|
2000
|
|
|
Baina beste galdera bat egin behar da: publikoari ematen al diogu besterik aukeraketa
|
egin
ahal dezan? (...)
|
|
|
Orduan kontzientzia eramatea izan zen gure xedea. Abertzaletasuna ez zela euskaltzaletasunaz aparte
|
egiten
ahal pentsatzen genuen. Euskal Herria behar zela salbatu euskaldunekin, euskaraz bizitzen zirenekin; Game herrian edo Larrainen.
|
|
|
Oroit nauk, 15 urte nituelarik, nola egoiten nintzen hiri so kantaldi denboran. Hire lepoko zainak hanturik,
|
egin
ahala goratik kantatzen huelarik (erran nezakek, batzuetan goregi) herri honen tripako mina, haundi maundien erresuma errautsi nahi edo, Eustakio Mendizabal hire lagunaren oroitzapenez gozatzen hintzelarik. Berdin Txomin zena eta Mamarru kantaraziz.
|
|
|
«Milaka urteren buruan, nahasten joan ziren arrazak, eta euskaldunek ez zioten ihes
|
egin
ahal izan berezko lege honi»
|
|
|
Halaber, baraualdiak aurrera
|
egin
ahala euskararen eguneroko gorabeheretan sartu ginen eta urtarrilaren 7rako deitu genuen Mintegian, Plangintza Estrategikoa eta Herri Mugimenduentzako Erronkak izeneko beste idazki bat plazaratu genuen. Era berean, baraualdi osoan, saguzarra joan etorrian ibiltzen den bezala, gai ugari mahaigaineratzen zitzaizkigun, eta honen ondorioz erabaki genuen euskalgintza osoak parte hartuko lukeen kongresua proposatzea.
|
|
|
Beste arazo bat, teknikoki, euskara bera izan da. Lan teknikoa euskaraz
|
egin
ahal izateko arauak, izen zerrendak, eta abar ez daude euskaraturik eta horrek eguneroko lanean hainbat duda eta arazo sortu dizkigu(...).
|
|
|
sareko nodo bakoitzak erabakiko zuen bertara iritsitako datuek zein ibilbide egingo zuten. Azkenik, datuak" paketetan" banatuko ziren, hauek ibilbide desberdinak
|
egiten
ahal zituzten, baina azkenean jomuga berean elkartuko ziren.
|
|
|
GIPUZKOAN, Araban edo Bizkaian urteen artean goi mailako kontserbatorioa egiteko konpromisoa hartu du Inaxio Oliverik. Honela, LOGSE legea indarrean dagoenetik musika ikasleen artean sortutako urduritasuna desagertuko da, goi mailako ikasketak
|
egin
ahal izango baitituzte EAEn. Nafarroan proiektuaren bideragarritasuna aztertzen ari dira.
|
|
|
HOBERENA litaike betan oldartzea hiruen aurka. Prentsaurreko bat
|
egiten
ahal nuke eta argazkilari, mikro eta kamera guzien aitzinean salatu horien gurbiltasun eskasa eta sobera prentsa maitatzea. Interesanta egiteko Lizarra Garaziren bukaera iragarriko dut, publikoki esaten ahal ez diren gauza batzu salatuko ditut hartuz aire misteriosko bat, ez ahantz atorra xuri bat.
|
|
|
Nik ez dut esan nahi hori egin behar denik edo ez. Baina tresna bat da gauzak
|
egin
ahal izateko.
|
|
|
Horren inguruan badago ideia bat: hizkuntzan, ahal den neurrian, libreago
|
egin
ahal izatea, desinhibitzea. Nahiko lotuta ibiltzen gara beti idazterakoan.
|
|
|
Limo irletako bizitzari dagokionez, limoak elikagaietan oso aberatsak izan arren, mareen ondoriozko ur eta gazitasunaren aldakortasunak eta limoen oxigeno urritasunak bizi baldintza gogorrak ezartzen dizkie bertan bizi nahi duten animalia eta landareei. Muturreko baldintza hauei aurre
|
egin
ahal izateko, bertako bizidunek moldaera bereziak garatu behar izan dituzte eta horregatik balio ekologiko handiko espezieak direla onartzen da.
|
|
|
Egin nahi nituen guztiak egina ditut; ez naiz frustratua. Menturaz, egin dudana baino gehiago eta hobekiago
|
egiten
ahal nuen. Azken 15 urteetan zerbait egiten dut urtero.
|
|
|
Ikerketek aurrera
|
egin
ahala erabilera berriak frogatu eta gehiago zehaztuko dira. Baina droga honen egoera ilegalak ikerketari berari oztopoak jartzen dizkio eta astiro egiten da aurrera esparru honetan.
|
|
|
Gipuzkoako lau teknologi guneek (Ceit, Ikerlan, Inasmet eta Teknikerrek) aliantza bat eratu dute urte honen hasieran, datozen urteetako industri garapenerako guztiz funtsezkotzat jotzen diren mikroteknologiako jarduerak bultzatzeko. Elkartasun horri esker ikerkuntza arloko lan eta eginkizun banaketa
|
egin
ahal izango da, baliabideen erabileran hobekuntza nabarmena lortuz eta teknika horiek enpresa sektorean hedakuntza handiagoa izan dezaten ahalbidetuz. Horren guztiaren ondorioz 3.000 milioi pezetatik (120 milioi libera) gorako inbertsioak egingo dira.
|
|
|
Gazte hauek 200.000 pezeta behar dituzte ekimenari aurre
|
egin
ahal izateko: " Goierri osoan entzunak izatea ahalbidetuko digun emisora erosi nahi dugu, baina ez dugu berau lortzeko eperik jarri, lortzen denean lortuko dugu eta kitto" azaldu digu Aitorrek.
|
|
|
Liburuan aurkituko dute euskaraz dagoen materiala, euskarara itzulitako literatura unibertsala oro har, baldin eta testuak euskara zuzenean aurkitu baditugu. Guretzat ohore bat izan da honetan parte hartzea, benetan profesionalak direnekin lan
|
egin
ahal izan dugulako. Izan ere, aukeraketa zorrotz bat egin ondoren erabili ditugun testuen atzean, profesional oso onak daude, itzultzaile apartak.
|
|
|
Halaber, sindikalgintza honek erresistentziarako estrategia eraginkorrak bilatzen saiatu du neurri multzo handi bati aurre
|
egin
ahal izateko. Horrela, erakunde sindikal bakoitzak beste nazio batzuetako antolamenduekiko harremanetarako tresnak eratu ditu bere baitan, nazioarteko informazioa bildu eta hedatzeko; soldata, lan baldintza eta enpleguaren inguruko gaietan koordinatzeko arauak egituratu dituzte; maila profesional bereko edo mugakide diren eskualdeetako sindikatuen arteko senidetze erakundeak sortu dituzte; enpresa multinazionaletan enpresa komite multinazionalak bultzatzen saiatu dute; eta, besteak beste, inmigranteen aldeko enplegu politikak sustatzen, ekintza eta mobilizazio eredu berriak abiatzen eta alderdi" sozialaren" ikuspegi itxia hautsi eta lanaren inguruko aldarrikapenak osasun, etxebizitza, garraio, hezkuntza, aisialdi eta abarretako eskakizunekin bateratzen ahalegindu dute.
|
|
|
Maria Cristinarik gabe ez legoke Zinemaldirik. Kursaala ere hor dago, eta nik erosi nuen terrenoa, gaur dena
|
egin
ahal izateko. Eta futbol estadioa egin zen.
|
|
|
Elizetan sartzeekin? Manifestazio eta protesta soilekin?" Galderaz galdera, borroka baketsuki
|
egin
ahal izateko beste era asko zekartzan kontura, halako batean benetan iritsi nahi zuen lekura iristeko: " Bearrezko ote da armen indarra?
|
|
|
Metaliteraturatik dagoena ez da nik metaliteratura egiteagatik, eta politikatik dagoena, ez da politika egiteagatik. Baizik eta egoera horri buruzko erreflexioa nola egin litekeen poetikatik, eta zein poetika behar den erreflexio hori
|
egin
ahal izateko. Niri ez zait interesatzen diskurtso politikoa bere horretan, ezta diskurtso poetikoa, ez badu deus esaten errealitateari buruz.
|
|
|
Oso erraza da hori egitea. PP eta PSOEri oso erraz
|
egiten
ahal zaie hori. PPk legea aldatuz, esaterako.
|
|
|
guztion artean elkartasunez arituz baina bakoitzak berean dituen aukera, ingurune eta baliabideekin ahalik eta urratsik eraginkorrenak ematea. Zeren, latza litzateke gero ondokoaren mixeriari elkartasuna adieraziz bakoitzak berean
|
egin
ahal duen guztia ez egitearen kontzientzia txarra xurituko balu! Horrelakorik ikusi dut ba.
|
|
|
Gazteek, bestalde, irakurketa hori gustukoa dutela aditzera eman du era berean Mari Jose Olaziregik gazteen irakurketa zaletasunen inguruan egindako ikerketa eta inkesten emaitzak. Irakurle gazteen artean, beraz, oso harrera ona izan du, eta adinean gora
|
egin
ahala hobea. Bestalde, Joan Mari Torrealdaik egindako inkestek euskal idazlerik estimatuenen artean kokatzen dute eta bere obrak" obrarik hoberenak" sailean ere bai.
|
|
|
Honela, barne fokalizazio iraunkorra hautsi eta fokalizazio aldakorrari bidea irekitzen dio. Antza denez, amaierako fokalizazio aldaketa hau
|
egin
ahal izateko aukeratu du egileak hirugarren pertsonako kontalari orojakilea, eta ez sentimenduak adierazteko ohikoagoa den lehen pertsona.
|
|
|
Antton Lukuren liburuan hamabi ipuin ditugu, guztien artean unibertso bat osatzen dutenak. Horixe agertu baitu Lukuk, unibertso bat, esan nahi baita, giza geografia bat, ipuinez ipuin eta irakurketan aurrera
|
egin
ahala gure baitan birsortzen goazena. Garazi inguruak dira Lukuren geografia, eta hor bizi direnak nahiz horra etortzen direnak haren giza osagarria.
|
|
|
pintadak, manifestaldiak, rock jaialdia,... Baina, hilketa honen atzean uste baino azpijoko gehiago ezkutatzen dira, eta eleberriak aurrera
|
egin
ahala misterioaren korapiloa askatzen joango da. Gaur egungo Euskal Herrian kokaturiko intrigazko istorioa da.
|
|
|
Katebegi galdua thriller historiko politikoa dela esango nuke nik, definizioek ezertarako balio dutela uste izango banu. Iruzkin honen balizko irakurlea liburuaren irakurle egin alde ematen dut, aldiz, esan behar delarik thriller hoberenetan bezala gertatzen dela hemen ere, esan nahi baita, aurrera
|
egin
ahala emozioa eta ere gorantz datozkigula. (Egunkaria II)
|
|
|
Bestalde, hiru lagun hauen arteko harremanak harilkatzeko eleberrian Lugi Bordoniren Gauak eta hiriak filmea darabil leit-motiv gisara. Liburuaren hasierako aipuan ematen zaigu honen berri lehen aldiz, eta narrazioak aurrera
|
egin
ahala ugariagoak izango dira honen aipamenak.
|
|
|
Argitu beharra dago, ezen laugarren eta seigarren ataletako azterketan burutu direnegunkarien eta telebistaren hustuketak, UPV EHUk finantzatutako ikerketa bati eskergauzatu
|
egin
ahal izan direla10 Ikerketa horren atal baten barruan, lagin bat aukeratuzen prentsaren11 eta ETBren12 hustuketa egiteko. Lagin hori astebete konposatu batekoegunkari guztien aleek eta ETBko emanaldiek osatu zuten.
|
|
|
(Habermas, 1997: 99). Eta honekin lotuta, aurrera
|
egin
ahal izatekohistoriaren berraztertze kritiko baten ezinbestekotasuna dago.
|
|
|
Honekin ez diot Monzon-i arrazoirik kendu nahi, zerbaitek ekartzekotan, borrokak ekarriko baitio herri honi askatasuna; eta, borrokatzeko, utopikoa izanbehar du pertsonak. Alternatiba politiko bat bideratzeko orduan, ordea, ez da nahikoa mundu hobea nahi dugula esatea7 Politika, ekimen hori epe eta marko mugatubatean
|
egin
ahal izateko formula azaltzean datza. Horregatik, orain pairatzen ditugun, konstrukto?
|
|
|
Jakina, fordismoak zekarren ekimen gabeko eta kualifikazio gabeko langileriak ez du hemen balio. Teknologia berriek produkzio seriemotzak egiteko ahalmena dute, eta horrek malgutasun handia eskatzen du, aldaketa azkarrak
|
egin
ahal izateko.
|
|
|
Hemen aurkezten den lana
|
egin
ahal izateko, ondoko bi diru-laguntzak eman dituEuskal Herriko Unibertsitateak: (B.
|
|
|
Terapiak, subjektuak bere orainarekin bat
|
egin
ahal izan dezan, pendulu batengisara kulunkatu behar du plazer eta sexualitate poloaren eta errealitate eta sustraitzearen poloaren artean, alde batean edo bestean inoiz blokeatu gabe. Hartara, integratuta gera daiteke, jatorri urrunak integratuz, hor nonbait sumendi erupzioareneta naretasun zerutiarraren artean.
|
|
|
Zirkunstantzia hauek partaideenbeharrei nahiz ingurunera moldatu beharrari dagozkie. Terapiaren helburua ez da, aurkezten den arazoaren konponketa bakarrik, familiaren egitura disfuntzionalarenaldaketa baizik, etorkizuneko arazoei defentsa egokiagoez aurre
|
egin
ahal izateko.Hau lortzeko, familiarekin elkartzen da terapeuta. Jada ez da kanpoko behatzailea; aitzitik, familiaren prozesuan nahasten da, familiaren funtzionamenduaberregituratzearen arduradun gisa, aldaketa eragile gisa.
|
|
|
Beste aldaketarik ere bada, Kondairarenkronologia itzulikatu izan da: Araneko gizona, tradizioan legez katu etorri eta gizonberbilakatu barik, jende itxuraz joan ohi zen berea egitera, eta harrapatzen zuteneanbihurtzen zen katu, ihes
|
egiten
ahal izateko edo.
|
|
|
Hogeigarren mende honen erdian hasten da, gutxi gorabehera, gaur egungo zientziagintza berria. Ematen diren aldaketak horren handiak direlako justifikatzen da egungozientziagintza berriaz edo egungo zientziagintzaren sorreraz hitz
|
egin
ahal izatea.Sorrera hau modu anitzean ulertu ohi da, baina hala ere nahiko adostasun handia dagohonako ezaugarri mota hauek aipatzerakoan:
|
|
|
Modulu honek interpretatu egin behar ditu testu batean ager daitezkeen karaktereguztiak, irakurgarri
|
egin
ahal izateko. Euskara idatziaren informazio iturri garrantzitsugisara, Euskaltzaindiaren arauez gain,. Euskaldunon Egunkaria?
|
|
|
–Onerako, noski, onerako. Liturgia bertako hizkuntzan
|
egin
ahal izatea eta, elizaherriari zabaltzea eta...
|
|
|
Proposamen zurrunak egiteari muzin egiten diogu, zeren uste baitugu formatuek gure zerbitzuan egon behar dutela, gure mezuaren alde, helburu eta entzuleriaren soslaiaren alde edozer egin nahi izanda ere. Izaera erabilgarria daukatela-eta, nahastu
|
egin
ahal dira eta ekoizkin berriak sortu, guk horren behar edo premia izanez gero.
|
|
|
Beste batzuetan honako abiatze hauek ere
|
egin
ahal ditugu:
|
|
|
Juntagin kopulatiboek luzatu egiten dute perpausa edo esaldia, eta hori saihestu egin behar da irratian. Batzuetan kendu
|
egin
ahal ditugu, juntaginen ordez elkarren ondoko esaldi desberdinak eginez. Horrela, estiloa sinpletu egiten da, irratirako komeni zaigun legez.
|
|
|
Etorkizun hurbileko entzule bakoitzak autoprogramazioa
|
egin
ahal izango du bere terminaletik. Hori dela-eta, irrati programatzaileek egingo dituzten eskaintzen geroa, aurretik proposatu diren target edo helburuei egokitu zaie.
|
|
|
Digitalizazioaren aroan, erronka nagusia edukietan egongo da. Alarma piztu da munduko zenbait herritan, Japonian adibidez, non telekomunikazioetarako ministerioan irrati eta telebistarako programak sortzeko grina sustatu nahi duten, kanalen aniztasunari aurre
|
egin
ahal izateko.
|
|
|
Estatu frantsesean Radiola izeneko enpresa pribatua ere sortu zen garai horretan. Emile Girardeu izan zen Radiola rentzat, Estatu frantseseko lehen irrati pribatuarentzat alegia, baimena lortu zuena, 1922ko azaroaren 6an lehenbiziko emanaldia
|
egin
ahal izateko. Irrati hartako lehen hizlaria Marcel Laporte komediantea izan zen,. Radiolo?
|
|
|
Baina larreetako ehiztari bizimodua aldaketa sakonak jasatera kondenatuta zegoen, denborak aurrera
|
egin
ahala basoek belardiak ordezkatu baitzituzten. K.a. 10.000 urtearen inguruan, basoak larre zabalak estaltzen hasi ziren.
|
|
|
Nazioak duen ezaugarririk garrantzitsuena, beraren ustez, hizkuntza da: hizkuntza abiapuntutzat harturik eraikiko litzateke nazioa, eta hizkuntzari esker hitz
|
egin
ahal izango litzateke kultura nazionalaz. Baina, eta hemen legoke guk aztertu nahi dugun arazoaren gakoa?
|
|
|
Baina ez zen ez hori maila profesionalera mugatzen zen kontrol sistema; Irakasle eskolak, oposizio sistema eta hezkuntza arloko administrazio egituraren barruan kokatzen zen egitura burokratiko eta funtzionarialaren antolakuntzarekin, Moyano legeak irakasleria Estatuaren zerbitzura jartzeko bidea eskaini zuen, eta Estatuak benetan bere kontrolpean jarri zuenetik aurrera (hau ez da XX. mendearen hasiera arte gertatuko240),, nazioaren? interesen defentsarako eraiki den ejertzitoaz hitz
|
egin
ahal izango da. Hona hemen guztiz adierazgarriak diren Loperena-ren hitz hauek:
|
|
|
delakoaren oniritziarekin, kopuru hau gehitzerik bazegoen) (299 art.). Legeak ikuskaria izateko baldintzak ere zehaztu zituen: . Escuela Normal Central. Carrera delakoan ikasketak eginak izan eta bost urteko esperientzia (hamar urtekoa, eskola pribatuan bazen) oinarrizko irakaskuntzan (300 art.).?, sistema ere ezarri da, non merituek eta zerbitzuan emandako urteek kontuan hartuko ziren eskalafoian gora
|
egin
ahal izateko, ikuskariak hiru sailetan banatuz (302 art.).
|
|
|
Garbi asko ikus daiteke, ikasgai batzuen irakaskuntza gizartearen modernizazio prozesuarekin edota prozesu honi aurre
|
egin
ahal izatearekin bat zetozela. Estatu espainiarreko kapitalismoaren garapenaren testuinguruan irakurri behar den errealitatea dugu hori264, kontuan hartu behar baita merkatu nazionala eraikitzen ari zela, burgesia finkatuz zihoala, populazioaren parte handia proletarizatzen ari zela, etab.; eta hori guztia erregimen kapitalistaren ezarpenaren bere kili koloka eta muga guztiekin265?
|
|
|
Baina esandakoa atzerapen nabarmenarekin Estatu espainiarraren kasuan mendebaldeko Europako Estatu Nazioen eraikitze prozesuen ezaugarri orokorra da. Zein dira Estatu espainiarreko hezkuntza sistemako curriculumaren ezaugarriak curriculum nazional bereziaz hitz
|
egin
ahal izateko, hots, curriculum nazional espainiarraz hitz egin ahal izateko270 Lehenik eta behin hizkuntzaz hitz egin behar da; oinarrizko mailan sei ataletatik hiru hizkuntzarekin lotuta dauden gaiak zehazten dituzte: irakurketa, idazketa eta gramatika.
|
|
|
Baina esandakoa atzerapen nabarmenarekin Estatu espainiarraren kasuan mendebaldeko Europako Estatu Nazioen eraikitze prozesuen ezaugarri orokorra da. Zein dira Estatu espainiarreko hezkuntza sistemako curriculumaren ezaugarriak curriculum nazional bereziaz hitz egin ahal izateko, hots, curriculum nazional espainiarraz hitz
|
egin
ahal izateko270 Lehenik eta behin hizkuntzaz hitz egin behar da; oinarrizko mailan sei ataletatik hiru hizkuntzarekin lotuta dauden gaiak zehazten dituzte: irakurketa, idazketa eta gramatika.
|
|
|
Horrelako kasuak ez dituztela onartzen, eta hasiera batean ez didate sartzen utzi. Eskerrak herriko erizain bat nitaz jabetu den, berari esker lortu baitut froga berri batzuk
|
egin
ahal izatea.
|
|
|
eleberri poliziakoak behar dira, esaten zen, edo erotikoak, edo zientzi fikziozkoak... Zulo asko zituen gure kulturak, batez ere aldameneko kultura handiagoen aldean, eta denak estali nahi ziren,
|
egin
ahalean.
|
|
|
bata sototzat eta etxeko upelategitzat hartu zuten, berdintsu eta orobatsu utzi zutelarik bertzea, norat igortzen eta zigortzen baitzituen aitak —edo amak, bakanago— egun baterako, bitarako edo berak zuzen irizten zion aldirako, gaizki portatzen ziren sehiak eta zerbitzariak, haien hutsen eta falten arabera, eta gure gurasoen aldartearen. Eta, hala, egun batean, aitak astebeterako kondenatu zuen ziega itsu hartarat morroi bat, Urbiaindik mozkorturik itzuli zelako eta biharamunean bere egitekoei buru
|
egin
ahal izan ez zielako. Eta, astebetea iraganik, erdi eroturik bezala jalgi zen gizagaixoa bertatik, erranez ezen gartzela hartarat aspaldi kondenatuak izan zirenen nigarrak eta intziriak —gaizkileenak, nahastekarienak eta gainerako jendailarenak— aditu zituela han barruan, eta amets batean bezala ikusi zituela haiek guztiak —ikatza baino beltzagoak—, infernuko garren artean kiskaltzen eta oihu desesperatuak egiten; eta, honelatan, mozkor hark amestu edo asmatu idurietarik hartu zuen ziega ilun hark fama are ilunago hura, jauregiko bertze morroien eta neskameen kontsentimenduarekin; eta ez hauek erran ziotelako sinesten ziotela, baina bai isilik geratu zirelako, irririk eta trufarik egin gabe morroi mozkorrari gai hartaz solasten zenean, erakusten zutelarik, gisa hartan, ezen sinestetik hurbilago zeudela ez sinestetik baino.
|
|
|
Eta oroitzen dut irri egin niola, neure esker onaren adierazteko: izu eta ikara iragan berriek ez zidaten irri
|
egiteko
ahala agortu bederen! Eta erran zidan:
|
|
|
Korrida
|
egin
ahal izaiteko, inguratu zuten oholesi batez Urbiaingo Erreboteko Plaza, non jokatzen baitzuten herritarrek pilotan igandeetan eta jaiegunetan, edo, noizik behin, merkatuak eta feriak prestatzen eta organizatzen, eta ohol batzuk jaso zituzten han eta hemen, jende xehearentzat, baita tribuna bat ere, bere jarlekuekin eta eserlekuekin, handikientzat eta jende printzipalarentzat. Harea edo lur hautsa ere ekarri zuten, plaza zolan barreiatzeko eta haren estaltzeko.
|
|
|
...derradan ezen bagenituela gazteluan, geure sabel maskuri larrien sosegatzeko, portzelanazko bi kakontzi —edo pixontzi, edo gernuontzi... edo bazina, nola deitzen baitzion amak—, berdinak eta biribil biribilak, baita zurezko aulki bat ere, kakontzien diametroko zulo biribil bat zuena, non, beharren arabera, doitzen eta egokitzen baitziren kakontziak, egin beharrak modu lasaian eta erosoan
|
egin
ahal izaiteko. Eta guk geure egitekoa egin, eta morroi neskameak haien garbitzeaz arduratzen ziren, establietako eta ukuiluetako kloaketan eta putzu beltzetan husten zituztela, edo eiheraren aterabideko kanalean maizago, kanaleko urak, halatan, eskrementu haiek guztiak errekaraino arrasta eta eraman zitzan, jauregitik urrun.
|
|
|
Kontatu dizut zer nolakoak eta zein gisakoak izan ziren jaun Marcelek jauregian iragan azken egunak, eta ohartuko zinen, haren erranetarik, ezen bazuela bere buruari irri
|
egiteko
ahalik eta gaitasunik aski; aita Bartolomerentzat, aldiz, guztiak zuen harriaren zurruntasuna eta txantxak nekez edirenen zuen haren mihian mintzabiderik.
|
|
|
" Non hago?", eta galbaheak ihardetsi zion: " Hemen nago!"; eta deabruak galbahea zegoen tokirantz egin zuen, eta hala
|
egin
ahal izan zuen Axularrek aitzina; eta bazihoan Axular aterantz, bazihoan... baina atearen iragaiterat zihoan puntuan, deabruak ikusi zuen eta burdinazko gako bat jaurtiki zion, eta gakoak ez zituen Axularren zapata zola eta haren itzala baizik harrapatu; eta hala itzuri zen Axular haitzulotik eta hala erdietsi zuen Sarako apez izaitea, itzala deabruaren menerat zuen arren.
|
|
|
Nahaste borraste hartan, Gorukik eta biok doi doi ihes
|
egin
ahal izan genuen. Eta are iparralderago abiatu ginen oihanean barrena, buruan iduri bat gehiago neramala, zeren sarraskiaren iduri negargarri hura burmuinetan iltzaturik geratu baitzitzaidan:
|
|
|
Bada, egun hauetarik batean bertze bat erosiko dut, zurearen antzekoa edo zurearen berdina dena. Eta nik zuri emanen dizut, eta zuk Gorukiri emanen diozu, Gorukik berak azken egunean bezti dezan eta harekin ihes
|
egin
ahal izan dezadan.
|
|
|
Ordea, ez ote dakik ezen ez dagoela bakea ezartzerik ezpatarik ezean...? Eta ez ote dakik, berdinzki, ezen ezpata bat gutiagorekin nekez
|
egin
ahal izanen diegula buru peril guztiei, zeren, baldin jende guztiek erran digutena egia bada, munduan diren ezpata guztiak ere guti izan daitezkeen...? —eta, batean Antoniori eta bertzean neuri, bioi ere mesprezuz so egiten zigula, zeren eta ni ere gizon ezpatarik gabea bainintzen, bizar peitua izaiteaz gain, erran zigun—:
|
|
|
Bretai niako kostan behatza galdu huen, baina ez gizontasuna, zeren gizontasuna ez baitu oineko behatzak egiten, baina bertze behatz batek... eta, beraz, ez erran niri ezen Amsterdametik itzultzen haizela gizon egin gabe... Zeren diru suma horrekin ehun aldiz gizon
|
egiten
ahal haute!
|
|
|
Eta mementu hartan ere hunkitu egin ninduen, haren hitzak —urrunak bai, baina ezin doiagoak eta justuagoak ere: " Zeren, Joanes apez izaitekotan, zinezko apez izaitea nahi nuke, Jainkoak zinez eta minez deitua..." — laguntzan etorri zitzaizkidalako eta aterabide bat eskaintzen, nondik ihes
|
egin
ahal izan bainuen. Eta haren besoetarat joaiteko gogoa piztu zitzaidan... eta, irriren batek haren urruntasuna hauts zezakeelako ustean, hari beha ere egon nintzen istant batez, baina amak ez zuen irririk egin, eta marmolaren hoztasunak gibelat eragin ninduen berriro, neure tokian geratzen nintzela.
|
|
|
Gure arbasoen historia ilun hura ote zuen aitona Nikolasek buruan, bere aitak —jaun Albert Etxegoienek— ezabatu nahi izan zuena Nafarroako erregeordearen barkamendua erdietsi ondoren, jauregiak, halatan, aitzina
|
egin
ahal izan zezan. Edo, bertzela erranik:
|
|
|
Edo ez al dugu, urrunagorat joan gabe, Frantzisko I.aren etsenplua? Frantziako errege hura, zeinak, bere emaztekiekin eta bere burdel ibiltariarekin zituèn gehiegizko gastuei buru
|
egin
ahal izaiteko, etengabe igaiten baitzizkien herritarrei zergak, edo jauntxoei baxerarik karioenak kentzen, harik eta egun batean manatu zuen arte ezen balia zitezela san Martin Tours-koaren panteoiaren zilarrezko hesiaz, moneden egiteko... eta zeinak, halarik ere, Erromako Elizako basailu leialtzat baitzuen bere burua, halako suertez, non bere aurkako iraintzat hartzen baitzituen heresia eta fede...
|
|
|
Osabak goian zuen bere studioa orduko, eta Pedro Huizirena beheko solairuko gela handian egokitu zuten, zeina goiti beheiti berritu baitzuten, Pedro lanari taxuz lot ahal zekion: han oholak eta mihiseak juntatu eta pilatu zituen; hemen astokoa eta eskailera bat; alde batean lurrezko ontzi batzuk, koadroetan erabili beharreko pinturen
|
egin
ahal izaiteko, hautsak, pigmentoak eta olioa nahasgai eta osagai; bertzean pintzelak, ikatz ziriak, ganibeta, eta bertzelako tresnak, hiru argimutil eta kandela batzuk ere bai; zoko batean, berriz, ohe bat, lo egiteko.
|
|
|
Eta halatan uxatu zituen, finean, aita jesuita ez bertze guztiak. Zeren, jesuita ere beldur zen, baina errabia errabiatu batek estaltzen zion beldurra, eta hargatik
|
egin
ahal izan zion buru Lutherori. Borroka hartan, ordea, gurutzea galdu zuen.
|
|
|
Eta gorputzen hartan, nahi nuen, alde batetik, bertze gorputz hark irents nintzan, neure mugak haren mugagabetasunean eta infinitutasunean urtu ahal izaiteko; eta nahi nuen, aldi berean, irensten ninduena nihaurk irentsi, haren infinitutasuna ene gorputzaren mugetarat ekarri ahal izaiteko. Baina, nola nekez sar daitekeen dupa handi bat pitxer tipi batean, hala nahi izan ote nuen ene ezpainak eta ene besoak emenda zitezen eta berretu, infinitua neure hatzen artean neurtu eta neure
|
egin
ahal izaiteko...?
|
|
|
—Joanes, guztiok behar diagu kontzientzian ausiki
|
egiten
ahal digun har bat, zeren, bertzenaz, bakoitzak nahiko lukeena eginen bailuke, eta hori ere ez duk kontua. Baina mundu honetan harrak eta harrak zeudek, eta hireak ez hau gaitzaz libratuko, zeren eta harra bera baituk gaitza.
|
|
|
Etxe hartarik jalgi nintzenean, portuan ainguraturik genuen untzirantz abiatu nintzen, ez Frantsesen Ostaturantz, lagunekin geratu bezala, artean ez bainengoen neure onean... eta goiti beheiti etsaminatu eta argitu nahi bainuen, bertzalde, neure egoera, eta imajinazinoa dantzan jarri, lagunek biharamunean egin ziezazkidaketen galdegiteei ahalik eta modurik airosenean buru
|
egin
ahal izaiteko. Harako bidean nindoala, azken hiruzpalau orenetan gertatuak ezin sinetsirik, arrai sentitu nintzen, amesgaizto hartarik libratu nintzelako, baina baita bentzuturik eta zapuzturik ere, edonor zapuzteko modukoak izan baitziren, zinez, azken ordu haietan neuri gertatuak...
|
|
|
Eta banindoan, banindoan, eta bat batean oroitu nuen nola guardia buruak erran zigun ezen puta haiek bertze jende batzuekin elkar harturik behar zutela... baina oroitzen nituen, halaber, bere kideen hitzak eta haien irriak eta haien bertze hainbat keinu eta xehetasun, eta gero eta gehiago iduritzen hasi zitzaidan ezen guardia haiek zirela putekin elkar harturik zeuden gizonak. Eta ez ote zituen Mignon biluziak ere oinetakoak jarririk, ez bere ahalkearen eta bere dekoroaren ezkutatzeko, nola aitortu baitzidan, baina arintkiago eta fitezago ihes
|
egin
ahal izaiteko. Ongi bai ongi enplegatu zituen Parisko ilehoriak bere artea eta maina, baita sarea eta lakioa ere, ene buru handiaren atrapatzeko...!
|
|
|
Lehenago aipatu dizut, konparazione, nik hartu nuen deliberamendua, kapitainarekin itsasoratzekoa, uste nuelako ezen, modu eta manera hartan, iraganarekin hautsi eta iraganari ihes
|
egin
ahal izanen niola, beti aitzina, sukar batek hartua bezala, eta hala gobernatu ahal izanen nuela neure bizitza libertatearen bidetik. Zeren erraiten baitzuen Senekak:
|
|
|
Ene alegrantzia, saski baten gainean neure galtzak ikusi nituenean...! Eta ene premiazko premia, haien janzteko!, zeren neure gorputz arimen naufragio hartan haiek bainituen nik ohol eta salbabide, Amsterdameko karriketako jende jendailen balizko trufetarik eta haien irrietarik ihes
|
egin
ahal izaiteko.
|
|
|
—Hik tiro? Ximurrak trankil
|
egiten
ahal dik lo.
|
|
|
Eros ezak berria, merkatuak eskertuko dik-eta! Hire milioiekin, hainbertze
|
egiten
ahal duk erreka jotzeko beldurrik gabe.
|
|
|
Adinean aitzina
|
egin
ahalean korapilatsuagoak eta nahasiagoak bilakatzen garela uste dute zenbaitek. Horiek deus guti dakite, ez nerabezaroaz, ez helduaroaz.
|
|
|
Inoiz bada eta, bestondo latzeko goiz beiletan ageri da ahanzturaren funtsa: esku ezezagun eta errukior batzuek arimari ematen dioten atxikigailua, hobenaren eta eromenaren erroiztegiari ihes
|
egin
ahal izan diezaion. Eskarmentuz dakit.
|
|
|
Ximurrak nire basoa bilatu zuen berearekin topa
|
egin
ahal izateko. Urrundu egin nion.
|
|
|
Izanen nintzen bai, bistan da izanen nintzela. Gutiagorik ez da
|
egiten
ahal adiskide baten alde. Adarra jotzen ibiliagatik ere.
|
|
|
Korridorea biluzik eta zuri ageri zen, oker hautatutako koadroren bat eta arasa bat aparte utzirik. Emakumea aitzindari eta ni jarraikitzaile, gela guzti guztietako ateak itxi zizkidan aitzina
|
egin
ahalean, ni begiak bakar baten barnera ere luzatzeko plantan egon baino lehen.
|
|
|
Bere hitzei irri karkail ozen batzuekin eman zien azken puntua, eta nik ere —gizalege handiko, beti— aurpegiko giharrak behartu nituen, harekin batean barre
|
egin
ahal izateko.
|
|
|
—Jakina —beti ni mintzo—, dena hain agudo
|
egin
ahal izateak abantailak ditu. Aita hil zitzaigunean, bi gau osorik egin behar izan genituen tanatorioan, eguerdian hil zenez biharamun goizean ehorzteko baimenik eman ez zigutelako.
|
|
|
Gero, pipatzen segitu zuen. Haren bekaitz nintzen, ez bainuen gauza bera
|
egiten
ahal. Ez zitzaigun gelditzen ezta gorri eta apur bat mentolatutik ere.
|
|
|
—Bi astetan, bikoiztu zaizkit kontsultak eta telefonoa etengabe ari da, jo eta jo. Oporretatik gelditu eta haurrak senarraren ardurapean utzi behar izan ditut, eskari guztiei harrera
|
egin
ahal izateko. Orain, etxez aldatzeko pentsamenduan gabiltza, gure sala eskasegia baita halako jendeketa hartzeko.
|
|
|
Zerbait gehiago janez gero, errepikatzea zegokidan. Ogiari ere akats
|
egiten
ahal nion; barra erdia gelditzen zen, mahaiaren bazter batean. Gosea nabarmenaraztea iduritu zitzaidan, alabaina.
|
|
|
Minutu batez ere ez nintzen luzatu Patxirekin batean erredakziotik alde egiten. Bidean, argazkilariaren mugikorraz —trepeta ttattar bat, xake kolore hori beltzezkoa— baliatu nintzen Tomas ere jakitun
|
egin
ahal izateko, ortziralean egindako faborearen ordain. Ez nengoen trankil, hala ere, hotsa zabaldu eta Isabel Sanjoseren ilegorri tindatua ez ote zitzaigun halako batean ezerezetik agertuko, esklusiba hondatzera.
|
|
|
Handik goiti, gauak, aitzina
|
egin
ahalean, bere logika ezarri zigun, elkarrenganako distantzia laburtuz hizketagaiak intimotasunera lerratu bezala. Lehenbiziko pub ean, gure arteko hutsartea autobus bat iragateko bezainbat, eta erredakzioko aferez ozenki mintzo:
|
|
|
Erran gabe doa bertze mahai batera jartzen zela, niretik hamar bat metrora. Handik aitzina, goiti
|
egin
ahalean urruntzen, beti ere urruntzen baizik ez dut ikusi, zenbat eta gorago hainbat eta urrunago eta gizenago. Nik ezarri izengoitia aise hedatu zen lantokian:
|
|
|
—Zenbaki bat ere ez huen uzten ahal asteburuan ohiko deiak
|
egin
ahal izateko. Zer dakita nik, epailearena, forentsearena, poliziarena edo dena delakoarena...
|
|
|
sartzen diodan dirua ez da inoiz mangerari ur tantarik aterarazteko on. Makina txanpon jaleetan ere gorria izaten dut, eta telefono kabinetatik arrakastaz
|
egin
ahal izan ditudan deiak zenbatzeko, aski ditut esku bakarreko hatzak. Behin baino gehiagotan eman dit burutara ene dirua hurkoarena ez bezalako gai —kaskarrago— batez egina ote den.
|
|
|
—" Hainbatek ez sinetsi arren, Deabrua beti bizirik dagoelako aztarnak nonahi dira hiri honetan" —irriño bat ezpaineratu nuen, ez arruntik bortxatua— Hara belaxka! Titi handi horrek neroni
|
egiten
ahal zidaan elkarrizketa, aspaldi hartua bainaiz uste bera.
|
|
|
Sektore publikorako deialdietan" Lanpostuaren eskakizunak" izenburupean agertzen direnekin parekatzen ahal zen aise. Gainerakoan, zehaztasun falta nagusi zen elkarrizketa osoan, eta hutsaren hurrengo, berriz, izenburu zaratatsuak zioenari lagun
|
egiten
ahal zioten datuak. Galderen luzean eta erantzunen laburrean—" kontatuko banizu!"," mintza banendi!" — hautematen ahal zen Ixabel Xankoxe ene bihotzekoa irakurleak txunditzeko mauka aurkitu zuelakoan hurbildu zitzaiola apezñoari, eta zuhurtasun klerikalak errauts bilakatu zizkiola asmo lodiak.
|
|
|
Eta ezin dut ukatu poztu egin naizela telefonoa hartu, eta ordu erdi barru irteteko geratu garenean. Esango nuke bera ere poztu dela berarentzako opari bat dudala jakinarazi diodanean (telefono kontuez ari naizela, gaur Karmelok ez du Dabidi zertan deitu...; gaur seguruenik elkarrekin afaldu, eta aurrez aurre hitz
|
egin
ahal izango dute, eta ez zaie zeresana faltako; Adela ere Estherrekin toki dotore batera afaltzen eta kontua ordaintzen imajinatzen dut baldin eta, donuts kaxa huts hori ikusirik, goserik geratzen bazaie).
|
|
|
Futxo! Ez dakit zer esan eta, excusez moi, benetan, baina gutxienez zurekin berba
|
egin
ahal izango banu. Baina ez duzu erantzuten eta ez dakit zelan jokatu.
|
|
|
Futxo! Baina pozten naiz azkenean zurekin berba
|
egin
ahal izateagatik, nahiz eta nik gura baino berri kaxkarragoak kontatzeko izan...
|
|
|
Orduan, gehientsuenen txalo artean (ni neu harritu egin naiz nahi gabe txaloka hasi naizela ohartzean), desadostasun oihu batzuk ere entzun dira, Tomenak eta Estherrenak bereziki. Eta gaur batez ere pozik nago behingoz epaiketa hau amaitu egin delako eta gaur, harrigarria bada ere, ez dudalako Dabidekiko gorrotorik sentitzen; horrekin batera, pozik nago badakidalako leher egina nagoela eta lo
|
egin
ahal izateko neke fisikoa bezalakorik ez dagoela. Pena bakarra Olga eta Xavierrekiko sentitzen dut, baina orain ez dut adorerik ezertaz pentsatzen hasteko.
|
|
|
Beharbada beste arrazoi bat ere izan da hiri honetan hain agudo laketzeko, izan ere gaur amarekin eta Teresarekin ere hitz
|
egin
ahal izan dut.
|