|
2003
|
|
|
3 Hemezortzi urtekoak baino gazteagoak direnei epaiketa
|
egin
bazaie 1973ko Zigor Kodean xedatutakoaren arabera, indargabetutako zigor legeen arabera edota indarreko Zigor Kodearen xedapen indargabetzailearen arabera, eta adingabe horiei bi urteko presoaldi txikia edo bi urtetik gorakoko erakunde publiko eskudunak txoste espetxealdi zigorra ezarri bazaie, eta lege hau indarrean jartzean hori betetzeko badago, orduan, zigor horien ordez, lege honetan ezarrit... Ondore horretarako, Fiskaltzari igorri zaizkio bete agindua eta atal honetan jasotako adingabeei ezarritako zigorren behin behineko likidazioa.
|
|
|
Halako neurriak izan daitezke adingabea zentroan barneratzea erregimen egokian, zaintzapeko askatasuna izatea edota beste norbaitego dituzte, bereziki, kautela neurriaren izaerari buruz. Hori
|
egin
eta gero, epaileak proposamenaren gaineko erabakia hartuko du, batez ere, adingabearen inkin edo beste familia nahiz hezkuntza talde batekin bizitzea. Epaileak entzun egingo die adingabearen letraduari, talde teknikoari eta adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari; horiek guztiek argibideak emanteresa aintzakotzat hartuta.
|
|
|
Kautela neurriak betetzeko denbora oso osorik zenbatuko da, auzi berean ezar daitezkeen neurriak betetzeko edo, halakorik izan ezean, beste auzi batzuetan ezar daitezkeenak betetzeko, beste auzi horietan aztergai izan badira neurriok ezarri baino lehenagoko egitateak. Fiskaltzak hala proposatuta, eta adingabearen letraduari eta kautela neurriaren gaineko txostena zein talde teknikok
|
egin
eta horri entzun eta gero, epaileak erabakiko du zenbateraino den zentzuzkoa ulertzea kautela neurriak ezarritako neurriaren egikaritza konpentsatu duela, eta hala uler dadila aginduko du.
|
|
|
Fiskaltzak alegazio idazkian eskatzen badu 7 artikuluaren 1 paragrafoko e) letratik m) letra artekoetan araututako neurrietatik bat edo batzuk ezartzeko, eta adingabea eta horren letradua ados badaude, adingabeen epaileak epaia emango du, bestelako izapiderik
|
egin
gabe, eskatutako neurria ezarriz; adingabeak eta letraduak adostasun hodian, 36 artikuluarekin bat etorriz.ri adierazi dute adingabeen epailearen aurrean egindako agerral
|
|
|
Egotziak falta edo delitu ez hain astuna
|
egin
izana, gizabanakoengan indarkeriarik edo larderiarik erabili gabe, sikorako arrisku larririk sortu gabe, ha edota bizitzarako edota osotasun filako egintzak Zigor Kodean edo bestelako zigor lege berezietan tipifikatuta dauden heinean.
|
|
|
Kasuan kasuko ikastegira erregulartasunez joan beharra, baldin eta interesdunak nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa
|
egin
behar badu. Epaileari egiaztatu behar zaio erregulartasunez joate hori eta, hala denean, ez joateak justifikatu behar zaizkio, horretarako eskaria egiten den guztietan.
|
|
|
Adingabeen epailearen aurrean edo izendatutako profesionalaren aurrean agerraldi pertsonala
|
egin
beharra, egindako jardueren berri emateko eta horiek justifikatzeko.
|
|
|
Epailearen ustez komenigarri diren beste betebehar guztiak betetzea. Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak hala eskatuta, halako betebeharrak ezar ditzake epaiaren menpe dagoena gizartean sar dadin berriro; baina neurri horiek ezin diote inoiz ere kalterik
|
egin
hark gizabanako gisa duen duintasunari.
|
|
|
Neurri honen menpe dagoen gizabanakoak aldez aurretik finkatutako zenbait jarduera burutu bebekoak dira, eta gizartearentzat intereshar ditu; jarduera horiek ordaindu gagarri edo beharrizanean daudenentzat onuragarri gertatzen dira. Ahal den neurrian, jarduera horien izaera lotuko da adingabearen egitateek zein ondasun juridikori kalte
|
egin
eta ondasun horien izaerarekin.
|
|
|
m) Motor bizikletak edo ibilgailu motordunak gidatzeko baimena edo baimen hori lortzeko eskubidea kentzea, edota ehizarako administrazio baimenak nahiz edozein motatako armak erabiltzeko administrazio baimenak kentzea. Neurri hori erantsi gisa ezar daiteke, delitua edo falta
|
egin
bada motor bizikleta edo ibilgailu motorduna erabiliz edo arma bat erabiliz, kasuan kasuan.
|
|
|
1 Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskatuta, edozein unetan eraginik gabe utz dezake ezarritako neurria, horren iraupena labur dezake edo beste batekin ordez dezake; horretarako, aldez aurretik entzun
|
egin
behar die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, eta txostena eskatu behar dio talde teknikoari, eta, hala denean, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari, eta, gainera, aldarazpena adingabearentzat onuragarria izan behar da, eta adingabe horri behar beste azaldu behar zaio haren jokabideak merezi duen gaitzespena.
|
|
|
Aurreko lerrokadan ezarritakoa gorabehera, barneratze neurriak ezarri bazaizkio jadanik hogeita hiru urte bete dituen gizabanakoari, edo, behin neurriok ezarri eta gero, horien betetzea ez bada bukatu gazteak adin hori lortzean, adingabeen epaileak Fiskaltzari entzungo dio, eta, lege honen 14 eta 51 artikuluetan xedatutakoari kalterik
|
egin
gabe, neurri horiek espetxean betetzeko aginduko du, Espetxeen Lege Organiko Orokorrean agindutako erregimen arruntarekin bat etorriz.
|
|
|
Fiskaltzak jarduna artxibatzeko erabakia har dezake, egitateak ez badira delitu edo euren egilea ezezaguna bada. Salaketaren gainean emandako ebazpena jakinarazi
|
egin
behar zaie salaketa nortzuek egin eta horiei.
|
|
|
Fiskaltzak jarduna artxibatzeko erabakia har dezake, egitateak ez badira delitu edo euren egilea ezezaguna bada. Salaketaren gainean emandako ebazpena jakinarazi egin behar zaie salaketa nortzuek
|
egin
eta horiei.
|
|
|
1 Agintariek eta funtzionarioek adingabearen atxiloketan parte hartzen dutenean, hori
|
egin
dute adingabeari kalterik gutxien dakarkion eran, eta haien betebeharra izango da adingabeari azaltzea, hizkera argi eta ulergarrian, eta berehalakoan, zein egitate egozten zaion, zergatik izan den atxilotua eta zein eskubide dagokion, bereziki, Prozedura Kriminalaren Legetzen dion; haien betebeharra da, orobat, eskubide horiek errespeta daitezen bermatzea. Era berean, agintari eta funtzioko 520 artikuluak zein eskubide aitornarioek berehalakoan jakinarazi behar dizkiete atxiloketa eta zaintza tokia adingabearen legezko ordezkariei eta Fiskaltzari.
|
|
|
Fiskaltzak espedientea hasteari uko
|
egin
diezaioke, baldin eta salatutako egitateak delitu ez hain astunak badira eta pertsonen aurka indarkeriarik edo larderiarik erabili gabe burutu badira, edota faltak besterik ez badira, Zigor Kodean nahiz zigor lege berezietan egindako tipifikazioaren arabera. Kasu horretan, Fiskaltzak ordu arteko jarduna igorriko dio adingabeak babesteko erakunde publikoari, lege honen 3 artikuluan ezarritakoa aplika dadin.
|
|
|
1 Era berean, Fiskaltzak atzera
|
egin
dezake espedientean, egitateen larritasuna eta egitateon nahiz adingabearen inguruabarrak kontuan hartuta, eta, bereziki, egitateak burutzean indarkeria edo larderia larririk erabili ez izana gogoan izanik; horrez gain, aintzakotzat hartuko du adingabea biktimarekin adiskidetzea, edo adingabeak kaltea konpontzeko konpromisoa bereganatzea, halakoa eragin bazaio biktimari edo delituaren ondorioz ka...
|
|
|
Espedientean atzera
|
egin
ahal izateko, nahitaezkoa da adingabeari egotzitako egitatea delitu ez hain astuna edo falta izatea.
|
|
|
Aurreko paragrafoan xedatutakoaren ondoreetarako, adiskidetzea gertatu dela ulertuko da, adingabeak eragindako kaltea aitortu eta biktimari barkamena eskatu ondoren, biktimak harentearen onerako zenbait ekintza burutze barkamen eskeak onartzen dituenean; eta kaltea konpondu dela ulertuko da, adingabeak biktimarekin edo kaltedunarekin horren mesederako edo gizarko konpromisoa hartu eta konpromiso hori benetan betetzen duenean. Horrek guztiak ez dio kalterik egiten alderdiek ituna
|
egin
izanari, erantzukizun zibilaren ondoriozko akzioa, lege honetan ezarrita dagoena, egikaritzeari buruz, delitu edo faltak erantzukizun hori eratortzen duen neurrian.
|
|
|
Atariko ikerketan zehar, bai eta epaiketako prozesuan zehar ere, burutu beharreko eginbideetan parte har dezake, eta, hurrenez hurren, eginbideak
|
egin
daitezen proposa eta eska dezake.
|
|
|
Berari zuzen zuzenean dagozkion ebazpenetatik edozein eman aurretik, epaileak edo auzitegiak entzun
|
egin
behar dio adingabeari.
|
|
|
Espedientea hasi eta batera, hori jakinarazi behar zaio adingabeari, 24 artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe. Helburu hori erdiesteko, adingabeen epaitegiko idazkariak, behin Fiskaltzaren eskutik espedientearen hasieraren berri jaso eta gero, adingabeari eta horren legezko ordezkariei eskatuko die hiru eguneko epean letradua izendatzeko; ohartarazi egingo die hala
|
egin
ezean adingabeari ofiziozko letradua izendatuko zaiola, abokatuen elkargo egokian espezialisten txanda osatzen dutenen artean.
|
|
|
f) Prozeduran zehar zein intzidenteren izapidetza
|
egin
eta intzidente horietan guztietan eurei entzungo zaie.
|
|
|
1 Espedientearen instrukzioan zehar, Fiskaltzak talde teknikoari eskatuko dio txostena
|
egin
edo aurretiaz igorritakoak eguneratzea; ondore horietarako, talde teknikoa Fiskaltzaren menpe egongo da eginkizunari dagokionez, haren mendetasun organikoa edozein izanda ere. Talde teknikoak Fiskaltzari hori eman dio, askoz jota, hamar eguneko epean; epe hori luzatu ahal izango da, gehienez ere, hil baterako, arazoa oso konplexua denean.
|
|
|
Era berean, talde teknikoak bere txostenean proposamena
|
egin
dezake, betiere adingabearen intereserako, espedientearen izapidetzak aurrera egin ez dezan; horren arrazoiak izan daitezke adingabeari gaitzespena behar beste azaldu izana jadanik burutu diren izapideen bitartez edota, adingabearen intereserako, beste edozein esku hartze desegoki gertatzea, egitateak burutu direnetik igaro den denboraren ondorioz. Halako kasuetan, lege honen 19.1 artikuluan ezarritako betekizunak izanez gero, Fiskaltzak espedientea bidal diezaioke epaileari, largeste proposamenarekin batera; gainera, egoki bada, jardunari buruzko lekukotza bidaliko dio adingabeak babesteko erakunde publiko eskudunari, horrek adingabearen babeserako jardun dezan.
|
|
|
Era berean, talde teknikoak bere txostenean proposamena egin dezake, betiere adingabearen intereserako, espedientearen izapidetzak aurrera
|
egin
ez dezan; horren arrazoiak izan daitezke adingabeari gaitzespena behar beste azaldu izana jadanik burutu diren izapideen bitartez edota, adingabearen intereserako, beste edozein esku hartze desegoki gertatzea, egitateak burutu direnetik igaro den denboraren ondorioz. Halako kasuetan, lege honen 19.1 artikuluan ezarritako betekizunak izanez gero, Fiskaltzak espedientea bidal diezaioke epaileari, largeste proposamenarekin batera; gainera, egoki bada, jardunari buruzko lekukotza bidaliko dio adingabeak babesteko erakunde publiko eskudunari, horrek adingabearen babeserako jardun dezan.
|
|
|
Bere kabuz egitea adingabearen letraduak proposatu, eta fiskalak instrukzioan zehar eta lege honen 26.1 artikuluak xedatutakoaren arabera ezetsi dituen frogak, baldin eta frogok ezin badira entzunaldian zehar
|
egin
eta epailearen ustez erabakigarri izan badaitezke prozesuaren ondoreetarako. Behin frogak egin eta gero, horren emaitzak bidaliko dizkie Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, entzunaldiko bilerak hasi baino lehenago.
|
|
|
Bere kabuz egitea adingabearen letraduak proposatu, eta fiskalak instrukzioan zehar eta lege honen 26.1 artikuluak xedatutakoaren arabera ezetsi dituen frogak, baldin eta frogok ezin badira entzunaldian zehar egin eta epailearen ustez erabakigarri izan badaitezke prozesuaren ondoreetarako. Behin frogak
|
egin
eta gero, horren emaitzak bidaliko dizkie Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, entzunaldiko bilerak hasi baino lehenago.
|
|
|
Adingabea bi autu horiekin ados badago, orduan, behin adingabearen letraduari entzun eta gero, epaileak adostasuneko ebazpena eman dezake. Letraduak ez badu bat egiten adingabeak berak emandako adostasunarekin, epaileak erabakiko du entzunaldiak aurrera
|
egin
behar duen ala ez; epaian bertan, erabaki horren zioak azaldu ditu epaileak.
|
|
|
Etendurak dirauen artean delitua
|
egin
eta delitu horren ondorioz epai irmoan kondenarik ez izatea, baldin eta adingabeak adin nagusitasuna lortu badu; edo, osterantzean, etendurak dirauen artean eta lege honetan araututako prozeduraren araberako neurririk ez aplikatzea epai irmoan.
|
|
|
Alderdiak ikustaldi horretara agertu behar dira, eta, auzitegiak egoki baderitzo, agertu behar dira, orobat, talde teknikoaren ordezkaria eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkaria, kasu zehatz horretan parte hartu izan duten heinean. Errekurtsogileak auzitegiari eska diezaioke, auzialdian proposatu eta onartutako frogen artean,
|
egin
ez zirenak egiteko, Prozedura Kriminalaren Legeko erregelekin bat etorriz.
|
|
|
Autonomia erkidegoek eta Ceuta eta Melillako hiriek beharrezkoak diren lankidetza hitzarmenak edo akordioak
|
egin
ditzakete beste erakunde batzuekin, horiek publikoak izan, estanaren titulartasuna eta horren ondorioztuko, tokiko edo beste autonomia erkidego batzuetako administraziokoak, nahiz pribatuak izan, betiere irabaziak lortzeko asmorik gabekoak; hitzarmen edo akordio horien helburua izango da haien eskumeneko neurriak betearaztea, haien zuzeneko ikuskapenarekin, eta horrek ez dakar inola ere betearazp...
|
|
|
Gaztea lege honetan araututako neurriak betetzen ari dela, kondena gisa, Zigor Kodearen neurri edo zigorrak ezartzen bazaizkio, epaile edo auzitegiak guztiak aldi berean betetzeko aginduko du, hori
|
egin
badaiteke. Bestela, betearazten ari den barneratze neurriaren ostean beteko da espetxealdi zigorra, salbu eta epaile edo auzitegi epai emaileak, delitu astunen ondoriozko kondena izateagatik eta gaztearen inguruabarrak kontuan hartuta, ezarritako espetxealdi zigorra berehalakoan betearazteko agintzen duenean.
|
|
|
1 Adingabeak askatasunaz gabetzeko neurri bat hausten badu, adingabe horrek zein zentrotatik alde
|
egin
eta zentro horretan sartuko da berriro, edo, bestela, haren baldintzekin bat etorriz egoki den beste zentro batean; asteburuko egotaldiaren kasuan, adingabea bere egoitzara eramango da. Horrela, betetzeko dagoen denbora geldiarazpenik gabe beteko da.
|
|
|
1 Neurriak betearazten diren bitartean, horiek ezarri dituen epaileak ofizioz edo Fiskaltzak, adingabearen letraduak nahiz Administrazio eskudunak hala eskatuta, eta alderdiei entzun eta gero, bai eta talde teknikoari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero ere, ondorerik gabe utz ditzake halakoak, edo, haien ordez, beste batzuk ezar ditzake, bere ustez beste horiek egokiagoak badira lege honetan araututakoen artean; betetzeko falta den denbora zenbatekoa izan eta beste horrenbestekoa edo laburragoa izan daiteke neurrion iraupena. Hori guztia, aurreko artikuluaren 2 paragrafoan xedatutakori kalterik
|
egin
gabe, eta lege honen 14 artikuluarekin bat etorriz.
|
|
|
Nahitaezko prestazio pertsonalak
|
egin
behar dituzte, zentroaren barne jardunbideari buruzko arauetan hala ezarri bada, eta prestazio horiek egoki badira zentroaren beraren antolaketa ona eta garbitasuna ziurtatzeko.
|
|
|
geletan ikuskapenak burutzea, eta, halaber, barneratutako adingabeak eurak edota haien arropak eta tresnak erregistratzea; araudi bidez ezarriko da ikuskapen eta erregistro horiek nola eta zenbatero
|
egin
daitezkeen.
|
|
|
2 Era berean, adingabeek indarkeriazko ekintzarik buru ez dezaten edo haiengan lesiorik gerta ez dadin, zentrotik ihes
|
egin
ez dezaten edo zentroko instalazioetan kalterik eragin ez dezaten, edota zentroko langileek, euren eginkizunetan lege bidez aritzean, jarraibideak eman eta jarraibide horien aurkako jarkitze aktibo edo pasiboaren aurrean, araudi bidez ezarritako kontentzio neurriak baino ezin izango dira erabili.
|
|
|
Berezko ekimenaz orobat, piezara ager daitezke euren burua kaltedun gisa hartzen dutenak ere. Aseguru etxeak ere pieza horretara ager daitezke, euren burua alderdi interesduna dela uste badute; hala
|
egin
dute erantzukizun zibila eskatzeko akzioak zein epe izan eta epe horretan. Agertze idazkian adierazi dute noren aurka nahi duten, burututako egitateen erantzule direlakoan, erreklamazioa egin; nahiko izango da halakoen nortasunari buruz aipamen generikoa egitea.
|
|
|
Aseguru etxeak ere pieza horretara ager daitezke, euren burua alderdi interesduna dela uste badute; hala egin dute erantzukizun zibila eskatzeko akzioak zein epe izan eta epe horretan. Agertze idazkian adierazi dute noren aurka nahi duten, burututako egitateen erantzule direlakoan, erreklamazioa
|
egin
; nahiko izango da halakoen nortasunari buruz aipamen generikoa egitea.
|
|
|
Epaileak, batzuen eta besteen idazkiak eskuratzeaz batera, ahozko ikustaldira dei egingo die demandatzaileei eta demandatuei; ikustaldi horretan, haiek eta horiek, hurrenkeraren arabera, euren uziak eta alegazioak azalduko dituzte, euren aburuz prozesu horretan erabakigarri izan daitekeenari buruz. Egintza horretan bertan, bidezkoak diren frogabideak onartu, eta proposatutako horiek
|
egin
egingo dira. Ezin izango dira ezetsi epaiketako aitorpena edo lekukoen froga, horiek espediente nagusian jadanik egin direlako aitzakiarekin.
|
|
|
Egintza horretan bertan, bidezkoak diren frogabideak onartu, eta proposatutako horiek egin egingo dira. Ezin izango dira ezetsi epaiketako aitorpena edo lekukoen froga, horiek espediente nagusian jadanik
|
egin
direlako aitzakiarekin.
|
|
|
Adingabeen prozedura horretan, entzunaldia
|
egin
eta gero, eta epaia edo behin betiko beste ebazpen bat eman ostean, epaileak epai zibila emango du indarreko Zigor Kodearen 115 artikuluan adierazitako edukiarekin, demandatuak absolbituz edo erantzule zibilak nortzuk diren adieraziz.
|
|
|
Lege honen 4 artikuluan xedatutakoa aplikatuko zaie delituak edo faltak
|
egin
dituztenei, baldin eta delitu edo falta horien gaineko eskumena jurisdikzio militarrari badagokio; hala egingo da, gai horren inguruan zigor lege militarrek ezartzen dutena aplikatuz.
|
|
|
Horrekin batera ere, badira beste inguruabar batzuk, lan honi oraindik garrantzi handiagoa ematen diotenak. Alde batetik, terminologia bateratzeko ahaleginak
|
egin
dira, adostasuna, sendotasuna eta iraunkortasuna lortu nahian; horrek nabariro gehitzen du lan honek izan dezakeen eragina, eta aktibo baliotsu bihurtzen du. Beste alde batetik, kontuan hartu behar da jurisdikzio horretan euskaldun asko eta asko dabiltzala jardunean, eta Justizia Sailak zuzeneko eskumenak dituela, arauak hautsi dituzten adingabeei begira neurriak betearazteko.
|
|
|
alegia, adingabea erantzulea dela, berari erantzukizuna galda dakiokeela eta eskatu behar zaiola delitu egiten duenean. Horren alboan, adin nagusikoaren aldean, aitzitik, erantzulea izateko gaitasuna oso osorik ez duela azpimarratu beharra dago, gaztea heldutasunerantzago bidean dago eta, eta horren ondorioz delitu
|
egin
izanagatik eman behar zaion erantzuna da ohiko ius puniendia bera izan. Gazteen Zigor Zuzenbidearen berezitasuna, hortaz, ez datza delituen definizioan, delitu egin ondoren eman beharreko erantzunean baizik.
|
|
|
Horren alboan, adin nagusikoaren aldean, aitzitik, erantzulea izateko gaitasuna oso osorik ez duela azpimarratu beharra dago, gaztea heldutasunerantzago bidean dago eta, eta horren ondorioz delitu egin izanagatik eman behar zaion erantzuna da ohiko ius puniendia bera izan. Gazteen Zigor Zuzenbidearen berezitasuna, hortaz, ez datza delituen definizioan, delitu
|
egin
ondoren eman beharreko erantzunean baizik.
|
|
|
Kasu hartan gertatu zen bezala, oraingo honetan ere, oreka egokia lortu nahi izan da terminologia eta diskurtsoaren artean, oreka hori lege testu ororen helburua baita, maiz sarri halakorik erdietsi ez arren. Irizpide berberak erabili dira, orobat, testua zutabe bikoitzean aurkezteko orduan; hartara, ahaleginak
|
egin
dira, jardule juridikoak begi bistan izan ditzan jatorrizko testua eta euskarazko bertsioa.
|
|
|
Orduan bezala, oraingoan ere, euskaraz ondu beharreko testua Euskal Gaien Institutuan eta Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegian prestatu da, Esther Urrutia eta Andres Urrutia irakasleen eskutik. Geroago, Euskal Herriko Unibertsitateko zigor zuzenbideko irakasleek, Jon Mirena Landak eta Rafael Sainz de Rozasek hain zuzen, testua berrikusi dute, eta Deustuko Unibertsitateko euskara tekniko juridikoko irakasleak, Gotzon Loberak, ohar bikainak
|
egin
ditu. Horrek guztiak ahalbidetu du orain eskaintzen den testua prestatzea, betiere Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren laguntzarekin.
|
|
|
Gure ametsa da testu honek mundu juridikoaren euskalduntze prozesua aberastea. Gurari horrekin lan
|
egin
dugu, eta prest gaude beronen inguruan egin daitezkeen iradokizun guztiak gureganatzeko.
|
|
|
Gure ametsa da testu honek mundu juridikoaren euskalduntze prozesua aberastea. Gurari horrekin lan egin dugu, eta prest gaude beronen inguruan
|
egin
daitezkeen iradokizun guztiak gureganatzeko.
|
|
|
izatea arlo bateko eta besteko zehapenen esanahi eta prozeduren artean, betiere justizia eskaera
|
egin
duen ororen berme erkideei kalterik egin gabe. Bigarrenez, Zigor Kodeak hemezortzi urteko adin muga ezarri du adingabeen erantzukizun penala zehazteko, eta horrek gutxieneko beste muga bat behar du.
|
|
|
Hor daude, besteak beste, adingabeen epaitegietan eginiko prozedurek bete behar dituzten bermeak eta oinarrizko eskubideei zor zaien begirunea. Hala ere, hori guztia prozedura arruntari
|
egin
dakizkiokeen bestelako moldaketei kalterik egin gabe, moldaketa horiek ahalbidetzen baitute prozedura motaren izaera eta helburua kontuan hartzea. Zenbait neurri hartzera dator hori, neurriok ezin baitira zehatzaileak izan, aurrezaintza berezira zuzendutakoak baino, adingabea birsartzeko eta haren
|
|
|
Neurri horren ondorioz, jarduera zehatz bat burutu behar da, aldez aurretik finkatutako saioetan zehar; jarduera hori onuragarria izango da, gizartearentzat orokorrean nahiz edozein arrazoiren ondorioz beharrizanean dauden gizabanakoentzat. Ahal den neurrian, bateratu egingo dira, batetik, neurriaren ondorioz zein jarduera agindu eta jarduera horren izaera, eta, bestetik, adingabearen egitateek zein ondasun juridikori kalte
|
egin
eta ondasun horien izaera.
|
|
2004
|
|
|
Edonola ere, gaia kasu askotan prozeduraren irizpide erabakigarri izan arren, muntak badu oraindik ere zeregin garrantzitsua. Munta finkatzeko erregelak esperientzian oinarritu eta nabarmen aldatu dira, horien edukia eta egitura hobetuz; orobat, ahaleginak
|
egin
dira hasierako zehaztugabetasuna bakarrik gerta dadin prozesuaren balioa gutxi gorabehera ere zenbatuezinekoa denean.
|
|
|
Hemen, beste arazo batzuetan gertatzen den bezala, legeak areagotu
|
egin
ditu alderdien zamak, eta ahalik eta gehien murriztu du espediente, artxibo eta erregistro publikoetara jotzeko aukera. Legean zehatz mehatz arautu dira hasierako unetik kanpo edukiari buruzko agiriak, eta beste idazki eta tresna batzuk aurkezteko aukerak.
|
|
|
Legean zehatz mehatz arautu dira hasierako unetik kanpo edukiari buruzko agiriak, eta beste idazki eta tresna batzuk aurkezteko aukerak. Bestalde, alderdiak ez du hitzik eman behar edo zinik
|
egin
behar edukiari buruzko agiri, dez, inguruabar hori egiaztatzeko zama du. Horrekin bat etorriz, auzitegiei ahal eta beste idazki eta tresna horien berri izan ez duelako edo horiek lortzea ezinezko izan zaiolako; baina, horren ormena eman zaie agiriak kontuan hartzea komenigarri ez dela erabakitzeko, baldin eta, jarduna aurrera joan ahala, egiaztatu ez badira agirion berri ez izatea eta horiek lortzeko ezintasuna.
|
|
|
Beste eredu batzuk aintzat hartu eta negozio juridikoen kostu ekonomikoak txikiagotzeko asmoarekin, iritzi iturburu batzuek proposatu dute trafiko juridiko pribatuan, hots, merkataritzakoan eta zibilean, fede publikoa erabat eraldatzea. Legea, ostera, iritzi horien aurkakoa izan da, eta errespetatu
|
egin
du fede emate hori. Hala ere, begirune horimoarekin, eta, batez ere, Justizia Admi bat dator justiziapekoen interes legitinistrazioaren interesarekin.
|
|
|
Gainera, lege batzuen manuetan agiri publiko gisa hartu dira «kontrako froga» izenekoa onartzen duten agiriak, nahiz eta onarpen hori, batzuetan, esanbidez ezarri eta, besteetan, isilbidez. Lege honek errespetatu
|
egin
ditu beste lege horietako xedapenetan ezarritakoa; baina nahitaez bereizita arautu behar izan ditu kontrako froga onartzen duten agiri publikoak eta berez oso osorik frogatutzat jotzen diren gainerako agiri publikoak.
|
|
|
Agiri frogara ezin izango da bildu gainerako frogabideetara bildu ezin eta egitateen egiazkotasuna finkatzeko prozesura ekarri den guztia. Agiri itxurako irizpen eta txosten idatziak
|
egin
eta ekar daitezke; baina adituen eta lekukoen irizpen eta txosten izaera izango dute. Halaber, legeak, baztertu beharrean, beren beregi arautu ditu froga gauzatzeko tresna berriak, esate baterako, datuak, zenbakiak, eta kontuak jasotzeko egun oso zabalduta ez dauden euskarriak.
|
|
|
Ez da onartu adituen ezespena, horien irizpena alderdiek ekarri badute; kasu horretan, adituek narrioa bakarrik jasan dezakete. Edonola ere, aditu guztiek zin
|
egin
edo hitz eman behar dute euron jardunean objektiboak eta inpartzialak izango direla. Gainera, legeak xedapenak ezarri ditu adituek euren irizpenak aurkakotasun osoarekin azal, argi eta osa ditzaten.
|
|
|
Egungo arauketarekin, alderantziz, aditu jarduera bat dator, oso osorik, froga jarduera arautu behar duten printzipio orokorrekin; eta, horregatik, guztiz zentzuzkoa da aditujarduerari buruzko balorazio askea. Bada, premiazkoa zen aditu jardueraren izaera argitzea, eta argitu
|
egin
da; baina horrek badakar zeharkako ondore garrantzitsua ere: adituei garaiz eta egoki ordaintzeko arazoa konpontzea, edo, behintzat, arazo hori arintzea.
|
|
|
Alabaina, legeak kontuan hartu du asko direla, egun, adituen lanari lotutako eragiketak eta zereginak; ondorenez, 1881eko arauketatik urrundu eta kasuismorik gabe onartu du aditu frogabidea anitz eta zabal izatea. Legeak nabarmendu
|
egin
du, berebat, aditu froga, maiz, beste frogabide batzuen osagarritzat erabili dela, eta ez idazkera alderatzerako bakarrik.
|
|
|
Esperientziak erakusten du, mundu osoan zehar, alderdiek hasierako alegazioak
|
egin
ondoren, berehala ahozko ekitaldira jotzen bada, eta, ekitaldi horretan, epaia ere berehala eman aurretik, alegazio osagarri eta froga jarduera guztiak pilatzen badira, orduan, ia gehienetan, hurrengo arriskuetatik bat egon ohi dela: bata, larri larria, eta, horren eretzean, auziak ebatz daitezke, aurkakotasun osoa bermatzen duten erregela guztiak bete gabe eta epaitzaren oinarri izan behar duten osagai guztietan beharrezko arreta jartzeke; bestearen ondorenez, epaiketara edota ikustaldira berehala jotzearekin ustez irabazi den denbora gal daiteke etendurekin eta gertakizun bereziekin.
|
|
|
Ez da galdagarri ez desiragarri itsuitsuan bateratzea, baizik eta beharrezkoa ez dena ezabatzea, batez ere, gehiegizko arau sakabanaketarekin bukatuz. Bestalde, geroko arau xedapenei ezin zaie bidea itxi, ez zentzuz, ez Konstituzioarekin bat eginez; aitzitk, ahaleginak
|
egin
behar dira lege honetara bildutako xedapenak behar bestekoak izan daitezen, euron aurreikuspen eta malgutasunarengatik, gai eta arazo berrien jurisdikzio tratamendurako.
|
|
|
Lege honek arauketa bakarra du gora jotzeko errekurtsoari eta bigarren auzialdiari buruz, araubide aniztasuna bidegabekotzat eta nahasgarritzat jo baita. Babes judizialik azkarrena lortzeko, prozesuaren eta epaiaren seriotasuna gogoan izanik, xedatu da prozesua amaiarazi ez duten ebazpenen aurkako birjartze errekurtsoa ebatzi ondoren, ezin izango dela gora jotzerik jarri, eta
|
egin
daitekeen gauza bakarra dela balizko desadostasunari ekitea, lehen auzialdiko epaiaren gaineko errekurtsoa aurkeztean. Gisa horretan, ia ia desagertu dira ebazpen interlokutorioen aurkako gora jotzeak.
|
|
|
Ez dirudi egokia denik, berebat, errekurtsoa oinarritzeko lanak gehiegi bizkortzea. Hala ere, auzien gaineko izapidetza hobetzeko, hurrengo prozedura berriztapena
|
egin
da: errekurtsoa zein ebazpeni jarri eta ebazpen hori eman duen auzitegian, errekurtsoa prestatu eta jarriko du errekurtsogileak, geroago auzi paperak goragokoari igorriz.
|
|
|
Dena den, inork ez du eztabaidatu Espainiako justizia zibilaren eraldaketa
|
egin
behar dela, sistema juridiko eta jurisdikzionalaren balio positiboen arabera, balio horiek sendo bermatuta baitaude. Zeregin horretan tentuz jardun beharra dago, erakunde osoak baztertu gabe eta, horien ordez, erakunde berriak edo Espainiako eredu juridiko eta judizialen ataletatik asko aldentzen direnak ezarri gabe.
|
|
|
Agian, kasazio errekurtsoaren eta prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso bereziaren artean aukera
|
egin
daitekeen une bakarrean, lege hozain «eskuzabala» auzilari menderatuenetan ezarritako errekurtso berezien araubidea ez da aurreko kasazioa bekin, eta horien abokatu eta prokuradoreekin. Dena den, araubide hori «eskuzabalagoa» da gainerako justiziapekoekin orokorrean.
|
|
|
Epe hori gehiegi luzatzen zen, halaber, 1881eko Legearen eta hurrengo eraldaketen araberako jurisdikzio arruntean. Gauzak horrela, Konstituzioaren 24 artikulua hausteagatiko babes errekurtso horiek bidezko izateari utzi diote, baldin eta ahaleginak
|
egin
ez badira kasuan kasuan prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso berezia jartzeko.
|
|
|
Agian, lege honen berrikuntza nagusia da behin behineko betearazpenaren arauketa. Prozedura zibilari buruzko lege berriak apustu argia
|
egin
du Justizia Administrazioarenganako konfiantzaren alde, baita justizia lehen auzialdian ematearen alde ere. Ondorenez, legeak behin behinean betearazteko modukotzat jo ditu lehen auzialdian emandako kondena epaiak, zentzuzko baldintza eta salbuespenekin.
|
|
|
Edonola ere, arrisku hori gutxienekoa izan daiteke zenbait kasutan, eurentzat behin behinean betearaz daitekeen epaia onuragarria denean. Bestalde, esandakoaren arabera, behin behinean betearazitakoa ezeztatzean, legeak ez du prozesu adierazlera jotzen, konpentsazio ekonomikoa erdiesteko; aitzitik, premiamendu prozedurara jotzen du, nahitaezko behin behineko betearazpenaren izapideak
|
egin
dituen edo egiten ari den organoan.
|
|
|
Lege honek
|
egin
duen aukeraren oinarrizko faktorea da, kontrajarritako arriskuak aztertu ondoren, lehen auzialdiko epaien eragingarritasuna. Epai horiek eta administrazio prozeduran emandako epaiek berme berberak dituzte, gaiari eta prozedurari dagokienez, zuzenbidearekin bat datozela ziurtatzeko.
|
|
|
Lege honek, lehen auzialdiko epaitegien aldeko apustua
|
egin
du, horiek justizia zibilaren oinarri baitira, esangura guztietan. Oro har, lege honen arabera, lehen auzialdiko epaitegiek berehalako eragingarritasuna duten epaiak emango dituzte, behin behineko betearazpenaren bidetik.
|
|
|
esperientziaren bitartez. Bestalde, lehen auzialdiko justizia eragingarriagoa eta arduratsuagoa
|
egin
ezean, Prozedura Zibilari buruzko Legea arazo xeheetan eraldatu baino ez da egingo, arazook ugariak eta garrantzitsuak izan arren.
|
|
|
Argudio hori ez dator bat bigarren auzialdiko berrespen epaiekin. Gainerakoan, mota honetako legea
|
egin
behar da, epailearen benetako zeregina oinarri hartuta, auzialdi guztietan eta errekurtso berezietan. Legea ezin da oinarritu zeregin horren ustezko edo benetako kalitate gabezia horretan.
|
|
|
Parte hartzea onartu bada ere, jardunak ez du atzera egingo; baina parte hartzailea prozesuan alderdi izango da ondore guztietarako. Parte hartzaileak defendatu ahal izango ditu berak edo beraren auzikideak aurkeztutako uziak, horretarako prozesuan aukera badu, nahiz eta haren auzikideak uko
|
egin
, amore eman, atzera egin, edo, beste edozein arrazoi dela medio, prozesutik baztertu.
|
|
|
Parte hartzea onartu bada ere, jardunak ez du atzera egingo; baina parte hartzailea prozesuan alderdi izango da ondore guztietarako. Parte hartzaileak defendatu ahal izango ditu berak edo beraren auzikideak aurkeztutako uziak, horretarako prozesuan aukera badu, nahiz eta haren auzikideak uko egin, amore eman, atzera
|
egin
, edo, beste edozein arrazoi dela medio, prozesutik baztertu.
|
|
|
Parte hartzaileak bere defentsarako beharrezkoak diren alegazio guztiak
|
egin
ditzan ere onartuko da, halakoak egiterik izan ez badu bera prozesuan onartua izan baino lehenagoko prozesu uneei zegozkielako. Alegazio horiek, edozein kasutan, bost eguneko epean helaraziko zaizkie gainerako alderdiei.
|
|
|
Legeak hala baimentzen duenean, demandatzaileak hirugarrenari dei diezaioke prozesuan parte hartzeko, hori demandatua izan gabe. Kasu horretan, parte hartzeko eskabidea demandan bertan
|
egin
da, legeak beren beregi besterik xedatu ez badu. Auzitegiak onartu duenean prozesuan hirugarrenak parte hartzea, hirugarren horrek izango ditu legeak alderdiei jarduteko emandako ahalmenak.
|
|
|
3) Demandari erantzuteko demandatuak duen epea eten egingo da, 1 erregelak xedatutako eskabidea
|
egin
denetik. Epea berriz hasiko da, demandatuari jakinarazi zaionean bere eskaerari gaitz iritzi zaiola, edo, oniritzia bada, hirugarrenak aurkeztutako erantzun idazkia helarazi zaionean, eta, edozein kasutan ere, hirugarrenari demanda erantzuteko emandako epea amaitu denean.
|
|
|
2 Prozesuan, gertaera kaltegarriaren ondoriozko kaltedunak erabat zehaztuta egon edo erraz zehatz daitezkeenean, demandatzaileak edo demandatzaileek interesdun guztiei aldez aurretik komunikatu behar izango diete demanda aurkeztu izana. Kasu horretan, deialdia
|
egin
ondoren, kontsumitzaileak edo erabiltzaileak prozesuan parte har dezake edozein unetan, baina prekluitu ez diren prozesu egintzak gauzatzeko soilik.
|
|
|
Hildako auzilaria demandatzailea izan bada eta horren oinordekoak aurreko lerrokadaren lehenengo bi arrazoiengatik bertaratzen ez badira, atzera egindakotzat joko da, demandatuak horren aurka jarri ezean; azken kasu horretan, 20 artikuluko hirugarren paragrafoa aplikatuko da. Oinordekoak bertaratzen ez badira agertu nahi ez dutelako, alderdi demandatzaileak egikarituriko akzioari uko
|
egin
diola ulertuko da.
|
|
|
Auzilariek epaiketaren objektuaren gainean xedatze ahalmena dute, eta uko
|
egin
, epaiketan atzera egin, amore eman, tartekaritzapean jarri eta epaiketaren objektuaren gainean transakzioa egiteko ere bai, salbu eta legeak hori debekatu duenean, edota interes orokorrarengatik nahiz hirugarrenaren onurarengatik legeak mugak ezarri dituenean.
|
|
|
Auzilariek epaiketaren objektuaren gainean xedatze ahalmena dute, eta uko egin, epaiketan atzera
|
egin
, amore eman, tartekaritzapean jarri eta epaiketaren objektuaren gainean transakzioa egiteko ere bai, salbu eta legeak hori debekatu duenean, edota interes orokorrarengatik nahiz hirugarrenaren onurarengatik legeak mugak ezarri dituenean.
|
|
|
Demandatzaileak alde bakarrez epaiketan atzera
|
egin
dezake, demandatua demanda erantzuteko epatua izan baino lehen, edo azken horrek epaiketarako zitazioa jaso aurretik. Era berean, alde bakarrez atzera egin dezake edozein unetan, demandatua auzi ihesean badago.
|
|
|
Demandatzaileak alde bakarrez epaiketan atzera egin dezake, demandatua demanda erantzuteko epatua izan baino lehen, edo azken horrek epaiketarako zitazioa jaso aurretik. Era berean, alde bakarrez atzera
|
egin
dezake edozein unetan, demandatua auzi ihesean badago.
|
|
|
Errentariak zorretan dituen errentak edo kopuruak ordaindu ez eta hiri finkatik maizterra botatzeko hasitako prozesuak amaituko dira, baldin eta ikustaldia
|
egin
baino lehen errentariak auzi jartzaileari ordaintzen badio, edo auzitegian nahiz notarioarenean auzi jartzailearen esku uzten baditu demandan erreklamaturiko kopuruak, bai eta maizter botatzea ezerezean utziko duen ordainketaren unean zorretan dituen gainerakoak ere.
|
|
|
4 Alderdietako bati jakinarazpena egiten bazaio, beste alderdiaren asmoa abokatu eta prokuradorea baliatzea dela komunikatuz, Doako Laguntza Juridikoari buruzko Legearen 6.3 artikuluaren arabera dagokion eskubideari buruz informatuko zaio, eskakizun egokia
|
egin
dezan.
|
|
|
...esional horien zerbitzuez baliatu ez den alderdiari kostuetarako kondena ezartzen bazaio, profesional horiengatik sortutako eskubide eta zerbitzu sariak baztertuko dira; salbuespenez, halakoak ere ordaindu behar dira, auzitegiak ausarkeria ikusten badu kostuak ordaintzera kondenatua izan den alderdiaren jokaeran, edo alderdi ordeztu eta defendatuaren egoitza eta epaiketaren izapidetza zein lekutan
|
egin
eta leku hori ezberdinak badira. Azken kasu horretan, lege honen 394 artikuluaren 3 paragrafoan aipatutako mugak aplikatuko dira.
|
|
|
3 250 artikuluaren 1 paragrafoko 1 zenbakian aipatu epaiketetatik batean, alderdietako edozeinek doako laguntza juridikoaren eskubidea aitortzea eskatzen badu, auzitegiak, horren berri izan bezain laster, ebazpen zioduna emango du. Ebazpen horretan, lanbide elkargoei galdatuko die abokatu eta prokuradorearen behin behineko izendapena, horiek lehenago
|
egin
ez badira. Horrek ez dio kalterik egingo eskatzaileak zerbitzu sariak ordaindu behartza juridikoaren eskubidea ukatuz gero. izateari, geroago berorri doako lagun
|
|
|
Epe horretan, ahalorde emailea aurka jartzen bada, auzitegiak aztertuko ditu kontua, jardun prozesala eta ekarritako agiriak. Ondoren, hamar eguneko epean, autoa emango du, prokuradoreari ordaindu beharreko kopurua zehaztuz, premiamendu ohartarazpena eginda, jakinarazpenetik hurrengo bost egunetan ordainketa
|
egin
ez bada.
|
|
|
Aurreko paragrafoan aipatutako kasuan ez da etendurarik aginduko, edo agindutakoa desegingo da, baldin eta alderdiak uko egiten badio bere mesederako agiri horri. Uko
|
egin
denean, agiria auzi paperetatik kanpo geratzea aginduko da.
|
|
|
1 Auzi zibilaren etendura ukatu duen ebazpenaren aurka, birjartze errekurtsoa jar daiteke. Dena den, etenduraeskabidea berriro
|
egin
daiteke, bigarren auzialdian, eta, hala denean, bai prozesuko arau hausteen ondoriozko errekurtso berezien izapideak bai kasazio errekurtsoenak egiten diren bitartean.
|
|
|
Auzitegiak auziaren gaineko ardura duenean, bai bigarren auzialdian, bai prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso bereziaren nahiz kasazio errekurtsoaren izapideak
|
egin
bitartean, eta auzitegi horrek uste badu lehen auzialdia erabaki zuen auzitegiak horretarako eskumen objektiborik ez zuela, orduan jardun guztiaren deuseztasuna aginduko du. Hala ere, alderdiek euren akzioak egikaritzeko eskubidea izango dute auzitegi eskudunean.
|
|
|
..., prozedurazibilarengainekoardura duen bitartean, jakin badaki indarkeriaegintzaren bat burutu ahal izan dela, eta, egintza horren ondorioz, ez bada zigor prozesurik hasi, ezta babes agindurik eman ere, orduan, Botere Judizialaren Legeko 87 ter artikuluko hirugarren paragrafoan ezarritako baldintzak betetzen direla egiaztatu eta gero, alderdiei zitazioa egingo die, Fiskaltzarekin batera agerraldia
|
egin
dezaten; agerraldi hori hurrengo 24 orduetan egingo da, epaileak bil ditzan gertatutako egitateei buruz erabakigarri izan daitezkeen datuak. Agerraldiaren ondoren, Fiskaltzak berehala erabaki du ea hurrengo 24 orduetan genero indarkeriaren inguruko egintzak salatuko dituen, edo emakumearen aurkako indarkeria epaitegi eskudunari babesagindua ematea eskatuko dion.
|
|
|
...kumearen aurkako indarkeria epaileak, zigor auzi baten gaineko ardura duen bitartean, jakin badaki prozesu zibilen bat bidean dagoela, eta Botere Judizialaren Legeko 87 ter artikuluko hirugarren paragrafoan ezarritako baldintzak betetzen direla egiaztatzen badu, orduan auzitegi zibilari agindeia egingo dio, eskumenari utz diezaion; auzitegi zibilak berehala erabaki du eskumenari uztea eta agindeia
|
egin
duen organoari auzi paperak igortzea.
|
|
|
2) Demandak jartzen direnean inoren ondasunen administratzaileek
|
egin
beharreko kontuen aurkezpen eta onespenari buruz, auzitegi eskuduna izango da kontu horiek aurkeztu behar diren tokikoa; ren egoitzakoa edo administrazioa gau toki hori zehaztuta ez badago, mandatugile, ahalorde emaile edo ondasun jabeazatzen duen tokikoa izango da eskuduna, auzi jartzaileak hala eskatuta.
|
|
|
14) Prozesuetan, akzioak egikaritzen direnean, kontratazioaren baldintza orokorreko klausulak kontratuari ez eransteko edo horien deuseztasuna adierazteko, demandatzailearen egoitzako auzitegia izango da eskuduna. Era berean, gai horretan akzio adierazlea, bukarazte akzioa edo atzera jotzeko akzioa egikaritzen direnean, demandatuak establezimendua non izan eta bertako auzitegia izango da eskuduna, eta demandatuak establezimendurik ez badu, beraren egoitzari dagokion auzitegia izango da eskuduna; demandatuak egoitza Espainiako lurraldean ez badu, atxikimendua
|
egin
den tokiko auzitegia izango da eskuduna.
|
|
|
2 Artikulu honen aurreko paragrafoko arauak aplikatu beharrekoak ez direnean aseguruetan, ondasun higigarri gorpuzdunen eperako salmentetan eta horien finantzaketarako kontratuetan, edota zerbitzuak emateko kontratuetan nahiz ondasun higigarriei buruzko kontratuen inguruko auzietan, kontratua burutu baino lehenago eskaintza publikoa
|
egin
bada, orduan auzitegi eskuduna izango da asegurudun, erosle edo mailegu hartzailearen edo eskaintza onartu duenaren egoitzakoa, hurrenez hurren.
|