|
2003
|
|
|
Erregimen itxiko barneratzea. Neurri honen menpe dauden gizabanakoak zentroan biziko dira, eta bertan egingo dituzte formazio, heziketa,
|
lan
eta aisiaren inguruko jarduerak.
|
|
|
Erregimen erdi irekiko barneratzea. Neurri honen menpe dauden gizabanakoak zentroan biziko dira, baina zentrotik kanpo egingo dituzte formazio, heziketa,
|
lan
eta aisiaren inguruko jarduerak.
|
|
|
Eguneko zentrora joatea. Neurri horren menpe dauden gizabanakoak euren ohiko egoitzan biziko dira, eta gizartean bete betean integraturik dagoen zentrora joango dira, laguntza, hezkuntza, heziketa,
|
lan
edota aisialdiko jarduerak burutzeko.
|
|
|
Heziketa, kultura, hezkuntza, lanbide,
|
lan
, sexu hezkuntza edo bide hezkuntzako programak nahiz horien antzekoak ezartzen direnean, horietan parte hartu beharra.
|
|
|
Talde teknikoak bitartekaritza
|
lana
egingo du adingabearen eta biktima edo kaltedunaren artean, aurreko paragrafoan aipaturiko ondorioetarako. Talde horrek Fiskaltzari adieraziko dizkio adostutako konpromisoak eta horien betetze maila.
|
|
|
Orain aurkezten den
|
lan
hau lanabes erabakigarria izango da, auzitegietan euskara normalizatzeko bidean. Hauxe izango da, gainera, formato horretan erabili ahal izango diren kodeetatik lehendabizikoa.
|
|
|
j) Adingabeek
|
lan
heziketa egokia eta ordaindutako lan bat jaso behar dute, betiere erakunde publikoaren baliabideen arabera; orobat, eurei legozkiekeen gizarte prestazioak eskuratuko zaizkie, lege aginduz ezarritako adina lortutakoan.
|
|
|
j) Adingabeek lan heziketa egokia eta ordaindutako
|
lan
bat jaso behar dute, betiere erakunde publikoaren baliabideen arabera; orobat, eurei legozkiekeen gizarte prestazioak eskuratuko zaizkie, lege aginduz ezarritako adina lortutakoan.
|
|
|
h) Adingabeen egoera pertsonala kontuan hartuta, eta haien askatasuneko bizimodua prestatzeko, heziketa, hezkuntza eta
|
lanaren
arloan jarduerak ezartzen badira, adingabeok jarduera horietan parte hartu behar dute.
|
|
|
Horrekin batera ere, badira beste inguruabar batzuk,
|
lan
honi oraindik garrantzi handiagoa ematen diotenak. Alde batetik, terminologia bateratzeko ahaleginak egin dira, adostasuna, sendotasuna eta iraunkortasuna lortu nahian; horrek nabariro gehitzen du lan honek izan dezakeen eragina, eta aktibo baliotsu bihurtzen du.
|
|
|
Horrekin batera ere, badira beste inguruabar batzuk, lan honi oraindik garrantzi handiagoa ematen diotenak. Alde batetik, terminologia bateratzeko ahaleginak egin dira, adostasuna, sendotasuna eta iraunkortasuna lortu nahian; horrek nabariro gehitzen du
|
lan
honek izan dezakeen eragina, eta aktibo baliotsu bihurtzen du. Beste alde batetik, kontuan hartu behar da jurisdikzio horretan euskaldun asko eta asko dabiltzala jardunean, eta Justizia Sailak zuzeneko eskumenak dituela, arauak hautsi dituzten adingabeei begira neurriak betearazteko.
|
|
|
Justizia Sailak bere ahaleginak bildu ditu zenbait ardatzetara, eta ardatz horietako bat da, hain zuzen ere, terminologiaren normalizaziorako eremua. Horixe erakusten dute Agiri Judizialen Itzulpenerako Batzordearen
|
lanek
; lan horiek Justizia Administrazioarekiko Harremanetarako Zuzendaritzak koordinatu ditu, eta, euren bitartez, agiriak euskaratu eta normalizatu dira. Batzorde horretan parte hartzen dute Deustuko Unibertsitateak berak, Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundeak, Euskal Herriko Unibertsitateak, UZEIk, magistratu euskaldunek, Justizia Sailburuordetzako itzultzaile eta teknikariek, abokatuek?
|
|
|
Justizia Sailak bere ahaleginak bildu ditu zenbait ardatzetara, eta ardatz horietako bat da, hain zuzen ere, terminologiaren normalizaziorako eremua. Horixe erakusten dute Agiri Judizialen Itzulpenerako Batzordearen lanek;
|
lan
horiek Justizia Administrazioarekiko Harremanetarako Zuzendaritzak koordinatu ditu, eta, euren bitartez, agiriak euskaratu eta normalizatu dira. Batzorde horretan parte hartzen dute Deustuko Unibertsitateak berak, Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundeak, Euskal Herriko Unibertsitateak, UZEIk, magistratu euskaldunek, Justizia Sailburuordetzako itzultzaile eta teknikariek, abokatuek?
|
|
|
Joseba Azkarraga Rodero Justizia,
|
Lan
eta Gizarte Segurantza sailburua
|
|
|
Geroago, Euskal Herriko Unibertsitateko zigor zuzenbideko irakasleek, Jon Mirena Landak eta Rafael Sainz de Rozasek hain zuzen, testua berrikusi dute, eta Deustuko Unibertsitateko euskara tekniko juridikoko irakasleak, Gotzon Loberak, ohar bikainak egin ditu. Horrek guztiak ahalbidetu du orain eskaintzen den testua prestatzea, betiere Eusko Jaurlaritzaren Justizia,
|
Lan
eta Gizarte Segurantza Sailaren laguntzarekin.
|
|
|
Gure ametsa da testu honek mundu juridikoaren euskalduntze prozesua aberastea. Gurari horrekin
|
lan
egin dugu, eta prest gaude beronen inguruan egin daitezkeen iradokizun guztiak gureganatzeko.
|
|
|
Kaltea konpontzean, aldiz, adostasuna ez da lortzen betetasun psikologikoaren bitartez bakarrik; horrez gain, zerbait gehiago behar da: adingabeak konpromisoa hartzen du biktimarekin edo kaltedunarekin eragindako kaltea konpontzeko, eta konpromiso hori betetzen du, dela gizartearentzako
|
lanak
eginez, dela zenbait ekintza burutuz, ekintza horiek subjektuaren beharrizanetara egokiturik eta onuraduna biktima edo kalteduna bera izanik.
|
|
|
Neurri horren bereizgarria da adingabeak neurria betearazten duen bitartean ulertzea gizarteak edo gizarteko gizabanako zehatz batzuek bidegabe ondorio kaltegarriak jasan dituztela, adingabe horren jokabidearen ondorioz. Subjektuak ulertu behar du okerretara jardun zuela, gizartearen gaitzespen formala merezi duela, eta berari eskatutako
|
lanak
kaltea konpontzeko egintza zuzenak direla.
|
|
2004
|
|
|
Auzitegiak idazkiak eta agiriak helarazitzat joko ditu, horrek jakin dakienetik kopiak eman zaizkiola prokuradoreen elkargoak antolatutako jakinarazpen zerbitzuari. Horrela, zentzuz arindu da jurisdikzio organoen
|
lana
, eta, batez ere, jurisdikzio izaerarik gabeko langileen lana; egia esan, lan hori alferrekoa da, ez dator bat jurisdikzio organoen eta jurisdikzio izaerarik gabeko langileen eginkizunekin, eta oztopo galanta da horiek beste lan batzuk egiteko. Gainera, gorago esan bezala, sistema berriak «hutsarteak» ezabatzea ahalbidetuko du, behin idazkiak eta agiriak aurkeztu eta horiek helarazi direla egiaztatuta, zenbatzen hasiko baitira gerogarrenean prozesuko edozein jardun gauzatzeko epeak.
|
|
|
Auzitegiak idazkiak eta agiriak helarazitzat joko ditu, horrek jakin dakienetik kopiak eman zaizkiola prokuradoreen elkargoak antolatutako jakinarazpen zerbitzuari. Horrela, zentzuz arindu da jurisdikzio organoen lana, eta, batez ere, jurisdikzio izaerarik gabeko langileen
|
lana
; egia esan, lan hori alferrekoa da, ez dator bat jurisdikzio organoen eta jurisdikzio izaerarik gabeko langileen eginkizunekin, eta oztopo galanta da horiek beste lan batzuk egiteko. Gainera, gorago esan bezala, sistema berriak «hutsarteak» ezabatzea ahalbidetuko du, behin idazkiak eta agiriak aurkeztu eta horiek helarazi direla egiaztatuta, zenbatzen hasiko baitira gerogarrenean prozesuko edozein jardun gauzatzeko epeak.
|
|
|
Auzitegiak idazkiak eta agiriak helarazitzat joko ditu, horrek jakin dakienetik kopiak eman zaizkiola prokuradoreen elkargoak antolatutako jakinarazpen zerbitzuari. Horrela, zentzuz arindu da jurisdikzio organoen lana, eta, batez ere, jurisdikzio izaerarik gabeko langileen lana; egia esan,
|
lan
hori alferrekoa da, ez dator bat jurisdikzio organoen eta jurisdikzio izaerarik gabeko langileen eginkizunekin, eta oztopo galanta da horiek beste lan batzuk egiteko. Gainera, gorago esan bezala, sistema berriak «hutsarteak» ezabatzea ahalbidetuko du, behin idazkiak eta agiriak aurkeztu eta horiek helarazi direla egiaztatuta, zenbatzen hasiko baitira gerogarrenean prozesuko edozein jardun gauzatzeko epeak.
|
|
|
Auzitegiak idazkiak eta agiriak helarazitzat joko ditu, horrek jakin dakienetik kopiak eman zaizkiola prokuradoreen elkargoak antolatutako jakinarazpen zerbitzuari. Horrela, zentzuz arindu da jurisdikzio organoen lana, eta, batez ere, jurisdikzio izaerarik gabeko langileen lana; egia esan, lan hori alferrekoa da, ez dator bat jurisdikzio organoen eta jurisdikzio izaerarik gabeko langileen eginkizunekin, eta oztopo galanta da horiek beste
|
lan
batzuk egiteko. Gainera, gorago esan bezala, sistema berriak «hutsarteak» ezabatzea ahalbidetuko du, behin idazkiak eta agiriak aurkeztu eta horiek helarazi direla egiaztatuta, zenbatzen hasiko baitira gerogarrenean prozesuko edozein jardun gauzatzeko epeak.
|
|
|
Ez dirudi egokia denik irmotasuna ezagutzeko unea edo auzibitarteari eusten zaiola jakiteko unea geroratzea, horrek dituen ondoreekin. Ez dirudi egokia denik, berebat, errekurtsoa oinarritzeko
|
lanak
gehiegi bizkortzea. Hala ere, auzien gaineko izapidetza hobetzeko, hurrengo prozedura berriztapena egin da:
|
|
|
Eraldaketa egokia da, izatez, subjektu juridikoen eskubide eta interes legitimoak babesteko, kasu zehatzetako prozedura osoaren mailak edo auzialdiak gutxitu eta hobetzen dituena. Aitzitik, goragoko auzitegien ahalegina eta zeregina mugatu behar da, beharrizan juridiko berezien arabera, beharrizan horietan
|
lan
juridikoak kalitate eta aginte berezia izan behar baitu.
|
|
|
Horren aldeko arrazoiak anitz eta desberdinak dira. Batetik, aipatu auziek ez dute jurisdikzio
|
lana
astuntzen. Bestalde, une konstituziogiletik, egokitzat jo zen gai horretan kasazio errekurtsoa ezartzea, asmo horri buruzko desadostasunik edo susmo txarrik agertu gabe.
|
|
|
1 Epaitu aurreko ondoreetarako soilsoilik, auzitegi zibilek erabaki ditzakete administrazioarekiko auzibide arloko uziak eta
|
lan
arloko auziak.
|
|
|
Halaber, erregistro ofizialean edo elkargo profesionalen argitalpenetan zein egoitza agertu eta hori ere zehatz daiteke, baldin eta, hurrenez huten pertsonak badira. Noizean behinkarren, enpresak eta bestelako erakundeak badira, edo lanbidean aritzeko nahitaez elkargoko kide izan behar dukoa ez den lanbide edo
|
lan
jarduera non gauzatu eta hori ere zehatz daiteke egoitza gisa.
|
|
|
Jasotzailea dagoeneko egoitza horretan bizi ez bada edo bertan
|
lan
egiten ez badu, eta galdetutako pertsonetatik inorkken egoitza hori jasoko da komunikazio ez badaki zein den oraingo egoitza, az eginbide negatiboan.
|
|
|
Urteko egun guztiak dira baliodunak, igandeak, nazio jaiegunak eta autonomia erkidegoan nahiz herrian
|
lan
ondoreetarako jaiegunak direnak izan ezik. Baliogabeak dira, halaber, abuztuko egunak.
|
|
|
Horien bitartez lortu nahi da lege honen arauketa bateratzea Hipoteka Legearen osotasun eta argitasun handienarekin. Halaber, beharrezkoak dira
|
lan
eta zigor arloetako prozesu legeen zenbait aldaketa. Horrela, bete betean arautu dira prozesu horietako abstentzioa eta ezespena, bai eta beste zenbait gai ere.
|
|
|
Lege honen manuak aplikatuko dira zigor, administrazioarekiko auzibide,
|
lan
eta armada prozesuetan, prozesu horiek arautu dituzten legeetan xedapenik izan ezean.
|
|
|
2 Irizpenak idatziz aurkeztuko dira, eta, hala denean, horiei batuko zaizkie adituak aditu
|
lanaren
objektuari buruz bere iritzia azaltzeko egoki diren gainerako agiri, tresna edo materialak. Material edo tresnok ekartzea ezinezkoa bada edo egoki ez bada, irizpen idazkiak behar den besteko azalpena jasoko du horiei buruz.
|
|
|
345 artikulua. Aditu
|
lanaren
eragiketak eta alderdiek horietan parte hartu ahal izatea
|
|
|
Irizpena egiteko, toki, objektu edo pertsonen azterketa egin behar bada, edo antzeko eragiketak egin behar badira, alderdiak eta euren defendatzaileak azterketa horietan eta eragiketotan egon daitezke, baldin eta horrek adituaren
|
lana
eragotzi edo oztopatzen ez badu, eta irizpenaren zuzentasuna eta alderdikeriarik eza berma badaiteke.
|
|
|
3 Epaiketa arruntean, entzunaldian baimendutako alegazio edo uzi osagarrien ondorioz, alderdiek eskatzen badute auzitegiak irizpena egingo duen aditua izendatzea, 427 artikuluko laugarren paragrafoan xedatutakoaren arabera, auzitegiak hala aginduko du, betiere auzitegiak irizpena egoki eta erabilgarritzat jotzen duenean, eta alderdi biak ados daudenean aditu
|
lanaren
objektuarekin eta auzitegiak izendatu adituaren irizpena onartzearekin.
|
|
|
Auzitegiak ofizioz izenda dezake aditua, baldin eta aditu
|
lana
egoki bada, prozesua seme alabatasun, aitatasun etatasunari buruzkoa izanik, edo ezkontza amatasunaren adierazpen edo aurkarapenari buruzkoa izanik, pertsonen gairen ingurukoa izanik.
|
|
|
Auzitegiak aditu
|
lanaren
arazo bakoitzeko edo arazo multzo bakoitzeko, aditu titular bat baino ez du izendatuko, baldin eta arazootan aditu ezberdinen iritzia behar ez bada, gaiaren aniztasuna dela eta.
|
|
|
2 Halaber, aditu
|
lana
zein gairi buruzkoa izan eta horren ikerketan aritzen diren akademiei eta kultura nahiz zientzia erakundeei irizpena eska dakieke. Arazo zehatzen inguruan legez gaitutako pertsona juridikoek ere irizpena egin dezakete.
|
|
|
Adingabeen Erantzukizun Penala arautu duen Legea, eta Erregistro Zibilaren legeria argitaratu eta gero, Prozedura Zibileko Legearen argitalpen elebidun hau oso garrantzitsua izan da Justizia eta Zuzenbidearen alorreko euskararen normalizazio prozesuan euskara
|
lan
hizkuntza izan dadin egindako ahaleginetan; hau guztia Justizia Lan eta Gizarte Segurantza Sailak eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak urteetan zehar izandako lankidetzari esker gauzatu ahal izan da.
|
|
|
Adingabeen Erantzukizun Penala arautu duen Legea, eta Erregistro Zibilaren legeria argitaratu eta gero, Prozedura Zibileko Legearen argitalpen elebidun hau oso garrantzitsua izan da Justizia eta Zuzenbidearen alorreko euskararen normalizazio prozesuan euskara lan hizkuntza izan dadin egindako ahaleginetan; hau guztia Justizia
|
Lan
eta Gizarte Segurantza Sailak eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak urteetan zehar izandako lankidetzari esker gauzatu ahal izan da.
|
|
|
Euskal Gaien Institutuko legelari hizkuntzalariek eta Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegiko kideek egindako
|
lan
laudagarria aitortu nahi diet, azken urte hauetan, besteak beste, Prozedura Zibilaren Legeak izan dituen aldaketak txertatu baitituzte. Lan honek, gainera, aurrerantzean jarraipena izango du dagoeneko hasita dauden proiektuen bidez, bai Prozedura Kriminalaren Legeari, bai merkataritza legeriari dagozkionak.
|
|
|
Euskal Gaien Institutuko legelari hizkuntzalariek eta Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegiko kideek egindako lan laudagarria aitortu nahi diet, azken urte hauetan, besteak beste, Prozedura Zibilaren Legeak izan dituen aldaketak txertatu baitituzte.
|
Lan
honek, gainera, aurrerantzean jarraipena izango du dagoeneko hasita dauden proiektuen bidez, bai Prozedura Kriminalaren Legeari, bai merkataritza legeriari dagozkionak.
|
|
|
Ukaezina da, aipatu
|
lan
hauek, eta, horiekin batera, Epaitegietako Agiriak Euskaraz Normalizatzeko Batzordeak egiten duena, euskal abokatuek beren lana jorratu ahal izateko sortutako eredu elebidunak, euskalduntze prozesuak, eta zenbait epaitegitan egiten diren Euskararen Erabilerarako Sustatzeko Planen zabalkuntza,. Sailaren barneko Justizia Administrazioarekiko Harremanetarako Zuzendaritzak kudeatzen dituen proiektuak... Oraindik ere bide luzea egiteko duen erakundea izaki, zalantzarik gabe, gure ahaleginari eutsi diogu.
|
|
|
Ukaezina da, aipatu lan hauek, eta, horiekin batera, Epaitegietako Agiriak Euskaraz Normalizatzeko Batzordeak egiten duena, euskal abokatuek beren
|
lana
jorratu ahal izateko sortutako eredu elebidunak, euskalduntze prozesuak, eta zenbait epaitegitan egiten diren Euskararen Erabilerarako Sustatzeko Planen zabalkuntza,. Sailaren barneko Justizia Administrazioarekiko Harremanetarako Zuzendaritzak kudeatzen dituen proiektuak dira guztiak?, poliki poliki, euskara sustatzen eta zabaltzen ari direla Justizia Administrazioan. Oraindik ere bide luzea egiteko duen erakundea izaki, zalantzarik gabe, gure ahaleginari eutsi diogu.
|
|
|
Joseba Azkarraga Rodero Justizia,
|
Lan
eta Gizarte Segurantza sailburua
|
|
|
Egia da herrialde euskaldunetako lurralde foru desberdinetan, zenbait xedapen izan zirela, euskaldunek prozesuan euskara erabil zezaten bermatzeko; ildo horretatik, adibidez, jasotzaile edo interpreteek herritarron adierazpenak itzultzen zituzten gaztelaniara. Egia da, halaber, euskara ez zela
|
lan
hizkuntza idatzia izan auzitegietan, edo, behintzat, hori ezin izan dela historian zehar egiaztatu.
|
|
|
Modu berean, azpimarratzekoa da Eusko Jaurlaritzako Justizia,
|
Lan
eta Gizarte Segurantza Sailak egindako lana. Izan ere, hainbat neurri sustatu ditu, euskara benetan eta eragingarritasunez erabil dadin Justizia Administrazioan:
|
|
|
Modu berean, azpimarratzekoa da Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailak egindako
|
lana
. Izan ere, hainbat neurri sustatu ditu, euskara benetan eta eragingarritasunez erabil dadin Justizia Administrazioan:
|
|
|
Izan ere, hainbat neurri sustatu ditu, euskara benetan eta eragingarritasunez erabil dadin Justizia Administrazioan: bateko, langileak trebatuz, eta, besteko, euskaraz jardun nahi duten legelarientzat euskarazko
|
lan
tresnak prestatuz.
|
|
|
Bilduma honetan ohikoa den bezala,
|
lan
honek molde elebiduna du, bi zutabekoa, gaztelania euskara, eta aurkibide analitiko egokiak barneratzen ditu, gaztelania euskara eta euskara gaztelania. Aurkibide horiek bi hizkuntzen arteko berbategiak dira, eta, horrez gain, hizkuntza batetik bestera terminoen baliokideak bilatzeko gidak, lege testuaren barruan termino horien non dauden kokatuta argitzearekin batera.
|
|
|
j) Deustuko Unibertsitateak dagoeneko argitaratuak ditu hainbat testu zibil, eta aurrekari horiek aintzakotzat hartu dira, egun Espainiako estatuan indarrean dagoen zuzenbide zibilaren sistema osoarekin koherentzia bermatzeko. Bestalde, Deustuko Unibertsitateak berak hornitutako datu base terminologikoa erabili da, eta, horrekin batera, EUSKALTERM datu basea, Prozedura Zibilaren Legeari buruzko euskaraz argitaratuta dauden doktrina
|
lanak
, bereziki Eleria aldizkariak argitaratu dituenak, eta UZEI erakunde espezializatuak bere garaian prozesuko zuzenbideari buruz prestatutako berbategia. Halaber, Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren barruan, Agiri Judizialak Itzultzeko Batzordeak aspalditik lanean dihardu, prozesu zibilaren formularioak euskaratzeko, eta, horregatik, batzorde horretan finkatutako testuak eta hemen erabilitakoak alderatu egin dira.
|
|
|
4) Administrazioaren gainerako sarrerei dagokienez, aurreko lerrokadetan ezarri ez diren kontzeptuak direla eta, auzitegiak 100eko 4tik 100eko 10era zehaztutakoa, ondasunen ekoizkinak eta administrazioaren
|
lana
aintzat hartuz.
|
|
|
Bestalde, Deustuko Unibertsitateak berak hornitutako datu base terminologikoa erabili da, eta, horrekin batera, EUSKALTERM datu basea, Prozedura Zibilaren Legeari buruzko euskaraz argitaratuta dauden doktrina lanak, bereziki Eleria aldizkariak argitaratu dituenak, eta UZEI erakunde espezializatuak bere garaian prozesuko zuzenbideari buruz prestatutako berbategia. Halaber, Eusko Jaurlaritzako Justizia,
|
Lan
eta Gizarte Segurantza Sailaren barruan, Agiri Judizialak Itzultzeko Batzordeak aspalditik lanean dihardu, prozesu zibilaren formularioak euskaratzeko, eta, horregatik, batzorde horretan finkatutako testuak eta hemen erabilitakoak alderatu egin dira.
|
|
|
Bestalde, Deustuko Unibertsitateak berak hornitutako datu base terminologikoa erabili da, eta, horrekin batera, EUSKALTERM datu basea, Prozedura Zibilaren Legeari buruzko euskaraz argitaratuta dauden doktrina lanak, bereziki Eleria aldizkariak argitaratu dituenak, eta UZEI erakunde espezializatuak bere garaian prozesuko zuzenbideari buruz prestatutako berbategia. Halaber, Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren barruan, Agiri Judizialak Itzultzeko Batzordeak aspalditik
|
lanean
dihardu, prozesu zibilaren formularioak euskaratzeko, eta, horregatik, batzorde horretan finkatutako testuak eta hemen erabilitakoak alderatu egin dira.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Justizia,
|
Lan
eta Gizarte Segurantza Sailak, eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak egindako hitzarmenari esker, Prozedura Zibilaren Legearen testua euskaratu eta argitaraldi elebidun hau prestatu da. Institutu horretan, eta unibertsitate bereko Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegiaren laguntzaz baliatuta, euskarazko testuaren lehen bertsioa atondu zuen Arantza Líbano andreak, Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultateko irakasleak.
|
|
|
Babes judizial zibilaren eragingarritasunak ekarri behar du justiziapekoak justizia hurbilago izatea. Eragingarritasun hori, ordea, ez da justiziaren irudia hobetzea, horrek eskuragarri itxura izan dezan, baizik eta jurisdikzioaren
|
lana
prozesuaren ikuspuntutik egituratzea. Bada, auzitegiak hobeto jarraitu behar du auzi bakoitza, eta gehiago arduratu behar da, hala auzi horren hasierako planteamenduaz, kasuan kasuko eragozpenak eta prozesuko baldintzarik eza gainditzeko, ez baitago gauza eragingabeagorik prozesua auzialdiko absoluzio epaiarekin bukatzea baino?, nola benetan eztabaidagarria dena zehazteaz.
|
|
|
Aipatu aldaketa eta sinplifikazioek egoera katramilatsuari aurre egiteko bideak sortu behar dituzte. Azken hamarkadetan prozedura zibilari buruzko lege berriaren inguruan egindako
|
lan
ofizialek eta gizabanakoen lan ugariek agerian jarri dute berrikuntza beharrezkoa dela.
|
|
|
Aipatu aldaketa eta sinplifikazioek egoera katramilatsuari aurre egiteko bideak sortu behar dituzte. Azken hamarkadetan prozedura zibilari buruzko lege berriaren inguruan egindako lan ofizialek eta gizabanakoen
|
lan
ugariek agerian jarri dute berrikuntza beharrezkoa dela.
|
|
|
Estatuaren onura gizarteari zor zaion zerbitzu eskuzabalaren adierazle garbia izanik, lege honek ez ditu bazter utzi
|
lan
horiek. Haatik, Prozedura Zibilaren Legea egiteko balio eta interes handikoxehe aintzat hartu dira 1881eko Legea osagaiak dira, eta, horregatik, xehe ren hainbat manu, egoki oso direlako, lege horrek eratorritako jurisprudentzia nahiz doktrina oparoa, eta organo eta erakunde desberdinek nahiz profesional eta aditu ospetsuek egindako txosten eta iradokizunak.
|
|
|
Printzipio horretatik zentzuzko ondorio guztiak atera daitezke: prozesu zibilen xedea, askotan, subjektu juridiko batzuen eskubide eta interes legitimoak babestea da, subjektuoi prozesuko ekimena eta prozesuko objektua prestatzea dagokielarik; eta, gainera, subjektu horiei eratxikitako prozesu zamek eta subjektuok eskatutako babes judiziala lortzeko duten arreta logikoak zentzuz prestatu ahal eta behar dute jurisdikzio organoaren
|
lana
, guztion onurarako.
|
|
|
Prozesu zibilaren objektua alde desberdinak dituen gaia da, alde horiek guztiak garrantzi handikoak direla. Ezagunak dira doktrinaren eztabaidak eta jurisprudentziaren nahiz
|
lan
zientifikoen teoriak eta joerak. Legeak gai hori zenbait tokitan arautu du, baina erregela berrien helburu bakarra da 1881eko Legeak konpondu ez eta konpontzeko aukerarik gabe utzi zituen egiazko arazoei aurre egitea.
|
|
|
Horrela lortu nahi da auzilariek eta beraien ordezkariek, euren guztien onerako, eginkizun aktiboago eta eragingarriagoa izatea. Gainera, modu horretan, auzitegien
|
lana
arinduko da, auzitegiok ez baitute bidegabeko kudeaketa lanik egin behar, eta, batez ere, izapidetza bera atzeratzen duten «hutsarteak» ezabatu baitira.
|
|
|
Horrela lortu nahi da auzilariek eta beraien ordezkariek, euren guztien onerako, eginkizun aktiboago eta eragingarriagoa izatea. Gainera, modu horretan, auzitegien lana arinduko da, auzitegiok ez baitute bidegabeko kudeaketa
|
lanik
egin behar, eta, batez ere, izapidetza bera atzeratzen duten «hutsarteak» ezabatu baitira.
|
|
|
Kezka horren eretzean, legeak garrantzia eman die erroldan edo erakunde nahiz erregistro publikoetan agertutako egoitzei; egin eginean ere, legeak ulertu du pertsonek egoitzarekin izan dezaketen axolagabetasuna edo arduragabekeria ez datorrela bat gizartean herritar zintzoek izan behar duten jokabidearekin. Komunikazio egintzen ondoreetarako, egoitza gisa hartu da
|
lan
egiten den tokia, betiere hori noizbehinkakoa ez denean.
|
|
|
Hamaikagarrena.
|
Lan
Prozeduraren Legea eraldatzea
|
|
|
Apirilaren 7ko 2/ 1995 Legegintzazko Errege dekretuaren,
|
Lan
Prozeduraren Legearen testu bategina onetsi duen horren, 2, 15, 47, 50, 183, 186, 234, 235 eta 261 artikuluak aldarazi dira, eta euren idazkera hauxe da:
|
|
|
«d) Elkartuen eta mutualitateen artean, lanbide elkargoek dituztenak izan ezik, Aseguru Pribatuak Antolatzeari eta Ikuskatzeari buruzko azaroaren 8ko 30/ 1995 Legearen 64 artikuluan eta ondorengoetan, eta hamabosgarren xedapen gehigarrian ezarritakoaren arabera, bai eta
|
lan
fundazioen artean edo lan fundazioen eta horien onuradunen artean ere, erakunde horien berezko helburu eta betebeharrei lotutako betebehar zehatzak eta ondare izaerako eskubideak betetzeari, izateari edo aitortzeari dagokionez.»
|
|
|
«d) Elkartuen eta mutualitateen artean, lanbide elkargoek dituztenak izan ezik, Aseguru Pribatuak Antolatzeari eta Ikuskatzeari buruzko azaroaren 8ko 30/ 1995 Legearen 64 artikuluan eta ondorengoetan, eta hamabosgarren xedapen gehigarrian ezarritakoaren arabera, bai eta lan fundazioen artean edo
|
lan
fundazioen eta horien onuradunen artean ere, erakunde horien berezko helburu eta betebeharrei lotutako betebehar zehatzak eta ondare izaerako eskubideak betetzeari, izateari edo aitortzeari dagokionez.»
|
|
|
a) Auzitegi Gorenaren, auzitegi nagusien edo Audientzia Nazionalaren
|
lan
arloko salen burua edo magistratu bat edo gehiago ezesten badira, ezetsia zein salatakoa izan eta horretako magistratu batek, antzinatasunaren araberako txandaren bidez izendatuko denak.
|
|
|
b) Justizia sala bateko magistratu guztiak ezesten badira, kasuan kasuko auzitegiko magistratuak, horietatik antzinatasunean oinarritutako txandaren arabera izendatutakoak, betiere ezespenak magistratu hori ukitu ez duenean. Kasuan kasuko auzitegiaren
|
lan
arloko salan magistratu guztiak ezesten badira, administrazioarekiko prozesuetarako sala zein magistratuk osatu eta horietatik zozketa bitartez izendatutako magistratuak.
|
|
|
c)
|
Lan
arloko epailea ezesten bada, Auzitegi Nagusiaren lan arloko salako magistratu batek, antzinatasunean oinarritutako txandaren arabera izendatuko denak.
|
|
|
c) Lan arloko epailea ezesten bada, Auzitegi Nagusiaren
|
lan
arloko salako magistratu batek, antzinatasunean oinarritutako txandaren arabera izendatuko denak.
|
|
|
Botere Judizialaren Lege Organikoaren 61 artikuluan ezarri salak,
|
lan
arloko salaren burua edo sala horretako bi magistratu edo gehiago ezesten badira.
|
|
|
Auzitegi Gorenaren
|
lan
arloko salak, sala horretako magistraturen bat ezesten bada.
|
|
|
Botere Judizialaren Lege Organikoaren 77 artikuluan aipatu salak, Auzitegi Nagusiaren
|
lan
arloko salaren burua ezesten bada.
|
|
|
Botere Judizialari buruzko Legearen 69 artikuluan aipatu salak, Audientzia Nazionalaren
|
lan
arloko salaren burua edo sala horretako atal bateko bi magistratu baino gehiago ezesten badira.
|
|
|
Audientzia Nazionalaren
|
lan
arloko salaren magistratu bat edo bi ezesten badira, ezetsitako magistratua zein ataletakoa izan eta beste atalak, edo ezetsitako magistratua zein ataletakoa izan eta zenbakizko hurrenkeran horren atzetik dagoen atalak.
|
|
|
Auzitegi nagusien
|
lan
arloko salaren magistratu bat edo bi ezesten badira, sala osoak, hori ataletan banatuta ez badago, edo, ataletan banatuta egonez gero, ezetsitako magistratua zein ataletakoa izan eta besteak, edo zenbakizko hurrenkeran atzetik dagoen atalak.
|
|
|
g)
|
Lan
arloko epailea ezetsi bada, kasuan kasuko Auzitegi Nagusiaren lan arloko sala osoak, hori ataletan banatuta ez badago, edo, ataletan banatuta egonez gero, lehenengo atalak.»
|
|
|
g) Lan arloko epailea ezetsi bada, kasuan kasuko Auzitegi Nagusiaren
|
lan
arloko sala osoak, hori ataletan banatuta ez badago, edo, ataletan banatuta egonez gero, lehenengo atalak.»
|
|
|
«Gizarte jurisdikzio ordenako organoek emandako edozein epairen aurka, bidezkoa da Prozedura Zibilaren Legean ezarri berrikuspen errekurtsoa. Errekurtso hori Auzitegi Gorenaren
|
lan
arloko salan jarriko da. Sala horrek errekurtsoaren inguruan ebazpena emango du, Prozedura Zibilaren Legean xedatutakoaren arabera.
|
|
|
9) Jabetza intelektualaren eta industria jabetzaren arauak hautsiz zein
|
lan
edo objektu ekoitzi eta horien aleak aldi baterako gordailutzea, eta horiek ekoizteko erabilitako materiala gordailutzea.
|
|
|
«familiatik kanpo ezin izango da espainiarren artean bereizketarik egin, seme alabatasun motarengatik». Era berean, Familia Liburua Seme alabatasunari buruzko Liburuarekin osatzen da; azken hori, gaur egun, Familia Liburuak duen helburu berarekin sortu da,
|
lan
eremuaren barruan zein horretatik kanpo, modu legitimoan eratutako familian jaio ez diren seme alabei dagokienez.
|
|
|
Erregistro Zibilaren Lege eta Erregelamenduaren egungo testuak, hainbat ekimen, eginahal eta
|
lanen
fruituak dira, hain juxtu ere, gaztelaniaz besteko hizkuntzen onomastika, euskararena barne, bertan isla dadin.
|
|
|
Arian arian, alabaina, erakunde batzuen
|
lana
gailendu egin da, euskal onomastika berreskuratzeko bidean, horien artean, Euskaltzaindia bera, eta, zer esanik ez, Jose Maria Satrustegi euskaltzain nafar adoretsua. Urteak urteak etorri, hortik bideratu zen, neke eta amore emate askoren gainetik, berebiziko lege aitortza euskal onomastikarentzat.
|
|
|
Urteak urteak etorri, hortik bideratu zen, neke eta amore emate askoren gainetik, berebiziko lege aitortza euskal onomastikarentzat. Ahalegin horien segidakoa da egun Euskaltzaindiaren Onomastika Batzordeak bururatzen diharduen
|
lana
eta eskuartekoa.
|
|
|
Bi biok arrakastatsu gertatu dira, eta berehala eskuratu dute Erregistro Zibileko agintarien onespena, nahitaezko tresna izan daitezen euren eskuarteko gorabeheretan. Horien etengabeko eguneratze
|
lanean
dihardu, hain zuzen ere, Euskaltzaindiaren Onomastika Batzordeak.
|
|
|
Joseba Azkarraga Rodero Justizia,
|
Lan
eta Gizarte Segurantza sailburua
|
|
2005
|
|
|
Horrela, bada, 1975ean, INC. Instituto Nacional de Consumo, sortu zen. Francoren garaian kontsumoa arautzeko eta kontsumitzailea babesteko ezer gutxi egin zela kontuan izanda, ahantzi gabe 1965ean Gabinete de Orientación al Consumo sortu zela?, INC ren
|
lana
erabakigarria izan zen 80 eta 90 hamarkadetan kontsumitzaileen eskubideen aldeko legeria bultzatzeko.
|
|
|
Kontsumitzaileen aldeko elkarteak ugaritzen, eraginkorrago bihurtzen eta euren
|
lana
ezagutarazten joan diren hein berean, erakundeekren funtzioa da herritarrei, kontsumitzaileei eta erabiltzaileei jakinaraz kontsumo bulegoak edo KIUB ak ere ireki dituzte hiri eta auzoetan, kontsumitzaileen eskubideak hobeto defendatzeko helburuarekin. KIUB ak Kontsumitzailearen Informaziorako Udal Bulegoak dira, eta eutea zer egin behar duten dauzkaten eskubideak defendatzeko; baita, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen kexak, salaketak eta erreklamazioak jasotzea eta erakunde edo organo eskudunei bidaltzea.
|
|
|
KIUB ak Kontsumitzailearen Informaziorako Udal Bulegoak dira, eta eutea zer egin behar duten dauzkaten eskubideak defendatzeko; baita, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen kexak, salaketak eta erreklamazioak jasotzea eta erakunde edo organo eskudunei bidaltzea. Azkenik, KIUBen
|
lana
da kontsumoaren arloko heziketa eta prestakuntza jarduerak antolatzea.
|
|
|
Bazkari gopozaren oinarri bakarrak.
|
Lanean
agertzen direnean ere, usadioz emakumeei loturik egon diren lanbideetan agertzen dira, azafata, idazkari, erizain..., eta, gehienetan, gizonezkoen mendeko lanetan.
|
|
|
Bazkari gopozaren oinarri bakarrak. Lanean agertzen direnean ere, usadioz emakumeei loturik egon diren lanbideetan agertzen dira, azafata, idazkari, erizain..., eta, gehienetan, gizonezkoen mendeko
|
lanetan
.
|
|
|
Erdi Aroko artisauek markatu egiten zituzten euren produktuak, ekoiztutakoaren garantiaren seinale gisa. Bere
|
lanaren
kalitatea ziurtatzeko, gizakiak antzinatik izan du ekoiztutakoa markatzeko beharra. Dena dela, markak inoiz ez bezalako garrantzia hartzen joan dira, batez ere XX. mendeko bigarren erditik aurrera.
|
|
|
Gauzak horrela, ezinbestekoa da arlo honetan
|
lanean
ari diren erakunde, mugimendu eta elkarte guztien sare eraginkorra sortzea, kontsumitzaileak arduratzen dituzten gaiei era egokian erantzuteko. Beharrezkoa da, berbarako, Nafarroako Iratxe kontsumitzaileen elkartea, Euskal Herriko Kontsumitzaileen Antolaketa, Euskal Herriko Kontsumitzaileen Batasuna, Euskal Kontsumitzaileen Elkargoa, Kontsumoko Udal Bulegoak. KIUBak, eta kontsumitzaileen inguruan lanean ari diren elkarteak harremanetan jarri eta sare eraginkorra osatzea.
|
|
|
Gauzak horrela, ezinbestekoa da arlo honetan lanean ari diren erakunde, mugimendu eta elkarte guztien sare eraginkorra sortzea, kontsumitzaileak arduratzen dituzten gaiei era egokian erantzuteko. Beharrezkoa da, berbarako, Nafarroako Iratxe kontsumitzaileen elkartea, Euskal Herriko Kontsumitzaileen Antolaketa, Euskal Herriko Kontsumitzaileen Batasuna, Euskal Kontsumitzaileen Elkargoa, Kontsumoko Udal Bulegoak. KIUBak, eta kontsumitzaileen inguruan
|
lanean
ari diren elkarteak harremanetan jarri eta sare eraginkorra osatzea.
|
|
|
Honela, bada,
|
lan
honen helburua da ikuspuntu desberdinetatik kontsumitzaileen eskubideekin gertatzen dena aztertzea, gai hauen inguruan eztabaida bultzatzeko xedearekin. Izan ere, demokrazia hobeagoak lortu, herritarron bizi kalitatea hobetu eta gizarte justuagoak lortu nahi badira, kontsumitzaileek dauzkaten eskubideen kontzientzia izan behar dute, eta, beraz, baita hauek nola urratzen diren ezagutu ere.
|
|
|
|
Lan
honen amaieran azken berba batzuk aurkituko ditu irakurleak; egindako gogoeta garrantzitsuenen bilduma, laburpen edo compendiuma da azken idatzi hori.
|
|
|
Gaiarekin interesa duten guztiek erraz ulertzeko modukoa. Hain zuzen ere,
|
lan
honen helburu garrantzitsuena irakurleen artean kontsumitzaileen eskubideei buruzko gogoeta hedatzea delako, baita gizartean gai hauei buruzko eztabaida piztea ere. Horrela, bada, legeen aipamenak eta, oro har, egiten ditudan azterketak modu didaktikoenean aurkezten ditut, baita datu, adibide eta estatistikak ere.
|
|
|
Aitzin solas hau bukatzeko,
|
lan
hau bultzatu duten guztiekin zorretan nagoela aitortu gura nuke. Eta nire zorra aitortzearekin batera, esker oneko nautela ere esan nahi diet. Bihotz bihotzez esan ere.
|