|
2003
|
|
|
Komunikazioa, are gehiago, harago joan zen, eta hau zehazten zuen: “erreferentzia soil batek nahasi
|
egin
lezake kontsumitzailea produktuaren benetako izaerari buruz, eta etiketa zuzentzaile gehiago ez da nahikoa horri dagokionez”. Europako Erkidegoetako Justizia Auzitegiaren (EEZB) epai enblematiko batek gogorarazten zuenez, elikagaien etiketei, publizitateari eta aurkezpenari buruzko araudia informazioaren eta azken kontsumitzailearen babesaren mesedetan hartu zen, bereziki, produktu horien izaerari, identitateari, ezaugarriei, osaerari, kopuruari, iraupenari, jatorriari eta fabrikatzeko edo lortzeko moduari dagokienez.
|
|
2004
|
|
|
Obra akatsez egin denez, lanak kontratatu dituen establezimenduari erreklamazioa
|
egin
diezaioke kontsumitzaileak.
|
|
|
Horren aurreko lanek erakutsi dute AEBn janari lasterra ematen duten jatetxeen kopuruak nabarmen egin duela gora azken 25 urteotan. Ikertzaileek ondorioztatu dutenez, aste osorako janaria planifikatzeak eta beharrezko elikagaiak erosteko plan bat erabiltzeak lagundu
|
egin
liezaieke kontsumitzaileei janari lasterra alde batera uzten eta askoz osasungarriagoak diren beste bide batzuk aukeratzen, ARSren arabera.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, kontsumitzaileei zaila egiten zaie produktuen etiketak ulertzea edo zati bat zenbat den kalkulatzea, eta ez dakite nola orekatu haien dieta. Hori dela eta, elikaduraren arloko hezkuntza ekimenek lagundu
|
egin
dezakete kontsumitzaileak erabakiak hartzeko gai izan daitezen, jakinaren gainean.
|
|
2007
|
|
|
animalia klonatua izan den, adibidez.Hainbat adituk dioenez, Europako etiketa ekologikoa ez da nahi zen bezala finkatu.Zergatik da horrela. Egoera aldatzeko zerbait egingo al da. Badira errezeloak, erabaki guztiak ez dira aho batez hartzen.Arazoari toki denetan konponbide berdina ematea espero dezagun.Estatu guztiekin kontsultatuko dugu, irtenbide bateraturik bila ote daitekeen.Kontsumitzailearentzat onuragarri al da ordaintze zona bakarra finkatzea, Europar Batasunean aztertzen ari denaren arabera. Ordaintze sistema bakarreko sistema (ingelesezko sigletan SEPA: ...esek zona osoan ordainketak eurotan egin ahal izango dituzte banka kontu bakarretik, ordaintze lanabes bakarra baliatuz eta orain bakoitzak bere herrialdean egiten duen bezain soilki.Ekimen hori dagoeneko bozkatua izan da Parlamentuan.Batasuneko kontsumitzaileentzat biziki onuragarria izango da, oso proiektu garrantzitsua da.Egungo ingurugiro alorreko arazo behinena aldaketa klimatikoa omen da.Zer
|
egin
dezakegu kontsumitzaileok horri aurka egiteko. Jokabide arduratsuago informazio handiagoz jantzitakoa agertu behar dugu.Produktuen gaineko hamaikatxo kanpaina egin ditugu guk; horietako askok etiketarekin eta energiaren aurrezkiarekin zerikusia dute.Gure asmoa, energi eraginkortasuna hobetzeko arau komunak edukitzea da, estatu kideek tratamendu desberdinak aplika ez ditzaten.Oso inportantea da le...
|
|
|
Gero eta gehiago eskatzen dira kosmetiko ekologikoak, baina irizpide argirik ez izateak nahastu
|
egin
dezake kontsumitzailea.
|
|
|
Zaila egiten zaigu hori onartzea, baina badakigu egiten duguna gaizki dagoela, gure gizatasunik sakonena ahultzen ari dena. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Jakina, CO2 gutxiagoko bizitza hartu lukete.
|
|
2008
|
|
|
Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek
|
|
2009
|
|
|
meatze eta petrolio ustiapenak, urtegien eta errepideen eraikuntza, nekazaritza eta abeltzaintza hedapena, espezie inbaditzaileak, baso suteak, agroerregaietarako laboreak, ekosistemen zatiketa eta airearen kutsadura. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Kontsumitzaileek hainbat ekintza egin ditzakete lehen mailako basoen suntsiketa murrizteko.
|
|
|
Oro har, parte hartzeko eskura dagoen informazioa profesionalentzat baino ez da prestatzen, eta publiko handia baztertuta geratzen da. ...Behar bezala inplikatzen bada eta arrakasta baldintzak betetzen baditu (zalantzarik gabe, bizi kalitate hobea izango du udalerrian), bere herrirako edo hirirako egokia iruditzen zaiona defendatzea, interes bera duten herritarrekin harreman pertsonalak izatea, elkarrizketarako eta adostasunerako espazioak, tokiko, eskualdeko, estatuko eta nazioarteko jasangarritasun sareetako kide izatea, etab. Zer
|
egin
lezakete kontsumitzaileek beren udalerrietan Agenda 21 garatzeko. Bere beharretara eta emaitza nabarietara egokitutako informazioa eskatzea.
|
|
|
Legeak etxeko instalazio berriztagarrietan ekoitzitako energia erostera behartzen ditu enpresa elektrikoak. Hala ere, malgutasun gutxiko sare elektriko batek mugatu
|
egin
lezake kontsumitzaile potentzialen kopurua. Zentral elektriko birtualek energia berriztagarriak sare elektrikoan integratzen lagun dezakete.
|
|
|
Askotan, azterketa teknikoan egindako irizpena bat dator ibilgailuaren titularraren itxaropenekin, baina, beste batzuetan, jabeak ez du onartzen. Zer
|
egin
dezake kontsumitzaileak IAT txostena egokia ez dela uste duenean. Erreklamazio, kexa edo iradokizun orriak dira gehien erabiltzen diren aukerak.
|
|
|
Autonomia erkidegoan, Kataluniako Gobernuak 2015erako energia plangintzan sartu du. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Kontsumitzaileek hainbat neurri har ditzakete energia pobreziari aurre egiteko.
|
|
2010
|
|
|
Horrela, dirua aurrezteaz gain, kutsadura termikoaren eragina murriztuko dute. Halaber, ekosistemen suntsiketa murriztuko duten bizi sistema ekologikoagoen alde ere
|
egin
dezakete kontsumitzaileek.
|
|
|
Espainiako Probintzien eta Udalerrien Federazioak (FEMP) tokiko neurri horiek bultzatu nahi ditu Klimaren aldeko Espainiako Hirien Sarearen (RECC) bidez. Ehun hirik baino gehiagok osatzen dute, eta helburua da tokiko gobernuek klima aldaketa geldiarazteko konpromisoak hartzea. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Kontsumitzaileek, bakoitzak ahal duen neurrian, hainbat ekintza aplika ditzakete beren eguneroko bizitzan, klima aldaketari aurre egiteko:
|
|
|
Iaz, EBk Kontsumo eta Ekoizpen Jasangarriari buruzko Ekintza Plana argitaratu zuen, eta neurri zehatzak hartu zituen, hala nola kontratazio publiko ekologikoa hobetzea, diseinu ekologikoarekin edo produktuen etiketatzearekin zerikusia duten zenbait zuzentarau berrikustea. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek ingurumena zaintzeko. Kontsumitzaileek gauza asko egin ditzakete:
|
|
|
UCMko ikertzaileek egindako azterlanak Industria Ministerioaren estatistiketan akatsak aurkitu zituen. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Kontsumitzaileak funtsezkoak dira arazo horri aurre egiteko.
|
|
2011
|
|
|
Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek?
|
|
|
Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek?
|
|
|
Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek?
|
|
|
Hala ere, arrain urdin gehiegi edatea, kasu batzuetan, substantzia arriskutsuetatik eratorritako arriskuekin lotu daiteke, hala nola dioxinekin, PCBekin edo metilmerkurioarekin. Dualtasun horren ondorioz, arrain urdinaren kontsumoak nahastu
|
egin
ditzake kontsumitzaileak. Ebaluazio duala Arriskuen eta onuren azterketan oinarritzen diren proiektuen helburuetako bat da elikagaien kontsumoaren benetako arriskuei buruzko oinarri harmonizatua finkatzea.
|
|
|
Herritarrak behar bezala uzten ez duen hondakin bat isurketa gisa amaituko da, horrek dakarren tratamenduaren gainkostuaz gain, eta guztiok ordainduko dugu. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek arazo horri aurre egiteko? “Hondakinik onena sortzen ez dena da” Hondakinik onena sortzen ez dena da.
|
|
|
Ezin izango dugu egindako kaltea berehala berreskuratu, baina okerrera egitea saihestu dezakegu. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek biodibertsitatearen eta ekosistemen galera geldiarazteko. Kontsumitzaileek naturari eragiten dioten erabakiak har ditzakete.
|
|
|
Hala ere, bi kontratuak lotuta daudenean, legeak dio, kontsumitzaileak ondasunen edo zerbitzuen kontratu nagusiari uko egiteko eskubidea badu eta kontratu hori gauzatzen badu, finantzaketari lotutako kreditu kontratuak behartua izateari utziko diola, inolako penalizaziorik gabe. 9 Saltzaileak zerbait betetzen ez badu, zer
|
egin
dezake kontsumitzaileak. Lotutako kontratuak nola likidatzen diren argiago arautzen du legeak Kontsumitzaile batek, saltzaile batek edo zerbitzu emaile batek ez betetze bat egiten badu (ondasunak edo zerbitzuak osorik edo zati batean ez ematea, kontratua gaizki entregatzea edo ez onartzea…), judizioz kanpo eska diezaioke kontratua, bermea eta abar betetzeko.
|
|
|
Espainian ere beharrezkoa da gizartea ingurumen hezkuntzako programetan inplikatzea. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Ahal dela, eskualdeko eztia erosi.
|
|
2012
|
|
|
Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek?
|
|
|
Halakoetan, kontsumitzaileak erreklamazioa
|
egin
dezake kontsumitzaileen erakunderen batean, edo salaketa bat ere jar dezake iruzur egin badiote.
|
|
|
Kontsumitzaileak kodeari edo kode horrek merkataritzan duen hedapenari eta prestigioari buruz dakienaren araberakoa izango da jarduera horrek kontsumitzaileen jokabide ekonomikoan izango duen eragina. Horiek horrela, arau hori egokia da dena delako kodea merkatuan hedatuta badago; izan ere, kode horri atxikitzeari buruzko aipamen faltsu batek bultzatu
|
egin
lezake kontsumitzailea berez hartuko ez lukeen erabaki bat hartzera.
|
|
|
kalitate akustikoan oinarritutako hirigintza garapen berriak diseinatzea, makineria isilagoa eta gutxiago kutsatzen duten bizimoduak aukeratzea, etab. “Integrazio horren onurak datozen hamarkadetan biziko dira, eta, aldi berean, pauso gehiago emango dira egungo egoera kutsatuak, lantzeko konplexuagoak, murrizteko”, azaldu du. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek zarataren aurrean. Kontsumitzaileek hainbat gauza egin ditzakete kutsadura akustikoari aurre egiteko:
|
|
|
Antartikako ozonosferako geruzan (estratosferaren barruan), udaberri australean (iraila eta abendua bitartean), “zulo” baten ekoizpena entzutetik hamarkada batzuk geratzen zaizkigu”. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek? 1994az geroztik, Nazio Batuen Batzar Nagusiak irailaren 16an behin ospatzen du Montrealgo Protokoloaren sinadura, eta aurten, beraz, 25 urteurrena ospatzen du.
|
|
2013
|
|
|
Zure kasuan, bermea bere garaian erabiltzeko eskaria egin duzu, ez duzu eskatu Internet bidez erositako produktu bat itzuli nahi duzula (halakoetan, enpresaburuak eskatu
|
egin
diezaioke kontsumitzaileari haren gain har ditzala ondasuna itzultzeak eragin dituen gastuak).
|
|
|
Horiekin ziurtatzen da, hondakin bihurtzen direnean, aparatuen ardura hartzera behartzen duten legeria betetzen dela. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Berriz erabiltzeaz eta birziklatzeaz gain, kontsumitzaileek aholku batzuk eman ditzakete beren ekipo informatikoen ingurumen inpaktua murrizteko.
|
|
|
Eta ekipo informatiko horiek hondakin bihurtzen direnean, hondakin horiek birziklatzeak eragotzi egiten du material kaltegarriek ingurumenari kalte egitea eta lehengai gutxiago erauztea. Artikulu honek zehazten du zergatik berrerabili eta birziklatu behar diren ordenagailuak, nola egin behar diren ondo eta zer gehiago
|
egin
dezaketen kontsumitzaileek alde horretatik.
|
|
2014
|
|
|
José Pérezen ustez, beraz, birziklatzea hobetzeko oinarrizko premisetako bat «iruzurrezko praktiken zaintza eta jazarpena» da. Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Kontsumitzaileek, lehenik eta behin, TEEhen kudeaketa egokiaren garrantziaz jabetu behar dute.
|
|
2015
|
|
|
Duela gutxi egindako azterlan batek erakusten du baliabide natural preziatu hori behar bezala ez kudeatzearen ingurumen, ekonomia eta gizarte arazoak. Artikulu horrek adierazten du akuiferoak agortzen ari direla planetan, zer
|
egin
dezakegun kontsumitzaileek eta nola funtzionatzen duten sateliteek aipatutako ikerketa egiteko.
|
|
|
Akuiferoek milaka urte behar izaten dituzte betetzeko, eta poliki poliki birkargatzen dira urtze eta eurite urarekin. Zer
|
egin
dezakegu kontsumitzaileek. Herritarrek hainbat neurri har ditzakete ur kontsumoa murrizteko erosotasunari kalterik egin gabe:
|
|
2016
|
|
|
ISSOP zigilu berriak ziurtatzen du hori daramaten produktuak sistema horretatik libre daudela eta modu iraunkorrean egin direla. Artikulu honek adierazten du nolakoa den zaharkitzapen programaturik gabeko produktuetarako etiketa hau, zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek zaharkitzapen programatuaren aurrean eta nola sortu zen ingurugiroarentzat eta pertsonentzat kaltegarria den praktika hori.
|
|
|
Irudia: Feniss ak Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Kontsumitzaileek praktika horri buruz pentsatzen dutena baino gehiago egin dezakete.
|
|
|
Horretarako, hainbat estrategia onartzen dituzte, eta, horiekin, zaborra sortzea saihesten dute, dirua aurrezten dute eta ingurumen inpaktua murrizten dute. Artikulu horrek adierazten du zer diren zero zabor jatetxeak, zer ekimen dauden Espainian, eta zer
|
egin
dezaketen kontsumitzaileek lokal ostalariagoak izateko.
|
|
|
Irudia: Aparte Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Kontsumitzaileak funtsezkoak dira jatetxeak zero hondakinekoak izan daitezen, edo, gutxienez, zabor gutxiago sortzeko eta elikagaiak alferrik galtzeko.
|
|
|
Nutrizioari buruzko aholkuak, tratamendua edo errekerimendua behar izanez gero, profesional tituluduna eta sanitarioa izan behar du, azterketa zientifikoak interpretatzeko gai dena, pertsona bakoitzarentzako elikadura jarraibide espezifikoak banaka markatzen dituena. Superelikagai ugari daude gure despentsan «Superelikagai» esaten zaienek nahastu
|
egin
ditzakete kontsumitzaileak, eta pentsarazten diete gainerako elikagaiak ez direla hain osasungarriak. Zuhur jokatu behar da.
|
|
2017
|
|
|
Sistema horrek elikagaiak ekoizteko izan daitezkeen arriskuei lehentasuna ematen die eta horiek zaintzen ditu. Elikagaien arrisku nagusiak kontrolatuz (kutsatzaile fisikoak edo kimikoak), industriak bermatu
|
egin
dezake kontsumitzaileak seguruak direla. Kontuan izan behar da elikagaien industriaren arrisku nagusiak, kasu askotan, biologikoak direla:
|
|
|
Irudia: anyaberkut Zer
|
egin
dezake kontsumitzaileak. Kontsumitzaileek elikagaien ingurumen inpaktua murrizteko ekintza txikiak sartzeko aukera eta erantzukizuna dute.
|
|
|
Irudia: Cesar Astudillo Zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Herritarrek erraz birziklatzen diren ontziak aukeratu ditzakete, eta konplexuenak saihestu; hala, mezu bat bidaltzen zaie fabrikatzaileei.
|
|
|
Neurri horiek nahikoak ez direla ikusi denez, Europako Batzordeak azken neurriak proposatu ditu. Zer
|
egin
dezake kontsumitzaileak. Etxeko eremuko tratamendu termikoek ere eragina dute elikagaien akrilamidan.
|
|
2018
|
|
|
Irudia: EvgeniT Eta zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek. Ezin da erantzukizun guztia besteen esku utzi.
|
|
2020
|
|
|
Zure ustez, zer
|
egin
dezakete kontsumitzaileek nutrizio arloko etiketatze sistemek. Eginkizun nagusia da elikadurari buruzko informaziorako oinarrizko eskubidea bermatzen dutela, eta oso erabilgarriak direla erosketak egiteko aukera osasungarriagoak hautatzeko.
|
|
|
Irudia: rodeopix Emendakinak aldezten zituztenek, hau da, haragi eta esne industriak, argudiatzen zuten “esne” deiturikoak sojaz egindako produktu bati “hanburgesa” edo landare edari bati “esne” deitzeak nahastu
|
egin
dezakeela kontsumitzailea. Esnekien kasuan, gainera, esaten zuten izendapen horiek produktu horien izen onaz eta izen onaz baliatzen direla.
|
|
|
Zer
|
egin
dezakegu kontsumitzaileok armairu jasangarriagoa izateko?
|