|
2007
|
|
|
Elhuyar Fundazioak 5 urteko haurrentzako bideo-joko didaktiko bat argitaratu berri du. Plataforma joko dibertigarri bat da, eta matematikaren,
|
hizkuntzaren
eta inguruaren ezaguerari buruzko gaiak tartekatzen ditu.
|
|
|
Protagonistak eszenatoki batetik bestera joan behar du, agertzen zaizkion oztopoak gaindituta. Oztopo horietaz gain,
|
hizkuntzari
, matematikari eta inguruaren ezaguerari buruzko galderak agertuko zaizkio, eta ondo erantzun ditu, jokoan aurrera egiteko.
|
|
|
Eureka! Googlek ez al du, bada, bilaketa
|
hizkuntza
aukeratzeko sistema bat. Bilaketa aurreratua botoian sakatu duzu.
|
|
|
Bilaketa aurreratua botoian sakatu duzu. Erakutsi
|
hizkuntza
honetako orriak aukera ikusi duzu, eta, ondoan, lauki batean, edozein hizkuntza ageri da. Euskara hautatzerik egongo al da?
|
|
|
Bilaketa aurreratua botoian sakatu duzu. Erakutsi hizkuntza honetako orriak aukera ikusi duzu, eta, ondoan, lauki batean, edozein
|
hizkuntza
ageri da. Euskara hautatzerik egongo al da?
|
|
|
2007/ 09/ 01 | Etxeberria Otaegi, Elixabete | Elhuyar
|
Hizkuntza
Zerbitzuak
|
|
|
Elhuyar Fundazioko
|
Hizkuntza
Zerbitzuen eta Elkar argitaletxearen eskutik, euskara eta ingelesa parez pare jarriz osatutako hiztegia kalean izango da ikasturte berriarekin batera.
|
|
|
Ingelesa komunikazio
|
hizkuntza
garrantzitsua da gaur egun gizarteko hainbat alorretan. Euskal Herrian, euskara, gaztelania eta frantsesaren ondoren, laugarren hizkuntza dugula esan dezakegu.
|
|
|
Ingelesa komunikazio hizkuntza garrantzitsua da gaur egun gizarteko hainbat alorretan. Euskal Herrian, euskara, gaztelania eta frantsesaren ondoren, laugarren
|
hizkuntza
dugula esan dezakegu. Egoera horrek ingelesa hezkuntza curriculumetan txertatzea ekarri du berekin, hala nola norbanako asko bere kabuz edo ikastetxeetan ikastera bultzatu ere.
|
|
|
Egoera horrek ingelesa hezkuntza curriculumetan txertatzea ekarri du berekin, hala nola norbanako asko bere kabuz edo ikastetxeetan ikastera bultzatu ere. Lan munduan eta bizitzaren edozein alorretan ere ingelesa ezinbesteko
|
hizkuntza
bihurtu dela ez dago zalantzarik.
|
|
|
Hizpide dugun hiztegi honen bidez, alor horretan dagoen aukera ugaritu eta hobetu nahi dugu Elhuyar Fundazioko
|
Hizkuntza
Zerbitzuek eta Elkar argitaletxeak. Aurrerapen anitz eta sakonak egin dira azken urteotan euskarazko hiztegigintza elebidunean, eta ezin genezakeen horietatik kanpo utzi euskara ingeles hiztegien alorra.
|
|
|
Inork gutxik jartzen du zalantzan hori. Egun, informazioa bilatzeko ez ezik, gero eta gehiago erabiltzen da
|
hizkuntza
kontsultak egiteko, corpusak osatzeko eta abarretarako. Hala, Internet baliabide linguistiko eta corpusen iturri aproposa bilakatzen ari da pixkanaka.
|
|
|
Gaur egun,
|
hizkuntza
guztiek behar dituzte corpusak. Corpusak formatu elektronikoan eta linguistikoki etiketatuta dauden testu bildumak dira linguistikoki etiketatuta egoteak esan nahi du hitz bakoitzari dagokion lema, kategoria... ematen zaizkiola eta hizkuntzaren ikerketan eta hizkuntza teknologien garapenean erabiltzen dira.
|
|
|
Gaur egun, hizkuntza guztiek behar dituzte corpusak. Corpusak formatu elektronikoan eta linguistikoki etiketatuta dauden testu bildumak dira linguistikoki etiketatuta egoteak esan nahi du hitz bakoitzari dagokion lema, kategoria... ematen zaizkiola eta
|
hizkuntzaren
ikerketan eta hizkuntza teknologien garapenean erabiltzen dira. Oso baliabide garrantzitsuak dira hizkuntza teknologiak garatzeko, hiztegiak egiteko...
|
|
|
Gaur egun, hizkuntza guztiek behar dituzte corpusak. Corpusak formatu elektronikoan eta linguistikoki etiketatuta dauden testu bildumak dira linguistikoki etiketatuta egoteak esan nahi du hitz bakoitzari dagokion lema, kategoria... ematen zaizkiola eta hizkuntzaren ikerketan eta
|
hizkuntza
teknologien garapenean erabiltzen dira. Oso baliabide garrantzitsuak dira hizkuntza teknologiak garatzeko, hiztegiak egiteko...
|
|
|
Corpusak formatu elektronikoan eta linguistikoki etiketatuta dauden testu bildumak dira linguistikoki etiketatuta egoteak esan nahi du hitz bakoitzari dagokion lema, kategoria... ematen zaizkiola eta hizkuntzaren ikerketan eta hizkuntza teknologien garapenean erabiltzen dira. Oso baliabide garrantzitsuak dira
|
hizkuntza
teknologiak garatzeko, hiztegiak egiteko... Corpusak egitea, berriz, lan garestia eta neketsua da, eta zaila da beti eguneratuta edukitzea.
|
|
|
Corpusak egitea, berriz, lan garestia eta neketsua da, eta zaila da beti eguneratuta edukitzea. Horregatik, euskarazko corpusak gutxi eta txikiak dira, beste
|
hizkuntzetakoekin
konparatuta behintzat.
|
|
|
Lehendik ere badaude horrelako zenbait tresna sarean (WebConc eta WebCorp, adibidez), baina horiek ere Interneteko beste tresna eta bilatzaileek euskararekin dituzten bi arazoak dituzte: batetik, forma zehatz bat soilik bila dezakete, eta ez hitz edo lema baten forma guztiak batera esaterako, lur bilatzeko eskatu eta lur, lurra, lurrean, lurrarekin... aurkitzea interesatzen zaigu; bestetik, euskarazkoak ez diren emaitzak ere eman ditzakete eta ematen dituzte, baldin eta hitz forma bera bada beste
|
hizkuntzaren
batean (software, anorexia eta sulfuroso hitzen kasuan, adibidez).
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, ez dago euskarazko emaitzak soilik agertzen dituen bilatzailerik. Hori arazo bat da aurkitu nahi dugun hitza berdin esaten bada beste
|
hizkuntza
batzuetan. Horixe gertatzen da, hain justu, zenbait hitz teknikorekin adibidez, anorexia, sulfuroso eta byte, hitz labur batzuekin katu eta esne, esate baterako eta izen bereziekin Fiji eta Newton, besteak beste.
|
|
|
Zoritxarrez, euskaraz gehien erabiltzen diren hitzak (eta, da, ez, ere) motzak dira, beste
|
hizkuntza
batzuetan maiz erabiltzen dira, eta, zenbaitetan, laburdura eta akronimoak izan daitezke. Beraz, ez dago hitz magikorik, alegia, euskarazko testuetan soilik agertuko den eta iragazki gisa erabil daitekeen hitzik.
|
|
|
Euskarazko hitz erabiliena eta da. Baina ETA akronimo bat ere bada, eta komunikabideetan maiz erabiltzen da
|
hizkuntza
askotan. Beste hitz erabilienetako bat da aditza da; baina errusieraz bai esan nahi du.
|
|
|
Pilotari hitza bilatzean, adibidez; izan ere, pilota hitzaren datiboa ez ezik, pilotan jokatzen duen pertsona ere bada pilotaria. Beste desabantaila bat da orraztu gabea dela neurri handi batean blogak, foroak, eduki pertsonala eta horrelakoak, batez ere; abantaila gisa ikus badaiteke ere (ahozko
|
hizkuntzatik
hurbil dagoen eredua ematen delako), desabantaila ere bada, kalitatez txarragoa eta akastuna izan baitaiteke.
|
|
|
Segur aski, ez da azkena izango. Izan ere, beste
|
hizkuntzetan
ere hizkuntza teknologietarako gero eta corpus handiagoak behar dira, eta horretarako Internet erabiltzeko joera nabarmen areagotzen ari da.
|
|
|
Segur aski, ez da azkena izango. Izan ere, beste hizkuntzetan ere
|
hizkuntza
teknologietarako gero eta corpus handiagoak behar dira, eta horretarako Internet erabiltzeko joera nabarmen areagotzen ari da.
|
|
|
Basque Research ek izango dituen atal berrien artean, elkarrizketen atala nabarmendu daiteke. Atal horretan, Elhuyar Zientzia eta Teknika aldizkariko elkarrizketak argitaratuko ditugu hilero hiru
|
hizkuntzatan
, argazki eta guzti. Hori ere berrikuntza bat izango da web gunean, alde grafikoa indartzearena, alegia.
|
|
|
Bai, hori sarritan entzuten da, baina beste gaietan ere gauza bera esan daiteke:
|
hizkuntza
, historia, geografia... Gertatzen da matematika horiek baino zailagoa dela, eta horrek ere eragiten du.
|
|
|
Galileoren hitzetan, natura matematikaren
|
hizkuntzan
idatzita dago. Horrek zer esan nahi du?
|
|
|
Jakintza eta Informazioaren Gizartean, gero eta garrantzi handiagoa du eleaniztasunak. Eta
|
hizkuntza
teknologiek zeresan handia dute horretarako erabili behar diren tresnen garapenean.
|
|
|
Horrelako tresnak, dena den, ingelesez funtzionatzeko daude eginak batez ere; gainerako
|
hizkuntza
komunitateek txikiek, batez ere ahalegin berezia egin behar dute horretara iristeko. Euskarak, kasu.
|
|
|
Bestalde, pertsonen eta makinen arteko komunikazioa
|
hizkuntza
naturalean izateaz gain, modu intuitibo eta atseginean egitea da xedea. Desafio zientifiko teknologiko handia da hori lortzea, lengoaiaren alderdi guztiak integratzea eskatzen baitu horrek:
|
|
|
Desafio horri ekiteko sortua da AnHitz proiektua, helburu honekin: euskarazko
|
hizkuntza
teknologietan ikerketa eta garapena sustatzea, pertsonen eta gailuen arteko interakzioa eta jakintzaren kudeaketa naturala, intuitiboa eta atsegina izan dadin. Hona hemen proiektuan zehaztutako ikerketa ildoak:
|
|
|
· Testu bidezko komunikazioa: lengoaia naturalaren ulermena,
|
hizkuntzaren
sorkuntza eta informazioaren erauzketa aurreratua.
|
|
|
· Irudi bidezko komunikazioa erabiltzailearekin: ezpainen mugimendua, minusbaliatuentzako
|
hizkuntza
.
|
|
|
Batetik,
|
hizkuntzaren
industria garatu eta egonkortzeko urrats erabakigarriak ematea, eta, hala, ikerketen emaitza eta gailuak merkatuaren beharretara egokitu eta produktuen komertzializazioa bideragarri bihurtzea. Bestetik, oinarri teknologikoko enpresa berriak sortzea eta dagoeneko sortuta daudenen egonkortasuna lortzea.
|
|
|
Martxan da dagoeneko Anhitz proiektua. Euskarazko
|
hizkuntza
teknologietan ikerketa eta garapena sustatzeko asmoz jaio den ikerketa proiektu estrategikoa da, eta bost partzuer elkartu dira xede horretarako, Elhuyar Fundazioa tarteko.
|
|
|
Anhitz, euskarazko
|
hizkuntza
teknologietan ikertzeko
|
|
|
2007/ 04/ 01 | Aztiria Urtaran, Josu |
|
Hizkuntza
Zerbitzuak
|
|
|
Hori Eleka Ingeniaritza Linguistikoaren lana izan da. Teknologia horren aplikazioak egon bazeuden, beste
|
hizkuntzetan
. Euskaraz, aldiz, horrelako zerbait egiten den lehenengo aldia izan da.
|
|
|
Beraz, PDA elebiduna izango da. Gaztelaniaz eta euskaraz egingo du ahots sintesia, unean uneko ingurune eta beharren arabera erabiltzaileek
|
hizkuntza
batean edo bestean mintzatzeko aukera izan dezaten. Eta ahots tonu desberdinak erabiltzeko aukera ere izango da; hala, erabiltzaileak bere nortasunaren arabera (sexua, adina...) egokien datorkiona hautatu ahal izango du.
|
|
|
Horretarako, komunikazio sistema bat garatu da. PCak eta PDAk
|
hizkuntza
bera erabil dezaten, protokolo komun bat definitzea da ideia, eta, trasmisio bide gisa, Bluetooth bidezko konexioa erabiliko da.
|
|
2008
|
|
|
Bilaketa eleaniztuna da, euskarazko, gaztelaniazko eta ingelesezko loturak bilatzen baititu. Euskarazko dokumentuak bere horretan ematen ditu, gaztelaniazkoak euskarara itzultzen ditu, eta ingelesezkoak jatorrizko
|
hizkuntzan
ematen ditu. Nahi izanez gero, testu horiek irakurri egiten ditu sistemak, hiru hizkuntza horietako edozeinetan.
|
|
|
Euskarazko dokumentuak bere horretan ematen ditu, gaztelaniazkoak euskarara itzultzen ditu, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu. Nahi izanez gero, testu horiek irakurri egiten ditu sistemak, hiru
|
hizkuntza
horietako edozeinetan.
|
|
|
Protagonista nagusiak, Armixek, Ilargiko hainbat eszenatoki zeharkatu ditu, eta oztopoak gainditu. Oztopo horietako batzuk
|
hizkuntzari
, matematikari eta inguruaren ezaguerari buruzko galderak izango dira, eta ondo erantzun da aurrera egiteko. Adibidez, animalia baten argazkia aurkezturik, ornoduna edo ornogabea den asmatu da.
|
|
|
Beste batzuetan, ordea muralak egiten ditugunean edo kontu zientifikoak irudikatzeko, edo munduko
|
hizkuntzen
banaketa, edo dibulgazioko hainbat mapatarako, edo mapa didaktikoetarako, azalerei eusten dieten mapak behar ditugu, edo azalerak oso gutxi desitxuratzen dituztenak. Mapa horiek lurraldeei eta lurralde horietan dagoenari buruzko informazioa ematen digute.
|
|
|
Orain dela gutxi arte elebakarra zen, eta, mota horretako beste web gune askotan bezala, ingelesa zen
|
hizkuntza
nagusia. Baina 2008an, partaideen eremua handitzeko asmoz, frantsesezko, gaztelaniazko eta alemanezko bertsioak atera zituzten, eta, dagoeneko, hizkuntza gehiago batu zaizkio:
|
|
|
Orain dela gutxi arte elebakarra zen, eta, mota horretako beste web gune askotan bezala, ingelesa zen hizkuntza nagusia. Baina 2008an, partaideen eremua handitzeko asmoz, frantsesezko, gaztelaniazko eta alemanezko bertsioak atera zituzten, eta, dagoeneko,
|
hizkuntza
gehiago batu zaizkio: katalana, daniera, italiera, suomiera eta beste hainbat.
|
|
|
Horretaz gain, Interneteko trafikoa neurtzeko Alexa-ren indizearen arabera, zazpigarren gunerik bisitatuena da MySpace, eta laugarrena ingelesezko guneen artean. Facebook adina
|
hizkuntzatan
ez badago ere, eleaniztuna da. Euskaraz ez dago oraindik; bai, ordea, frantsesez, gaztelaniaz, alemanez edo polonieraz.
|
|
|
Betidanik izan dut interesa Chomsky-ren gramatikan. Horren arabera,
|
hizkuntza
bat, neurri handi batean, berezkoa da gizakietan. Beraz, berezkoa dela onartzen badugu, geneekin lotura duela onartzen dugu.
|
|
|
Nola iritsi ziren, ordea, gene horretaraino? Hau da, nola lortu zuten lotzea
|
hizkuntza
bezalako gauza espezifiko eta abstraktu bat gene batekin?
|
|
|
Horregatik, hizkuntzalaritzatik kanpo dagoen jendearekin hasi naiz lanean (filosofoekin, biologoekin, informatikariekin eta abar). Denen artean, saiatzen gara arlo bakoitzean erabiltzen diren
|
hizkuntzak
eta terminoak uztartzen, elkar ulertzeko. Hala, gauzak bilatzen hasi gara:
|
|
|
Hiztuna
|
hizkuntza
batez zer adinetan jabetu den, ezberdin prozesatzen du garunak. EHU
|
|
|
Garuna erabat baztertu gabe, baina osasun gaiak alde batera utzita, garunaren eta
|
hizkuntzaren arteko
elkarrekintzan murgiltzen da aurtengo azken saria, aipamen berezia.
|
|
|
Euskara eta, oro har, edozein
|
hizkuntza
prozesatzen dugunean gure garunean zer gertatzen den izan du aztergai tesi horrek. Hain zuzen ere, hiztun bati estimulu jakin bat emanez gero tentsio aldaketa ikus daiteke garunean.
|
|
|
Egindako esperimentuetan lortutako emaitzen arabera, Liburua irakurri du neska perpausean, esaterako, jaiotzetiko hiztunak berehala jabetzen dira perpaus horren gramatika akatsaz;
|
hizkuntza
hiru urterekin ikasi dutenen kasuan, ordea, garunak ez ditu akats horiek sumatzen. Nik zu bakarrik ikusi dut motako akatsak dituzten perpausetan, berriz, antzeko erantzun elektrofisiologikoa ikus daiteke hiztun talde bien artean.
|
|
|
Nik zu bakarrik ikusi dut motako akatsak dituzten perpausetan, berriz, antzeko erantzun elektrofisiologikoa ikus daiteke hiztun talde bien artean. Beraz, hiztuna
|
hizkuntza
batez zer adinetan jabetu den, akats mota batzuk edo beste batzuk sumatzen ditu garunak.
|
|
|
2008/ 06/ 01 | Aztiria Urtaran, Josu | Elhuyar
|
Hizkuntza
Zerbitzuak
|
|
|
Elhuyar Fundazioko I+G+Bko lantaldea
|
hizkuntza
teknologien LREC 2008 biltzarrean izan da, Marrakechen. Hizkuntza teknologietako azken joerak ezagutu, eta Elhuyarren I+G+Bren azken ikerketa proiektuak nazioartean ezagutarazi ditugu.
|
|
|
Elhuyar Fundazioko I+G+Bko lantaldea hizkuntza teknologien LREC 2008 biltzarrean izan da, Marrakechen.
|
Hizkuntza
teknologietako azken joerak ezagutu, eta Elhuyarren I+G+Bren azken ikerketa proiektuak nazioartean ezagutarazi ditugu.
|
|
|
LREC biltzarra (Language Resources and Evaluation Congress)
|
hizkuntza
teknologien ikerketa eta ebaluazio mailako biltzarrik nagusietako bat da. Aurtengo edizioa Marrakechen izan da, maiatzaren 26tik ekainaren 1era.
|
|
|
LREC biltzarra foro ezin hobea da
|
hizkuntza
teknologien arloko ikerketa proiektuak ezagutu, joera nagusiez jabetu eta I+G+Bko jardueren emaitzak ezagutarazteko. Horretan ari garen ikerketa taldeontzat oso garrantzitsua da han izatea, eta Elhuyar Fundazioko I+G+Bko lantaldearen presentzia handia izan da aurtengo edizioan.
|
|
|
|
Hizkuntza
teknologien ikerketa eta garapenean, hainbat baliabide eta tresna garatu ditugu orain arte, ibilian ibilian bagoaz aurrera, eta gure lanaren emaitzak nazioartean ezagutarazteko aukera eman digu LREC 2008 biltzarrak.
|
|
|
Hango jendearekin egon zen eta informazio guztia jasotzen joan zen. Gainera,
|
hizkuntzetarako
erraztasun handia zuen, eta, horregatik, historialariek uste dute indigenekin izan zituzten harremanak haren bitartez izan zituztela. Munduari bira emanez itzuli ziren Europara, baina litekeena da Moluketan zegoen bitartean Urdanetak eskarmentua eta informazioa lortu izana hurrengo batean Ozeano Barean atzera nabigatzeko.
|
|
|
Irakasleak, ikasleak, arloko ikertzaileak.... ziren gure kolaboratzaileak, eta haiei guztiei esker hasi ginen aldizkariari forma ematen: terminologia landu, kontzeptuak argitu,
|
hizkuntza
zuzenketak egin, maketazio lanak egin, irudi eta grafikoak egin, eta argitaratu. Garai xumeak ziren haiek, eta, guztien ahaleginarekin, urtean 3 ale kaleratzen genituen.
|
|
|
Zientziako teknologiako eta gizarte zientzietako gaiak zabalduko ditu, gazteen artean jakintzarekiko eta ikerketarekiko jakin mina, zaletasuna eta bokazioa piztu nahian. Guztia modu zirikatzailean, gaur gaurko irudiarekin eta hiru
|
hizkuntzatan
, euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez. Bi euskarritan, gainera; alde batetik, euskal ikasleek jasoko duten paperezko aldizkarian, eta, bestetik, on line, http://www.irrika.net atarian.
|
|
|
Zuzenean nomenklaturatik hasten da.
|
Hizkuntza
bat ikasi nahi duenari hiztegi bat aurrean jartzea bezala da, buruz ikas dezan. Gainera, beste leku batzuetan ezberdina izango da, baina, hemen, Euskal Herrian, askoz indartsuagoak izan dira makina erreminta eta horrelako industriak.
|
|
|
Horregatik, ura beharrezkoa zen egoeretan, goroldio hori ur iturri bilakatzen zen, eta, kasu horretan, sua itzaltzeko balio zuen. Horregatik, hain zuzen, Fontinalis antipyretica izena jarri zioten goroldio espezie horri, eta, urarekin zerikusia duten izenekin ezagutzen da
|
hizkuntza
askotan.
|
|
|
Horregatik esaten da kabinete formatu bat dela. AVI formatuarekin hainbat audio jario gorde daitezkeenez, film batean, esaterako, soinua hainbat
|
hizkuntzatan
gorde daiteke, eta multimedia erreproduzitzailean aukeratu zein hizkuntzatan entzun nahi den filma.
|
|
|
Horregatik esaten da kabinete formatu bat dela. AVI formatuarekin hainbat audio jario gorde daitezkeenez, film batean, esaterako, soinua hainbat hizkuntzatan gorde daiteke, eta multimedia erreproduzitzailean aukeratu zein
|
hizkuntzatan
entzun nahi den filma.
|
|
|
Elhuyar Fundazioaren helburuetako bat euskara garatzeko eta normalizatzeko
|
hizkuntza
baliabide, tresna eta zerbitzuak sortzea eta eskaintzea da. Helburu horri tinko eutsiz, urteak daramatza hiztegigintzan lan egiten eta hiztegi sorta geroz eta handiagoa osatzen.
|
|
|
Aldatzen den gauza bakarra da nola egiten duen bilaketa jendeak, zer hitz erabiltzen dituen bilatzeko, eta zer
|
hizkuntzatan
egiten duen. Bestela, antzeko gauzak bilatzen dituzte; antzeko gauzak eskatzen dizkiete Interneti leku bateko eta besteko erabiltzaileek.
|
|
|
Gaur egun, berriz, bilaketak egiteko aukera zabaldu da. Batetik,
|
hizkuntza
gehiagotan idatzita dauden orrialdeak bila daitezke, eta, bestetik, hizkuntza bakarrera mugatu daitezke. Bilaketak egiteko hizkuntza aukera handitzeko joera al dago?
|
|
|
Gaur egun, berriz, bilaketak egiteko aukera zabaldu da. Batetik, hizkuntza gehiagotan idatzita dauden orrialdeak bila daitezke, eta, bestetik,
|
hizkuntza
bakarrera mugatu daitezke. Bilaketak egiteko hizkuntza aukera handitzeko joera al dago?
|
|
|
Batetik, hizkuntza gehiagotan idatzita dauden orrialdeak bila daitezke, eta, bestetik, hizkuntza bakarrera mugatu daitezke. Bilaketak egiteko
|
hizkuntza
aukera handitzeko joera al dago?
|
|
|
noski; joera da bilaketen
|
hizkuntza
kopurua handitzea. Gertatzen dena da pixkanaka pixkanaka egiten ari garela, eta hiztun gehien dituzten hizkuntzetatik hasi ginela.
|
|
|
noski; joera da bilaketen hizkuntza kopurua handitzea. Gertatzen dena da pixkanaka pixkanaka egiten ari garela, eta hiztun gehien dituzten
|
hizkuntzetatik
hasi ginela. Orain, bilaketak 10 milioi hiztun inguru dituzten hizkuntzetan egin daitezke Yahoo! n; hortik beherakoak oraindik ez.
|
|
|
Gertatzen dena da pixkanaka pixkanaka egiten ari garela, eta hiztun gehien dituzten hizkuntzetatik hasi ginela. Orain, bilaketak 10 milioi hiztun inguru dituzten
|
hizkuntzetan
egin daitezke Yahoo! n; hortik beherakoak oraindik ez.
|
|
|
Zer garrantzi ematen zaio bilaketak euskaraz nahiz hura bezalako
|
hizkuntza
gutxituetan egiteko aukerari?
|
|
|
Euskarak milioi bat hiztun ditu gutxi gorabehera; beraz, oraindik ez gara iritsi bilaketak
|
hizkuntza
horretan bakarrik egiteko aukera ematera. Baina lehenago edo beranduago iritsiko gara.
|
|
2009
|
|
|
Hitz bakar edo anitzeko kontsultak ere euskaraz egiten zaizkio (ozono geruza, esnea edateko gaitasuna eboluzioan, energia iturri berriztagarrien alde onak eta txarrak...), baina kontsulta horiekin zerikusia duten gaztelaniazko eta ingelesezko dokumentuak ere bilatzen ditu, euskarazkoez gain. Gaztelaniazkoak automatikoki itzultzen ditu euskarara sistemak, eta ingelesezkoak jatorrizko
|
hizkuntzan
ematen ditu oraingoz, baina laster horiek ere itzuliko ditu euskarara.
|
|
|
Zeregin hori betetzeko, Interneteko zientzia eta teknologiako hainbat gunetan egiten du bilaketa. Gainera, nahi izanez gero, testu horiek irakurri egiten ditu sistemak, hiru
|
hizkuntza
horietako edozeinetan. Horrez gainera, testuen izenburuan klik eginez gero, haien jatorrizko web gunera sar daiteke erabiltzailea, eta automatikoki itzulitakora ere bai, hala nahi badu.
|
|
|
AnHitz proiektuan erabilitako
|
hizkuntza
teknologia ahalik eta gehienak elkarlanean aritzeko aukera emango digun sistema batean oinarrituta dago demoa dio Igor Leturia Elhuyar Fundazioko I+G taldeko kideak eta demoaren arduradunak. Demo horren bidez, erabiltzaileak eta makinak elkarrizketa bat izan dezakete.
|
|
|
Hain zuzen ere, horixe da AnHitz proiektuaren helburua: pertsonak eta gailuak elkarrekintzan aritzeko behar diren euskarazko
|
hizkuntza
teknologiak ikertzea eta garatzea, eta ezagutzak modu naturalean, intuitiboan eta atseginean kudeatzea. Komunikazio maila ona eta atsegina lortzeko, hizkuntzaren erabilera komunikazioaren alor guztietan sartu behar da:
|
|
|
pertsonak eta gailuak elkarrekintzan aritzeko behar diren euskarazko hizkuntza teknologiak ikertzea eta garatzea, eta ezagutzak modu naturalean, intuitiboan eta atseginean kudeatzea. Komunikazio maila ona eta atsegina lortzeko,
|
hizkuntzaren
erabilera komunikazioaren alor guztietan sartu behar da: ahotsean, testuan eta baita multimedia materialetan ere.
|
|
|
Hori guztia hitzen bidez egiten denez,
|
hizkuntzek
berebiziko garrantzia hartzen dute. Izan ere, erabiltzaileak erabiltzen duen hizkuntza ulertu behar du gailuak, eta horrez gain, bueltatu beharreko informazioa ere hizkuntza batean edo bestean eman behar dio erabiltzaileari gailuak.
|
|
|
Hori guztia hitzen bidez egiten denez, hizkuntzek berebiziko garrantzia hartzen dute. Izan ere, erabiltzaileak erabiltzen duen
|
hizkuntza
ulertu behar du gailuak, eta horrez gain, bueltatu beharreko informazioa ere hizkuntza batean edo bestean eman behar dio erabiltzaileari gailuak. Horregatik, pertsonen eta gailuen arteko komunikazioan hizkuntzarekin lotuta sor daitezkeen arazoak konpondu ahal izateko, hizkuntza teknologiak hartzen dituzte oinarri adituek.
|
|
|
Hori guztia hitzen bidez egiten denez, hizkuntzek berebiziko garrantzia hartzen dute. Izan ere, erabiltzaileak erabiltzen duen hizkuntza ulertu behar du gailuak, eta horrez gain, bueltatu beharreko informazioa ere
|
hizkuntza
batean edo bestean eman behar dio erabiltzaileari gailuak. Horregatik, pertsonen eta gailuen arteko komunikazioan hizkuntzarekin lotuta sor daitezkeen arazoak konpondu ahal izateko, hizkuntza teknologiak hartzen dituzte oinarri adituek.
|
|
|
Izan ere, erabiltzaileak erabiltzen duen hizkuntza ulertu behar du gailuak, eta horrez gain, bueltatu beharreko informazioa ere hizkuntza batean edo bestean eman behar dio erabiltzaileari gailuak. Horregatik, pertsonen eta gailuen arteko komunikazioan
|
hizkuntzarekin
lotuta sor daitezkeen arazoak konpondu ahal izateko, hizkuntza teknologiak hartzen dituzte oinarri adituek.
|
|
|
Izan ere, erabiltzaileak erabiltzen duen hizkuntza ulertu behar du gailuak, eta horrez gain, bueltatu beharreko informazioa ere hizkuntza batean edo bestean eman behar dio erabiltzaileari gailuak. Horregatik, pertsonen eta gailuen arteko komunikazioan hizkuntzarekin lotuta sor daitezkeen arazoak konpondu ahal izateko,
|
hizkuntza
teknologiak hartzen dituzte oinarri adituek.
|
|
|
Halaber, informazioaren gizartearen garai honetan, inoiz baino testu, informazio eta jakintza gehiago dago guztion eskura, eta informazio hori guztia egoki tratatzeko tresnak ezinbestekoak dira. Tresna horietan ere beharrezkoak dira
|
hizkuntza
teknologiak.
|
|
|
Gaur egun,
|
hizkuntza
teknologien inguruan dauden aplikazioak bost taldetan sailka daitezke:
|
|
|
|
Hizkuntza
teknologietan, aurrerapenak beharrezkoak dira erabiltzaileak gailuekin naturaltasun osoz komunikatu ahal izateko. Ikertzaile ugarik dihardute lan horretan, eta testuinguru horretan jaio zen AnHitz proiektua.
|
|
|
Tamainak axola du: testu bilduma erraldoiak,
|
hizkuntzaren
prozesamenduan beharrezkoak
|
|
|
Makinei
|
hizkuntzak
irakasteko saiakerak hasi zirenetik, hurbiltze intuitiboak eta sinplifikatzaileak erabili izan dira. Hizkuntzalarien ezagutza linguistikoak makinek ulertzeko moduko egituretara pasatzen ziren informatikarien laguntzarekin, eta egitura horien bidez tratatzen zen hizkuntza.
|
|
|
Makinei hizkuntzak irakasteko saiakerak hasi zirenetik, hurbiltze intuitiboak eta sinplifikatzaileak erabili izan dira. Hizkuntzalarien ezagutza linguistikoak makinek ulertzeko moduko egituretara pasatzen ziren informatikarien laguntzarekin, eta egitura horien bidez tratatzen zen
|
hizkuntza
. Azken urteetan, baina, gero eta gehiago erabiltzen dira corpus handietan eta metodo estatistiko hutsetan oinarritutako teknikak.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
prozesamendua ia ia ordenagailuen sorreratik existitzen da. Joan den mendeko 40ko hamarkadan sortutako lehen makina elektroniko programagarriak, Bigarren Mundu Gerra medio, batez ere mezuak deszifratu eta kodeak apurtzeko erabili ziren, baina, gerra amaitu ondoren, hizkuntzaren prozesamendua asko lantzen hasi zen, batez ere itzulpen automatikoaren arloan.
|
|
|
Hizkuntzaren prozesamendua ia ia ordenagailuen sorreratik existitzen da. Joan den mendeko 40ko hamarkadan sortutako lehen makina elektroniko programagarriak, Bigarren Mundu Gerra medio, batez ere mezuak deszifratu eta kodeak apurtzeko erabili ziren, baina, gerra amaitu ondoren,
|
hizkuntzaren
prozesamendua asko lantzen hasi zen, batez ere itzulpen automatikoaren arloan.
|
|
|
funtsean, hiztegien eta hitz ordenaren aldaketen bidez lortu nahi zuten itzulpen automatikoa. Baina segituan konturatu ziren
|
hizkuntzak
hori baino gehiago zirela, eta eredu linguistiko konplexuagoak erabili beharra zegoela. Hala, taldeetan hizkuntzalariak sartzen joan ziren, eta Saussure eta Chomskyren teoriak aplikatzen.
|
|
|
Hala, taldeetan hizkuntzalariak sartzen joan ziren, eta Saussure eta Chomskyren teoriak aplikatzen. Geroztik, eta hamarkada askotan zehar,
|
hizkuntzaren
prozesamenduko alor guztietan (morfologian, ortografia zuzenketan, sintaxian, adieren desanbiguazioan...) hurbiltze bat izan da nagusi: hizkuntzalarien intuizioan oinarritutako ezagutza ordenagailuek tratatu ahal izateko moduko egitura sinpleetara egokitzea (erregelak, zuhaitzak, grafoak, programazio lengoaiak...).
|
|
|
Baina metodo horiek ere beren mugak dituzte. Alde batetik, hizkuntzalaririk onenek ere ezin dute kontuan izan
|
hizkuntza
batek eskaintzen duen kasuistika guztia; bestetik, hizkuntzek konplexutasun eta aberastasun handiegia dute egitura sinpleen bidez adierazteko. Muga horiek, gainera, are handiagoak dira solaserako hizkuntzan.
|
|
|
Baina metodo horiek ere beren mugak dituzte. Alde batetik, hizkuntzalaririk onenek ere ezin dute kontuan izan hizkuntza batek eskaintzen duen kasuistika guztia; bestetik,
|
hizkuntzek
konplexutasun eta aberastasun handiegia dute egitura sinpleen bidez adierazteko. Muga horiek, gainera, are handiagoak dira solaserako hizkuntzan.
|