|
2000
|
|
|
Urteroko kontua dugu izeiona. Gabonetako beroaldian edozer gauza etxeratzen dugu eta urtarrileko hotzarekin estrapozo egitean, txoroaldiak hutsegiten duenean, izeiarekin zer
|
egin
ez dakienaren mozolo muturraz harrapatzen gaitu urte berriak. 2.000.a sona handikoa izango da baina ez da desberdina izan.
|
|
|
Ez naiz egokiena asmatu dudan esateko... garbi daukadana zera da, bihar hastera ez nuela ez aukeraketa berdina
|
egingo
ez berdin idatziko. Historia dinamikoa den neurrian dinamikoa da historia hori irakurtzen eta berridazten duen idazlea ere.
|
|
|
Euskal Herri osoan erabiltzen diren irainak dira batzuk, euskalki batean esaten direnak besteak eta, azken kasu horretan, euskalkiaren eremua aipatu dute. Batzuk gizonezkoei zuzenduak dira potrozorri, mostrango, gizarako..., besteak emakumeei marimaixtra, amandola, bularmarmita... eta badira genero kontuetan bereizketarik
|
egiten
ez duten irainak. Hau ere islatzen du hiztegi berezi honek.
|
|
|
Horien ezaugarri nagusia autoritarismo errepresiboa izan da, eta jarrera horrekin kutsatu dituzte erakunde unibertsitarioaren partaide eta gestio organo asko eta asko; gainera, horrekin batera eta aldi berean, izugarrizko sumisioa agertu dute espainiar estatuko botere zentralen aurrean. (...) Aurreko hamar urte horiek lotsagarriak izan baitira, Euskal Herriaren eskari nazionalekin zerikusirik izan duten arazoak elkarrizketa bidez ebazteko inolako ahaleginik
|
egin
ez delako unibertsitatean egin behar litzatekeen modura. Hemendik aurrera UPV EHU gobernatu nahi duen taldeak, ez luke ahantzi behar unibertsitate hau Euskal Herrian kokaturik dagoela, eta gure herriaren zerbitzurako izan behar lukeela(...)».
|
|
|
Horrelaxe, Bixente lagunak bazuen «Hilario» esaten zion motor bat, ez dakit Vespa edo zer zen hura, eta ni harekin joan nintzen Beasaingo geltokira motorrean, eta handik gora Bixentek jaso gintuen Uztapide eta biok, banaka banaka. Bixentek kristoren mesedea egin zigun,
|
egingo
ez zigun ba. Orduan ez zegoen orain bezalako aukerarik garraiorako...
|
|
|
Didaktika alorraren egoerari garrantzi berezia eman zaio joan den asteburuko mintegian eta berrikuntza ugari ipiniko da abian hemendik aurrera. Horrek ez du esan nahi orain arte esparru horretan ahaleginik
|
egin
ez denik. 1995ean didaktikaren inguruko lehen tailer nazionalak egin zirenetik planteamentu didaktikoak bateratu eta zehaztu egin dira.
|
|
|
Azken batean, lehendakariak dio proiektuak mahaigaineratu behar direla eta gero hitza herriari eman. Eztabaidarako, EAJk oraindik zehaztasun osoarekin
|
egin
ez duen proposamen zehatza egingo luke. Baina eztabaidarako gogorik eta jarrerarik ez dagoenean, izenen eta zenbait kontzepturen inguruko eztabaidetan erortzeko arriskua dugu.
|
|
|
Eta ez ote zegoen ezer onik, orain erabat ahazteko? Zeren eta ez da aski Elizaren indarraz hitz egitea, egun mass medien indarraz hitz
|
egitea
ez den bezala. Ala, telebistako saio horiek inork ikusiko ez balitu egingo ote lirateke?
|
|
|
Euskara taldeak jende gehiagoren beharra nabari du, euskararen egoera zaila baita Enkarterrin. Batzuetan euskarak aurrera
|
egiten
ez duela iruditzen zaie, baina ez da hala, euskaldunak ugaritu egin dira-eta Balmasedan azken 25 urtetan. Elkartea euskarak norabide hori jarrai dezan dabil lanean.
|
|
|
Baztertze hori eragin duen beste arrazoi bat ere badago: museoak dirua xahutu besterik
|
egiten
ez duten gauzak bezala hartu dira. Hori guztia dela eta, ezin ditugu museoak galtzen utzi, etekina atera behar diegu eta errentagarri bihurtu.
|
|
|
Hala ere, publikoa erakartzaren aitzakian ezin da edozer egin, zenbait publiko mota baitago. Antzerki esperimentala ere behar beharrezkoa da, baina publikoak erraz ikusiko duen obra bat
|
egiteak
ez du esan nahi esperimentazioarik ezin egon daitekeenik.
|
|
|
Programazio egonkor bat eratzean eta heziketan dago koska. Baina udalak ados jartzea sare bat
|
egiteko
ez da nahikoa, ikusgai dauden obrak ere askoz gehiago iragarri lirateke komunikabideetan. Hori egingo balitz, ziur egon jendea askoz gehiago joango litzatekeela, ohitura bilakatzeraino.
|
|
|
Niri pertsonalki asko lagundu didate. Literaturan aurrera
|
egin
ez dutenek ere gogoratzen dituzte. Literaturaren barruan 3 edo 4 dibisioak dira, nork bere zelaian jokatzen dituenak, ez du asko ardura zer egiten duzun, txarregia edo onegia den... diluituta geratzen da taldean.
|
|
|
Modu naturalean gertatu da. Ramon Saizarbitoriak eta esaten dutenez, haiek euskararengatik eta inork
|
egiten
ez zuelako hasi ziren idazten.
|
|
|
" Liburu hau ez diagu aterako. Baina
|
egin
ezak beste bat hobea eta argitaratuko diagu". Ez zen txeke zuri bat izan, baina konfiantza jarri zuten nigan.
|
|
|
Bere izenak dioen bezala, Marmokiñe, marmoka bat da, itsasoan pozik bizi den marmoka zintzoa, igerian dabiltzan haurrei minik
|
egiten
ez diena. Aspertzeko astirik ere ez du itsaspean kontzertuak ere antolatzen baitira.
|
|
|
Hainbat bidetatik etorritako taldeak bildu ziren autonomoetan. ETAren VI. biltzarraren ostean, V. batzarrarekin eta eta VI.arekin bat
|
egin
ez zuten militanteak ziren talde batean; herri langilearen borroka ekintza armatuaz osatu nahi zuen. Beste talde bat, herriz herriko asanblea jendetsuen arieran sortu zen; herriaren eremu askeak borroka armatuaren laguntzaz lortuko zirela mantentzen zuen.
|
|
|
Momolo deitzen zioten, berezko izena Joseba zuenik gogoratu ere egin gabe. Seigarren mailaren hasieran ordea, erabat aldatu zen Momolo eta lagunek bere kontura barrik
|
egin
ez zezaten bihurrikeriak eta gaiztakeriak egiten hasi zen...
|
|
|
Clifden hiriburutik makina bat txango antola ditzakegu, adibidez Sky Road zoragarrian zehar ibiltzea, edo ardiz betetako mendixkaren bat igotzea, edota gida turistikoetan azaltzen ez diren errepide txikietatik galtzea. Gozatu ederra hartuko dugu, euririk
|
egiten
ez badu behintzat.
|
|
|
Arrazoi hau dela eta, natura ikuspegitik behintzat, interesgarriagoa da Aketx irla, bertan ubarroi mottodun, ekaitz txori txiki eta kaio espezie desberdinen kolonia habigile garrantzitsuenekin batera, Euskal Herrian leku bakan batzuetan baino habia
|
egiten
ez duten harkaitz zozo urdina, belatz handia edo haitz usoa aurkitzen baititugu.
|
|
|
Argiago egon daiteke etika falta honen salaketa, kondenak bertzerik
|
egiten
ez dutenen hitzetan. Baina galdera, berriro ere, berez datorkit:
|
|
|
Bai, ni burugogorra naiz, baina askotan konturatzen zara zuk daukazun irudipen horrekin gauzak ez direla ondo ateratzen, eta orduan oroitzen zara hark esandakoarekin. Eta Martin Ezkurrarekin hori gertatu izan zait, entzun bai, kasurik
|
egin
ez eta gero berak esandakoa egitera behartua egotea.
|
|
|
Zuberoan apezek eta hauen ingurukoek sozietateko elitea direla pentsatzen dute. Pastorala haiek baino hobekiago
|
egitea
ez dela posible uste dute. Apezek nahi dute pastoraletan haien legimitatea azkartu, lehenik haiena dela ziurtatu.
|
|
|
Hemendik denbora gutxira bertoko pertsona euskaldun nagusiak ez direlako gure artean egongo eta" arrazoitu digu Alberto Martinez de la Cuadra Lagatzuko kideak. Bestenaz, Bizkaia partean gure hizkuntzak tokian tokiko euskararen galera eta erdararen nagusitzearekin tupust
|
egin
ez eze, aurre ere egin behar dio, etorkizunean gaur bezain bizi iraun gura badu bederen. Iñaki Gaminde ikerlariaren iritziz," Zamudioko eta beste hainbat herritako euskara euskararen egoera orokorragaz batera doa.
|
|
|
Ez naiz sentitzen Chevenementengandik hurbil nahiz bere dimisioa errespetuz hartzen dudan, ezta hurbil ere Lionel Jospinengandik. Korsikako aferan ez nator bat Jospinekin, aldez aurretik, segurtamenik izan gabe, indarkeriari uko
|
egin
ez dion mugimendu klandestino batekin eztabaidan hasi, eta hartara, demokraziaren arauak hautsi dituelako. Lehen ministroaren ekimen hau presidentziarako bozei begira eramandako estrategiaren barnean kokatu behar da.
|
|
|
Benetako kirolaria bada, parranda ez
|
egitea
ez da arazo. Gaur egun parrandero asko dago kirolean ongi dabilena eta gaitasun fisikoak dituena, baina horiek ez dira kirolariak, horiek dira" golfoak".
|
|
|
Aurrekontu arazoak direla eta, bikoizketarik
|
egingo
ez duten arren, gazteleraz azpidatzita emango da. " Unicefen laguntzaren zain gaude, baina etortzekotan, filma estreinatu ondoren izango da".
|
|
|
Bai bait dakite bere ekonomi ta politika indarra zenbateraiño Herri hoien menpetasunean finkatua dagoen. Chile-ko politika giroak ere burruka nagusi horren txispristiñetatik ihes
|
egiterik
ez dauka. Frei lehendakariaren berritae bideak funtsezko eragozpide bat aurkitu du:
|
|
|
Baina ordubeteko iraupena duen film bat egin duten lehen aldia izan da. Urbek dioenez," guztiontzat apustu handia izan da, zerbait berria delako, orain arte
|
egin
ez den zerbait. Egindako lanarekin oso gustura gelditu gara denok, eta ziur gaude arrakasta izango duela".
|
|
|
Hizkuntza erromanikoen artean, normalean, nahiko erraza izaten da. Euskaraz, aldiz, plus bat behar da, automatikoki
|
egiterik
ez duzu, eta beraz zuretik ere asko jartzen duzu. Jakina, ez da idaztea.
|
|
|
Jadanik 2 urte pasa dira Lizarra Garaziko Akordioa sinatu zenetik. Gezurra dirudien arren momentu horretan esan eta
|
egindakoek
ez dute zerikusi askorik gaur egungo egoerarekin erkatuz gero. Bereziki bertan ziren hainbat alderdiren jarrera aztertzeko garaian, nahiz denek hitzarmenak duen gaurkotasuna beren azterketa eta planteamenduetan aipatu.
|
|
|
Baita lortu ere. Kontzerturen batean inortxok ere dantzarik
|
egiten
ez bazuen, taldea desegingo zutela zin egin zuten, eta ez dute horren beharrik izan. Formula sekretua eskatu diogu Iñigori eta horra bere erantzuna:
|
|
|
Beste arazo bat: " amets gozoetan asebeteta" ikusitako" kristau" horiek nahita ez katolikoak izan zirela, protestante, ortodoxo eta beste kristau guztiak ez baitut uste oso pozarren izango zirenik, beren sinesmenen debekua tinkatu besterik
|
egiten
ez zuen agiriarekin. Gogora dezagun Francoren agindupean katoliko apostoliko erromatarra baino ezin zitekeela izan hiritarra, eta beraz, aipatu" beste kristau" ak, ateoak bezain gaizki ikusiak ez dut esango, baina hortxe hortxe zeudela...
|
|
|
Horretarako bai, ahapaldia luzatu egin behar da. Ikusten nuen hamarreko handia oso ongi zetorkidala, eta zortziko handia ere bai; zortziko txikian parafrasi handiak
|
egitea
ez da erraza. Betelanari ere beste zentzu bat eman behar zaio, betelanean askotan lehendabiziko puntu horiek ez ziren ezer.
|
|
|
Horrek lanketa bat eskatzen du. Hori beste bertsolariek ere egiten zuten baina karrera bat
|
egin
ez duenak ez dauka metodorik, baliabiderik, errekurtsorik nolabait zabaltzeko. Konparazio bat eginez, gure hizkuntzan literatura jasoa bertsolaritzatik oso aparte egon da.
|
|
|
Zergatik? Karrera bat
|
egin
ez duenak ez duelako ahalmenik bai hizkuntza bereko edo besteetako baliabideetara pasatzeko.
|
|
|
Europan agian ez zaio garrantzirik ematen, baina Europan (Europa aberatsean) kasualki oso modaz pasatuta daude. Espainian bezala, XIX. mendeko eskola sistema zaharkitua daukate, idatzian oinarritua, umeek sekula hitz
|
egiten
ez dutena... Eta jakina, prestigioa idatziak baldin badauka eta horixe bakarrik ezagutzen bada, inprobisazioak tarte txikiagoa du.
|
|
|
Ingurugiroa trinkoa ez denean, jaialdietan alegia, entzuleak batak era bateko gauzak eta besteak beste era batekoak entzun nahi ditu. Bertsotan ongi
|
egitea
ez da aski horrelakoetan. Komunikatzera iristeko entzulegoaren askotariko tenperatura hori oso ongi hartzen jakin behar du berea esan edo berea moldatu nahi duen bertsolariak.
|
|
|
Azken batean, Euskal Herriko bizimoduko esparru guztietan gertatu zen aldakuntza. Ikaragarrizko hazkundea izan zuen euskarak bitartean, baina, ni neu, hazkunde hori itsu itsuan eta bururik gabe
|
egin
ez ote zen nago... Egia esan, ez zen beste aukerarik, hil edo bizikoa baitzen haztea.
|
|
|
edukinaren aldetik gaizki eginda dago. Adin Txikikoen Legea oraindik
|
egin
ez den lege bat da. Aurreko legearen bidez Adin Txikikoen arazo larriari erantzun eta tratu sakon bat eman nahi zitzaion.
|
|
|
Askatasuna eta erantzukizunaren ordua da. Askatasun osoa noski, bakoitzak egiten duen lanaren erantzukizuna hartzeko eta
|
egiten
ez duena ez egitearen erantzukizuna ere bere gain hartzeko, zintzotasunez jokatzeko.
|
|
|
Antzeko gauza gertatzen da beste talde bazuekin, sindikatuekin zein alderedi politikoekin. Bakoitzak bere lehenetasunekin, bere ajeekin, bere aukerekin, gure arteko kontraesanekin..... argi izan norberak
|
egiten
ez duena ez duela beste batek egingo, guztion artean egiten ez duguna ez digula inork egina emango.
|
|
|
Antzeko gauza gertatzen da beste talde bazuekin, sindikatuekin zein alderedi politikoekin. Bakoitzak bere lehenetasunekin, bere ajeekin, bere aukerekin, gure arteko kontraesanekin..... argi izan norberak egiten ez duena ez duela beste batek egingo, guztion artean
|
egiten
ez duguna ez digula inork egina emango.
|
|
|
Ezberdina izan daiteke, ordea, Iparraldeko albistegiaren kasua: Iparralderako deskonexiorik
|
egiten
ez denez, Iparraldeko lagunek Gipuzkoako albistegia ikusten dute deskonexioen orduan. Era berean, Iparraldearen berri Euskal Herri osora hedatzen daIparraldearen Orena saioaren bitartez.
|
|
|
Azkenik, multzo hutsa ikusten dutenak ere badaude: Euskal Herriadetektatu ere
|
egiten
ez dutenak.
|
|
|
Ez omenzaizkie iruditzen ez moderno, ez nahiko postmoderno, ez iraultzaile eta gutxiagoaskatzaile. Hasi besterik
|
egin
ez den mende honetako gaitza, nazionalismoek dakartena omen da. Literatura penintsularraren kasuan, kontua ez da bakarrik nazionalistak gaiztoak izatea; aplikatu zaizkien amalgama psiko antropologikoen arabera, gaixoak izatera ere pasatu dira.
|
|
|
Orain artean inolako bereizketarik
|
egin
ez bada ere, mota honetako agirietanaipatzen den nortasuna, identitate edo nortasun formala3 izendapenaz ezagutzeaproposatzen dut (klase, etnia edota genero identitateak erabiltzen diren moduan), nolabait bereiztearren. Norbanakoaz gaindiko erakunde batek, kasu honetan estatuaz ari gara?
|
|
|
Bere arrakasta bolada izan duen terapia batek, esaldi hau zuen ardatz:. You are O.K., I' m O.K.?. Gorputzaren bidez
|
egiten
ez diren psikoterapia guztienmatrize modukoa da formula hau. –O.K. terapia?
|
|
|
Ametsetan, egoera gatazkatsuen mezuak, hutsuneak, beharrak, betegabeko egoerak etanortasunaren zati desintegratuak azaltzen dira. Esalen en zegoenean Perls ekametsekin lan egitea nahiago zuela esaten zuen, beraietan gure bizitzan faltandagoenaren,
|
egin
ez dugunaren eta bizitzan ekiditen dugunaren mezu existentzialaagertzen baita. Ametsetan, alienatuta dauden gure nortasunaren zatiak berriroasimilatzeko eta lortzeko materiala dagoela uste zuen.
|
|
|
Era berean honako hau lortu nahi da: hitzaldiak bultzatu eta taldean giro zoriontsua sortu baino
|
egiten
ez duen terapeutaren kolaboraziozko zereginari indarrakentzea.
|
|
|
Bereiz marra ez baitago hor. Azterketa ultra linguistiko eta aseptiko apolitikorik
|
egiterik
ez dago? (26, 12)
|
|
|
Euskaldun batzuk, beharbada, ez dira konturatu euskal kultura, euskalizaeraren gakoa, zein aberatsa den kanpotik ikusita. Sortzez ohituta daude nonbait, etadaukatenaren berri azalpenetan
|
egiten
ez dakite. Horretan bizi ez direnak, aldiz, ezindute kanpotik dastatu eta ez dute erraz horretarako bidea.
|
|
|
gizatasunaren (gizadiaren) zerbitzuan ahaleginduz, unibetsaltzen? da gizakia.Hori
|
egiten
ez duen heinean, bere singulartasuna eta unibertsaltasuna konfliktuan ibiliko dira. Aregehiago, bere unibertsaltasuna bere baitatik garatua ez duen artean, izatea bai, existentziarik ez du zinezbere propioa (ez da nor); bere singulartasun soilean dabilen artean, gizaki estetikoa da (inesentziala); beresingulartasunari forma unibertsal bat landu dionaz bakarrik esan genezake, (nor) bera bezala zinezexistitzen dela, egiaz (nor) bera dela.
|
|
|
Lurralde hau gurea eta haiena da, denbora hau gurea eta haiena, borroka hau gurea eta haiena. Diegun maitasunari esker, zubiak
|
eginez
ez ditugubertan behera utziko.
|
|
|
Kategoriasemiotiko guztiek, ordea, ez dute baliagarritasun edo erabilgarritasun bera. Hori delaeta, guztiz erabilgarriak diren mailegatutako kategoria batzuen ondoan, beste batzuenerabilera oso konplexua da, beste batzuek egin ditzaketen aportazioak eskasak dira, beste batzuk beren jatorrizko formulazioan ere ez dira batere garbiak eta beste mailegubatzuk
|
egiteak
ez du berehalako interes praktikorik. Horregatik, ez dugu geure egitenCharles Sanders Peirce-ren teoria osoa.
|
|
|
Hona hemen italiar edo frantziar bati
|
egingo
ez lioketen baina euskaldunoi behin bainogehiagotan egiten zaigun galdera. Baina, zergatik egiten zaigu guri eta ez italiar edofrantziar bati?
|
|
|
arteangailentzen ziren uste funsgabe eta itxuragabeak salatu zituen gartsuki. Izan ere, horientzat euskararen
|
egitekoa
ez baitzen, oinarri oinarrian eta funtsean, hutsarenhurrengo kontua baizik: aberriaren soineko apaina alegia, geroago ikusi ahal izangodugun moduan.
|
|
|
Hizkuntzak ezinbestekoa du kulturaren (etniaren) sostengua, oinarri etnokulturalik ez duen herriak tradizioaren unibertsoarekin etendura bortitza dakarrelakogainerakoan. Halaber, etniak noraezekoa du nazioaren sostengua, abertzaletasunarenbarne kohesiorik gabe historian barrena datorren oinarri etnokulturalak nazionalismoaren aroan zer
|
eginik
ez daukalako. Eta, azkenik, baina ez azken, nazioak behar beharrezkoa du estatuaren sostengua, nazio identitatearen elementuak gizarte harremanen sarean Estatuaren esku bakarrik dauden botere eskumenei esker hezurmamitzen direlako.
|
|
|
Ohartaraztekoa da euskaldunak, batzuetan, sasi babesleku eta betegarri gisa exozentrizitatera etaironiara jo ohi duela. Irtenbide hori neurriz
|
egiten
ez bada (poesian behintzat), inspirazio ezaren estalkiizun gerta daiteke. Fenomeno hau nabaria da poeta eta bertsolari batzuetan.
|
|
|
Izatez, prentsa eta irratiaren erabilera politikoaz zalantzarik
|
egiten
ez bada ere (are gutxiagoFranco ren garaian), zinemaren esparruak askoz ere aseptikoagoa lirudike ikusle arruntaren aurrean. Ezinahaztu, alabaina, eta kulturaren mozorro neutroa erakusten zuen zine hark interesespainolen eta amerikarraren hedapenerako baliabiderik garrantzitsuen bezala funtzionatzen zuela, herriarengana iristeko bide zuzenenetakoa eta, azken batean, hainbat balore eta sinbolo, interesatu?
|
|
|
Aretoan, hormetan inguruz inguru josirik zeuden bankuez gainera, 130 aulki ipiniziren. Bestalde, eta aulkiek ikararik
|
egin
ez zezaten, haien artean listoi luze batzuezlotuta utzi ziren lerroka.
|
|
|
bustidura < ll> da (milla) eta ez < miya>. Bustikuntza
|
egiten
ez den euskalkietako hiztunengan, bustidurarik gabe izango da ahoskera zaindua ere (mila, mailua, bina, baino).
|
|
|
Beraz, irratilari eskasia dela-eta, irrati batzuk zerbitzu horretaz (irratirako albiste prestatuez) baliatzen dira. Albistegi labur edo buletinetarako material prestatua igortzen dute (5etik 10 minututara), irratiko kazetariek ahotsa (erreportaia aurkezteko) ipini besterik
|
egiten
ez dutelarik. Zerbitzu berezi hau egon ezean, irratilariek, ahotsa ipini, albisteak hautatu eta berauek baloratzeaz gain, beste zeregin bat ere badute:
|
|
|
Batzuek ia sistematikoki ahanzten dute albisteen parte garrantzitsu hau. Horrexegatik, irratilariak datutegi garrantzitsuak ukan behar ditu eskueran, beharrezkoa denean, hau da, denborak eta albistegiaren egiturak traba
|
egiten
ez digutenean, informazioen barne muinak uhinetara ateratzeko. Datutegi batzuk aipatzearren, entziklopedietan, almanakeetan eta Internet sarean, datu interesgarriak aurki daitezke, gure albisteen hari narratiboak hobeto ulertuak izan daitezen.
|
|
|
OHARRA: behe lainoa dagoen egunetan, ibilbide hau
|
egitea
ez da gomendagarria, karstean galtzea erraza baita.
|
|
|
Kontzentrazio partzelarioa
|
egin
ez balitz, nekez iraungo zukeen Karrantzako baserriak gaurdaino.
|
|
|
Aurreko galderari erantzuteko baietzak zein ezetzak duten garrantzi nabarmena azpimarratuz, hurbil gaitezen orain Estaturik ez duten nazioetara, eta ikus dezagun zer nolako errealitatea aurki daitekeen eta zein den kulturari dagokion gai honi buruz Estatu nazioarekin bat
|
egiten
ez duten beste era honetako nazionalismoek erakutsitako jarrera, eta oraintxe bertan airean utzitako galderak berebiziko pisua hartuko duela konturatuko gara. Hasteko, diogun ezen mugimendu nazionalistak izugarrizko kapital politikoa izango duela eskuartean, baldin eta berak ordezkatuko lukeen kultur taldearen errealitateaz nolabaiteko gizarte mailako sinestea edota uste osoa zabaltzen badu.
|
|
|
Zentzu horretan, testuinguru honetan kulturak beteriko funtzioei dagokionez, Estatu Nazioari eta kulturari buruz esandakoa baliagarria izango zaigu, Estaturik gabeko nazioei buruz hitz egiterakoan ere. Laburbilduz, Estatuarekin bat
|
egingo
ez lukeen nazioaren eta nazio hori osatuko lukeen populazioaren arteko lokarria, komunitate nortasunarekin lotuta dagoen kultur identitatean aurkituko du nazionalismoak. Hemen ere kultur nortasunak nazioaren oinarrizko ardatza den komunitate nazionalaren nozioari berebiziko sendotasuna emango dio, hori ezinbestekoa baita kontzientzia nazionala eraikitzerakoan.
|
|
|
Hain zuzen, horrexegatik aipatu dugu kulturaren kapital politikoaren garrantzia; izan ere, kultura bakoitzaren egoera zuzenean loturik baitago bere etnia edota nazioaren egoera politikoarekin. Hala, Estatu nazioarekin bat
|
egiten
ez duten nazioek horren pareko kultur garapena baldin badute, asimilazioari aurre egiteko egoera hobean egongo dira. Ezaguna den legez, Estatuaren aldetik erreakzioa bat batekoa da eta mespretxuzko etiketak sortzeari ekiten dio;, sektarioa?,, tribala?
|
|
|
, Estatu Nazio moduan, edota, testuinguru politikoak eraginda, Estatu nazioaskodun moduan? aurkezten zaigun Estatuaren barruan dauden nazioen eskubideek, Estatuaren menperatze helburu eta nahiekin bat
|
egiten
ez dutela esango genuke. Azken finean, argitu egin genuke noiz hitz egiten den Estatu nazioaskodunez, kontzeptu honek sakoneko azterketa ilundu ez dezan:
|
|
|
Azken finean, argitu egin genuke noiz hitz egiten den Estatu nazioaskodunez, kontzeptu honek sakoneko azterketa ilundu ez dezan: a) Estaturik gabeko nazionalismoek Estatu Nazioarekin bat
|
egiten
ez duten nazioen presentzia aldarrikatzen dutenean, Estatu horrek beste nazio batzuk integratzen dituela adieraziz; b) Estatuak, testuinguru historikoak bultzatuta (askotan beste nazionalismoen eraginez) nazio aniztasunaren errealitatea onartzen duenean, harmonikoa den neurrian, noski?, hain zuzen Estatuaren beraren egitura arriskuan ikusten duenean. Edonola ere, esan behar da ez direla gutxi beren helburuen muga ofizialki aintzat hartzen den Estatu nazioaskodunaren markoan kokatzen duten mugimendu nazionalistak.
|
|
|
Eta ez bakarrik, patois, en aurkako borrokaren bidez hau funtsezkoa izanik, lehen ikusi dugunez; eskolak eta honen barruan, irakasleak Frantziarentzat traumatiko suerta zitezkeen kultur identitateen aurka egingo zuen era berean, zentzu honetan, irakaskuntzak izaera nazionala zuen kontzientzia kolektiboa modelatuz. Badaezpada ere, Estatuak beharrezko neurriak hartu zituen irakaslea helburu horietatik desbidera ez zedin, eta kontrolpean izan zuen ikuskaritzak, konstituzioa eta legeen kontra ezer
|
egiten
ez zela egiaztatzeko kontu handia izan zuen108
|
|
|
Op.; 263). Aipatu besterik
|
egiten
ez badugu ere, eskola horretako zuzendaria izandako Montesino ren garrantzia azpimarratu litzateke (ikus SUREDA, B. (1984): Pablo Montesino:
|
|
|
Gauza jakina da gaua amaitzean, eta eguzkirik irteten ez bada, amildegi handi bat agertzen dela muinoen atzetik, mundu guztia irentsiko duena gupidarik gabe! Dena amaituko da kanturik
|
egiten
ez badut!", larritu zen gauaren amaierarako ordu laurden baino falta ez zenean.
|
|
|
Zast!, entzun zen auzoan, eta ondoren kexu txiki bat, ozenegi hitz
|
egiten
ez dakien oilarren batena edo.
|
|
|
Baina (eta hemen hasten da kontatzeko zailena, hain zuzen ere zoragarriena delako) Ralphek ez zuen Lahincheko bidea hartu, Galwaykoa baino. Izugarri beldurtu nintzen; erabat paralizatuta nengoen eta oihuka hasiko nintzatekeen Ralphek furgoneta bide ertzean geratu eta hain ezti berba
|
egin
ez balit. Batez ere bere begirada zintzoak lasaitu ninduen.
|
|
|
Batzuetan, bere gurasoak lo zeudenean eta beraz inork berbarik
|
egiten
ez zionean, kanpoko mundua imajinatzen saiatzen zen. Zer ote zen hura?
|
|
|
Arratseko lehen orduetan, beste
|
egitekorik
ez nuenez, ditxosozko izurdea ikustera joan naiz. Lehengoan ere esan nuen Dingleko uretan izurde bat bizi dela, eta txalupak irteten direla bera ikusteko asmoa dutenentzat.
|
|
|
Eta ikusita ze txapa ari zitzaidan ematen, kakatara bidali dut birritan pentsatu gabe. Zer dela-eta etorri zait bestela aurreko gauean berbarik ere
|
egin
ez zidan hau. Eta gainera, akordatu naiz ez nagoela etxean, eta oraindik ez zaidala ezer txarrik gertatu, baina dena da posible, ezta?
|
|
|
Ez zuen beste ezer nahi, ispiluarekin lortu nuen perikitoak behar zuen guztia. Inongo etologo, ornitologo, zoologo edo biologok
|
egin
ez zuen aurkikuntza. Aurrean zuen txoriarengana joaten zen, konkistaren jokoa hasten zuen, abestien bitartez komunikazio sistema konplexu bat jarri zuen martxan...
|
|
|
Aurreko esaldi hori idatzi nuenean, Cashelen, luze hitz egin genuen Rocíok eta biok. Eta ez dakit zelan, agian kontatzeko gauza gutxiegi izatearen beldurrez, Irlandara etortzean bururatu ere
|
egin
ez zitzaizkidan arrazoiak bota nizkion bidaia hau justifikatzeko. Badakizu, Bitakora laguna, egunerokotasunetik deskonektatzea zela abenturatxo honekin nahi nuena.
|
|
|
Banekien ze arropa jantzi behar nuen, termostatoak hamar minutu behar zituela ura berotzeko, Seat zaharra estarterraren bidez jarri nuela martxan, inork errespetatzen ez duen stop seinalea ehun metro harago zegoela, bariante berria, bihurgune baten atzetik osaba Pedroren baserria. Bere ardiak ikusten banituen arratsaldean euririk
|
egingo
ez zuela ere banekien, eta gero egunero aurreratzen ninduen zoroa zegoen (kilometro batzuk lehenago edo geroago, beti erakusten zizkidan bere atzealdeko pegatinak: Pachá diskotekarena bata;" Salamanca es guay" dioena, bestea), eta banekien nor agurtu, zer esan, nondik joan eta nora heldu.
|
|
|
Bada, hain sinesgaitz egin zitzaion kalterik
|
egingo
ez ziola adieraztea, ezen momentu batez Maitek gelara sartzen utziko ez ote zion beldurrez egon baitzen Txema. Baina azkenean bai.
|
|
|
—Ez nikek mutur batetik bertzerat nahi, baina erdibide bat eta guztiondako tokitxo eta pausaleku bat. Baina giro hertsi honetan beldur nauk erdirat egin dezanak ere muturrerat
|
eginen
ez ote duen...
|
|
|
Handik harat, behin baino gehiagotan aditu ahal izan nion osabari erran misteriotsu hura: " Baina giro hertsi honetan beldur nauk erdirat egin dezanak ere muturrerat
|
eginen
ez ote duen...", eta, nahiz eta mementu hartan ez nion ulertu, aitzinago izanen nuen, bai, hitz haien argiak eta itzalak bereizteko parada: edo, ez al da egia ezen mutur batean itsuturik dagoenak halaxe ikusten ohi duela erdigunea bera ere, bertze muturrarekin bat eginik?
|
|
|
Mattin, beraz, primua zen —primu eta heredero, aitak hala erabaki zuelako—, eta, nola, bertzalde, sendoa zen eta argia zen, hala, mundu guztia berari beha izaiten zuen, deus ere
|
egiten
ez bazuen ere, zeren ardatz baitzen; ni, berriz, bigarrena nintzen, eta, nola bigarren dena ez baita ikusia izaiteko baina ikusle izaiteko, hala egokitu zitzaidan hari beha eta mundu guztiari beha bizitzea, eta hala zolitu zitzaizkidan neurrigabeki begiak eta behakoa, baita belarriak eta entzutea ere.
|
|
|
—eta halako irri axolagabea egiten zidan, erran nahi balit bezala: "
|
Egin
ezak nahi duana, zeren berdin den".
|
|
|
—Zertan habil, Joanes? —erran zidan irritsu— Eskuan ebakia
|
egiteak
ez dik eskua ebakitzerik erran nahi...
|
|
|
Ireki nuen meza liburua eta bi marrazki haiek ikusi nituen: ezkerreko orrian hamar harroineko zubi bat zegoen, hamarrak numeratuak eta hamar manamenduak signifikatzen zituztenak; zubi azpian infernu izugarri bat zegoen eta zubitik gizon emakumeak eta neska mutilak zihoazen, xuxen baino xuxenago, bekaturik
|
egin
ez zutelako eta zubia, halatan, osorik zegoelako; eskuineko orrian, berriz, antzeko marrazkia zegoen, baina zubiak zartatuak eta hautsiak zituen pilareak eta harroinak, eta zubia goiti beheiti zihoan, baita zubitik zihoazen jendeak ere, infernuko garretarat... Eta nik, istant batean, goiti beheiti zihoazen jende haien artean ikusi nuen neure burua, eta are gehiago asaldatu nintzen...
|
|
|
Eta ni, nola jaun Marcelen eraginagatik edo biziki maite bainituen erretorika eta oratoria, gogara egoiten nintzen haien diskusioneak eta ateraldiak entzuten... edo, hobeki, gogara egoiten nintzen alde batetik, baina ez bertzetik, zeren eta, anitzetan, erdibitua bezala sentitzen bainintzen. Eta ez noren alde
|
egin
ez nekielako, zeren eta hamarretik bederatzitan osaba Joanikoten aldeko izaiten bainintzen, baina ama ikusten nuelako guztiz aita Bartolomeren alde, haren hitz neurtuak —neurriz beti ere gure ama! — eta haren keinu iheskorrak —zeinetaz arras jabetzen bainintzen ni, ez dakit bertzeak— testigu eta lekuko... Eta aita Bartolomez jeloskor sentitzen nintzen orduan, ikusten nuelako, halaber, ezen amaren bakardadea apezaren hitz suzkoetan sutzen zela eta deusezten.
|
|
|
Eta, gaitzetik gaitzagorat egiten zuela, urratuak eta zauriak guztiz zornaturik, sukar izugarri batek hartu zuen handik egun batzuetarat Mattin, eta kopetan zapi heze batzuk ipintzen genizkion, kasik deus ere
|
egiten
ez ziotenak, zeren haren buruak ontzi bat baitzirudien, berun goria zeukana.
|
|
|
Eta lur sendo hura fedearen aieru eta seinale zen, federik gabe ez baitzegoen deus ere eraikitzerik. Edo, bertzela adierazirik, lur sendo hura behar zuen fedearen katedral hark azpian eta oinarrian, egin bitartean edo egin orduko desegin ez zedin eta zerurat egin baino lehenago lurrerat
|
egin
ez zezan. Zure irakaspen hartan, aldiz, lur sendoaz baino areago lur mugikorrez mintzatu zintzaizkigun.
|
|
|
Bertze anitz apez ez bezala. Apez horietaz ari natzaizu, bai, jaun André, bekatariei galderak baizik
|
egiten
ez dizkieten horietaz, partikularzki noiz eta haien bekatuak seigarren manamenduaren kontrakoak baitira, halako moldez, non baitirudi ezen gozatu egiten direla bekatuen aditzeaz eta haien xehetasunez, halako atsegin berezia eta bereberea hartuko balute bezala. Don Frantziskok, aldiz, ez zuen batere laket, eta klar aitortzen zuen ezen aitorlekua zela bere penitentzia.
|
|
|
—Probidentziak ez du deus ere eginen, aitzinetik guk deus ere
|
egiten
ez badugu... Eta uste dut badakidala zein izan daitekeen aterabidea...
|
|
|
—Zin
|
degizut
ez dudala berriro huts eginen... —Xalbadorrek ez zuen etsi nahi.
|
|
|
—Trufa egiten zieat nik, Joanes, halako ipuinei, zeren eta, deus izaitekotan, spiritu hutsa duk deabrua... eta spirituak ez dituk ikusten —zeren, bere inguruko jende gehienak ez bezala, osabak ez baitzituen aintzakotzat hartzen ipuinak, haietaz irri
|
egiteko
ez bazen edo haien bidez honi edo hari irri egiteko, nola egiten baitzuen, konparazione, Rabelaisek Pantagruel edo Gargantuari buruzko historietan.
|
|
|
Izan ere, badirudi ezen orain dela bi mende eta erdi —Urbiain fundatu zenetik ehun bat urte geroago edo, beraz— lehorte izugarria izan zela Urbiainen, ekainean eta uztailean ur xortarik ere
|
egiten
ez zuela. Eta ekainaren azken aldean herritarrak kezkatzen hasi, eta uztail osoan prozesioan atera zuten herriko patroina, zeina baitzen denbora hartan san Mamerto, bere ezin konta ahala mirakuluengatik ezaguna izan zen Vienako artzapezpikua, baina alferrik.
|
|
|
Pedrok astiro eta baratx jaten zuen, ez hala ohi zuelako, baina jan eta mintzatu, biak baterat
|
egiten
ez zituelako. Eta Pedrok mintzatu egin nahi zuen bere batez, eta bihotza hustu:
|
|
|
Zeren, nola gorputzaren begiak kanporat beha ditugun, hala iduritzen zaigu ezen etsai guztiak kanpoan ditugula, ohartu ere
|
egin gabe
ezen etsairik handiena nork bere burua duela. Zeren, begiak kanporat ditugula, erakargarri zaigun guztia desiratzen baitugu, eta, desiraren desiraz, ekiten diogu sare baten egiteari, gure desiraren objektu zein pertsonen ehizatzeko.
|
|
|
Baina, hau hala bazen eta hala zen, nola estima zezakeen orduan aitak osaba, baldin bufoi gisa ez bazen, eta baldin tarteka organizatzen zituen festetan apaingarri gisa erabiltzeko ez bazen? Eta, nola erregeek bufoien ageriko nahiz ezkutuko kritikak eta haien txantxak onartzen dituzten eta haienak bakarrik, hala betetzen ote zuen osabak kargu edo betebehar hura aitaren aitzinean, nehork erraiten ez zituen gauzak erraiten zituela eta nehork
|
egiten
ez zituenak egiten. Eta, aitak osabari izan ziezaiokeen edo osabaren alde senti zezakeen estimua, beraz, ez ote zuen hatsarretik mesprezu puntu batek ukitzen, bere anaia hark buruan haizea baino ez balu bezala?
|