|
2023
|
|
|
Lege organiko hori Konstituzioarekin bat datorrela esan du Konstituzio Auzitegiak ekainaren 23ko 118/ 2016 emandako epaian; baina, edu berean, adierazpen horren esparrua eta mugak finkatu ditu: " Mugatu ere, batetik, Konstituzio Auzitegiaren bosgarren xedapen gehigarri berriak Konstituzio Auzitegiak
|
egin
beharreko kontrolaren objektua mugatu da Batzar Nagusiek emandako foru arauei begira; ez ditu foru arau guztiak kontrolatuko, ezpada foru arau mota zehatz batekoak, hots, izaera fiskalekoak soilik, eta horien artean, Euskadiko Autonomia Estatutuaren 41.2.a) artikuluak aitortutako eskumenak erabilita eman izan diren foru arauak, hau da, euren lurraldean tributu araubidea mantendu, ezarri eta araut...
|
|
|
EKren 97 artikuluaren arabera, Gobernuak bakarrik
|
egin
ditzake erregelamenduak, eta Auzitegi Gorenak gogoratu duenez, ahalmen hori ezin dakieke ministroei eskuordetu. Zernahi gisaz, ministroek Gobernuaren erregelamenduak betearazteko arauak egin ditzakete, baita ministerio barruko zein antolakuntzarako arauak ere.
|
|
|
EKren 97 artikuluaren arabera, Gobernuak bakarrik egin ditzake erregelamenduak, eta Auzitegi Gorenak gogoratu duenez, ahalmen hori ezin dakieke ministroei eskuordetu. Zernahi gisaz, ministroek Gobernuaren erregelamenduak betearazteko arauak
|
egin
ditzakete, baita ministerio barruko zein antolakuntzarako arauak ere.
|
|
|
Arazoa, ordea, bestelakoa da: legeak ezarritako muga nahiz baldintzak bete arren, karga tasaren ezarpen edo aldarazpena erregelamendu bidez
|
egin
ote daiteke. Aukera hori Toki ogasunaren kasuan bakarrik onar daiteke, toki erakundeen autonomia errespetatu ahal izateko; horrela, Estatuak ezarri behar ditu toki tributuen oinarrizko osagaiak eta, gero, toki erakundeei dagokie karga tasa edo, tributua hautazkoa denetan, tributua bera ezartzea.
|
|
|
Zirkularren edo jarraibideen bitartez administrazio egintzak ematen dira. Egintza horiek, barruko arauak izanik, Administrazioaren organoentzat izango dira lotesleak eta bertan hierarkiari begira mendeko langileei ezarritako jokabideak arautu daitezke edota arau juridikoaren interpretazioa
|
egin
daiteke araua hobeto aplikatzeko. Agindu interpretatzailearekin gertatu bezala, ez dira lotesleak partikularrentzat baina halakoak ezagutzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Tributu sistemaren azterketa juridikoa ezin
|
egin
daiteke printzipio eragingarri horiek kontuan hartu gabe.
|
|
|
Guztiarekin ere, ñabardura batzuk
|
egin
behar ditugu printzipio horren inguruan:
|
|
|
Konstituzioaren 31.1 artikuluak dionez, guztiok
|
egin
behar diegu aurre gastu publikoei. Artikulu horretan, zergak ordaintzeko eginbehar generikoa ezartzen da.
|
|
|
Lehenengoak antolamendu juridiko osoaren balio nagusien artean aipatzen du berdintasun printzipioa. Bigarrenari helduta," Espainiarrak legearen arabera berdinak dira, eta ezin da inolako bereizkeriarik
|
egin
, jaiotza, arraza, sexu, erlijio, iritzi nahiz bestelako inguruabar edo egoera pertsonal zein sozialak aintzat hartuta". Bi artikulu horietan berdintasuna printzipio orokor gisa agertzen da, alegia, antolamendu juridikoaren edozein arlotan aplikatu beharreko printzipio gisa.
|
|
|
Baina, horrez landara, berdintasunaren eskakizuna tributu bakoitzean ere aplikatu behar da. Tributu batek ezin du arrazoirik gabeko edo debekaturiko bereizkeriarik
|
egin
, alegia, tributuaren egiturarekin bat ez datorren bereizkeriarik. Tratamendu desberdina irizpide objektibo eta arrazoizkoetan oinarrituz gero, berdintasun printzipioarekin bat dator hiru baldintza betez gero:
|
|
|
Eskuordetzea bi modutakoa izan daiteke: eskuordetzaren xedea testu artikulatuak eratzea denean, oinarri lege baten bidez eman behar dira eskuordetza hori gauzatzeko irizpide nagusiak; haatik, aurreko lege batzuk lege testu bakarrera bildu nahi direnean, eskuordetza lege arruntaren bidez
|
egin
daiteke.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak 182/ 1997 epaian 1992an PFEZren eraldaketa aztertu zuen, tarifak modu nabarmenean jaitsi zenean. Urte horretako uztailean, Gobernuak atzeraeraginez aldatu zuen PFEZren tarifa, lege dekretu batean horren igoera ezarrita; 1997 urteko epai horretan, Konstituzio Auzitegiak deuseztatu
|
egin
du lege dekretu hori, kasu horretan modu nabarian ukitzen zelako Konstituzioaren I. tituluan ezarritako betebehar baten edukia, hain zuzen ere, gastu publikoei aurre egiteko betebeharrarena. Era berean, uztailaren 1eko 78/ 2020 epaian, Sozietateen gaineko Zergaren zatikako ordainketei buruz, ordainketa horiek kalkulatzeko era, horien ehuneko aplikagarria eta kopurua zehazteko modua lege dekretuz aldatzea Konstituzioaren aurkakoa dela adierazi du tributu zorra nabarmen igo zelako.
|
|
|
Era berean, uztailaren 1eko 78/ 2020 epaian, Sozietateen gaineko Zergaren zatikako ordainketei buruz, ordainketa horiek kalkulatzeko era, horien ehuneko aplikagarria eta kopurua zehazteko modua lege dekretuz aldatzea Konstituzioaren aurkakoa dela adierazi du tributu zorra nabarmen igo zelako. Aldaketa hori irailaren 30eko 2/ 2016 Errege Lege dekretuak
|
egin
zuen, eta, Auzitegiaren aburuz, tributu zama zehazterakoan, gastu publikoei aurre egiteko tributuak ordaintzeko beharraren oinarrizko edukia nabarmen eragiten zuen. Kontrara, martxoaren 9ko 17/ 2023 epaiak dioenez, lege dekretua konstituzioarekin bat dator Balio Gehikuntzaren gaineko Zerga arautu duenean, udal zerga hori ez delako tributu sistemaren oinarrizko zutabea tributu betebeharpekoen egoera ez baita funtsean aldatzen.
|
|
|
Foru Lurraldeek legearen pareko arauak
|
egin
ditzakete zenbait arlotan, besteak beste, tributuen arloan. Foru arau fiskalen bidez, beraz, arautu dira araugintza autonomoko zerga itunduak eta araugintza erkideko zerga itunduak Ekonomia Itunak horrela ezarri duenean.
|
|
|
Gaiaren edo materiaren aldetik, ostera, foru arauak Estatuko legeen eginkizuna betetzen dutela baiezta daiteke. Konstituzioak aldarrikatutako legezkotasun printzipioa aplikatzeko, Estatuko legeekin
|
egin
behar da; foru arauen kasuan, arau horiek dira halako printzipioa betetzen dutenak, edukiari begiratuta legeen zeregina betetzen dutelako.
|
|
|
Edonola ere, TFAOek (eta TLOk) ez dute benetako lege erreserbarik ezarri, erreserba inpropioa baizik:
|
egin
eginean ere, benetako lege erreserbak mugatzen du bai ahalmen erregelamendu emailea, bai eta ahalmen legegilea ere; TFAOek (eta TLOk), berriz, legearen nagusitasuna besterik ez dute ezartzen ahalmen erregelamendu emaileari begira. Gainera, Auzitegi Gorenak 1986ko irailaren 19ko epaian baieztatu duenez," Konstituzioak berak bakarrik ezar dezake benetako lege erreserba".
|
|
|
...a dion ikuspuntutik abiatu beharrean hau da, manu baten aplikazioa baztertzen duen arautzat hartzen den ikuspuntutik, haien izaera positiboa baieztatzen duen ikusmoldetik abiatuz gero alegia, tributuaren zerga egitatea ere definitzen duen arautzat hartzen duen ikuspuntutik, esan daiteke zerga egitatea gauzatzeak ez duela zertan ekarri tributu betebeharraren sorrera, legegileak kontrakoa badio ere;
|
egin
eginean ere, zerga egitatea itxuratu eta mugatzeko salbuespen arauak garrantzi handiko eginkizuna du. Hala ere, zerga egitatea gauzatzean, tributuaren menpekotasuna sortuko da zalantzarik gabe, eginbehar desberdinekin (kontabilitate, erregistro eta aitorpen eginbeharrak...).
|
|
|
Gainera, salbuespenak karga pertsonalizatzea ahalbideratzen du; izan ere, tresna horren bidez zerga egitatearen esparruak ez du era bereko tratamendurik, tratamendu hori batzuetan gehiegizko eta bidegabea izaten baita. Halakoetan, salbuespenak tresna egokia da, eta batzuetan ezinbestekoa, tributuaren zerga egitatearen barruan sar daitezkeen egitezko kasu ugarien artean bereizketak
|
egin
ahal izateko. Labur esateko, salbuespenek zerga egitatea definitzen dute, zeharka edo zuzenean:
|
|
|
Arazoak bitarte horretan ere sor daitezke (inbertsioa
|
egin
zenetik, salbuespena izateko aukera dagoen azken zergaldia arte), baldin eta salbuespena ezarri zuten arauak aldatzen badira. Arean bere, etorkizuneko zergaldietako salbuespenen sortzapena ez da oraindik gertatu; hortaz, ezin daiteke eskuratutako eskubideez hitz egin.
|
|
|
Arazoak bitarte horretan ere sor daitezke (inbertsioa egin zenetik, salbuespena izateko aukera dagoen azken zergaldia arte), baldin eta salbuespena ezarri zuten arauak aldatzen badira. Arean bere, etorkizuneko zergaldietako salbuespenen sortzapena ez da oraindik gertatu; hortaz, ezin daiteke eskuratutako eskubideez hitz
|
egin
. Beste hitz batzuez esateko, ez da egon salbuespen horiek erabiltzeko eskubiderik eta, horren ondorioz, ez dira salbuespenak galdu, inoiz eskuratu ez direlako.
|
|
|
Horiek horrela, tributu betebeharpekoen zerrenda
|
egin
da, zerrenda itxia ez dena. Zerrendak, ordea, betebeharpekoen motak jaso ordez, betebehar mota ezberdinak jaso ditu.
|
|
|
a) Subjektu pasiboak: i) Zergadunak. ii) Ordezkoak. b) Konturako ordainketak
|
egin
behar dituzten betebeharpekoak: i) Zatikako ordainketak egin behar dituzten betebeharpekoak. ii) Atxikitzaileak. iii) Konturako sarrerak egin behar dituzten betebeharpekoak. c) Tributuaren zioz partikularren arteko beharretan betebeharpekoak:
|
|
|
i) Zergadunak. ii) Ordezkoak. b) Konturako ordainketak egin behar dituzten betebeharpekoak: i) Zatikako ordainketak
|
egin
behar dituzten betebeharpekoak. ii) Atxikitzaileak. iii) Konturako sarrerak egin behar dituzten betebeharpekoak. c) Tributuaren zioz partikularren arteko beharretan betebeharpekoak: i) Jasanarazleak. ii) Jasanarazpena jasan behar duten betebeharpekoak. iii) Atxikipena jasan behar duten betebeharpekoak. iv) Konturako sarrerak jasan behar dituzten betebeharpekoak. d) Oinordekoak. e) Tributu salbuespenaren, itzulketaren edo hobarien onuradunak, subjektu pasiboak ez badira. f) Erantzuleak. g) Formazko tributu betebeharrengatik betebeharpekoak. h) Nortasun juridikorik gabeko erakundeak. i) Elkarren laguntzako arauketaren arabera tributu betebeharrak dituztenak.
|
|
|
i) Zergadunak. ii) Ordezkoak. b) Konturako ordainketak egin behar dituzten betebeharpekoak: i) Zatikako ordainketak egin behar dituzten betebeharpekoak. ii) Atxikitzaileak. iii) Konturako sarrerak
|
egin
behar dituzten betebeharpekoak. c) Tributuaren zioz partikularren arteko beharretan betebeharpekoak: i) Jasanarazleak. ii) Jasanarazpena jasan behar duten betebeharpekoak. iii) Atxikipena jasan behar duten betebeharpekoak. iv) Konturako sarrerak jasan behar dituzten betebeharpekoak. d) Oinordekoak. e) Tributu salbuespenaren, itzulketaren edo hobarien onuradunak, subjektu pasiboak ez badira. f) Erantzuleak. g) Formazko tributu betebeharrengatik betebeharpekoak. h) Nortasun juridikorik gabeko erakundeak. i) Elkarren laguntzako arauketaren arabera tributu betebeharrak dituztenak.
|
|
|
atxikitzea, aitortzea eta atxikipena Ogasunean sartzea. Atxikipen edo konturako sarrerarekin, alabaina, zergaduna ez da tributu harremanetatik aldentzen; azken horren eta Administrazioaren arteko loturak aurrera dirau, zergadunak autolikidazioa
|
egin
eta, hala denean, tributu betebeharrari dagokion kopurua sartu behar duelako. Hartara, zergadunarekiko harremanak ezabatu eta ordeztu beharrean, atxikipen eta konturako sarreren kasuan, zergadunarekin harremanek indarrean diraute eta, horiez gain, beste harreman batzuk sortzen dira ordaintzailearekin.
|
|
|
Ez dago gaitasun juridiko berezirik tributuen arloan, horrek Kode Zibilaren indargabetzea ekarriko lukeelako, Kodeak gaitasun juridikoa aitortzeko betekizunak ezabatuz. Gainera, alferrekoa izango litzateke gaitasun berezi hori, nortasunik gabeko erakundeak ezin izango lukeelako tributuaren zerga egitatea gauzatu, gaitasun juridiko arruntik gabe, luke kontraturik
|
egin
, errentarik lortu... Hori dela medio, Tributu zuzenbidearen subjektu izateak antolamendu orokorreko subjektua izatea dakar.
|
|
|
Beste alde batetik, Lurralde administrazioen nortasun juridiko bakarra hautsi
|
egin
da, lurralde erakunde publiko baten menpe nortasun juridiko lokabea duten erakunde publiko ezberdinak sortu dira eta. Administrazioak bere menpeko erakunde lokabeak hirugarrenak izango bailiran tratatzen ditu, horiekin harreman independenteak izanez.
|
|
|
Dakigunez, tributuaren oinarria Estatuak duen subiranotasunean datza, eta ez dirudi Estatuak bere menpeko Administrazio baten tributuak ordaindu behar dituenik. Hala ere, gaur egun ideia horiek aldatu
|
egin
dira; tributua justizia materialeko printzipio eta irizpideetan oinarritzen da, subiranotasunean baizik. Horrela, Estatuaren subiranotasun esklusibo hori Estatu antolamendu juridikoari bakarrik dagokio, ez, ordea, Estatu pertsonari.
|
|
|
Prozesu penalean delituaren egilearen largespena edo absoluzioa erabakitzen bada, baliogabeturik geratuko da haren erantzukizunaren adierazpena. c) Erantzule solidario dira nortasun juridikorik gabeko erakundeetako kideak. Hala ere, kasu hori sasi solidaritatea da, kide bakoitzak ez duelako erakundeari dagokion tributu zor osoaren gaineko erantzukizuna, solidaritatean gertatu ohi den bezala;
|
egin
eginean ere, kideak erakundean duen partaidetzak mugatzen du kidearen erantzukizuna. Erantzukizuna tributu zor osoaren gainekoa eta, halakorik badago, zehapenen gainekoa izango da. d) Erantzule solidario dira ekonomia ustiapen edo jardueraren titulartasunean nahiz egikaritzan oinordekoak direnak.
|
|
|
edota, aurretiazko errekerimendurik gabe ere, aurretik eginiko aurkezpenetako akatsak ongitzen baditu beste aitorpen edo autolikidazio batzuk aurkeztuta (horrelakoak dira aitorpen osagarriak eta ordezkoak, baita autolikidazioak zuzentzeko idazkiak ere). Ezaugarri bereizgarria izango litzateke betebeharpekoak erregularizazioa bere kabuz egiten duela eta beti Tributu administrazioak errekerimendua
|
egin
aurretik. Aurrekoaz gain, TFAOek ezarri dutenez, autolikidazioaren bidezko erregularizazioaren kasuan zuzendu nahi den likidazioa edota zergaldia behar bezala zehaztuko da; ekarri ere, aurreko epealdiko ordaindu gabeko zorra geroko epealdi batean sartuz erregularizatuz gero, arau hauste bat gauzatzea ekar dezake, esaterako, Bizkaiko TFAOren 196.5 artikuluak eta Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 195.7 artikuluak jasotako arau haustea.
|
|
|
Aurretiazko errekerimenduak26 kudeaketa organoek zein ikuskapen organoek
|
egin
ditzakete, eta subjektu pasiboek modu formalean horien berri izan behar dute. Tributu betebeharpekoari bere tributu egoera erregularizatzeko edota egiaztatzeko jarduketak hasiko direla komunikatzeko errekerimendua jakinaraziz gero, ezin da onartu tributuzko arau haustea gauzatzearen ziozko erantzukizunetik askatu denik.
|
|
|
Araban eta Gipuzkoan, gainera, bada aurretiazko errekerimendua ere tributu betebeharpekoari edo bere ordezkariari eginiko zitazioa argitaratzea agerraldien bidezko jakinarazpenen kasuetan (TFAOen 27.1 artikulua). Edozein kasutan, errekerimenduaren ostean eginiko ordainketak gero egingo den likidazioaren kontura
|
egin
direla uste da eta ez dute zehapen egokiak jartzea saihestuko.
|
|
|
Aurretiazko errekerimendurik gabe autolikidazioa aurkeztu eta ordaintzeagatik erantzukizunik eza aplikatzeko, erregularizazioa likidazio aldi egokian
|
egin
behar da. Betebeharpekoak aurreko likidazio aldi bati dagokion zorra ez badu ordaindu eta zor hori erregularizatzen badu geroko likidazio aldiaren autolikidazioan, orduan diruzko isun proportziozkoa ezarriko da.
|
|
|
Autolikidazioaren kasuan, tributu betebeharpekoak berak zerga egitatea eta horren osagaiak gertatu direla aitortzeaz gain, tributu zorra zenbatzen du eta zorra ordaintzen du. Aitorpenaren kasuan, ostera, tributu betebeharpekoak zerga egitatea eta horren osagaiak Administrazioari aitortzen dizkio, baina azken horrek zenbatu behar du tributu zorra likidazioaren bitartez, eta gero likidazio hori betebeharpekoari jakinaraziko dio zorraren ordainketa
|
egin
dezan. Artikuluaren tipoa, bada, azken kasu horri buruzkoa da.
|
|
|
Arau hauste honen aurrean egongo gara, halaber, errenta garbia, jasanarazitako kuotak, ken daitezkeen zenbatekoak edo kuotak edo pizgarri fiskalak oker aitortzen direnean, baldin eta kudeaketaedo ikuskapen prozedura batean kopuruak konpentsatu, kendu edo aplikatu ondoren ordainketaren faltarik ez bada
|
egin
edo bidegabeko itzulketa lortu ez bada.
|
|
|
Bizkaian, arau haustea ere gauzatuko da honako jokabidearen bitartez: autolikidazioak eta aitorpenak epez kanpo aurkeztea Tributu administrazioaren aurretiazko inolako errekerimendurik gabe, ordainketa bat
|
egin
behar izan bada ere. Aurretiazko errekerimendurik gabe autolikidazioa edo aitorpena epez kanpo aurkeztuz gero, ez dago zehapenik, halako agiriak berandu aurkezteagatiko isunak izan ezik.
|
|
|
Administrazioak aitorpenak edo autolikidazioak aurkezteko errekerimendurik
|
egin
badu, zehapen hau bateragarria da Tributu administrazioaren jarduketei jarkitzea, oztopo egitea, aitzakiak jartzea edo horiek egitea ukatzeagatiko zehapenarekin, eginiko errekerimenduei arretarik ez ematearren (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 208 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 209 artikulua, gero ikusiko dugunez).
|
|
|
Bizkaiko arauketan, ostera, 1.500 euroko gutxieneko hori 250 eurokoa da. Bizkaian ere, agirien aurkezpena edo erantzuna euskarri elektroniko, informatiko edo telematikoz nahitaez
|
egin
behar da arauketak horrela ezarri duenean, baita Tributu administrazioak eskatzen duenean ere baldin eta betebeharpekoak euskarri horiek tributu informazioa sortzeko edo gordetzeko erabiltzen baditu.
|
|
|
tributu betebeharraren osagai guztiak edo batzuk likidatzea, egiaztatzea, segurtatzea, ikuskatzea, erregularizatzea edo aitortzea, nahiz eta jarduketa hasiera batean beste tributu betebehar baten gainekoa izan, tributu betebeharpekoaren autolikidazioa akastuna izan delako edota Administrazioaren jarduketa deuseza izan (2022ko martxoaren 21eko AGE). Edozein kasutan, epeak atzeratzeko asmoarekin bakarrik
|
egin
diren jarduketak bazter utzi behar dira, besteak beste, begi bistako egitatea jasotzeko egin direnak, geroko jarduketak egingo direla abisatzekoak, aurkeztutako agiriak jasotzekoak inolako baloraziorik egin gabe, edo agiriak berriro eskatzekoak agiriok jadanik espedientean badaude (2008ko martxoaren 147ko AGE). b) Errekurtso edo erreklamazioen bat jartzeagatik; errekurtso zein erreklamazioetan eg...
|
|
|
tributu betebeharraren osagai guztiak edo batzuk likidatzea, egiaztatzea, segurtatzea, ikuskatzea, erregularizatzea edo aitortzea, nahiz eta jarduketa hasiera batean beste tributu betebehar baten gainekoa izan, tributu betebeharpekoaren autolikidazioa akastuna izan delako edota Administrazioaren jarduketa deuseza izan (2022ko martxoaren 21eko AGE). Edozein kasutan, epeak atzeratzeko asmoarekin bakarrik egin diren jarduketak bazter utzi behar dira, besteak beste, begi bistako egitatea jasotzeko
|
egin
direnak, geroko jarduketak egingo direla abisatzekoak, aurkeztutako agiriak jasotzekoak inolako baloraziorik egin gabe, edo agiriak berriro eskatzekoak agiriok jadanik espedientean badaude (2008ko martxoaren 147ko AGE). b) Errekurtso edo erreklamazioen bat jartzeagatik; errekurtso zein erreklamazioetan egindako jarduketengatik, betebeharpekoak horiek modu formalean ezagutuz gero; Ekonomia Itunare...
|
|
|
tributu betebeharraren osagai guztiak edo batzuk likidatzea, egiaztatzea, segurtatzea, ikuskatzea, erregularizatzea edo aitortzea, nahiz eta jarduketa hasiera batean beste tributu betebehar baten gainekoa izan, tributu betebeharpekoaren autolikidazioa akastuna izan delako edota Administrazioaren jarduketa deuseza izan (2022ko martxoaren 21eko AGE). Edozein kasutan, epeak atzeratzeko asmoarekin bakarrik egin diren jarduketak bazter utzi behar dira, besteak beste, begi bistako egitatea jasotzeko egin direnak, geroko jarduketak egingo direla abisatzekoak, aurkeztutako agiriak jasotzekoak inolako baloraziorik
|
egin
gabe, edo agiriak berriro eskatzekoak agiriok jadanik espedientean badaude (2008ko martxoaren 147ko AGE). b) Errekurtso edo erreklamazioen bat jartzeagatik; errekurtso zein erreklamazioetan egindako jarduketengatik, betebeharpekoak horiek modu formalean ezagutuz gero; Ekonomia Itunaren Arbitraje batzordearen aurrean gatazka aurkezteagatik; zigor jurisdikzioari erruduntasun testigantza bidaltzeaga...
|
|
|
Preskripzio epea zenbatzen hasiko da tributu arauketaren ziozko itzulketa eskatzeko epea amaitu denetik hurrengo egunean, edo epearen ezean, itzulketa eska daitekeenetik hurrengo egunean; zor ez den sarrera
|
egin
denetik hurrengo egunean ala, zor ez den sarrera autolikidazioa aurkezteko borondatezko epearen barruan egin bada, epe hori amaitu denetik hurrengo egunean; aurkaraturiko egintza osorik ala zati batean deuseztatu duen epaia edo administrazio ebazpena irmoa denetik hurrengo egunean.
|
|
|
Preskripzio epea zenbatzen hasiko da tributu arauketaren ziozko itzulketa eskatzeko epea amaitu denetik hurrengo egunean, edo epearen ezean, itzulketa eska daitekeenetik hurrengo egunean; zor ez den sarrera egin denetik hurrengo egunean ala, zor ez den sarrera autolikidazioa aurkezteko borondatezko epearen barruan
|
egin
bada, epe hori amaitu denetik hurrengo egunean; aurkaraturiko egintza osorik ala zati batean deuseztatu duen epaia edo administrazio ebazpena irmoa denetik hurrengo egunean.
|
|
|
Beste aldetik, Administrazioak ofizioz betearazpen aldian dauden tributu zorrak konpentsa ditzake. Halaber, borondatezko epealdian zehar ere ofizioz konpentsa daitezke itzultzeko eta ordaintzeko kopuruak elkarren artean, egiaztapen mugatuko prozedura berean edo ikuskapen prozedura berean edota aurreko likidazioa deuseztatu ondoren likidazio berri bat
|
egin
delako suertatu badira. Amaitzeko, ofizioz konpentsa daitezke Administrazio publikoen arteko zorrak.
|
|
|
Tributu antolamenduaren kezka nagusia da berak ezarri eta arauturiko tributuak eragingarriak izatea, hots, kredituok kobratu ahal izatea. Arean bere, ahalak eta leherrak
|
egin
ohi dira tributu arauek arlo horretako betebeharrak behar bezala betetzen direla segurta dezaten. Horretarako, orotariko neurriak ezarri dira:
|
|
|
Kautelazko neurriak hurrengo hauek izan daitezke: a) Tributuen itzulketak eta Tributu administrazioak
|
egin
behar dituen beste ordainketa batzuk atxikitzea. b) Ondasun eta eskubideen gaineko prebentziozko enbargoa, eta hala denean, prebentziozko idatzoharra egitea. c) Ondasunak eta eskubideak xedatu, kargatu edo besterentzeko debekua. d) Enpresaren jarduera ekonomiko nagusiaren zerbitzu ematea edo obraren exekuzioa inorekin kontratatu edo azpikontratatu dituenean, kontratugile edo azpikontratugileei or...
|
|
|
BEZ. Gisa bertsuan, Tributu administrazioak tributuen itzulketen ordainketa edo berak
|
egin
beharreko gainerako itzulketak atxiki ditzake.
|
|
|
6 Enbargoaren prebentziozko idatzoharra. Premiamendu bidea hasitakoan, Ogasun publikoak eskubidea du idatzohar hori Erregistro egokian
|
egin
dadin.
|
|
|
Beste kreditu eskubideekin batera gertatuz gero berme errealik gabe, tributu kredituak beti lehenespena dauka, horren prebentziozko idatzoharra
|
egin
ez bada ere eta beste kreditu eskubide horien idatzoharra egin bada ere. Azken kasu horretan, Administrazioak bere lehenespena eskatu luke eskubide hobearen hirugarrengotza egikarituz.
|
|
|
Beste kreditu eskubideekin batera gertatuz gero berme errealik gabe, tributu kredituak beti lehenespena dauka, horren prebentziozko idatzoharra egin ez bada ere eta beste kreditu eskubide horien idatzoharra
|
egin
bada ere. Azken kasu horretan, Administrazioak bere lehenespena eskatu luke eskubide hobearen hirugarrengotza egikarituz.
|
|
|
Konkurtso prozeduran Tributu administrazioak duen egoera ikusita, hartzekodun arruntekin parekatzen da tributu kreditu gehienen kasuan. Pribilegiodun kredituei dagokienez, Administrazioa ez dago hitzarmena onestean erabakitakoaren mende, baina hitzarmenarekin bat
|
egin
edota Hartzekodunen Batzara joan eta proposamenaren aldeko botoa eman dezake, eta halakoetan Konkurtso Legearen 376 artikuluak ezarritako gehiengoek hartutako akordioei lotuta geratuko litzateke.
|
|
|
Definizio hori ez da guztiz zehatza, baina ñabardura batzuk
|
egin
behar zaizkio. Arlo zibilean, kontratu batean jasotako akordioak hausten badira, ez zilegia ere da, eta ez zilegiaren ondorioz, kontratua suntsiaraz daiteke edota kalte ordaina eska daiteke.
|
|
|
Nolanahi den ere, Bizkaian bi prozedurak batera izapidetuko dira ordaintzeko konpromisodun adostasun akten kasuan edota ordaintzeko konpromiso hori egiaztapen laburtuko prozedura batean ematen bada, bi bietan 196.etik 202.era arteko arau hausteak badira34 Araban eta Gipuzkoan tributu betebeharpekoak uko
|
egin
diezaioke zehapen prozedura lokabeari, horrela berariaz jaso bada, baita adostasun aktak sinatzen direnean ere ikuskapen prozeduretan. Kasu hauetan, zehapen prozedura tributuak aplikatzeko prozedurarekin batera izapidetuko da.
|
|
|
Prozeduraren hasiera jakinaraztea oso garrantzitsua da zehapen prozeduraren iraungitze epeei begira. TFAOek diotenez, erregularizazio prozeduren ondorioz hasitako zehapen prozedura ezin izango da hasi prozedura horren objektu izan diren pertsona edo erakundeen aurka, behin jakinarazpena
|
egin
denetik sei hilabeteko epea igaro bada, edo likidazio zein ebazpena jakinarazitzat ematen denetik igaro bada35 Horiek horrela, sei hilabeteko epean prozedura hasi ezean, da inoiz hasi, nahiz eta zehapena jartzeko ahala Tributu administrazioak duen egikaritzeko epea preskribatu izan ez (edo iraungi izan ez, Bizkaiaren kasuan).
|
|
|
35 Zerga bilketari kalte
|
egin
dakiokeen arau hausteen kasuan likidaziorik gabeko zehapenik ezin daitekeenik eman onartuz gero, ezerk ez gu galarazten zehapen prozedura hastea zehapen horren sorburu den likidazioa jakinarazi aurretik. Auzitegi Gorenaren 2020ko uztailaren 23ko Epaia (Errek.1993/ 2019). alegazioak egiteko eskubidea ere ebazpenaren aurkako alegazio aldia geroago ezarri ezik.
|
|
|
Ikusi dugunez, tributuak aplikatzeko prozeduran aintzat hartu izan diren datuak, inguruabarrak eta agiriak espediente zehatzailera ekarriko dira ebazpenaren proposamena
|
egin
aurretik.
|
|
|
Aukera berdina jaso da Arabako eta Gipuzkoako TFAOetan ere, baina kasu horietan prozedura laburra izenekoa (216 artikulua) hasi ahal izateko. Prozedura labur horretan, hamabost eguneko alegazio aldia igaro bada eta urratzaileak alegaziorik ez badu aurkeztu, alegazioei berariaz uko
|
egin
badie edo betebeharpekoa zehapen proposamenarekin ados badago, berariaz ere, eta hilabetea igaro bada (zehapen prozedura organo kudeatzaileak hasi badu, hilabeteko epearen ordez, hamabost eguneko epea erabiliko da) Administrazioak ezer aldatu gabe ala jarduketa berririk gabe, orduan uste da prozeduraren ebazpena jakinarazi dela izapide gehiagorik gabe. Hilabeteko epe hori zenbatzen hasiko da prozeduraren hasiera eta aldi berean ebazpenaren proposamena komunikatu diren egunetik aurrera.
|
|
|
Ondore hauetarako, ebazpenaren jakinarazpena egiten den egunean edo berori jakinarazitzat jotzen denean amaituko da prozedura. Horretarako, nahikoa da ebazpenaren testu osoa jakinarazteko ahalegin bat
|
egin
dela frogatzea. Hortaz, arau haustea likidazio batetik eratorriz gero, bi iraungitze epe aintzat hartu behar ditugu:
|
|
|
Ebazpenak nahitaez hurrengo datuak jaso behar ditu: a) Pertsona edo erakunde urratzailea identifikatzea. b) Egitateak finkatzea eta egindako frogak balioestea. c) Gauzatutako arau haustea zehaztea. d) Ezarritako zehapenaren zenbatekoa zehaztea, aplikatu diren graduazio irizpideak aipatzea, bai eta
|
egin
beharreko murrizketa ere ezartzea. Hala badagokio, arau hausterik edo erantzukizunik ez egotearen gaineko adierazpena jasotzea. e) Zehapenen aurka erabil daitezkeen bideak (errekurtsoak) adieraztea, baita horiek jartzeko epeak eta organoak ere. f) Ezarritako zehapenaren zenbatekoa ordaintzeko lekua, epea eta modua.
|
|
|
a) Delitua egitez aitorpena edo autolikidazio akastuna aurkezteagatikedo ez egitez aitorpenik ez aurkezteagatikgauzatu daiteke. b) Jokabide tipikoa ez da bakarra ezpada hiru jokabide dira: tributuen ordainketari iruzur egitea, itzulketak bidegabe lortzea eta onura fiskalak legez kontra hartzea. c) Iruzurra
|
egin
dakioke Administrazio guztien Ogasunari, hots, Estatukoari, autonomia erkidegokoari, Toki administrazioari eta, jakina, Foru administrazioari (baita Europar Batasuneko Ogasunari ere, 3 lerrokadan berezitasun batzuekin). d) Zigorgarritasunaren gutxieneko kopuru objektiboa ezarri da: 120.000 eurokoa; hortik behera ez da jokabide tipikoa gauzatuko.
|
|
|
Kasu horietan zigorra izan daiteke urtebeteko espetxealditik bost urtera artekoa eta isun bat (merkatu gaien balioa seikoiztuz). Zigor horren barruan, merkatu gaien nahiz kontrabandoa egiteko erabili diren tresna, material eta makinen konfiskazioa
|
egin
behar da. zenbatekoa izan behar du; b) delitua izateko ere, iruzurrezko jokabidea nahitaezkoa da zorra ezkutatuz, hau da, aitorpenik edo autolikidaziorik ez aurkeztea edo horien datuak faltsutuz aurkeztea; eta c) delitua izateko, jokabidea doloz gauzatu behar da, eta arau hausteen kasuan, zabarkeriaren edozein mailagatik zehatu daitezke.
|
|
|
Jokabide bat baino gehiago jaso da tipoan: zergadunaren betebeharretatik sortutako kuota ez ordaintzea,
|
egin
behar ziren atxikipenak edo konturako sarrerak eta egin ez zirenak, edota egin zirenak eta gero Ogasun publikoari ordaindu ez zitzaizkionak; itzulketak bidegabe lortzea, balio gutxitze handiagoa dakarrelako, hau da, Administrazioaren kutxatik dirua ateratzen delako eta ziurrenik, sarri askotan, bidegabe jasotako zenbatekoa itzultzeaz gain, ordaindu gabe utzitako zorra ere ordaindu delako; eta onu...
|
|
|
Jokabide bat baino gehiago jaso da tipoan: zergadunaren betebeharretatik sortutako kuota ez ordaintzea, egin behar ziren atxikipenak edo konturako sarrerak eta
|
egin
ez zirenak, edota egin zirenak eta gero Ogasun publikoari ordaindu ez zitzaizkionak; itzulketak bidegabe lortzea, balio gutxitze handiagoa dakarrelako, hau da, Administrazioaren kutxatik dirua ateratzen delako eta ziurrenik, sarri askotan, bidegabe jasotako zenbatekoa itzultzeaz gain, ordaindu gabe utzitako zorra ere ordaindu delako; eta onura fiskalak bidegabe hartzea, ez ordaintzeko edota itzul...
|
|
|
Jokabide bat baino gehiago jaso da tipoan: zergadunaren betebeharretatik sortutako kuota ez ordaintzea, egin behar ziren atxikipenak edo konturako sarrerak eta egin ez zirenak, edota
|
egin
zirenak eta gero Ogasun publikoari ordaindu ez zitzaizkionak; itzulketak bidegabe lortzea, balio gutxitze handiagoa dakarrelako, hau da, Administrazioaren kutxatik dirua ateratzen delako eta ziurrenik, sarri askotan, bidegabe jasotako zenbatekoa itzultzeaz gain, ordaindu gabe utzitako zorra ere ordaindu delako; eta onura fiskalak bidegabe hartzea, ez ordaintzeko edota itzulketak bidegabe lortzeko...
|
|
|
absolbitzeko desenkusa37 Egitate burutuen jokabidearen aurrean bagaude ere, Zigor Kodeak borondatezko damuaren aukera onartzen du, behin delitua gauzatu eta gero tributu egoera erregularizatuz, beti ere Tributu administrazioa horretaz konturatu baino lehen. Erregularizazioa, beraz,
|
egin
behar da Tributu administrazioak egiaztapeneta ikerketa jarduketak hasiko dituela betebeharpekoari jakinarazi aurretik, edota halako jarduketarik ez bada, Fiskaltzak, Estatuko Abokatuak ala autonomia erkidegoko, foru aldundiko edo toki administrazioko ordezkari prozesalak betebeharpekoaren aurkako salaketa edo kereila jarri baino lehen, edota Fiskaltzak ala instrukzioko epaileak jarduketak hasi a... Ildo horretatik, 7/ 2012 Lege Organikoaren zioen azalpenean adierazi bezala, erregularizazioak"... erabat neutralizatzen ditu jokabidearen balio gutxitzea eta emaitzaren balio gutxitzea; ulertu behar da, tributu egoera erregularizatuta, tributu betebeharra hasieran ez betetzeak dakarren zuzentasunik eza desagertu dela(.)".
|
|
|
Zigor Kodearen erregularizazioaren kontzeptu horrek eta TFAOek jasotako kontzeptuak eduki ezberdina dute. Gogora dezagun TFAOen kasuan erregularizazioa dago aitorpena edo autolikidazioa epez kanpo aurkeztu bada aurretiazko errekerimendurik gabe, eta ondorioz ez da zehapenik ezarriko (Bizkaian berandu aurkezteagatiko zehapena izan ezik), baina ez inon eskatzen erregularizazioarekin batera zorra ordaindu behar denik edo zorra geroratzeko nahiz zatikatzeko eskaera
|
egin
behar denik. Modu horretara, aitorpena edo autolikidazioa epez kanpo aurkeztu bada, edota epez kanpo ere aurkeztutako beste aitorpen edo autolikidazioa osatzen edo ongitzen badu, errekerimendurik jaso gabe baina ordainketarik ere egin gabe, orduan tributu betebeharpekoa bere zigor erantzukizunetik aska daiteke, zorra kobratzeko betearazpen aldia hasi bada ere.
|
|
|
5) Atxikitzaileek eta konturako ordainketak
|
egin
behar dituztenek datuak isilpean edukitzeko beharra ez betetzeagatiko arau haustea. Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 209 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 210 artikulua
|
|
|
Atxikitzaileek eta konturako ordainketak
|
egin
behar dituztenek datuak isilpean edukitzeko beharra dute Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 92 artikuluaren arabera, eta Bizkaiko TFAOren 94 artikuluaren arabera. Artikulu horretan bertan dionez, atxikitzaileek eta konturako sarrerak egin behar dituztenek konturako ordainketak egiteko baizik ezin dituzte erabili beste betebeharpeko batzuei buruzko datuak, txostenak eta aurrekariak, hau da, datuok, txostenak eta aurrekariak isilpekoak dira.
|
|
|
Atxikitzaileek eta konturako ordainketak egin behar dituztenek datuak isilpean edukitzeko beharra dute Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 92 artikuluaren arabera, eta Bizkaiko TFAOren 94 artikuluaren arabera. Artikulu horretan bertan dionez, atxikitzaileek eta konturako sarrerak
|
egin
behar dituztenek konturako ordainketak egiteko baizik ezin dituzte erabili beste betebeharpeko batzuei buruzko datuak, txostenak eta aurrekariak, hau da, datuok, txostenak eta aurrekariak isilpekoak dira. Osterantzean, jokabidea zehatuko da 600 euroko diruzko isun finkoaren bidez (300 eurokoa Gipuzkoan), pertsona edo erakunderen bati buruz bidegabe jakinarazi den datu nahiz datu multzo bakoitzeko.
|
|
|
Zehapenaren oinarri bi kopuruen arteko aldea da:
|
egin
behar zen atxikipen edo konturako sarrera, batetik; eta emandako datuen arabera egin dena, bestetik. Zehapena ere aldatu egiten da konturako sarrera edo atxikipena jasan behar duen betebeharpekoak autolikidazioa aurkezteko beharra duen ala ez aintzat hartuta.
|
|
|
Zehapenaren oinarri bi kopuruen arteko aldea da: egin behar zen atxikipen edo konturako sarrera, batetik; eta emandako datuen arabera
|
egin
dena, bestetik. Zehapena ere aldatu egiten da konturako sarrera edo atxikipena jasan behar duen betebeharpekoak autolikidazioa aurkezteko beharra duen ala ez aintzat hartuta.
|
|
|
Jarri ere, Tributu administrazioek zergadunen eskura euren datuak jartzen dituzte bide telematikoz, datuok kontsultatzeko eta lortzeko hagitz erraztuz. Horiek horrela, autolikidazioak aurkezteko unean zergadunak baditu arau hausteak aipatzen dituen datuak, hirugarrenek Administrazioari eman baitizkiote horien artean, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergari buruzkoak, konturako sarrerak eta atxikipenak
|
egin
behar dituzten hirugarrenek emanda. Nolanahi den ere, halako ziurtagiriak erabilgarri izan daitezke baldin eta Administrazioak eskura dituen datuen eta atxiki behar duenak edota autolikidazioa aurkeztu behar duenak dituen datuen artean desadostasunak badaude; are gehiago, Administrazioak daturik ez badu epean eman ez zaizkiolako.
|
|
|
Hori dela-eta, tributu betebehar materiala azkentzeko arrazoiak zehapenak azkentzeko arrazoi ere izango dira: ordainketa, preskripzioa, barkamena, konpentsazioa, eta abar Ildo horretatik, Arabako eta Bizkaiko TFAOek jaso dutenez, zehapenak barkatzea foru arauen bidez soilik
|
egin
daiteke; Gipuzkoan, aldiz, Foru Aldundiko Kontseiluak barka ditzake prozedura bakarretik datozen zehapenak 6.000 eurokoak edo hortik gorakoak badira (Batzar Nagusiei horren berri gero emanez), eta Ogasun eta Finantzen diputatuak gainerako zehapenak barka ditzake.
|
|
|
Egia da lehenengo prozeduran arau haustea gauzatu delako egitateak antzematen direla, eta bigarren prozedura hastea eragiten dela, eta zehapen prozeduran irekitako espedientera ekarriko direla lehenengo prozeduraren datuak, inguruabarrak eta frogak. Hala ere, zehapen prozeduran froga horien balorazioa
|
egin
behar da, baita osagai subjektiboa dagoen ala ez antzeman behar da doloa edo errua zabarkeriaren edozein mailarekin, in dubio pro reo printzipioaren arabera.
|
|
|
" Tributuzko arau hausteak dira foru arau honek, besteren batek edo legeek zehatu eta tipifikatutako egite zein ez egiteak. Tributuzko arau hauste horiek doluz edo erruz, zabarkeriaren edozein mailagatik, sortu arren, zehatu
|
egin
daitezke".
|
|
|
Urratzailearen kalifikazioari begira iradokizun bat
|
egin
genuke. Jakin badakigu zehapena ez dela tributu zorraren osagaia; hala ere, soilik ondorio hauetarako subjektu urratzailea zordun nagusi bezala kalifikatuko da.
|
|
|
Errua edo zabarkeria dago, egileak arau haustearen emaitza zuzenean ala zeharka lortu nahi ez badu ere, ez ditu emaitza saihesteko baliabideak erabili izan, hau da, ez da behar besteko arreta jartzen. Arau haustea gauzatzearen ziozko erantzukizuna ez da objektiboa, baina zabarkeriaren edozein mailagatik zehatu
|
egin
daiteke. Bizkaiko eta Gipuzkoako TFAOek ez ordea, Arabakoak, ezta TLOk ere, arau haustearen definizioan bertan sartuta dagoela uler badaiteke eregehitu dutenez, tributu betebeharpekoek euren jokabidea onustez burutzen dutelako presuntzioa ezarri da.
|
|
|
23 Baieztapen horri ñabardurak
|
egin
behar zaizkio. BTFAOren 206.2 artikuluaren c) letran, bi urratzaile batera gerta daitezke:
|
|
|
Behar besteko arreta jarri dela ulertuko da, besteak beste, arauaren zentzuzko interpretazioa egin ostean jardun badu. Eta arauaren zentzuzko interpretazioaren arabera24 jardun dela ulertuko da tributu betebeharrak administrazio ebazpenekin eta auzitegietako erabakiekin bat bete
|
egin
badira, baita Ogasun publikoaren eredu, eskuliburu, argitalpen eta komunikazioen arabera jokatzen denean ere, edota Administrazioari beste betebeharpeko batek egindako kontsulta eta horri emaniko erantzunaren arabera jokatzen denean bi kasuen artean funtsezko berdintasuna bada, eta arauketa aplikagarria edota erantzunetan jasotako irizpideak aldatu ez badira. e) Akats teknikoengatik, tributu bete...
|
|
|
Are gehiago, Bizkaian Administrazioak frogatzen badu fakturazioaren kontrolerako eta kodifikazio sistemetarako euskarri moduan erabilitako programa eta artxibo elektronikoak hautsi, ezabatu edo manipulatuak izan direla eta inguruabar hori egiaztapena egiten den unean amaitu barik dagoen zergaldian gertatu dela, orduan diruzko isun proportziozkoa berdina da, negozio kopuruaren %20, alegia, baina gutxieneko isuna 60.000 eurokoa da. Amaitzeko, Bizkaian, gainera, aurreko edozein kasutan, Administrazioak egiaztatzen badu programa informatikoa
|
egin
duen pertsonak edo entitateak, programa aldatu duenak edo sistema informatikoaren gaineko kontrola duenak programa eta artxibo elektronikoak hautsi, ezabatu edo manipulatu dituela, orduan, pertsona edo entitate hori zehatuko da urratzaileari ezarritako zenbateko berdinarekin. Azken bi horiek 2023ko abenduko 31ra arte indarrean egongo dira Bizkaian. c) Jarduera eta ekitaldi ekonomiko berarentzat kontabilitate" bikoitza" edo desberdinak eramaten badira, 5.000 euroko diruzko isun finkoa jarriko da Araban (behin baino gehiagotan jokabidea errepikatuz gero, isuna bikoiztu daitekeela), 10.000 eurokoa Bizkaian, eta 30.000 eurokoa Gipuzkoan, kontabilitatea horrela eraman den ekitaldi ekonomiko bakoitzeko. d) Kontabilitateak eta tributu arauek zehaztutako liburuek eta erregistroek lau hilabete baino gehiagoko atzerapena badute, 300 euroko diruzko isun finkoa jarriko da Araban eta Gipuzkoan, eta 600 eurokoa Bizkaian. e) Administrazioak eginbidetu edo gaitu ez dituen liburuak eta erregistroak erabiltzen badira, edo liburu erregistrook epez kanpo eginbidetu edo gaitu badira, 300 euroko isun finkoa jarriko da Araban eta Gipuzkoan, eta 600 eurokoa Bizkaian.
|
|
|
Ezin denean jakin zein den arau hausteari dagozkion eragiketen zenbatekoa, zehapena 600 eurokoa izango da, faktura edo dokumentua luzatu edo kontserbatu ez den eragiketa bakoitzeko. Administrazioak egiaztatzen badu faktura ez dela luzatu, bidali eta ez dela eman eta inguruabar hori egiaztapena egiten den unean amaitu barik dagoen zergaldian gertatu dela, diruzko isun finkoa jarriko da, hain zuzen, Araban eta Bizkaian 600 euroko isuna faktura
|
egin
eta eman ez den eragiketa bakoitzeko, eta Gipuzkoan 1.000 eurokoa. c) Fakturak datu faltsuekin edo faltsutuekin luzatu badira, arau haustea eragin duten eragiketen zenbateko osoaren %100eko diruzko isun proportziozkoa jarriko da Araban eta Bizkaian, eta Gipuzkoan %75ekoa.
|
|
|
Prozedurak amaitzeko bide arrunta ebazpen idatzia izan ohi da; ebazpen hori, gainera, modu automatikoan ematen den erantzuna izan daiteke, prozeduran honela ezarri bada. Ebazpen automatikoak emateak badu arriskurik betebeharpekoaren eskubideen kaltetan administrazio egintzen arrazoiketa akastuna izan daitekeelako; hortaz, ebazpen automatikoen erabilera tentuz
|
egin
behar da.
|
|
|
Administrazioak berariaz ebatzi behar ditu prozeduretan agertzen diren arazoak, eta gero berariazko ebazpena jakinarazi behar du, nahiz eta prozeduraren gehieneko iraupena gainditu. Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 99 artikuluaren arabera, eta Bizkaiko TFAOren 101 artikuluaren arabera (eta TLOren 103 artikuluaren arabera), betebeharpekoek jakinarazi baizik
|
egin
behar ez dituzten eskubideak baliatzearen inguruko prozeduretan Administrazioak ez du edukiko berariaz ebatzi beharrik, ez eta iraungitzen diren prozeduretan, prozeduraren objektua gertatze bidez galduta dutenetan eta interesdunak uko edo atzera egiten duenetan ere. Nolanahi den ere, interesdunak halako inguruabarra gertatu dela adieraztea berariaz eskatzen badio Administrazioari, azken honek erantzun idatzia eman du.
|
|
|
ofizioz hasten diren prozeduretan, prozedura hasteko erabakia jakinarazten den egunetik; edota interesdunak eskatuta hasten diren prozeduretan, agiria edo idazkia izapidetzeko eskumena duen Administrazioaren erregistroan sartzen den egunetik. Epea bukatuko da prozedura amaitzeko ebazpena jakinarazten denean; ebazpena epe barruan jakinarazi dela uste izango da, nahikoa izango da ebazpenaren testua osorik jakinarazteko ahalegin bat
|
egin
dela frogatzea, arrakastatsua izan ez bada ere.
|
|
|
Prozedura iraungiak ez du preskripzioa geldiaraziko eta ez da errekerimendutzat joko (besteak beste, borondatezko erregularizazioari begira). Prozedura iraungian
|
egin
diren jarduketak edo prozedura iraungian lortu diren agiri eta bestelako frogabideak baliozkoak eta eragingarriak dira, tributu betebeharpeko berdinarekin edo beste batekin geroago hasitako prozeduretan froga gisa erabiltzeko40.
|
|
|
Tributuak aplikatzeko egintzak eragingarriak izan daitezen, jakinarazi
|
egin
behar dira, administrazio prozedura erkidearen arau orokorrek jakinarazpenak arautuko dituzte, bai eta Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 105.etik 108.era arteko artikuluek, Bizkaiko TFAOren 107.etik 110.era arteko artikuluek ere (eta TLOren 109.etik 112.era arteko artikuluek). Tributu likidazioen kasuan eta erantzukizuna aitortzeko kasuan, tributu arauek erregela bereziak ezarri dituzte jakinarazpenaren edukiari begira, eta ez ordea, izapidetzeari begira.
|
|
|
Jakinarazpenak bide elektroniko, informatiko eta telematikoz ere
|
egin
daitezke, baldin eta betebeharpekoak borondatez jakinarazpenak egiteko bide
|
|
|
Aurreko jakinarazpenak albo batera utzita, interesdunak hasitako prozeduretan oro har jakinarazpena egingo da horretarako zehaztutako egoitzan, eta ezer zehaztu ez bada, egoitza fiskalean. Ofizioz hasitako prozeduretan, ostera, jakinarazpena hurrengo lekuetan
|
egin
daiteke: egoitza fiskalean, lantokian, jarduera ekonomikoa egiten den tokian edota jaso agiria biltzeko aukera ematen duen beste edozein tokitan.
|
|
|
Interesdunak zehaztutako lekuan edo egoitza fiskalean egiten bada jakinarazpena, leku horretan dagoen hamalau urtetik gorako edozein pertsonari eman dakioke (39/ 2015 Legearen 42 artikulua) baldin eta bere identitatea jasotzerik bada, baita jabeen erkidegoko atezainari ere. Interesdunak edo horren ordezkariak jakinarazpena ez badu hartu nahi, ulertuko da jakinarazpena ondo
|
egin
dela.
|
|
|
Elkarren laguntzaren esparruan, jakinarazpena barruko arauketan zehaztutako lekuetan egiteaz gainera, atzerriko agintariak horretarako zehazten duen lekuan ere
|
egin
ahal izango da. Ezin bazaio jakinarazpena egin interesdunari, agerraldien bidezko jakinarazpena egingo da gorago aipatu dugun prozeduraren arabera.
|
|
|
Elkarren laguntzaren esparruan, jakinarazpena barruko arauketan zehaztutako lekuetan egiteaz gainera, atzerriko agintariak horretarako zehazten duen lekuan ere egin ahal izango da. Ezin bazaio jakinarazpena
|
egin
interesdunari, agerraldien bidezko jakinarazpena egingo da gorago aipatu dugun prozeduraren arabera.
|
|
|
Likidazio egintza egintza ebazlea da; horren bitartez, Administrazioaren organo eskudunak beharrezko zenbaketa eragiketak
|
egin
eta tributu zorra dagoela adierazten du, horren zenbatekoa zehaztuz; edo, tributu arauen arabera, itzultzeko nahiz konpentsatzeko kopurua aitortu eta zehazten du (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 97 artikulua, Bizkaiko TFAOren 99 artikulua eta TLOren 101 artikulua).
|
|
|
Lehenengoen artean, ikuskapen prozeduran emandakoen artean, behin behineko likidazioak ere izan daitezke. Ildo horretatik, behin behinekoak dira tributu betebeharraren osagai bat zehazteko beste betebehar baten osagaiak kontuan hartu behar direnean eta azken horiek egiaztatu gabe badaude; edota likidazio proposamen bat baino gehiago
|
egin
bada tributu betebehar beraren gainean, esaterako, subjektu ikertuaren adostasuna ez bada erregularizazio proposamen osoaren gainekoa, delitu fiskalaren araberako likidazioak badira, edo arauek ezarritako bestelako kasuetan.
|
|
|
Egoera hori gainditu nahian Estatuen arteko alde biko edo alde anitzeko akordioen bidez baino ezin daitekeena konpondu, eta zergapetze bikoitza saihesteko hitzarmenetan aurki daitezkeen neurri lotsatiak albo batera utzita, Europatik zehar helburu horrekin ahalegin nabarmenak
|
egin
izan direla esan daiteke eta onetsitako bi zuzentarauetan, gutxienez, mamitu dira: 2011ko otsailaren 15ko Kontseiluaren 2011/ 16/ UE Zuzentaraua, tributuen arloan administrazioen arteko lankidetzari buruzkoa, eta 2010eko martxoaren 16ko Kontseiluaren 2010/ 24/ UE Zuzentaraua, zenbait zerga, eskubide eta gainerako neurrien kredituak kobratzeko elkarren laguntzari buruz.
|
|
|
Administrazio jardueratik ez eze, organo horien artean bereizteko eta organo bakoitzaren eskumenak ulertzeko, organo bakoitzak erabil ditzakeen prozedurei begiratuta
|
egin
behar dugu. Prozedura horiek jarraian jorratuko ditugu.
|
|
|
a) Autolikidazioaren sistema, ohikoena egun. Subjektu pasiboak berak, betebeharra zenbatzeko garrantzitsuak diren inguruabarren berri eta zerga egitatea gauzatu duelaren berri Ogasunari emateaz gain, datu aitortuak kalifikatzen ditu Zuzenbidearen arabera eta betebeharra zenbatzen du. Autolikidazioaren emaitza ordaintzekoa bada, ordainketa
|
egin
ohi da edo ordainketa geroratzea eskatzen da. Jarraian, kudeaketa organoek autolikidazioa aztertu edo egiaztatu dezakete, eta hala behar denean, autolikidazioa zuzendu dezakete behin behineko likidazio baten bidez. Gerta daiteke ere, ikuskapen organoak egiaztatzeko jarduketak gauzatzea, eta horien buruan, gehienetan, behin betiko likidazioa emango litzateke.
|
|
|
...sieran aurkeztutako autolikidazioa zuzendu daiteke autolikidazio osagarria (aurrekoa aldatzen duena datu berriak gehituz, aitortu gabeko datuak gehienetan) edo ordezkoa (zuzenketaren ondorioz datu akastunak datu zuzenekin ordezten badira) aurkeztuta43, baldin eta ordaintzeko kopuru handiagoa edota itzultzeko kopuru txikiagoa dakartenean, hau da, hasierako autolikidazioa Ogasun publikoaren kaltetan
|
egin
bada (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 117 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 119 artikulua). Hori bai, borondatezko epetik kanpo aurkeztuz gero, autolikidazio horiek epez kanpoko izaera izango dute edozein kasutan.
|
|
|
Prozedura horren ondorioz zor ez den sarrera edota tributu arauketaren ziozko itzulketa lortzeko eskubidea aitortzen bada, Administrazioak berandutza interesa ere ordaindu dio, betebeharpekoak halakoa eskatu ez badu ere: bigarren kasuan, autolikidazioa aurkezteko borondatezko epea amaitu denetik sei hilabete igaro direnetik aurrera edota idazkia aurkeztu denetik aurrera epez kanpo
|
egin
badaeta lehenengo kasuan, zor ez den sarrera ordaindu zenetik aurrera44.
|
|
|
eskaera edo autolikidazioaren bidez hasitako itzultze prozedura, eta autolikidazioak (eta behin behineko likidazioak) berrikusteko prozedura, azken hori Bizkaian izen berekin ezarri denaren antzekoa. edo sinatu badu; Bizkaian, ordea, TFAOk ez du ezer esaten zehapenei buruz. Kasu horretan argudia daiteke arauaren arrazoizko interpretazioa
|
egin
dela eta, ondorioz, erantzukizunik ez dagoela.
|
|
|
Gipuzkoan prozedura bitan zatitu denez, lehenengo prozedurari dagokionez soilik, eta gainerako bi lurraldeetan, autolikidazioaren bidez hasitako prozeduretan tributuaren arauketaren ziozko itzulketa eskatzen bada, hala nola, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergan, Sozietateen gaineko Zergan, edo Balio Erantsiaren gaineko Zergan gerta ohi daitekeena, erregela bereziak daude. Honelakoetan, itzulketa erabaki behar da sei hilabeteko epean autolikidazioa aurkezteko epea amaitu zenetik zenbatzen hasita edo autolikidazioa aurkeztu zenetik zenbatzen hasita epez kanpo
|
egin
bada. Administrazioak behin behineko likidazioa eman behar du, eta hortik aurrera zergadunaren aldeko berandutze interesak sortuko dira, aurreko lerrokadetan azaldu bezala.
|