|
2000
|
|
|
Gaur egun, argi dago eskola liburutegiek funtsezko lana
|
egin
dezaketela haurren irakurtzeko ohiturak finkatzeko.
|
|
2002
|
|
|
Arestian, era askotako abenturez osaturiko jarduerak jarri dira modan: horrelakoetan, irakasle eta zaindari adituen begiradapean hainbat kiroletan hastapenak
|
egin
ditzakete haurrek: eskalada, bela, ekitazioa, mendiko bizikleta, piragua, gezi jaurtiketa, etab.
|
|
2003
|
|
|
Kontsumitzaileak Kasu horri dagokionez, Espainiako Kontsumitzaileen Batasunak (UCE) atzo gomendatu zuen kendutako xaboia ez erostea edo, erosi badu, erabiltzeari uztea, “egoera argitu arte” eta “produktua zehatz mehatz aztertu arte”. Antolaketa horren arabera, erretiratutako loteetan hautemandako bakterio kutsadurak kalte
|
egin
diezaieke haurrei, immunitate erantzun txikiagoa dutelako. Bestalde, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Erakundeko (OCU) zuzendari nagusi José María Múgicak adierazi zuen “ez dagoela inolako alarmarik” eta erabakia “koherentea” dela.
|
|
|
“Estres txikiko eta aitatasun egokiko familietan bizi diren haurren %5, 3k bakarrik garatzen dute asma hiru urterekin, eta %25ek, berriz, estres eta aitatasun problematiko handiko familietan”, dio Jauregik. “Estresa —espezialistak jarraitzen du— hutsala da lehen haurtzaroan, gurasoen arriskua txikia denean, baina handia denean, bizi gertaerek handitu
|
egin
lezakete haurrak asma garatzeko duen arriskua”. Asmatikoak diren pertsonengan, gainera, gatazka emozionalek sintomak areagotu ditzakete, batez ere adinarekin.
|
|
2004
|
|
|
Zerbait egin beharra dagoela diosku Sarasolak. Baina zer
|
egin
dezakegu haur gaztetxoen ahozko jarduna txukuntzeko. Ba al dago modurik ezer funtsezkorik egiteko hezkuntza sistemak gai horretan erakutsi duen ezintasuna erakutsita?
|
|
|
Hitz
|
egin
dezagun haur astronautekin, historian zehar espaziora joango diren lehen adingabeekin.
|
|
2005
|
|
|
Horrek esan nahi du astean 42 ordu baino gehiago emititzen direla. OCUk ohartarazten du iragarritako produktuek kalte
|
egin
dezaketela haurren dietan. Ileana Izverniceanu erakundearen bozeramaileak dioenez, “haurrentzako programazioan publizitatea proposatzen duten produktu gehienak koipez, azukrez edo gatzez aberatsak dira”.
|
|
2006
|
|
|
Jokabide arriskutsu gehiago: familiaren gatazka eta bikotearen hausturaikusteak indartu
|
egin
ditzake haurrarengan arriskutsuak diren jokabideak, besteak beste, drogak kontsumitzea edo portaera antisoziala eta txarraerakustea. Halere, ez da ez zuzena, ezta komenigarria ere, kausa efektuerlazioa finkatzea:
|
|
|
Halaber, ekitaldiaren antolatzaileek adierazi dute estrabismoa duten haurren %90ek ez duela inoiz kateatu; jarduera hori “garrantzitsua da haurtxoaren ikusmena garatzeko, haurrak une horretan fokatzen baititu bi begiak lurrean, distantzia motzera, eta hor ikasten baitu puntu berera bideratzen”. Fase hori kentzeak atzeratu
|
egin
dezake haurren garapena, batez ere ikus-eremuan, amaitu zuten. Expooptikaren antolatzaileek nabarmendu zuten patologia horiei aurrea hartzeko garrantzitsua dela haurrei azterketa oftalmologikoak egitea.
|
|
2007
|
|
|
Estres postraumatikoak kalte
|
egin
diezaioke haurren garunari. Ondorio hori atera dute Standfordeko Unibertsitateko (AEB) ikertzaileek.
|
|
|
Telebistak kalte handiak
|
egin
ditzake haurren dietan, gurasoen asmo onak gorabehera. Ikertzaile estatubatuarren azterketa berri batek erakutsi du publizitateak etxeko txikienen elikadura gustuetan zuen eragina uste baino handiagoa dela.
|
|
2008
|
|
|
letraren forma egiten da espazioan, eskuaz mugimendu handiak eginez. Arkatzez, kleraz edo beste edozein tresnaz
|
egin
dezake haurrak letra. Auziasen aholkuei jarraituz, orri zurian idazten has daiteke haurra; gero, lerro horizontal baten gainean idatziko du, eta, azkenik, bi lerro horizontalen artean idazten hasiko da.
|
|
|
Ikerketa baten arabera, mandarina zukuak murriztu
|
egin
dezake haurren arrisku kardiobaskularra
|
|
2009
|
|
|
Kafeak ez ezik, beste elikagai batzuek ere badituzte substantzia kitzikatzaileak, eta horiek ere aztoratu
|
egin
dezakete haurra.
|
|
|
Errezeta erraz eta erakargarriak
|
egin
ditzakegu haurren laguntzaz: fruta edari izoztua, izozkiak, irabiakiak, gelatinak, mazedoniak, krepeak...
|
|
|
Ebidentzia zientifikoko iturririk entzutetsuenetako baten arabera, Cochrane azterketa, kasu honetan, proteina hidrolizatuak dituzten formulei buruzkoa da, bularreko haurren alergiei eta elikadura intolerantziari aurrea hartzeko. 2006 urtean argitaratu zen azterketa hori, eta “haurrak amaren esnez soilik elikatzen ez direnean, bularreko umearentzat formula hidrolizatuak erabiltzeak murriztu
|
egin
lezake haurren alergia”. Hala ere, hipotesi hori baieztatzeko azterketa osagarriak egin behar direla ikusten da.
|
|
2010
|
|
|
Sei hilabete barru, koloratzaile azoikoen inguruko araudi berria sartuko da indarrean, eta ordutik aurrera, bi aukera izango dituzte ekoizleek: horiek erabiltzeari utzi edo etiketan jakinarazi zer arrisku ekar ditzaketen haurren tzat (kalte
|
egin
diezaiokete haurren jarduerari eta arretari).
|
|
|
Osagaiak kalte
|
egin
diezaioke haurren osasunari
|
|
|
Horiek txorakeriak dira. Ze kalte
|
egin
diezaioke haur bati bere amaren lagun bat ezagutzeak?
|
|
2011
|
|
|
Koipe gutxiko jogurta kontsumitzen duten emakume haurdunek areagotu
|
egin
dezakete haurrari asma eta errinitis alergikoa (belarraren sukarra) izateko arriskua, berriki egindako aurkikuntzen arabera. Azterlana 2011ko irailaren 25ean Amsterdamen (Herbehereak) egingo den European Arnaskatory Society (ERS) elkartearen urteroko biltzarrean aurkeztuko da.
|
|
|
Laguntza edo aholkularitza profesionala bilatzea, zeinuak gutxitu edo desagertzen ez direnean. Zer
|
egin
dezake haurrak. Haur batek bere estresa kontrola dezake, jarraibide hauek betetzen baditu:
|
|
2012
|
|
|
89.Giza Eskubideen Munduko Konferentziak gomendatzen du gauza dadila etengabeko lana, tratatuen arabera sortutako organoen funtzionamendua hobetzeko, ikuskaritza lanak barne, eta aintzat hartuta horren inguruan adierazitako proposamen anitzak, batik bat, organo horienak eta euren goiburuen bileretakoak.Halaber, tratatuen arabera sortutako organoak bultzatu behar dira, berea
|
egin
dezaten Haurren Eskubideen Komiteak onetsitako nazio ikuspuntu zabala.
|
|
|
Horrela, eredu seguru bihurtzen ziren, haurraren beldurra indartzen ez zuena. Seme alabekin egin zitzaketen jolasak ere erakusten zizkieten gurasoei, eta zer
|
egin
zezaketen haurrak uko eginez gero. Joko horietan, haurrak iluntasun maila gero eta handiagoa zuten egoerei egin behar zien aurre, eta, pixkanaka eta gurasoen presentzia bizigarri eta babesgarriarekin, konturatu zitekeen ez zela ezer gertatzen argirik gabe egoteagatik.
|
|
|
«nondik datoz haurtxoak? «, batez ere ama haurdun dagoenean, edo» zergatik
|
egin
dezakete haurrek zutik? «.
|
|
|
Txartelak gero erabiltzeak oso modu positiboan elikatzen du haurren autoestimua. Helduek, gainera, txartelak
|
egin
ditzakete haurrekin batera. Harritzeko modukoak dira pop up motako txartelak (goitibeherakoak), squasha (tolesgarriak) eta puzgarriak.
|
|
2013
|
|
|
Soto del Realen eta Aranjuezen paretak Disneyko pertsonaiekin eta zituzten apainduta eta haurtzaindegia ere bazegoen, modulutik aterata". Lau hilabetetik aurrera, sartu irtenak
|
egin
ditzake haurrak, gainera umea paseatzera eta bestelako ekintzetara eramaten duten hainbat elkarte boluntario daude. Frantziako Estatuan ere badira amak hartzen dituzten espetxeak, baina Espainian baino kaskarragoak dira baldintzak, ama eta umea ziega txikietan eta isolatuta egon ohi dira.
|
|
|
Helduek postalak
|
egin
ditzakete haurrekin.
|
|
|
Eta horrek, esnearekin batera, zapore zehaztugabe bat ematen dio zukuari, eta horrek baldintzatu
|
egin
dezake haurrak zapore arruntagoetara ohitzea.
|
|
|
2005ean, Juan Ramón Hidalgo Moya ohartarazi «elikagaiei buruzko publizitateak gero eta kontrol zorrotzagoa behar duela kontsumitzaileen osasuna babesteko, batez ere haurren osasuna babesteko». 2009an, Maria José Viñas azaldu du «telebistak kalte handiak
|
egin
ditzake haurren dietan». Urte horretan bertan, eta Kontsumitzailearen Nazioarteko Eguna dela eta, kanal hau oihartzuna haurrei zuzendutako elikagaien publizitatea gehiago kontrolatu beharra.
|
|
|
Helduek eguneroko hainbat ekintza
|
egin
ditzakete haurren obesitatea saihesteko
|
|
|
Horrela, haurdunaldian arraina egoki jatea (arrain zuria edo urdin txikia barne) funtsezkoa da, gantz azido esentzialak, omeg eta iodoa. Hala ere, haurdunaldian eta bizitzako lehen hilabeteetan, saihestu egin behar dira tunido handiak edo ezpata arraina, merkurio asko baitute. Espezie horien metal mailek kalte
|
egin
diezaiokete haurraren edo haurraren garapenari. Bizitzako lehen hilabeteetan, gorputz hazkuntzaren abiadura hain azkarra denean (burmuinak azken pisuaren erdia hartzen du 6 hilabete inguru), bistan da elikagai ideal eta esklusiboak, amaren esneak, premia nagusiak ase behar dituela.
|
|
|
Flotagailu askok ez dituzte betetzen segurtasun arauak, eta zulatu edo buelta eman dakieke haurrari barruan, ahoz behera geratuz eta itotzeko arriskua areagotuz. Heldulekuek lagundu
|
egin
dezakete haurrek igeri egiten, baina irristatu eta besoetatik atera daitezke. Ez utzi haurrak bakarrik uretan daudenean.
|
|
2016
|
|
|
Lehenik eta behin, garrantzitsua da kontuan hartzea zenbait aste igaro daitezkeela, baita hilabeteak ere, hortza mugitzen hasten denetik kentzeko unerik egokiena iritsi arte. Pazientzia izan behar da eta presarik ez; izan ere, denbora baino lehen kentzen badugu, zauria
|
egin
diezaiokegu haurrari, eta batere premiarik gabe min eman. Ume askok kolokan dagoen hortza mugitzeko tentazioa izaten dute. Hori onuragarria izan daiteke, eta erortze prozesua naturaltasunez azkartu dezake, baina kontuz ibili behar da.
|
|
|
Amagandiko edoskitzearen iraupena edo glutena sartzea ez da zeliakia izaten, nahiz eta beti komeni izaten den hura luzatzea amak eta haurrak erabakitzen duten arte. Gure inguruan sei hilabete eta urtebete artean gertatzen bada ere, edoskitzaroan 3 urte
|
egin
ditzake haurrak. Gaixotasun zeliakoa:
|
|
|
Halaxe adierazi du berriki Neumomur elkarteak, irabazi asmorik gabeko erakunde batek, Andaluziako, Extremadurako, Ceutako eta Melillako neumologiako eta toraxeko kirurgiako adituak biltzen dituena: «Kloro gehiegi duten igerilekuetan igeri egiteak areagotu
|
egin
ditzake haur batek asma sintomak izateko aukerak». Txikia zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da arriskua; zenbat eta denbora gehiago iraun uretan, orduan eta ur gehiago, orduan eta higiene pertsonal gutxiago, eta uraren tenperatura handiagoa.
|
|
|
Pintza hori berantiarra da erditu ondoren minutu bat (edo gehiago) egiten denean; lehenengo 60 segundoetan egiten bada, goiztiar jotzen da. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) gomendatzen du, ahal den neurrian, suspertze berantiarra egitea; izan ere, horrela mantentzen da plazenta eta jaioberriaren arteko odol fluxua, eta horrek hobetu
|
egin
dezake haurraren burdina, baita sei hilabete ere. Beti al da posible zesarea familian?
|
|
2017
|
|
|
Haurraren irakasleekin hitz
|
egin
dezala haurraren portaerari eta gelakideekin dituen harremanei buruz, oreka berri bat lortzeko bidean elkarrekin lan egin dezaten.
|
|
|
Anaia nagusiak lagundu
|
egin
dezake haurra zaintzen, baina erantzukizuna gurasoena izan behar da beti.
|
|
|
Liburuak, orain gutxi atera zen autobus laranjak zioen ‘mutilek zakila daukate eta neskek alua, besterik ez’ leloa goitik behera suntsitzeko balio badu, ni gustura. Eta horrez gain, gizartea aldatzen ari dela, antzeko kasuak egon badaudela eta, zorionez, haurrak direnetik bizituko dituztela ezagutarazteko balio badu, oraindik eta hobeto! Dudarik gabe, hezkuntzak bezala, literaturak ere lan handia
|
egin
dezake haurrek, antzeko gaiak umetatik naturaltasunez bizi ditzaten…Abiapuntua, gizartean familia mota asko dagoela da. Haurrak ideia horretik abiatzen dira.
|
|
2018
|
|
|
Istorio horren arazoa, ordea, hauxe da: Hobbesek uste duenez norbanako guztiak berekoiak direla zeharo, logikaz ez dirudi arrazoirik dagoenik ezein emakumek (edo gizonek) kontratu bat
|
egin
dezan haur baten nagusi izateko. Haurrek arriskuan jarriko lukete haien gaineko eskubidea duen pertsona, zeren denek denen kontra dagiten gerra horretan askoz ere kalteberagoa bailitzateke arerioen aldean.
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, poz pozik nengoen: . Orain, pentsatu nuen neure artean?, nik ere
|
egin
ditzaket haurrak: andere bat naiz?.
|
|
2020
|
|
|
Julio Álvarez pediatrak, Espainiako Pediatria Elkarteko (AEP) Osasun Publikoa Sustatzeko Batzordeko kideak, adierazi duenez, gure seme alabek garapen osasungarria lortzeko behar den bitamina eguzkitik jaso dezaten, 15 minutu inguru egon litzateke kanpoan, 10:00etatik 15:00etara, astean hiruzpalau bat egunetan. Zer
|
egin
dezakete haurrek irteeretan. Biztanleei beharturiko konfinamendua hasi eta hilabete eta erdira, 14 urtetik beheitikoek beren etxeetatik irteteko aukera izango dute, beti guraso batekin paseoak egiteko, baina baita korrika egiteko, salto egiteko eta ariketa fisikoa egiteko ere.
|
|
|
Irakaslearen ezinbesteko betebeharraz gain, aurrez aurreko edo zuzeneko behaketari arreta berezia jarri behar zaio, horrek zenbait alderditan lagundu
|
egin
diezaieke-eta haurrei (Gonzalez, 2006): dakitenaren inguruan hausnartzen, jasotako ekarpen berrietatik beren ezagutzak berregituratzen, beren gizartean, taldean, kolektiboan edo herrian inplikatzen, era kritiko eta arduratsu batean parte hartzen.
|
|
2021
|
|
|
Azukre asko izateaz gain, koipetan aberatsak dira. Ahosabaian atseginak izateko prestatuta daude, eta horrek zaildu
|
egin
dezake haurrengan elikagai osasungarriak sartzea”, dio Ojedak. Aukera osasungarria:
|
|
|
Aiarza: «Denborak min handia
|
egin
diezaieke haurrei. Orain arte, urteak pasatu izan dira adingabeak tratatzen hasi arte, eta hori beste tratu txar bat da.
|
|
2022
|
|
|
Han ikasitakotik, eta bizitza osoa haurrez inguratuta pasa dudanez, afirmazio hori asko ñabartu behar dela esan diot. Hitz
|
egin
dezagun haurren psikologiaz eta zaintzaren arteaz, eta jar ditzagun galderak eta aukerak mahai gainean. Baina gai hauetan indagatzeko, ahal den neurrian, eskema ideologikoak eranstea baino praktikoagoa da eskema ideologikoak eranztea.
|
|
2023
|
|
|
Lasaigarria edo itogarria. Mesede
|
egin
diezaioke haurren garapen integralari, baina oztopo ere bihur daiteke prozesu horretan. Gozamen iturri eta bizibide dute eliteko atletek; ordea, buruhauste ugari eragin diezaieke, lesioen, presioaren eta norbere barne mundua ulertzeko baliabide faltaren ondorioz.
|
|
|
Zer eskulan
|
egin
ditzakete haurrek udan. Maskorrak dituzten argazkien markoa Hondartzako orduak azkarrago igarotzen dira olatuak saltatzen, harea gazteluak egiten, arrainak arrantzatzen, karramarroak bilatzen… eta itsas maskorrak eta harriak biltzen, haurrekin eskulanak egiteko, hala nola argazki markoa.
|