatzen zuen berea.
|
|
Eguberrietan etxeko gozoan Eguberriak igarotako izeia edo pinuarekin zer
|
egin
galdetu zidan entzule batek aurreko batean irratian. Lorategian edo mendian landatu, zabor pilaren aldamenean utzi bateren bat berataz ardura dadin...
|
|
Urteroko kontua dugu izeiona. Gabonetako beroaldian edozer gauza etxeratzen dugu eta urtarrileko hotzarekin estrapozo egitean, txoroaldiak hutsegiten duenean, izeiarekin zer
|
egin
ez dakienaren mozolo muturraz harrapatzen gaitu urte berriak. 2.000.a sona handikoa izango da baina ez da desberdina izan.
|
|
Lorategian edo mendian landatu, zabor pilaren aldamenean utzi bateren bat berataz ardura dadin... Eguberriak dezente gozatzen lagundua izango zion eta izeiaz beste egiteak bihotzeko hari mehea teinkatzen zion nonbait eta ez zekien zer
|
egin
. Azken hamazazpi urte hauetan garaitsu honetan hamaikak emandako erantzun bera eman nion nik.
|
|
Nola
|
egin
duzu hain errepertorio zabalaren aukeraketa?
|
|
Alde batetik, erakunde armatuak egindako gogoetaren eta hausnarketaren ondorioz, komenigarria da azpimarratzea, ETAk ez zion su etena eskaintzen Estatuari, baizik eta euskal gizarteari eta, batez ere, abertzaletasunari (EAJ PNVri batik bat) egiten zion eskaintza. Bestalde, eta hau da sakoneko gogoeta politikoa, erakunde armatuak, agiriaren arabera, uste du EAJ PNV, ELA eta EAren partetik jarrera politikoaren aldaketa sakon bat dagoela edo egon daitekeela, eta horrek bide ematen diola pentsatzea ETAk bere estrategian aldaketa mamitsuak
|
egin
dituela. Aldaketa estrategiko horren ondorioak nabarmenak dira.
|
|
ez su etenaren aldarrikapenean, ezta geroztik ere, tregua esplikatzeko
|
egin
diren adierazpenetan, sekulan ez dela esan ETAren aldetik zeintzuk izan ziren erabaki hura hartzeko pisu gehien izan zuten arrazoiak. Ez da gure aldetik asko sakondu behar jakiteko ETAren baitan borroka armatuaren krisia jada sortua zegoela ordurako.
|
|
Hasiera hasieratik pentsatu izan dut ETAk
|
egin
zuen gogoeta borroka armatua betirako uztearena izan zela, eta erabakia ere, ziurrenik, neurri handi batean oso bideratua zegoela ildo bere horretan. Beste gauza bat da erabaki hori formalki hartzearena eta publikoki adieraztea.
|
|
Landareko 500 pezeta kobratzen da Fruitel en (Fruitazainen elkargoa) erosiz gero, bestela 450 pezeta balio du landareak. Landareak erosteko eskaera berriz, Hondarribiko Zubieta Etxaldean
|
egin
behar da. Diputazioaren aldetik sagarrondoei jarraipen zehatza egiten zaie; batzuetan sagarrondoak landatu aurretik baserritarrak aukeratutako lursaila ikustera joaten dira teknikoak eta ondoren, sagastiak nola datozen kontrolatzen dute.
|
|
Arduradunak hor agertzen diren sagar motak gordetzen ahalegintzen ez badira galtzen joango dira. Aukeraketa bat
|
egin
da, onenak hartu dira. Zein dira onenak?
|
|
Larrañagaren ustez bai. Nolako sagardoa
|
egin
definitu litzateke. " Bestela, bertako sagarrarekin eginda dagoelako bakarrik bezeroak erosiko du?" Ez dago oso ziur Larrañaga.
|
|
Dagoeneko, hauteskundeen ondorenera biltzen dira begirada gehienak, Madrilen PPk, PSOEk eta indar nazionalistek CiUk eta EAJk zer egingo duten ikusteko. Euskal gizartearen etorkizuna egituratzeko garrantzitsuena Euskal Herrian
|
egin
da, hori egi borobila da, zalantzarik ez. Baina Madrila eta Parisera begiratu dela ere bai; begiratu, ibili, negoziatu eta behar den guztia.
|
|
Gehiengoak aukera honi heltzen dio, agentzian esan digutenez. Veneziara ez da hainbeste jende joaten, baina, ihauteri dotore hauek ezagutu nahi dituenak 80.000 pezetatik gora ordaindu du astea pasatzeko San Markos plaza inguruan lo
|
egin
nahi duenak 130.000.
|
|
Goiti jota izan daiteke oso teknikoa izatea, baina hori alfabetatzen eta ikasketa mailarekin lotzen da. Beste leku batzuetan, ostera, euskara hori ez dela ulertzen esaten da, eta batasunean lekurik izan ez duten muturrekin
|
egin
behar da ahalegina batez ere.
|
|
Andu Lertxundiren «Gogoa Zubi» liburuan hainbat hausnarketa egiten dira eta nik adibide batzuk hartu ditut. Berak dio gehiegikeria batzuk ere
|
egin
direla: telebistako saio baten, aitak hitz egiten du nafarreraz, alabak bizkaieraz eta semeak lapurteraz...
|
|
esan dudalako harentzat errazagoa da. Gertakizunak gertakizun, alfabetatzearen eremuan lan handia
|
egin
behar dugu; 35 urtetik gorako euskaldunak asko gara eta, urteak pasatu diren arren, oraindik alfabetatu barik eta, beraz, konplejuz betetako euskaldunak daude.
|
|
Sintaxian ere leku desberdinetako ereduek izan dezakete lekurik. Batua esan denean, eredu bakar baterantz
|
egin
dugu guztiok, horrela etorri delako, eta eredu horretan erdialdeko euskalkiak dira nagusi.
|
|
Hemen egiten dugu topo Josunek esan duenarekin, prestigioarekin. Gurasoei sinestarazten badiegu beren berba egitea txarra dela, haiek ere hasten dira jatorrizkoaren ordez beste zerbait
|
egin
guran. Hitanoa eta horrelakoak zergatik galdu dira, bada?
|
|
Baina hori nola egiten da euskalkia etxetik ateratzen ez baduzu? Neure buruari sarritan galdetzen diot jende aurrean nola hitz
|
egin
behar dudan eta uste dut askok izaten ditugula halako kezkak. Azkenean, erabaki nuen Iparraldean ezik gainerako lekuetan bizkaiera egingo nuela; etxean ondarrutarra egiten dut eta kalean ere bizkaiera egitea erabaki nuen, hori bai, bizkaiera osatua, horrela jendeak ikusi ahal izango du, dotore edo trajez jantzita dagoenak ere egiten duela bizkaieraz.
|
|
Gure gazte gehienak euskaldunak dira% 50etik gora eta gehiengoa. Orduan, gazte askok ez du familian euskara hitz
|
egin
izanaren eredurik eta, beraz, berak asmatu du familian euskaraz bizitzeko eredua.
|
|
Hor ikusi litzateke, eskolan bertan edo eskolatik kanpo antolatzen diren jardueratan euskalkia nola bultzatu; jakina, herri eta ibar batzuetan erraza da eta Bilbo baten nekezago izango da. Ahalegina
|
egin
da begirale eta beste aktore gehiagorekin handik eta hemendik gai hori bultzatzeko.
|
|
Euskalkietan egon daiteke forma asko jerga horretara eraman daitezkeenak, baina horretarako gazteak forma hauetara eraman behar dira. Ez da erraza baina hasi
|
egin
behar da.
|
|
Nire ustez, idatzizkoak ere ez dira denak berdinak eta euskalkiek badute lekurik idatzian ere. Esate baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi behar duenaren arabera, berez bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu
|
egin
behar duela idazterakoan ere. Edo ez dakit zergatik ez diren atera behar ipuinen batzuk bizkaieraz, etxean gurasoek umeei irakurtzeko; edo herri aldizkarietan zerbait, edo akaso eleberri batean, sormenerako euskalkiak ere garrantzitsuak direlako.
|
|
Surik piztu barik horren kontura beste garai batzuetan nahiko sofritu duelako hizkuntzak eta patxada guztiz, aditu, unibertsitate, euskaltzale eta abarren artean euskalkiari leku normalizatu bat
|
egin
behar zaio, denborarekin euskara batu aberats bat lortzeko, gaztelerak duen bezala.
|
|
ein, iñ,
|
egin
...
|
|
Ez dut uste. Euskalkia herri aldizkarietan idaztearen alde
|
egin
denean horrela egin da, eta nik ez dut uste hori ondo dagoenik.
|
|
Ez dut uste. Euskalkia herri aldizkarietan idaztearen alde egin denean horrela
|
egin
da, eta nik ez dut uste hori ondo dagoenik.
|
|
literatura tradizioa euskalkietakoa da, baina euskalki bakoitzean estandarra lortu ondoren. Bizkaieraz
|
egin
denean, ez dago ez Añibarrorik, ez Frai Bartolomerik, ez Astarloarik, ez Mogelik eta ez maria santisimarik
|
|
eta horrelakoekin zer
|
egin
. Idazteak badauka minimo bat eta hori osorik idaztea da; beti da
|
|
a mantentzea, hizkuntz normalizazioan urratsak eman
|
egin
behar dira, beste kontu bat da nola.
|
|
Edozein modutan, ez dago araurik, batuan bezala, aipatzen ari zareten berbak nola idatzi behar diren zehazteko. Nola
|
egin
behar da hori?
|
|
idazten bada, mendeetan
|
egin
den bezala, ezer gertatzen denik. Alfonso Irigoien zenak prestatu zuen aditzerako eredu batua hezkuntza sailak eskatuta.
|
|
Ez dakit, ez dut ausartegi izan nahi, besteak beste ez naizelako gauza hauetan aditua. Ez dut uste orain ikaragarrizko jardunaldi bat
|
egin
genukeenik gaiaren inguruan erabakitzeko; horrelakoek ikaragarrizko beldurra ematen didate. Nik uste dut batez ere elkarrekin egotea dela, hau bezalako egin, adituek hitzaldiak eman...
|
|
Ez dut uste orain ikaragarrizko jardunaldi bat egin genukeenik gaiaren inguruan erabakitzeko; horrelakoek ikaragarrizko beldurra ematen didate. Nik uste dut batez ere elkarrekin egotea dela, hau bezalako
|
egin
, adituek hitzaldiak eman... Halako ekimen txiki ugariren aldekoa naiz eta ez gauza erraldoiena.
|
|
Halako ekimen txiki ugariren aldekoa naiz eta ez gauza erraldoiena. Horrez gain, eta honetan badut erantzukizuna, alfabetatzea oso inportantea da eta hor, esaterako, herri aldizkariek ere ez dute ezer
|
egin
. Irakurtzen ez dakienak, bere herriko euskara oso hurbil jarrita ere ez du irakurriko, ez dakielako euskaraz irakurtzen.
|
|
Ez da kontuan hartzen elizaren jarduera, adibidez, hor dagoela. Gure inguruan, Arrasate aldean, bizkaieraz egiten dugu baina elizak azken hamarkadetan gipuzkeraz
|
egin
du bere jarduera. Horrek badu eragina.
|
|
Bat nator Josunek dioenarekin, aparteko jardunaldi eta horrelakoen barik, esparruka aztertzen hasi eta jendea lanean jartzea da egokiena. Beharbada guk
|
egin
dezakegu akuilu lana eta gero euskara zerbitzuak, udaletxeak, bide batean lanean jarri.
|
|
Euskalki desberdinak daudela kontuan hartuz, esan daiteke bateren batek besteek baino egoera okerragoa bizi duela, adibidez? Edo funtzio desberdina izan dezaketela euskalkiek batuari
|
egin
diezaioketen ekarpenari begira?
|
|
Liburuetan, umeentzako testuetan eta, beste horrenbeste gertatuko dela uste dut. Laburtuz, batetik, tradizioa ez da denondako berdina izan; bestetik, batasunerako
|
egin
den aukera egin da, eta gainetik, ezinbestekoa den aukera horri geuk erantsitakoak dira. Une honetan euskalki guztiak ari dira eskatzen, batzuk besteak baino indar handiagoarekin, bereak leku gehiago izan dezan.
|
|
Liburuetan, umeentzako testuetan eta, beste horrenbeste gertatuko dela uste dut. Laburtuz, batetik, tradizioa ez da denondako berdina izan; bestetik, batasunerako egin den aukera
|
egin
da, eta gainetik, ezinbestekoa den aukera horri geuk erantsitakoak dira. Une honetan euskalki guztiak ari dira eskatzen, batzuk besteak baino indar handiagoarekin, bereak leku gehiago izan dezan.
|
|
Nabarmena da ahalegin handiena non
|
egin
behar den. Gipuzkoako bati ez diot behin ere entzun telebistako saio bat ez duela ulertzen.
|
|
Bataila horren jarrera muturrekoenak Bizkaian gertatu ziren, batzuk tanborrarekin idatzi nahian eta beste batzuk bizkaieraren edozein usain kendu nahian. Horregatik, Iparraldean kontua leunago joan da eta gauza asko gorde
|
egin
dira; eta gu ere Iparraldera begiratzean kontu handiz aritzen gara. Testuinguru formalenetan ere, etxe honetako lehendakariak, Haritchelarrek, bere euskalkian hitz egiten du eta ez da ezer gertatzen.
|
|
Euskararen legean aipatzen da euskalkiaren garrantzia beti ere euskara batuaren kaltetan ez doanean, euskara batua delako Euskal Autonomi Erkidegoko hizkuntz ofizial amankomuna, eta hitz egiten den lekuetan zaindu
|
egin
behar direla. Lege batek hori baino askoz gehiago ezin du eman seguruenik, baina bidea ematen du legeak, adibidez mahai honetan aipatu ditugun guztiak aurrera eramateko eta gehiago ere bai.
|
|
Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian, alor estrategikoen artean badago Gorputz Plangintza deitzen den atal bat eta han, bai diagnostikoa bai neurriak lantzen direnean, aipatzen dira euskalkiak. Indarguneetan, euskararen jatortasuna eta bizitasuna euskalkietan dagoela esaten da, eta hori zaindu eta jaso
|
egin
behar dela. Ahuleziei dagokienez, hemen aipatu diren zenbait gauza esaten da, adibidez, formalak diren esparruetan sortu direla eta horrek ez duela jarraipenik beste erabilera esparru batzuetan.
|
|
Euskararen legea 82koa da, Euskaltzaindiak Arantzazuko kongresua 68an
|
egin
zuen. 68tik 79rako tarte horretan borroka nagusi izan zen eta 1978an Bergaran egindako kongresuan, ortografia, deklinabidea, aditz laguntzaileaz emandako arauak, testuetan betetzen ziren aztertzea zen gai nagusia.
|
|
68tik 79rako tarte horretan borroka nagusi izan zen eta 1978an Bergaran egindako kongresuan, ortografia, deklinabidea, aditz laguntzaileaz emandako arauak, testuetan betetzen ziren aztertzea zen gai nagusia. 78an Euskaltzaindiak ondorioak ateratzean, badirudi jendeak onartu
|
egin
zituela eta
|
|
a behar zuten hitzen zerrenda. 82an atera zen lege horrekin Pedro Miguel Etxenikeri behin baino gehiagotan entzun diot euskara batua ofizial
|
egin
zen; gero hori bat etorri zen eskolan euskarazko hiztunak lortzeko egin zen ahaleginarekin, ereduena eta abar. Beraz, administrazio zein irakaskuntzan estandarraren aldeko apustua egin zen.
|
|
a behar zuten hitzen zerrenda. 82an atera zen lege horrekin Pedro Miguel Etxenikeri behin baino gehiagotan entzun diot euskara batua ofizial egin zen; gero hori bat etorri zen eskolan euskarazko hiztunak lortzeko
|
egin
zen ahaleginarekin, ereduena eta abar. Beraz, administrazio zein irakaskuntzan estandarraren aldeko apustua egin zen.
|