|
2000
|
|
|
Liburuak, fitxak... izan zituen baliabide. Ilazki euskaltegian ere aritu zen, eta maisu izateko ikasketak euskaraz
|
egin
zituenez, asko hobetu zuen bere euskara. Euskara ikasteko ze estrategia erabiltzen zituen jakite aldera, edo euskaraz ari denean, hobetzeko zer egiten duen ezagutu asmoz, honako galdera hauek egin dizkiogu.
|
|
|
Ilazki euskaltegian ere aritu zen, eta maisu izateko ikasketak euskaraz egin zituenez, asko hobetu zuen bere euskara. Euskara ikasteko ze estrategia erabiltzen zituen jakite aldera, edo euskaraz ari denean, hobetzeko zer egiten duen ezagutu asmoz, honako galdera hauek
|
egin
dizkiogu. 1 Hizketan ari zarela, zer egiten duzu esan nahi duzun hitza ezagutzen edo gogoratzen ez duzunean?
|
|
2001
|
|
|
Navanethem Pillay jatorriz indiarra da, Hego Afrikan jaioa. Harvard-eko Unibertsitatean doktoregoa
|
egin
zuen. Geroztik apartheid sistemaren presoen eta biktimen defendatzaile sutsuenetakoa izan da beti.
|
|
|
Haren esanetan, bakea eta akordioa justiziaren gainean eraiki behar dira, ez bestela. Baina amnistia onartu
|
egin
zen, Mandela jakintsuak egoera hartan beste irtenbiderik ikusten ez omen zuelako. Erabaki horren truke, 300 urtean gutxiengo zuriak agintzen egon ondoren, agintea, beren borondatez?
|
|
|
Hauek ez omen dira, oraingoz, genozidioaren barruan sartzen. Dena dela, delitu ekonomikoak ere zigortu
|
egin
lirateke. Haren esanetan, ezin ditugu begiak itxi Afrikako pobrezia ikaragarriaren aurrean.
|
|
|
Dena dela, Nazio Batuen epaitegi horretaz aparte, Ruandako epaitegi nazionalak ere ari dira gertatutakoak argitzen, 115.000 kasu baino gehiago aztertu dituzte eta epaitu. Hego Afrikako Egiaren Batzordean bezala, Ruandan ere delituak argitu
|
egin
nahi dituzte, eta horretan ari dira.
|
|
|
OMC, Banku Mundiala, FMI? Japonian ere manifestapen berberak
|
egin
zituzten munduko krimen ekonomikoen aurka.
|
|
|
Indiako Chambal ibaiaren ondoan jaio zen, urak mendeku egarri aseezina sortzen duen ibai madarikatu horren ondoan, behe kastako familia batean. Hamaika urte besterik ez zuela, aitak Puttillal izeneko tipo nazkagarri bati entregatu, edo saldu
|
egin
zion behi baten eta bizikleta baten truke. Handik pixka batera, Puttillal senarrak zapuztu eta arbuiatu egin zuen Phoolan gaixoa.
|
|
|
Hamaika urte besterik ez zuela, aitak Puttillal izeneko tipo nazkagarri bati entregatu, edo saldu egin zion behi baten eta bizikleta baten truke. Handik pixka batera, Puttillal senarrak zapuztu eta arbuiatu
|
egin
zuen Phoolan gaixoa. Gurasoen etxera itzuli behar izan zuen.
|
|
|
Familiarteko liskar itsu batean, salatu
|
egin
zuten Phoolan dohakabea, eta borrokaren errua egotzi. Hilabete bat pasa zuen kartzelan. Han, bortxatua eta torturatua izan zen, behin eta berriz.
|
|
|
Handik atera, eta bandolero talde batek bahitu
|
egin
zuen. Buruzagiak beretzat nahi zuen emakume gazte hura.
|
|
|
Buruzagiak beretzat nahi zuen emakume gazte hura. Baina, Vikram buru ordeak okasioak izan zituen bere buruzagiarekin eta hil
|
egin
zuen. Orduan, Phoolan beretzat hartu zuen.
|
|
|
Phoolan ere horretan aritu zen, gizaseme jantzian, bibote eta guzti. Inguruko terratenienteek Vikram hil
|
egin
zuten eta Phoolan preso sartu. Nola ez dakigula, ihes egitea lortu zuen, eta bere bandolero talde propioa antolatu zuen.
|
|
|
Milne Edwar zoologoak 1861ean Lazarotarrek zientziaren alde lan
|
egin
zezaten eskatu zien. Eskaintza horren haritik, Aita David Txinara abiatuko da.
|
|
|
1862 urteetan geografo arituko da Mongoliako paraje ezezagun batean. 1869an Sechuan en (Txinara
|
egin
zuen bigarren bidaian) ezagutzen ez zuen piztia baten larrua aurkitu zuen, eta Parisa bidali; panda hartza batena zen. Baina Txinatik kanpo animalia hori bizirik ikusteko aukera ez da 1937a arte iritsiko.
|
|
|
irakurtzen irakatsi zion, latinezko gauza batzuk eta musika pixka bat ere bai, Parrokiako organista baitzen. Hamar urte
|
egin
zituenean, gurasoek sorlekutik gertu zegoen Bussetoko institutuan matrikulatu zuten. Pietro Selettirekin humanitateak ikasi zituen, eta Ferdinando Prevosi Bussetoko kapera maisuarekin harmonia eta kontrapuntua.
|
|
|
Verdi ez zen geldirik egotekoa, eta beti aurrera egiten zuen, batere kikildu gabe. Ausardia ere erakutsi zuen. adibidez, Rossiniren Sevillako barberua operarako obertura berri bat
|
egin
zuenean. Pixkanaka pixkanaka txiki geratu baitzitzaion Busseto herria musikagile gazteari, 1832ko udaberrian Milanera joan zen, kontserbatorioan ikasteko asmoarekin, Bussetoko adiskide batzuen laguntzari esker.
|
|
|
Garai hartan eskola haietan ez zen musika konposatzen irakasten. Hori eskolatik kanpo
|
egin
behar zen, nork bere kontura probak eginez, intuizioa eta sena landuz, antzokietara opera entzutera joanez, partiturak kopiatuz, pianoa joz, eta abar. Hiru urte eman zituen Milanen opera partiturak ikasten:
|
|
|
Presa ere handia zuen, ikusten baitzuen lan horietan berandu samar hasia zela. 25 urte zituen garai hartan, eta adin horretan Rossinik hogei bat opera estreinatuak zituen, eta Donizettik 20 urte
|
egin
baino lehen antzerki obra batzuk eginak. Lortu zuen azkenean La Scala mitikoan Oberto conte di San Bonifazio bere lehen opera estreinatzea, eta jendea oso pozik atera zen.
|
|
|
Rigoletto (Venezia, 1851), Il trovatore (Erroma, 1853) eta La Traviata (Venezia, 1853). 1853tik 1871era arte beste zazpi opera
|
egin
zituen. Jadanik munduko bazter guztietan ezaguna zen Verdiren musika bikaina:
|
|
|
Geroxeago, Cavour ministro piemontear eta Italiako Batasunaren arkitektoak, postu bat eman zion Italiako Parlamentuan. Gazte garaiko Verdi errepublikarra, benetako abertzale
|
egin
zen, eta Risorgimento giroan sortutako nazio gaztearen sinbolo bihurtu. 1871ean Aida opera ospetsua Gabon egunean estreinatu zen, El Kairon, Frantziako ekoiztetxe ospetsu baten kontura, Suezko Kanalaren inaugurazioa ospatzeko.
|
|
|
Bertizko berezko fauna honako animaliok osatzen dute: basurdea, azkonarra, erbinudea, kattagorria, basakatua, azeria, sagarroia eta orkatza. Orkatza galdu
|
egin
zen, ehiztarien erruz Zigaren ustez, baina berriro han da. Behin, langile batzuk Bidasoatik amorrain batzuk hartu omen zituzten Bertizko urmael ederrean botatzeko.
|
|
|
1) Guztiz galerazita dago arbolak eta arbola adarrak moztea. 2) Ezin da ehizan
|
egin
, ez arrantzan, azeria edo hegazti harrapariak harrapatzeko ez bada. 3) Ezin izango da barrutian fabrikarik, harrobirik edo antzekorik paratu.
|
|
2002
|
|
|
Otsailean jaio zen Katalina Erauso, orain dela 410 urte. ' Monja alférez' izenez ezaguna bazen ere, ez zen moja izan, ihes
|
egin
baitzuen komentutik moja bihurtu aurretik.
|
|
|
Lau urterekin sartu zuten. Komentutik, ordea, ihes
|
egin
zuen Gasteiza. Ilea motx motx zuen, mutilen antzera.
|
|
|
Senar emazteek ez zioten Katalinaren mozorroari antzeman. Beste hainbeste gertatu zitzaion geroago, Valladolidera joan eta aitarekin hitz
|
egin
zuenean, gizonezko arropa haien azpian ez baitzuen alaba ezagutu. Frantzisko Loiola esaten zioten Valladoliden Katalinari eta Bilbora joan zenean, mutiko batzuek iseka egin zioten, eta hark harrika zauritu.
|
|
|
Beste hainbeste gertatu zitzaion geroago, Valladolidera joan eta aitarekin hitz egin zuenean, gizonezko arropa haien azpian ez baitzuen alaba ezagutu. Frantzisko Loiola esaten zioten Valladoliden Katalinari eta Bilbora joan zenean, mutiko batzuek iseka
|
egin
zioten, eta hark harrika zauritu. Hilabete egin zuen espetxean Erausok.
|
|
|
Frantzisko Loiola esaten zioten Valladoliden Katalinari eta Bilbora joan zenean, mutiko batzuek iseka egin zioten, eta hark harrika zauritu. Hilabete
|
egin
zuen espetxean Erausok.
|
|
|
Andaluziatik Venezuelara joan zen, E. Egiño osabaren ontzi mutil. Osabak itzuli
|
egin
nahi zuen baina berak ez, horregatik 500 peso ostu zizkion han jarraitzeko bizitzen. Urkitza merkatariak dendari bihurtu zuen Katalina eta ezkondu egin nahi zuen Beatriz Cardenas ekin.
|
|
|
Andaluziatik Venezuelara joan zen, E. Egiño osabaren ontzi mutil. Osabak itzuli egin nahi zuen baina berak ez, horregatik 500 peso ostu zizkion han jarraitzeko bizitzen. Urkitza merkatariak dendari bihurtu zuen Katalina eta ezkondu
|
egin
nahi zuen Beatriz Cardenas ekin. Beatrizi asko gustatzen zitzaion' mutila', baina bueltan maite ordainik ez. Liman, eta beste toki askotan, ezkontzeko proposamenak jaso zituen.
|
|
|
Beatrizi asko gustatzen zitzaion' mutila', baina bueltan maite ordainik ez. Liman, eta beste toki askotan, ezkontzeko proposamenak jaso zituen. Behin trajea eta guzti
|
egin
zioten ezkontzeko, baina ez zen sekula ezkondu donostiarra. Maitemindu bai, ordea.
|
|
|
Jakina, Migelek ez zekien Frantzisko arreba zuela, Katalinak, ordea, bazekien Migelen arreba zela. Bien arteko liskarraren berri izan zutenean haserretu
|
egin
ziren buruzagiak eta, horregatik, beste lurralde batzuetara bidaliko dute Frantzisko. Sarraski hartan egingo dute alferiz; ordurako beste izen bat hartua zuen:
|
|
|
Horrezaz gain, 1925eko zorigaitzeko istripuaren ondorioz, erabat aldatu zen bere bizimodua: igeltsuzko kortse latzak soinean, ohean denboraldi luzeetan egotea, gurpil aulkian nolabait ibili beharra,
|
egin
zizkioten 32 ebakuntza, batez ere oinaze mingarriak jasan behar izan zituen.
|
|
|
Hogeigarren hamarkadako urte haietan egundoko berpizkunde artistiko mexikarra sortu zen herrialde hartan. Zapalkuntza kolonialaren pean mendeak pasa ondoren, herriaren gogo nazionala esnatu
|
egin
zen. Artea ere nazio baloreak sustatzeko giroaren eragile garrantzitsua izan zen:
|
|
|
horren lekuko dugu utzi zigun bere Henry Ford Hospital izeneko koadro ezaguna (emakume bat odol-jarioa duela ohean etzanda, Detroiteko industria desertu hotza atzealdean). Hori aski ez balitz, senarrarengandik apartatu
|
egin
zen berarekin leiala ez zelako.
|
|
|
Gaztetxo zenetik era askotako lanetan aritu behar izan zuen, eguneroko ogia nolabait irabazteko. Hogei urte ez zituen oraindik, eta atxilotu
|
egin
zuten armak erabiliz lapurreta egin zuelako. Hiru urtez egon zen erreformatorioan.
|
|
|
Gaztetxo zenetik era askotako lanetan aritu behar izan zuen, eguneroko ogia nolabait irabazteko. Hogei urte ez zituen oraindik, eta atxilotu egin zuten armak erabiliz lapurreta
|
egin
zuelako. Hiru urtez egon zen erreformatorioan.
|
|
|
Please, Please, Please (1956) diskoak egundoko arrakasta izan zuen Britainia Handian, eta baita Estatu Batuetan ere. Rhythm and blues merkatuan ere arrakasta handiko abestiak
|
egin
zituen: Prisioner of Love (1963), I Got You (1965), Cold Sweat (1967) eta beste asko.
|
|
|
Ikuskizun musikaletan ere
|
egin
zituen hainbat lan interesgarri. Esate baterako, 1962ko urriaren 24an bere musika taldeak kontzertu gogoangarri bat eskaini zuen New Yorkeko Apollo antzoki ospetsuan.
|
|
|
1988an atxilotu
|
egin
zuten bere emazteari ematen zion tratu txarrarengatik. Sei urteko kartzela zigorra eman zioten, baina 1991rako kalean zen berriro.
|
|
|
Emaztea 1996an kirurgia estetikoa egitera joan eta ebakuntza mahaian hilda geratu zen. Berriro, 1988an atxilotu
|
egin
zuten, armak legez kanpo edukitzeagatik eta droga kontsumitzeagatik, desintoxikazio klinika batetik atera eta handik berehala.
|
|
|
Ondorioz, handik aurrera argazkigintzan jardun zuen. Horrela, bidaia asko
|
egin
zituen Afrikara eta han mota askotako herriak ezagutu zituen,, nuba, izeneko tribu ezezaguna, besteak beste.
|
|
|
izeneko tribu ezezaguna, besteak beste. Eta jende bitxi haren argazkiekin bi liburu
|
egin
zituen: –El último de los Nuba?
|
|
|
eta. El pueblo de Kau?. Argazki zoragarriak
|
egin
zituen: gizonak erdi biluziak, paraje exotikoak?
|
|
|
Handik urte batzuetara, Australian bizi zela, 72 urterekin, urpean igeri egiten ikasi zuen, eta itsas hondoan argazki ederrak
|
egin
zituen.
|
|
|
Emakume bizkorra eta bizia izaki, laurogeita hamar urte zituela hegazkin batetik jausgailuarekin salto
|
egin
eta zangoa hautsi zuen. Ia ehun urte zituela, oroitzapen liburu bat argitaratu zuen.
|
|
2004
|
|
|
Pablo Neruda nor izan zen eta zer
|
egin
zuen hitz gutxitan azaltzea ezinezkoa da, hainbeste eta hainbeste idazlan argitaratu baitzituen eta hain eragin handia izan baitzuen hiritar aske izan nahi zutenen artean. Dena dela, oso laburki bada ere, zertzelada bat edo beste azalduko dugu hemen goi mailako idazle honen lanari eta bizitzari buruz.
|
|
|
Zortzi urte zituela familia Temucora joan zen bizitzera, eta hango Lizeoan
|
egin
zituen bere aurreneko ikasketak. Aita harria garraiatzeko tren bateko gidaria zen, eta gure pertsonaia askotan joaten zen tren horretan aitarekin Txileko Hegoaldera.
|
|
|
Poema liburu bat ekarri zuen besapean: Residencia en la tierra. Aitak ongietorri hotza
|
egin
zion, bizimodu miserable samarra zeraman, han hemen nolabaiteko' lantxo' batzuk eginez.
|
|
|
Hurrengo urtean Bartzelonako kontsulatura bidali zuten, eta gero Madrila. Gerra lehertu zen eta Parisa alde
|
egin
behar izan zuen.
|
|
|
60ko hamarkadan Txileko presidentea aukeratzeko kanpaina gogorrean sartu zen buru belarri, eta Salvador Allenderen alde lana gogotik
|
egin
zuen.
|
|
|
2000 urtean kartzelan egon zen Sharín Ebadík 22 egun eman zituen espetxean 2000 urtean. Irten, eta
|
egin
zuen lehen aldarrikapena preso politikoak askatzekoa izan zen. Dena den, ez du onartzen irandarren giza eskubideen defentsan kanpoko herriek muturra sartzerik. Irandarrek eurek, bere kabuz, egin beharreko lana dela uste du.
|
|
|
Irten, eta egin zuen lehen aldarrikapena preso politikoak askatzekoa izan zen. Dena den, ez du onartzen irandarren giza eskubideen defentsan kanpoko herriek muturra sartzerik. Irandarrek eurek, bere kabuz,
|
egin
beharreko lana dela uste du. Hari horri jarraiki, nazioarteko arazoak konpontzeko bidean gerra baztertzen du.
|
|
2005
|
|
|
Kristautasuna eta humanismoa, beraz. Euskal literaturaren historiaz aritzean ere ardatz horien inguruan aritu hitz
|
egin
behar da?
|
|
|
Ordurako Europan Ilustrazioa eta beste mugimendu batzuk bazeuden martxan. Nik uste dut sekulako entresaka
|
egin
dudala, entresaka sanoa.
|
|
|
Horiek dira baloratzen diren gauzak liburu bat bultzatzeko eta arrakasta lortzeko. Kritikoak ez du kontatzen, kritikoak bakarrik lan
|
egin
dezake merkatuaren zerbitzurako. Eta horretarako pagatzen zaio.
|
|
|
Rainbow Warrior itsasontzi ezaguna 1978an erosi zuen talde ekologistak, baina 1985ean Frantziako zerbitzu sekretuek hondoratu
|
egin
zuten Mururoan. Saio nuklearrak ari zen egiten Frantzia inguru liluragarri hartan, eta Greenpeace protestan joana zen haraino.
|
|
|
Bidaia hura ekologista taldearen hasiera izan zen; handik bi urtera (1973an) Greenpeace sortu zen. Hunterrek lau urte
|
egin
zituen Greenpeaceko buru, 1977an hasita. Greenpeaceko ekologistek, ostadarraren gerlaritzat?
|
|
|
Bizitza erdia eman zuen Kanbon, baina Bilbon ere bizi izan zen, Donostian, Madrilen, Toledon, Elchen, AEBetan, Kuban, Parisen. Euskal bizitza tradizionalari buruzko 5.000 marrazki inguru
|
egin
zituen, baina Espainiako Gerra zibila eta naziak Ipar Euskal Herrian ere jaso zituen bere marrazkietan. Horrez gain, 86 liburu, 20 argitaratu gabeak, ere ilustratu zituen.
|
|
|
Orri berean marrazten ditu pilotariak zutik, baina buruz behera ere bai. Ehunka marrazki
|
egin
zituen pilotariei buruz. Atsegin zuen beste gai bat kalean zebilen jendea zen:
|
|
|
Pariseko sasoikoak dira baita ere Landareen Baratzeko aberetegiko animalia andana. 26 urterekin Ameriketara joan eta Nueva York eko' Station Collège' ikastegian marrazkia irakatsi zuen. Orduko marrazkiak sinatzerakoan ingelesez
|
egin
zuen. Hori du bere ezaugarrietako bat:
|
|
|
Ordukoak ditu ipar afrikar itxurako 200 marrazki soldaduei buruzkoak. Arte musulmana ez da giza irudiak
|
egin
zalea, eta behin soldadu magrebiarrek jo egin nahi izan zuten Tillac haien aurpegiak marrazten ari zelako. Marrazkietan posturak, aurpegiak interesatzen zaizkio, ez militar jantziak.
|
|
|
Ordukoak ditu ipar afrikar itxurako 200 marrazki soldaduei buruzkoak. Arte musulmana ez da giza irudiak egin zalea, eta behin soldadu magrebiarrek jo
|
egin
nahi izan zuten Tillac haien aurpegiak marrazten ari zelako. Marrazkietan posturak, aurpegiak interesatzen zaizkio, ez militar jantziak.
|
|
|
Bere bizitzan erakusketa gutxi
|
egin
zituen, eta ez zen margoak saldu zalea. Liburuak ilustratu bazituen ere maisu-lanik onenak argitaragabeak dira. Lehen liburua Vicente Blasco Ibañezen nobela, frantsesera itzulia,' Arénes sanglantes'.
|
|
|
Jack London en nobela bat ere ilustratu zuen, edo P. Lotiren Ramuntcho ezaguna, edo Bernardo Estornes Lasaren Zabalkundea bildumarentzako Historia de la monja alférez, Narraciones baskas, El bardo de Itzaltzu. besteak beste. Tillac i buruzko erakusketarik mardulenak urteetan
|
egin
ziren: Durangon, Baionan, Donostian.
|
|
|
Agian Veyrin izango da Tillac en obra sakonen aztertu duena. Aztertze lan horretan ere bere ahaleginak
|
egin
zituen Robert Poupel bildumagileak. Baina ez zuen diru-laguntza nahikorik aurkitu.
|
|
|
Mundu guztian da ezagun, ohiko eskenatoki eta festibaletan esku hartu du, baina baita errefuxiatu landetan ere: ' Aspertu
|
egin
nintzen beti gauza bera egiteaz. Ez da besterik' esan zuen behin.
|
|
|
' Astrofisika izugarri gustatzen zait, baina atxikiegia dago militar arloari, eta hori ez dut batere atsegin. Beraz, arte ikasle
|
egin
nintzen, eta Dresdengo Arte Akademian sartu nintzen'. Hor hasi zuen munduko bazter guztietara, Mugarik gabeko Pailazoekin lankidetzan, eramango zuen bidaia.
|
|
|
2003an inbaditu zuten Irak, eta Lizarazu eztabaida sutsu baten gune izan zen. Gerraren kontrako erakusketa zirraragarria, eta latza,
|
egin
zuen. Erakusketan erabilitako hainbat material ez ziren ohikoak, esaterako, hildakoak estaltzeko plastikoak.
|
|
|
Uste dut berdin diola zein sistematan bizi zaren, edo noren alde zauden, zer egiten duzun edo nora zoazen. Gerra eta terrorismoa txarrak dira, gaiztoak, eta aurre
|
egin
behar zaie. Eta kito'.
|
|
|
Baina ez du uste pailazoak haurren kontu xaloetarako bakarrik direnik, ezta ere gizartean eraginik izan behar ez dutenik: ' Eskenatokian ikusleengandik ikasi
|
egin
nahi dut, eta' uki' nazatela ere desio dut, eta' uki' ditzala nire ikuskizunak'. Hauxe nahi du:
|
|
2007
|
|
|
Gaur 500 urte hil zuten Nafarroako Bianan Zesar Borgia. Leringo kondearen soldaduek hil zuten, eta kronikek diote ausardia eta kemen handiz
|
egin
zuela borrokan, lantzek eta ezpatek gorputza txikituta utzi zioten arte.
|
|
|
Frantziako Luis II.a erregearekin hitzarmena
|
egin
eta gogor egin zuen borrokan Vatikanoko lurrak zabaltzeko. Frantziako erregeak duke izendatu zuen eta bere aitak Romagnako dukerria eman zion.
|
|
|
Frantziako Luis II.a erregearekin hitzarmena egin eta gogor
|
egin
zuen borrokan Vatikanoko lurrak zabaltzeko. Frantziako erregeak duke izendatu zuen eta bere aitak Romagnako dukerria eman zion.
|
|
|
Bere aita hil zenean, Julio II.a
|
egin
zuten Aita Santu. Hau bere etsai amorratua zen eta kartzelan sartu zuen.
|
|
|
Hau bere etsai amorratua zen eta kartzelan sartu zuen. Bi aldiz ihes
|
egin
zuen eta azkenean Nafarroan aurkitu zuen babesa erregea bere emaztearen anaia zelako. Honen alde borroka egin zuten Lerinen.
|
|
|
Bi aldiz ihes egin zuen eta azkenean Nafarroan aurkitu zuen babesa erregea bere emaztearen anaia zelako. Honen alde borroka
|
egin
zuten Lerinen.
|
|
|
Arteak eta kultura oro har babestu eta bultzatu zituen. Machiavelorekin harremanak izan zituen eta Leonardo da Vincik beretzat lan
|
egin
zuen.
|
|
|
Gaur 500 urte hil zuten Nafarroako Bianan Zesar Borgia. Leringo kondearen soldaduek hil zuten, eta kronikek diote ausardia eta kemen handiz
|
egin
zuela borrokan, lantzek eta ezpatek gorputza txikituta utzi zioten arte.
|
|
|
Frantziako Luis II.a erregearekin hitzarmena
|
egin
eta gogor egin zuen borrokan Vatikanoko lurrak zabaltzeko. Frantziako erregeak duke izendatu zuen eta bere aitak Romagnako dukerria eman zion.
|
|
|
Frantziako Luis II.a erregearekin hitzarmena egin eta gogor
|
egin
zuen borrokan Vatikanoko lurrak zabaltzeko. Frantziako erregeak duke izendatu zuen eta bere aitak Romagnako dukerria eman zion.
|
|
|
Bere aita hil zenean, Julio II.a
|
egin
zuten Aita Santu. Hau bere etsai amorratua zen eta kartzelan sartu zuen.
|
|
|
Hau bere etsai amorratua zen eta kartzelan sartu zuen. Bi aldiz ihes
|
egin
zuen eta azkenean Nafarroan aurkitu zuen babesa erregea bere emaztearen anaia zelako. Honen alde borroka egin zuten Lerinen.
|
|
|
Bi aldiz ihes egin zuen eta azkenean Nafarroan aurkitu zuen babesa erregea bere emaztearen anaia zelako. Honen alde borroka
|
egin
zuten Lerinen.
|
|
|
Arteak eta kultura oro har babestu eta bultzatu zituen. Machiavelorekin harremanak izan zituen eta Leonardo da Vincik beretzat lan
|
egin
zuen.
|
|
2008
|
|
|
Krokodiloaren benetako historia 1927an hasi zen, juxtu Davis kopa jokatu aurretik. René Lacostek Frantziako taldearen kapitainari apustu bat
|
egin
zion, baietz Davis kopa irabazi! Eta hala gertatuz gero, krokodilo azalez eginiko maleta bat oparitu behar zion.
|
|
|
Baina, ezizenaren kontua ez zen horretan geratu: bere lagun zen Robert Georgek krokodilo bat marraztu eta partidak jokatzeko erabili ohi zuen alkandoran bordatu
|
egin
zion. Berez, garai hartan, tenis nahiz golf jokalariek mahuka luzeko alkandorak erabiltzen zituzten.
|
|
|
Ezizen baten ondorioz sortu zen ideia eta, gaur egun, Lacostek izugarrizko tamaina du. 75 urteurrena ospatzeko, euskal gerrikoak eta apretak Lacosteren azken moda erakustaldian Donibane Lohitzuneko tenis jokalariak erosoago jokatzeko lehen polo haiek
|
egin
zituenetik 75 urte baino gehiago joan dira eta Lacoste arropa marka ezaguna egin da munduan. Gaur egun 100 herri baino gehiagotan saltzen dituzte arropa, betaurrekoak, kolonia eta beste makina bat osagai marka horrekin.
|
|
|
Ezizen baten ondorioz sortu zen ideia eta, gaur egun, Lacostek izugarrizko tamaina du. 75 urteurrena ospatzeko, euskal gerrikoak eta apretak Lacosteren azken moda erakustaldian Donibane Lohitzuneko tenis jokalariak erosoago jokatzeko lehen polo haiek egin zituenetik 75 urte baino gehiago joan dira eta Lacoste arropa marka ezaguna
|
egin
da munduan. Gaur egun 100 herri baino gehiagotan saltzen dituzte arropa, betaurrekoak, kolonia eta beste makina bat osagai marka horrekin.
|
|
2009
|
|
|
Bere aitak ez zion joaten utzi nahi, baina osaba Josiah Wedgwood ek auzian parte hartu eta Darwin, azkenean, munduan zehar abiatu zen ontzian. Bost urteko bidaia
|
egin
zuen, biologiaren historian sekula izan den bidaiarik garrantzitsuena, dudarik gabe.
|
|
|
Charles Darwinek munduan zehar
|
egin
zuen bidaian, azpimarragarria izan zen Galapagoetara iritsi zeneko unea. Galapagoak Ekuadorreko kostatik mila kilometro ingurura dauden irla bolkanikoak dira eta bertan dortoka erraldoiak aurkitu zituen naturalistak.
|
|
|
etxeko animalien hazkuntzazkoak, baratzagintzazkoak, historia naturalekoak... Etxeko usoak gurutzatuz esperimentuak
|
egin
zituen; hazien garraioa ikertu zuen; landare nahiz animalien banaketa geografiko eta geologikoa aztertu zuen, hau da, eskuartean zuen gaiarekin zerikusirik zeukan guztia bere begien aurrean ipini zuen. Lan sakon haren emaitzak eratu eta ordenatu egin zituen eta arlo honetan iaiotasun berezia azaldu zuen; baita ekintzen esanahia bereganatzen ere.
|
|
|
Etxeko usoak gurutzatuz esperimentuak egin zituen; hazien garraioa ikertu zuen; landare nahiz animalien banaketa geografiko eta geologikoa aztertu zuen, hau da, eskuartean zuen gaiarekin zerikusirik zeukan guztia bere begien aurrean ipini zuen. Lan sakon haren emaitzak eratu eta ordenatu
|
egin
zituen eta arlo honetan iaiotasun berezia azaldu zuen; baita ekintzen esanahia bereganatzen ere. Darwin oso abila zen lanerako hipotesiak asmatzen, baina gertaeren aurrean ez zituen sekula begiak ixten.
|
|
|
Hasieran, teoria hau zela eta, jende asko ikaratu
|
egin
zen. Izan ere, giza arrazaren ideia erlijioso nahiz filosofikoak zalantzan jartzen zituen, hein handi batean behintzat.
|
|
|
Harridura giroa gainditu eta gero, garai hartako biologoak Darwinen bidea onartuz joan ziren eta eboluzioa adierazteko hautespen naturala aski zela pentsatzen zuten. Dena dela, onarpen hau ez zuten aho batez eta denok batera
|
egin
. Kontinenteko etnologo ospetsuenak, Virchow ek, alegia, ez zuen teoria hau onartzen.
|
|
|
1937an Salisburyra joan zen eta han urtebetez telefonista aritu zen. Hemeretzi urterekin Frank Wisdom ekin ezkondu eta bi haur izan zituen, baina handik urte gutxira etxetik alde
|
egin
zuen, harreman hark desegingo zuen beldurrez. Berehala" Left Book Club" eko bazkide egin zen," denetarik irakurtzen zuen" komunista talde bat.
|
|
|
Hemeretzi urterekin Frank Wisdom ekin ezkondu eta bi haur izan zituen, baina handik urte gutxira etxetik alde egin zuen, harreman hark desegingo zuen beldurrez. Berehala" Left Book Club" eko bazkide
|
egin
zen," denetarik irakurtzen zuen" komunista talde bat. Talde hartako buruzagi nagusia Gottfried Lessing zen, Doris-en bigarren senarra eta bere hirugarren semearen aita izango zena.
|
|
|
Ingalaterran emakume idazleak mendez mende izan ditugu. Baina, honen jakitun naizen eta eskertzen dudan aldetik, neure
|
egin
nahi dut Virginia Woolf-en uste hura: emakume idazleak libre izango dira idazten hasi eta emakume modura ari diren edo ez beren buruari galdetzen ez diotenean." Doris Lessing Amerikako Arte eta Letren akademiko eta Amerikako Estatu Batuetako Arte eta Letren Institutu nazionaleko kide zen.
|
|
|
Baina, ordukoak dira baita ere arraza diskriminazioa deskubritu zituenekoak ere. Amarekin zituen etengabeko sesio eta liskarrek ezinegon handia sortu zioten bere baitan erabat gogaikarriak zitzaizkiolako eta ondorioz, ikasketak hamahiru urterekin utzi
|
egin
zituen. Doris-ek, beste zenbait idazle emakume hegoafrikarren antzera (Olive Schreiner eta Nadine Gordimer, esaterako) bere kasa jarraitu zuen ikasten, autodidakta gisa.
|
|
|
Mikel Atxaga; bera izan da, 1997az geroztik, bilduma honen koordinazio eta zuzendaritzaz arduratu dena. Horiez gain, itzulpen asko
|
egin
ditu Urnietako kazetari eta idazle honek, George Monlauren Mundua guztioi erakutsia, kasu.
|