|
2000
|
|
|
Hirurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdean eredu fordista lur jota gelditu zenalde guztietatik:
|
lanaren
antolaketa gisa, metaketa erregimen gisa eta erregulazio eredu gisa. Horrela, produkzioak eta merkatuak internazionalizatu egin diren bitartean, Nazio Estatuaren eremuan gauzatzen ziren erregulaketa sistemak zaharkitutagelditu dira.
|
|
2001
|
|
|
Arineketan ibiltzeak, presak eta
|
lanak
antolaketa gabe pilatzeak estresa eragiten dute.
|
|
2002
|
|
|
azken hamarkadetan gauzatu den iraultza mikroelektronikoakteknologia berriak sortu ditu, eta horiek jarduera ekonomikoetan baliatzeko, ezinbestekoa da enpresako hainbat alde birregokitzea,, kapital ukiezina, birbaliotu eta areagotzeko:
|
lanaren
antolaketa, motibazioa, komunikazioa, langileen kualifikazio edo gaitasuna eta, oro har, langileen ekimenarekin, sormenarekin eta berrikuntzak egiteko ahalmenarekin loturiko aldagai, ukiezinak?. Bistan denez, heziketa autokudeatu sozialak funtsezkoa etaerabakigarria izan behar du heziketa teknikoa osatzeko eta sendotzeko.
|
|
|
– Nor da basakeria honen erantzulea? –Monzon Ertzaintzaren
|
lanen
antolaketan zebilen buru belarri, eta zenbaitetan ematen zuen ez zituela erreportarien galderak aditzen.
|
|
2004
|
|
|
Zentzu zabalean, zenbait aldagarrik zerikusi handia dute Arrasateko kooperatibetako egungo ezagutzaren kudeaketarekin; besteak beste, malgutasuna,
|
lanaren
antolaketa, bezeroari begira dagoen enpresa, kudeaketarako sistema berria, jabetza, enpresarako berrikuntza sistema, bertako sistema produktiboa, berrikuntzetarako sistema orokorra, balore korporatiboak eta nazioartekotzea. Azken horiekarreta handiagoarekin aztertuko ditugu.
|
|
|
5.2
|
LANAREN
ANTOLAKETA. HISTORIAN BIDERATUTAKOEZAGUTZAREN KUDAKETA
|
|
|
Dakigunez, herri aurreratuetan historia osoan ezagutzaren kudeaketa, batez ere,?
|
lanaren
antolaketa zientifikoaren, bitartez gauzatu da.
|
|
|
Horrela izan da Arrasatekoenpresa kooperatiboetan ere. Gainera, eta mundu industrial osoan gertatzen deneran, hemen ere,
|
lanaren
antolaketa zientifikoa ez da guztiz desagertu, eta ereduberriarekin uztartua aurki daiteke. Horregatik bere azterketarako dagoen interesa.
|
|
|
Dakigunez, gizaldiaren hasieran taylorismoa agertu zitzaigun; taylorismoaklan prozesua partzelatu zuen,?
|
lanaren
antolaketa zientifikoaren, hastapenak1 ezarrizituen eta artisauen trebetasunetik zetorren botere sindikala, edo lan tresnaren gainartisauak zuen kontrola ezabatu zituen.
|
|
|
hastapenak1 ezarrizituen eta artisauen trebetasunetik zetorren botere sindikala, edo lan tresnaren gainartisauak zuen kontrola ezabatu zituen. Taylorismoak lan-postu barnean zeudendenbora hilak ezabatu zituen eta artisauen lan prozesua partzelatu zuen. fordismoak, aldi berean, (taylorismoak egindako
|
lan
antolaketa onartu ondoren) lanpostuen koordinaketan zeuden denbora hilak ezabatu zituen; muntaketakatea ezarrizuen, eta, horrela, lanaren erritmoa, kanpotik, finkatu eta sozializatu zuen.
|
|
|
finkatu eta sozializatu zuen. Fordismoak taylorismoari zegokion makinismoa garatu zuen, eta horrela garapen teknologikoak kudeaketa sistema berria bere barnean txertatu zuen teknologiarenneutraltasunaren mitoa deuseztatuz2 Lan eginkizunen zatiketa paroxismorainodaraman MTM sistema aipatu behar dugu, zeinak langile batek egin ditzakeen mugimendu guztiak aztertzen dituen eta aurretik finkaturiko denboren sistema ezartzen duen(
|
lan
antolaketa zientifikoan oinarrituz), fitxen sistema unibertsala erabiliz.Horrela, MTM sistemak langileak egin ditzakeen mikromugimenduak kontuanhartzen ditu; eta mugimendu bakoitzari denbora zehatza aurretik finkatzen dio3.
|
|
|
Bideratutako ezagutzaren kudeaketa tradizionala adierazten du taylorismoak, fordismoak eta MTM sistemak osaturiko
|
lanaren
antolaketa zientifikoak; bertan, batzuek dena pentsatzen dute eta beste guztiek aurrekoen agintea onartzen dute.Orduko ideiei jarraituz, pentsalari horien eraginkortasunaren arabera, estatueneraginkortasun ekonomiko eta teknologikoaren sailkapena lortzen zen. Pentsalarionak eta eraginkorrak zeuden estatuetan aurrerapen teknologikoak eta sistema produktibo eraginkorrak zeuden.
|
|
|
5.3
|
LANAREN
ANTOLAKETA. TEKNOLOGIA BERRIEK EKARRITAKOALDAKETA
|
|
|
Eta, hemen, kapitalak duen erronka nagusia plazaratzen da: enpresa berrietan langileek eduki behar duten boterea eta protagonismoa, eta kapitalak, prozesu orokorraren gain, eskatzen duen nagusitasuna eta kontrola, nola bateratu.Alabaina, prozesu produktibo berrietan,
|
lan
antolaketa zientifikoan oinarriturik, kapitalak dituen esperientzia eta ezagutza mantenduko dira, eta nahiz eta kontrajarria izan, partaidetzaren garapenarekin batera erabiliko dute5.
|
|
|
dugu. Arrazoi historiko eta kulturalengatik, Japoniatik datorren
|
lanaren
antolaketa sistema hori, produkzio malguan, langileen balio aniztasunean, langileen arteko komunikazioan, eginkizunen errotazioan eta enpresarekikokohesioan oinarritzen da; sistema honek baztertzen hasiak ditu lantegi aurreratuetan jaun eta jabe ziren taylorismoa eta fordismoa9.
|
|
|
–
|
Lan
antolaketa tayloristak eta fordistak inplikazio kooperatiboaren bereiztasunak ahultzen ditu eta zerrendatu ditugun errentagarritasun etekinak lortzea zailtzen dute.
|
|
|
Adostasun zabalaz aipatzen dira ondokoak: aurrezki kolektiboak enpresa egitasmo kooperatiboen finantzaketara bideratzeko Lankide Aurrezki Kutxak egindako ezinbestekofuntzioa; ustiapen emaitzen kapitalizazioa; logistika laguntzarako arkitektura, etaelkarte eta lankidetza interkooperatiboa; plangintza estrategikoa; eta ekoizpenkudeaketan eta
|
lan
antolaketan garaturiko egokitze gaitasuna eta malgutasunhandiagoa. Eztabaida gehiago dago, ordea, gai soziopolitiko eta kulturaletan.
|
|
|
kontzeptuezbaliatuko gara. Oinarrizko printzipioen eta
|
lan
antolaketaren paradigma desberdinen arteko erlazio kontraesankor eta osagarrietan sakonduko dugu. Eta amaitzeko, egungo eszenatoki produktibo berriak, antolaketa berrikuntzen belaunaldiberri bat, ondasun eta zerbitzuen merkatuetan lehiaketarako forma berriak (informatikan, elektronikan, telekomunikazioetan eta robotikan oinarrituriko sistematekniko berria konbinatzen dituenak)?
|
|
|
Printzipio taylorianoetan oinarritzen diren
|
lan
antolaketa eta ekoizpen administrazioak kooperatibismoaren oinarrizko printzipioekin talka egiten dute, hainbatinkoherentzia eta kontraesan sortuz, eta inplikazio kooperatiboaren potentzialtasunak ahulduz. Inkoherentzia horiek hiru ataletan bil daitezke:
|
|
|
Aurreko atalean eredu honen ahuldadeetan sakondu dugu. Ahuldade horienmuina
|
lan
antolaketarako printzipio taylorianoak erabiltzean dagoela esaten jarraitzen dugu. Ahuldade horiek hein handi batean konpontzeko bidea lan antolaketaren eta ekoizpen kudeaketaren esparruan daudela uste dugu.
|
|
|
Ahuldade horienmuina lan antolaketarako printzipio taylorianoak erabiltzean dagoela esaten jarraitzen dugu. Ahuldade horiek hein handi batean konpontzeko bidea
|
lan
antolaketaren eta ekoizpen kudeaketaren esparruan daudela uste dugu. Paradigma taylorianoeta fordianoaren krisiak ateak irekitzen dizkie kooperatiben bereizgarritasunekinera egokian bat etorri daitezkeen prozedurei.
|
|
|
Hala ere, antolamenduari buruzko aldaketak (batez ere
|
lan
antolaketan) izan ziren aldaketarik garrantzitsuenak, bai ekonomiaren alde hutsetik ikusita (produktibitatearen hobekuntza, merkatu berrietan sartzea, eta abar), baienpresaren ibilbide orokorrean ere. BELLOTAk sortaraziriko minilantegiek, lantalde kohesio natuek (talde buruaskiek) eta hobekuntza taldeek oinarrizko hiruantolamendu molde malgu osatzen dituzte.
|
|
|
– Lanaren antolaketa eta kudeaketa eredu berriak nabarmen aplikatu dira.Euskal Autonomia Erkidegoan
|
lanaren
antolaketa, adibidez, produkziodoitua, eta kudeaketa eredu berritzaileen. EFQM eredua lekuko, aitzindari bilakatu dira taldeko enpresak (ikus, esaterako, Cluster del conocimiento 1997, 2000; Vazquez 1998).
|
|
|
Enpresak (Premier Brands, Sainsbury' s, Littlewoods, Bodyshop, Incom Data Service, Price Waterhouse, etab.), Gobernuz Kanpoko Erakundeak [Oxfam, Christian Aid, CAFDD, WorldDevelopment Movement (WDM), etab.] eta sindikatuak (TUC UK, ICFTU, ITS, IUF, etab.) biltzenditu. Hasieran Ingalaterrako txikizkari handiak eta marka ingelesak beren ekoizpen lerroetako lanbaldintzen gaineko erantzukizuna bere gain har zezaten, nazioarteko
|
lan
antolaketaren araudietanoinarritutako jokabide kodeak garatu eta begirale independenteen bidez inplementatzeko kanpainakbultzatu zituzten. Gaur egun, enpresa, GKE eta sindikatuen arteko hitzarmen horrek, hots, Merkataritza etikorako ekimenak, lan praktikei buruzko kodeen inplementazio egokiak identifikatu etabultzatzen ditu.
|
|
|
Euskal Herriko ikuspuntutik, hemengo ekonomia soziala globalizazioak daraman metaketaren aldeko prozesuan kokatu genuke: globalizazioarekinuztarturik dagoen eredu neoliberalaren barnean hain zuzen ere; prozesu integratzaile berrian, Europako eraikuntzak adierazten duen espazioa egokitu zaigunhonetan; mikroelektronikaren iraultzak dakartzan teknologia berriek ezarritako
|
lan
antolaketaren eraldaketan, enpresa eta kudeaketa sistema berrian; bioteknologiakzabaldutako ezagutza espazioetan eta ekoizpen sektore berrietan; produkzio lekualdaketak ugaritzeko unean; enpresa handiak ez ezik, enpresa ertainak ere nazioarteratze prozesuan murgildurik dauden unean; mundu mailako soldaten arteko ezberdintasunak eta lan baldintzen arteko ezberdintasunak, edozein lekutan kokaturik ...
|
|
|
Era horretan, langileenemantzipazioa ez da soilik jarduera sindikaletik eratorriko: langileen promozioaizaeraz konplexua da, eta ondorioz, bide anitzetik ekin beharreko lana izan behardu (unibertsitatea
|
,
lan antolaketari buruzko azterketak, erakunde publikoak, etaabar). Beraz, sindikalgintzaren eta kooperatibismoaren arteko harremana elkartasunean oinarritu behar da:
|
|
|
–
|
Lan
antolaketaren gizatasun eza. Egungo gizarte aurreratuek goi mailakobizimodua eskuratu dute:
|
|
|
horren bizi kalitate garatua lortzea ez da inolazere gauza erraza izan, eta, ekimen horretan, lana antolatzeko sistemek (taylorismoa, fordismoa, toyotismoa, eta abar) biziki lagundu dute. Izatez, aipaturiko
|
lan
antolaketa horiek, ekoizpenean eta gizabanakoen duintasunean eragin dute: bizi kalitate, materiala?
|
|
|
Lankidetza mugimenduak, eta zehazki, kooperatibak, garapen horren alderdi negatiboa ekiditen saiatu dira, baina saiatze horretan kaleegin dute: kooperatiben araudi juridikoak, lan harremanak erabat aldatu etasoldatak ezereztu ditu, enpresaren gaineko jabetza langileei emanez; halaere, prozesu horretan
|
,
lanaren antolaketa ez da aldatu, (eredu kapitalistareneskema erabiltzen jarraitzen du), eta ondorioz, langileek pairatzen dutenegoera antzekoa da. Izatez, kooperatiben arduradun nagusiek, lankidetzakoinarrian duen printzipio demokratikoa modu honetan ulertu dute:
|
|
|
batzarnagusietan ordezkariak hautatzeko eskubidea, hau da, Kontseilu Errektoreazein izango den erabakitzeko ahalmena. Ondorioz, enpresa kapitalistetanerabiltzen den
|
lan
antolaketa, kooperatiba elkarteetan modu bertsuan erabiliohi da (Dal Ri 2001) 10 Askotan, autoeraketa ez ezartzearen arrazoietakobat, zuzendarien aurkakotasuna da, hau da, enpresak kultura aldaketagauzatzeko duen ikara11 Arizmendiarrietak berak, gai horren inguruanhausnarketa sakona egin zuen: industria kooperatiboetan erabiltzen zen lanaren antolaketa ezagutzen zuen, baita lan antolaketa horren arrisku etakalteak ere.
|
|
|
Ondorioz, enpresa kapitalistetanerabiltzen den lan antolaketa, kooperatiba elkarteetan modu bertsuan erabiliohi da (Dal Ri 2001) 10 Askotan, autoeraketa ez ezartzearen arrazoietakobat, zuzendarien aurkakotasuna da, hau da, enpresak kultura aldaketagauzatzeko duen ikara11 Arizmendiarrietak berak, gai horren inguruanhausnarketa sakona egin zuen: industria kooperatiboetan erabiltzen zen
|
lanaren
antolaketa ezagutzen zuen, baita lan antolaketa horren arrisku etakalteak ere. Bere ustez, antolaketa mota horiek onartu beharrean gaude, baina langileari enpresak zor dion gizatasuna ahaztu gabe.
|
|
|
Ondorioz, enpresa kapitalistetanerabiltzen den lan antolaketa, kooperatiba elkarteetan modu bertsuan erabiliohi da (Dal Ri 2001) 10 Askotan, autoeraketa ez ezartzearen arrazoietakobat, zuzendarien aurkakotasuna da, hau da, enpresak kultura aldaketagauzatzeko duen ikara11 Arizmendiarrietak berak, gai horren inguruanhausnarketa sakona egin zuen: industria kooperatiboetan erabiltzen zen lanaren antolaketa ezagutzen zuen, baita
|
lan
antolaketa horren arrisku etakalteak ere. Bere ustez, antolaketa mota horiek onartu beharrean gaude, baina langileari enpresak zor dion gizatasuna ahaztu gabe.
|
|
|
Horrela, Kontseilu Sozialaren proposamenak indartuko lirateke, eta kutsusoziala duten erabakietan maizago kontuan hartuko lirateke: kooperatiben internazionalizazioan,
|
lan
antolaketaren inguruko gaietan, soldatetan, lan segurtasunean, formakuntzan, kooperatibaz kanpoko arazoetan, eta abar35.
|
|
2006
|
|
|
B. MURUAGA. Trabarik handiena
|
lanaren
antolaketa da. Sekulako distortsioa sortzen da emakumeak lan mundura ateratzean, zortzi ordu edo gehiago etxetik kanpora egitean.
|
|
|
|
LANAREN
ANTOLAKETA
|
|
2007
|
|
|
a) Enpresan dauden arriskuak prebenitzeko planak eta programak egin, abian jarri eta ebaluatzean parte hartzea.loko prestakuntzaren egitasmo eta anto Horretarako, batzordean eztabaidatuko dira, abian jarri aurretik eta arriskuak prebenitzeko duten eraginari dagokionez, plangintzari,
|
lanaren
antolaketa eta teknologia berriak sartzeari, lege honen 16 artikuluak aipatzen dituen babes eta prebentzio jardueren antolaketa eta garapenari, eta prebentzio arlaketari buruzko proiektuak.
|
|
|
Prebentzioa planifikatzea, horretarako teknika,
|
lanaren
antolaketa, lan baldintzak, gizarte harremanak eta laneko ingurunearen eragina biltzen dituen multzo koherentea osatuz.
|
|
|
Arlo horretan, Europako Batasunak lan kalitatea zehazten duten parametro batzuk definitu ditu. Nabarmentzekoak dira prestakuntza, genero berdintasuna, barne
|
lanaren
antolaketa eta lana eta erantzukizun pertsonalak bateratzeko neurriak. Baina aztertutako premisa garrantzitsuenetako bat plantillaren gogo aldartea hobetzeko ekimenak ezartzea da.
|
|
|
Lurreko gailua 112 Larrialdietako Zerbitzuak koordinatzen du, Andaluziako Juntako Gobernazio Sailaren mendekoa. El Rinconllon aginte postu aurreratu bat jarri da (IEP)
|
lanen
antolaketa zentralizatzeko. Algecirasko Udalak hiru traktore jarri ditu hondakinak eta hainbat ibilgailu Hondartza eta Ingurumeneko zinegotzigoetatik kentzeko, eta Larrialdiei Erantzuteko Taldeak helikoptero bat eraman du badiara, azterketa hegaldiak egiteko eta garbiketa lanak laguntzeko.
|
|
2009
|
|
|
Bortxazko
|
lanen
antolaketari begira ere, aitzindariak izan ziren Bizkaikomeategietako lanak. Lehendabizikoetarikoak zirenez, ez zegoen oraindik arauzehatzik, eta horregatik lehen arau batzuk zehaztu ziren Bilbon 1937ko irailaren17an15 Bertan argi gelditzen da arauak indikatiboak baino ez direla, prisioneroenbetebeharra obedientzia baita.
|
|
|
Bizkaiko Meatzaldea berehala bihurtu zen bortxazko lanen jokalekua, aregehiago, ICCP delakoa
|
bortxazko
lanen antolaketa eztabaidatzen hasten denean, 1937an, Bizkaiko meategiak aipatzen dira, Hurdes eskualdearekin batera, lehenlangile batailoietako kokapen moduan10.
|
|
|
Kapitulua hiru atal nagusitan banatuko dugu. Lehenengoan azaldu eginen dutnola sortu zen bortxazko
|
lanen
antolaketa legala; bigarrenean, bortxazko lanengeografian eta garrantzi ekonomikoan murgilduko gara, sektore ekonomiko ezberdinetan izan zuten presentzia neurtuz, eta hirugarrenean, bortxazko lanek memoriakolektiboan izan duten presentzia aztertuko dugu.
|
|
|
Zer ekoiztenduen, alegia, zein zerbitzu eta ondasun. Nola ekoizten duen, alegia, zer nolakoteknologia eta baliabideak darabiltzan, zer nolako kapital eta
|
lanaren
antolaketa, zein energia iturri. Eta norentzat ekoizten den, alegia, kontsumitzaileak, helburua, hartzaileak nortzuk diren.
|
|
|
elikagaiak berotzea. Funtzio apal horri esker, ezin izan du gailu txiki horren protagonista izan arropa garbigailu automatikoan eta hozkailuan gordetako izar papera, eta ez hainbeste ontzi garbigailuan, etxeko
|
lanen
antolaketan eta lan denborak hobetzean, baina mikrouhin labea familiek gehien estimatzen duten etxetresna elektrikoetako bat izan daiteke. Eta, batez ere, kide guztiek gehien erabiltzen dutenetako bat.
|
|
|
Eta ezinbestekoa da arazo sozial honen oinarrietara jotzea. Azken urte hauetan
|
lan
antolaketan eredu berriak martxan jartzen ari dira. Besteak beste, malgutasun handiagoa eta lan erritmo intentsiboagoak.
|
|
2010
|
|
|
Iraultza mikroelektronikoak ekarritako teknologia berriak produkzio prozesuaren barruan hedatzeak (mikroprozesadoreak, zenbakizko kontrola, telematika, robotika, fabrikazio malguko sistemak, etab.) serie ezerdin, labur eta sofistikatuenprodukzioa ahalbidetu du, hau da, tailer malguetan aldaketa azkarrak egiteko gaidiren aginte elektronikoekin bakarrik fabrika daitezkeen serieen produkzioa. Bainahorrek guztiak
|
lanaren
antolaketa arina, malgua eta produkzioaren baldintza aldakorretara egokitzeko gaitasun handia eskatzen du.
|
|
|
Horrela,
|
lanaren
antolaketa berria da sindikatuen eta patronalaren artekoeztabaidagai berria. Praktikan, kapitalak produkzio prozesuen kontrolari eustekoeta lan indarraren intentsitatea areagotzeko moduan hedatzen ditu teknologia berriak, eta horretarako beharrezkoak diren gizarte eta kultura arloak garatzen ditu.
|
|
|
Errealitate enpirikoan, estrategia parte hartzailea abiatzearekin batera, taylorismoa eta fordismoa mantendu eta garatu egiten dira (kapitalak egoera berriaez duela onartu nahi adierazten du), baita haiei lotuta dauden ezgaitze prozesua etaaginte harremanak ere. Alde sozialak
|
lanaren
antolaketa berriaren hainbat arlobultzatzen ditu, lan indarraren birgaitzea eta produkzio prozesuen kontrol eta prestakuntzaren hobekuntza ekarriko dituzten arloak, alegia, eta aldi berean, zalantzanjartzen ditu aldaketok txertatzen diren gizarte eta kultura ereduak.
|
|
|
Mikroelektronikak
|
lanaren
antolaketan sorrarazi dituen aldaketok produkziounitate osoari eragiten diote eta enpresa modernoaren joera berriak diseinatzendituzte. Automatizazio eta informatizazio prozesuak eta komunikaziorako zeinelkarlotzeko sistemak lau joera nagusi dituen sistema tekniko eta ekonomiko berriaerdiesten ari dira:
|
|
|
Beraz, internazionalizazio prozesuenhierarkiarekin egiten dugu topo hemen ere. Alabaina, nolabaiteko nazioartekotzeagertatzen da, esaterako,
|
lanaren
antolaketaren arloan, ezinbestekoa da nazioarteangutxieneko homogeneotasun bat, eta arlo teknologikoan; azken horretan, nazioaren muga estuak nola edo hala gainditu egiten dira neurri batean ekipoondasun edo makineriaren lekutzearekin, patente eta lizentzien deserriratzearekin, laguntza teknikoarekin, etab. Azken finean, ekonomia prozesuaren nazioartekotzeak interdependentzia eta produkzio sarearen orokortzea dakar, baina inola ereez herrialde eta eskualde arteko produkzio ehun diferenteen parekatzea.
|
|
2011
|
|
|
Batetik, kontuan hartzekoa zen Tolosaren industrializazioa, probintziako lehenetarikoa hain zuzen eta Euskal Herri mailan kokaturik ere nahiko goiztiarra. Honek, nahita ez,
|
lan
antolaketa berriak eta gizarte kapa berriak sortu behar zituen eta ondorioz, langile mugimendu bat. Hala da.
|
|
|
Esku lanaren jatorriak pisu handia izango du noski, landa inguruneetatik etorriko baitira eta gertuko guneetatik, Bilboko inguruaren kasuan ez bezala. Hauek iraganeko gremioak, erlijiotasuna, balore tradizionalak,... ekarriko dituzte eurekin euren kontzientzietan. Tolosako
|
lanaren
antolaketa ereduak ere izango du bere pisu nabaria ordea. Enpresa ertainak eta txikiak topatuko ditugu Tolosan, kasu batzuetan, euren dimentsioengatik iraganeko artisau tailerretatik ere bereizten ez direnak, kokagunea bera ere Alde Zaharrean finkatuz.
|
|
|
|
Lan
antolaketatik eratorritako arriskuak
|
|
|
Bazenekien.... Lanaren Nazioarteko Erakundearen (LNE) arabera,
|
lanaren
antolaketak asaldu aktiboak (grebak, kexak...) eta pasiboak (etsipena, apatia, antsietatea, segurtasun falta eta depresioa) eragin ditzake langileengan.
|
|
|
Horrez gainera,
|
lan
antolaketarekin erlazionatutako alderdiek (txandak) edo langilearen ezaugarri pertsonalek (adina, prestakuntza maila...) osasunean sortzen dituzten arriskuak ere.
|
|
|
|
Lan
antolaketatik eratorriak:. Gaueko lana, txandakako lana, pizgarridun lanak, lan monotono eta errepikakorrak, etab.Faktore psikosozialak:. Lan kondizioak, kontratu mota, ordainsaria, laneko giroa, harreman hierarkikoak, lan gatazka...
|
|
|
PLAN HONI JARRAITUKO DIOGU1 Segurtasun kondizioetatik eratorritako arrisku faktoreak1.1 Egiturazko arrisku faktoreak1.2 Ekipoen erabileratik eratorritako arrisku faktoreak2 Inguru kondizioetatik eratorritako arrisku faktoreak2.1 Agente fisikoak2.2 Agente kimikoak2.3 Agente biologikoak3 Lan kargatik eta antolaketatik eratorritako arrisku faktoreak3.1 Lan kargatik eratorritako arriskuak3.2
|
Lan
antolaketatik eratorritako arriskuak
|
|
|
|
Lan
antolaketatik eratorritako arriskuak 60
|
|
|
Informazioaren gizartearen teknologia berriak EITB taldearen kudeaketa prozesuan eta
|
lanaren
antolaketa prozesuan txertatzea.
|
|
|
Zein da dietista nutrizionistaren balio erantsia zaharberritze proiektuetan? Proiektuaren diseinuan jaso da laguntza, elikagaien kudeaketaren ikuspegitik ebaluatu baitira instalazioen behar guztiak,
|
lanaren
antolaketa, kudeaketa, banaketa eta, batez ere, arriskuen kontrola, higienea eta jasangarritasuna. Horrek ohiko lan prozesua alderantzikatzen du.
|
|
|
Hauek dira azkenak:
|
lanaren
antolaketa txarra, laneko baja errepikakorrak eragiten dituzten laneko arriskuak, estresa eta elikagaien ondoriozko toxiinfekzioen arrisku handiagoa, baina, batez ere, instalazioaren errentagarritasun ekonomiko txikia. AKPKA (arriskuen azterketa eta kontrol puntu kritikoak) betetzen da?
|
|
2012
|
|
|
Lan erreformak, lehen aldiz, beste lan baldintzen artean" soldataren zenbatekoa" ere aldatzeko aukera aitortzen dio enpresari," arrazoi teknikoak, antolakuntzakoak edo ekoizpenari lotutakoak" baldin badaude. Legak zehazten du arrazoi horiek" lehiakortasunari, produktibotasunari edo enpresaren edo
|
lanaren
antolaketa teknikoari" lotuta egon behar dutela. Kategoria bakoitzean hitzarmenak zehaztutako gutxienekoaren gainetik dauden soldatetan ezar liteke.
|
|
|
Hala ere arazoak Marx eta Engels kezkatu ditu. Gaur berton Estatuak, Unibertsitateak, enpresa handiak, sindikatuak, Robin Hahnel bezalako anarkistak,
|
lanaren
antolaketa nola gizatiartu arduratzen dira. Kezka horri erantzuten dio lan kooperatiboaren ereduak, Euskal Herrian tradizio handia duenak, auzo-lan zaharretatik espiritu horren gaurko bertsioetaraino.
|
|
2013
|
|
|
Erredakzioan jende batek lana utzi zuen eta beste batzuk lotu behar izan zituen, funtzioak definitu, Internet ere hazten joan da...
|
Lan
antolaketa hori guztia berak egin du.
|
|
|
Kazetariak Interneterako eta papererako aritzen dira orain, nola aldatu da erredakzioaren
|
lan
antolaketa?
|
|
|
TALDE
|
LANAREN
ANTOLAKETA
|
|
2014
|
|
|
Auzipetu zutenetik kasik hiru urte iragan direla, eta tarte horretan isilik egon dela, atzo luze eta zabal hitz egin zuen Nicolas Bonnemaisonek, Baionako ospitale publikoko mediku ohiak. Bere biziaz, erietxeko
|
lan
antolaketaz, baita bere lan egiteko maneraz ere. Intimitate bat bere gordintasun osoan azaldua, galdera taburik gabe errateko maneran, parean zuela hamar herritarren zinpeko epaimahaia.
|
|
|
Baldintza sozioekonomikoei dagokienez, ekonomia Euskal Herriaren eta klase herritarren eskuetan egotea eskatzen du; eta baita ere,
|
lanaren
antolaketa berria, eskulanaren eta arteko etena gainditzeko. Politikoetan, Euskal Herriaren birbaterakuntza, hegoalde eta iparralde, eta bere burujabetasuna dira.
|
|
|
XVIII. mendean abiatuta, gizartearen beharrei aurre egiteko Europan garatu zen industria iraultzak, lan teknika berriak sortzeak eta energia iturri berrien erabilerak
|
lan
antolaketaren birmoldaketa ekarri zuten. Landa eremuetako nekazari gizartea hiriguneetako gizarte industrial bilakatu zen eta, produktu berrien ekoizpenean, lehen aldiz, kate ekoizpena ezarri zen XX. mende hasieran.
|
|
|
Kate ekoizpenaren helburua produktibitatea handitzea zen, denbora gutxiagoan produktu gehiago fabrikatzea. Helburu hori lortzeko, ekoizpen katea edo muntaketa katea deritzon
|
lan
antolaketa ezarri zuten. Horretan lehena Henry Ford industrialari estatubatuarra izan zen, eta ibilgailuen fabrikazio prozesuan ezarri zuen lan antolaketa hori.
|
|
|
Helburu hori lortzeko, ekoizpen katea edo muntaketa katea deritzon lan antolaketa ezarri zuten. Horretan lehena Henry Ford industrialari estatubatuarra izan zen, eta ibilgailuen fabrikazio prozesuan ezarri zuen
|
lan
antolaketa hori. Hala, ibilgailuen fabrikazioa asko handitzea lortu zuen, eta, ondorioz, ibilgailuen salneurria merkatzea.
|
|
|
Hala, ibilgailuen fabrikazioa asko handitzea lortu zuen, eta, ondorioz, ibilgailuen salneurria merkatzea.
|
Lan
antolaketa berri horre1913 urtea. Lehenengo muntaketa katea.
|
|
2015
|
|
|
«Ikusten genuen behar hori bazegoela. Kezka nagusia zen nola egokitu genuen, zer suposatuko zuen gure
|
lan
antolaketan, gure egunerokoan», dio Ainhoa Urretagoiena zuzendariak.
|
|
|
Pirinioetako komunikabideetako arduradun eta langileekin egindako elkarrizketetatik garbi atera da
|
lanaren
antolaketak buruhauste handiak sortzen dituela. Beren hedabiderako sortutako edukiak klik baten bidez partekatzeak ez die kezkarik sortzen, baina plataformak hori baino zerbait gehiago izan duela diote, eta koordinazio bat dela.
|
|
2016
|
|
|
Antzinako pertsonaien inguruko obren errepikapenak agertu ziren. Ondoko urratsak moldatu ziren antzerki taldeen sortzearekin, eta eramaten zutenen
|
lanaren inguruko
antolaketarekin. Parisen inguruan, eta Frantziako Iraultza arte, teatro aditu edo jakintsu bat agertzen hasi zen, publiko hertsi batentzat egina, eta Corneille, Molière, Racine garai horretakoak ziren.
|
|
|
Kontuan hartzekoa gaurko
|
lan
antolaketak dakarren estresa. Ordu desberdinetako lanak, sarritan ia ezinezko egiten dau familian alkartzea jateko ere.
|
|
|
Gaitasun mentalei entzumen aktiboa, hitz jarioa,
|
lanaren
antolaketa fisikoak gehitu dizkiegu: adina, itxura, janzkera eta portaera.
|
|
|
Saltzaile lanaren ezaugarriak direla eta, gehienetan hari dagokio
|
lanaren
antolaketa egitea. Garrantzitsua da metodikoa eta ordenatua izatea, salmenta kopuru maximoa lortzeko.
|
|
|
Zentzu horretan, Irakaskuntzako Profesionalen Elkarte Nazionalak (ANPE) adierazi du. Aitortzen ditu betebeharrek ekartzen dituzten onurak, hala nola «gelan ikasitakoa finkatzea, ikasteko ohitura sustatzea, ahalegin pertsonala eta ikaslearen
|
lanaren
antolaketa eta planifikazioa», baina zehaztu egiten du «ikaslearen lanaren eta hezkuntza mailaren egokitzea, moderazioa eta proportzionaltasuna», bai eta «ikasleak jolasteko, atseden hartzeko eta besteekin harremanak izateko denbora» errespetatzea ere». Eginbeharrak onuragarriak dira, baldin eta adinarekiko eta hezkuntza mailarekiko egokitasuna, moderazioa eta proportzionaltasuna errespetatzen badira.
|
|
|
Pertsonaren ideian komunitatearena eta elkartasunarena sartzen da solidaritatea, kooperazioa; horren ondorioa baino ez dira izan gero
|
lan
antolaketa kooperatiboa eta fabrikak.
|
|
2017
|
|
|
Hain zuzen, ezberdintasun ekonomiko gero eta handiagoak ezin direla denbora luzean mantendu dio, gatazkak sortzen direlako eta hazkunde ekonomikoa bera ere kolokan jartzen dutelako. . Beti esaten da fordismoak
|
lanaren
antolaketan aldaketa bikoitza ekarri zuela: alde batetik, lan katea sortu zuelako eta horrek ekoizpen prozesua merkatu zuelako; eta bestetik, soldatak hirukoiztu zituelako.
|
|
|
Irizpide honetan kokatuz, lan merkatuan lanbide gehienek genero tipifikazioa daukate eta mendebaldeko jendarteetan, integratuak edo misto bezala ezagutuak diren lanbideak gutxienekoak dira (Caceres eta al., 2004). Generoaren bidez
|
lanaren
antolaketaren ondorioak ez dira neutroak eta emakumeak kaltetu ohi izaten ditu. Batetik, lan eremu maskulinoa femeninoa deitzen dena baino zabalagoa baita, eta beraz, emakumeak enplegu mota gutxiagotan kontzentratuak egoten baitira, ondorioz lan aukera murritzagoa izaten dute. Gainera, gizonezko eta emakumezkoak lan baldintza ezberdinetan lan egitera daramatza, burutzen dituzten lanbideen ezaugarriak ezberdinak izaten baitira, soldata apalagoak izanez, besteak beste, eremu feminizatuetan (Salléeta Molpeceres, 2010; Bettio eta Verashchagina, 2009).
|
|
|
Batetik, lan eremu maskulinoa femeninoa deitzen dena baino zabalagoa baita, eta beraz, emakumeak enplegu mota gutxiagotan kontzentratuak egoten baitira, ondorioz lan aukera murritzagoa izaten dute. Gainera, gizonezko eta emakumezkoak lan baldintza ezberdinetan lan egitera daramatza, burutzen dituzten lanbideen ezaugarriak ezberdinak izaten baitira, soldata apalagoak izanez, besteak beste, eremu feminizatuetan (Salléeta Molpeceres, 2010; Bettio eta Verashchagina, 2009). Egun, genero bidezko segregazioan oinarritzen den
|
lan
antolaketaren tendentzia ez doa txikitzen (Cebrián eta Moreno, 2008). Alabaina, joera orokorra positiboa izan ez arren, ez da eremu estatiko bat eta aldaketak eman diren lan eremuak izan badaude.
|
|
|
Bigarren posizio horren oinarrian ez legoke emakumeek egiten dutenaren balizko balioa, emakumeak musu truk zaintzera bultzatzen dituen ekoizpen eredua eta
|
lanaren
antolaketa bera baizik. Egiten ari garen lana (zer, zenbat, nola...) egitura sozialak erabat baldintzatua baitago.
|
|
2018
|
|
|
Hain zuzen, Etorkizuna Eraikiz dinamikaren ardatzetako bat da hori. Dinamikak bizitza laboral eta familiarraren arteko orekan eragin nahi du,
|
lanaren
antolaketan eta kultura aldaketan eragiteko. Euskadin emakumeen %45ak murriztu ditu lan orduak seme alabak izan dituenean eta soilik gizonen %5ak egin du.
|
|
|
Izan ere, diputatu nagusiaren hitzetan," aldaketa kultural baten aurrean aurkitzen gara, ohituren aldaketa bat, lanean, familian eta gizartean; aldaketa bat etorkizuneko Gipuzkoaren ekonomiaren eta gizartearen oinarrietako bat izango dena". Olanok azaldu duenez, aldaketarako puntu garrantzitsuenetako bat, kontziliazio erantzunkidea da. Hain zuzen, Etorkizuna Eraikiz dinamikaren ardatzetako bat da hori, bizitza laboral eta familiarraren arteko orekan eragin nahi duena,
|
lanaren
antolaketan eta kultura aldaketan eragiteko. Euskadin emakumeen %45ak murriztu ditu lan orduak seme alabak izan dituenean eta soilik gizonen %5ak egin du.
|
|
|
Izan ere, diputatu nagusiaren hitzetan," aldaketa kultural baten aurrean aurkitzen gara, ohituren aldaketa bat, lanean, familian eta gizartean; aldaketa bat etorkizuneko Gipuzkoarenekonomiaren eta gizartearen oinarrietako bat izango dena". Aldaketarako gakoetako bat, Olanok azaldu duenez, kontziliazio erantzunkidea da. Hain zuzen, Etorkizuna Eraikiz dinamikaren ardatzetako bat da hori, bizitza laboral eta familiarraren arteko orekan eragin nahi duena,
|
lanaren
antolaketan eta kultura aldaketan eragiteko. Euskadin emakumeen %45ak murriztu ditu lan orduak seme alabak izan dituenean eta soilik gizonen %5ak egin du.
|
|
|
Ekonomia dirua baino anitzez gehiago da. Herri aske baten ekonomia pentsatzea da
|
lanaren
antolaketa eta filosofia diseinatzea. Nola lan egin?
|
|
2019
|
|
|
Elikaduraren ikuspegitik, II. Mundu Gerraren ostean eskala globalean aplikatu nahi izan zen «iraultza berdeak» gerora etorriko zen globalizazio prozesuarekin guztiz bat egiten duela ikus dezakegu. Gosearekin amaitzeko lemapean, munduko periferian petrolioaren deribatuetan, kimikoetan eta lanaren antolamendu kapitalistan oinarrituriko inbertsio handiak sustatu ziren, bide batez, tokian tokiko
|
lan
antolaketa komunitarioko sistemak «azpi garatu»tzat joz eta deseginez (Hiritik At, 2017). Horrek produktibitatea handitzea ekarri zuen noski (naturaren gainustiapen batekin), mundu mailako lan banaketan sakondu zuen, eta gure testuinguruan gure elikagaiak ekoizteko beharrik ezaren ideia egonkortzeko baldintza materialak ezarri zituen.
|
|
|
Hauek dira hipotesi nagusiak:
|
lanaren
antolaketarako eta balorizaziorako paradigma berriak, Kapitalismo Kognitiboak —joeraz, produkzio materialean baino gehiago produkzio ez materialean oinarritua— lankidetza sozialerako moldeetara zabaltzen du bidea eta molde horiek gainditu egiten dute balioa ekoiztea eta aginte kapitalista (Negri eta Hardt, 2002, 2004 eta 2010); agertoki berri honetan lankidetza sozialeko eta amankomuna ... Laburbilduz, lan kapitalistaren antolaketan izandako berregituraketak (1970eko urteetako langile borroken ondorioz sortuak) oinarriak jarriko zituzkeen soldatapeko lanaren molde historikoak gainditzeko, eta osaera hori berregiteko aukerak zabaltzeko osaera teknikoaren mailanlan molde berri horiei immanenteak baitira horiek.
|
|
|
Hauek dira hipotesi nagusiak: ...ntzaren, afektuen, komunikazioaren bidez (Giordano eta Montes Cato, 2012; Lazzarato eta Negri, 2001); modu horretara, Kapitala Lana harremanaren berregituraketa bat gertatuko litzateke, eta, horren arabera, kapitalismoak beti rol parasitarioagoa hartuko luke produkzioaren gain, balioa desjabetzekoa, erauztekoa eta harrapatzekoa, eta ez balio berria sortzekoa (Negri eta Hardt, 1995, 2010 eta 2017);
|
lanaren
antolaketa berri horrek amankomuna Kapitaletik kanpo eta harago askatzeko potentzialtasunak zabalduko lituzke, baita general intellecta adierazteko aukerak ere (eta jada ez Kapital erlazioaren barnean edo lanaren eraginez subjektu bihurtuta) subjektibotasuna eratzeko prozesu autonomoetan (Lazzarato eta Negri, 2001; Negri eta Hardt, 2004 eta 2010). Laburbilduz, lan kapitalistaren antolaketan izandako berregituraketak (1970eko urteetako langile borroken ondorioz sortuak) oinarriak jarriko zituzkeen soldatapeko lanaren molde historikoak gainditzeko, eta osaera hori berregiteko aukerak zabaltzeko osaera teknikoaren mailanlan molde berri horiei immanenteak baitira horiek.
|
|
2020
|
|
|
|
LANEN
ANTOLAKETA
|
|
|
Lan Osasunaren Institutuak egindako txostenaren arabera,
|
lanaren
antolaketaren ondorioz arrisku psikosozialak izateko esposizio handia dute zentroan eta estresa eta gatazkak eragiten dituzten komunikazio mekanismo desegokiak daude. " Etengabe arrisku larrian dauden langileen lan osasuna eta zerbitzuaren prestazioa kaltetzen ari dira".
|
|
|
Baina bizipen kolektibo baten aurrean ere bagaude, eta esperientzia honek bere eragina izango du jendarte mailan, komunitate gisa ikasi eta aldatuko dugun horretan arlo anitzetan: politika publikoetan,
|
lanaren
antolaketan, erritual sozialetan. Eta tentuz ibiltzen ez bagara, egoera honek justizia eta askatasun pertsonal eta kolektiboan atzerapausoak ekar ditzake, beldurra bezalakorik ez baitago horrelako prozesu bat disimuluz eta zilegitasunez bultzatzeko.
|
|
|
Honako faktoreen zerrendatze batera eraman gaitzake ariketa estrategiko gisa: (i) zaintza; (ii)
|
lanaren
antolaketa telelana; (iii) gainean izango dugun krisi ekonomikoa eta eratorria izango den hiperprekaritate, lanpostu galera, eta agian Oinarrizko Errenta Unibertsala; (iv) aldaketa klimatikoaren arriskuarekiko kontzientziaren esnaldia; (v) hezkuntza etxeratzearen ondorioak; (vi) teknologia (eta bere subiranotasuna), datuak (eta bere gobernantza eta ekosistemak), AI, plataformak (sharing economy),...
|
|
2021
|
|
|
Lasak azaldu zuen AMIA prozedura erabili dutela udaleko langile bakoitzak bere
|
lan
antolaketan ikusten dituen aukerak, mehatxuk, indarguneak eta ahuleziak detektatzeko. Illarramendik, bere aldetik, udal barneko plan estrategikoa egiteko prozesuaren hiru puntu goraipatu nahi izan zituen:
|
|
|
Europako Batzordeak kriterioak ezarri ditu, plataformetan lan egiteko moduari, ordainsarieri eta
|
lanaren
antolaketari buruz. Bere proposamenari esker, plataforma horietako milioika langile ber kalifikatuak litzateke, beste edozein langile bezala.
|
|
|
Berria eta Argia, hedabideen sektorean; Errigora eta Aiaraldeko Ekintzen Faktoria, eskualde garapenean; Elhuyar eta Emun, berrikuntza sozialean; materialgintzan eta hezkuntzaren alorrean, berriz, Elkar eta Ikastolen Elkartea. Eta azkenik, AEK, Bertsozaleen Elkartea, Topagunea eta Kontseilua bera jardungo dira
|
lanaren
antolaketaren, interkooperazioaren eta izaera komunitarioaren inguruko gogoetan, Lanki Institutuko (Mondragon Unibertsitatea) eta Olatukoopeko (Euskal Herriko ekonomia sozial eraldatzailearen sarea) lagunen moderaziopean.
|
|
|
Kontratu sozial eta sexual berri horren arabera, hesitutako lurren ordezko bihurtu ziren emakumeak gizonezko langileentzat, bai haien oinarrizko erreprodukzio bide ere, eta edonork nahieran bere egin eta erabil zitzakeen herri ondasun[...]
|
lanaren
antolaketa berrian, emakume guztiak (gizon burgesek pribatizatutakoak salbu) herri ondasun bihurtu ziren. (Federici 2017:
|
|
|
Arrisku psikosozialeko faktoreak langileen osasunean kalteak eragin ditzaketen
|
lanaren
antolaketarekin eta kudeaketarekin lotutako alderdiak dira (Idem). Arrisku hauek buruko karga, atsekabea, txandak, gaueko lana eta lan tasa altuak direla-eta sortzen dira.
|