|
2007
|
|
|
Kontua da zuk energiari buruzko lan bat egin nahi duzula. Horretarako informazioa bilatzen ari zara, eta, gainera, itzultzen ibili behar ez izateko,
|
euskarazkoa
gurago duzu.
|
|
|
Emaitzen orrialdeak arakatzen hasi zara. Dozena erdi bat pasatu dituzu honezkero, eta
|
euskarazko
emaitzen arrastorik ez. Ingelesezkoak, gaztelaniazkoak, portugesezkoak, katalanezkoak... ikusi dituzu, aitzitik.
|
|
|
Erakutsi hizkuntza honetako orriak aukera ikusi duzu, eta, ondoan, lauki batean, edozein hizkuntza ageri da.
|
Euskara
hautatzerik egongo al da. Zabaldu aukera zerrenda!
|
|
|
Alemana, arabiera... ukrainera eta vietnamera.
|
Euskararen
arrastorik ez. Etsita, gaztelania aukeratu duzu.
|
|
|
Orri garbi bat agertu zaizu, lauki bat erdi erdian. ELEBILA
|
euskarazko
bilatzailea dio horren gainaldean. Energia pikatu duzu laukian eta return tekla ostean.
|
|
|
Harri eta zur gelditu zara. Emaitza guztiak
|
euskarazkoak
dira! Lehenengoa, gainera, Wikipediako energia sarrera.
|
|
|
Lehen satelite artifiziala bidali zutela 50 urte betetzen dira aurten. Sputnik (bidaia lagun,
|
euskaraz
) 1957ko urriaren 4an bidali zuten espaziora errusiarrek, eta hala hasi zen espazioa konkistatzeko lehia. Hainbat gertaera soziopolitikok sortu zuten Sputnik, eta haren sorrerak aro berri bat ekarri zuen.
|
|
|
|
Euskara
eta ingelesa, makulurik gabe
|
|
|
Elhuyar Fundazioko Hizkuntza Zerbitzuen eta Elkar argitaletxearen eskutik,
|
euskara
eta ingelesa parez pare jarriz osatutako hiztegia kalean izango da ikasturte berriarekin batera.
|
|
|
Ingelesa komunikazio hizkuntza garrantzitsua da gaur egun gizarteko hainbat alorretan. Euskal Herrian,
|
euskara
, gaztelania eta frantsesaren ondoren, laugarren hizkuntza dugula esan dezakegu. Egoera horrek ingelesa hezkuntza curriculumetan txertatzea ekarri du berekin, hala nola norbanako asko bere kabuz edo ikastetxeetan ikastera bultzatu ere.
|
|
|
Sarritan, ingelesezko hitz edo esapide baten informazioa nahi denean, gaztelaniazko edo frantsesezko hiztegietara jo izan da. Mentalitate eta ohitura aldaketa bat beharrezkoa da ingelesetik
|
euskarara
(eta alderantziz) bide zuzenetik joateko aukeraz jabetzeko; baina, hori gerta dadin, euskara ingeles hiztegiak behar dira.
|
|
|
Sarritan, ingelesezko hitz edo esapide baten informazioa nahi denean, gaztelaniazko edo frantsesezko hiztegietara jo izan da. Mentalitate eta ohitura aldaketa bat beharrezkoa da ingelesetik euskarara (eta alderantziz) bide zuzenetik joateko aukeraz jabetzeko; baina, hori gerta dadin,
|
euskara
ingeles hiztegiak behar dira.
|
|
|
Hizpide dugun hiztegi honen bidez, alor horretan dagoen aukera ugaritu eta hobetu nahi dugu Elhuyar Fundazioko Hizkuntza Zerbitzuek eta Elkar argitaletxeak. Aurrerapen anitz eta sakonak egin dira azken urteotan
|
euskarazko
hiztegigintza elebidunean, eta ezin genezakeen horietatik kanpo utzi euskara ingeles hiztegien alorra.
|
|
|
Hizpide dugun hiztegi honen bidez, alor horretan dagoen aukera ugaritu eta hobetu nahi dugu Elhuyar Fundazioko Hizkuntza Zerbitzuek eta Elkar argitaletxeak. Aurrerapen anitz eta sakonak egin dira azken urteotan euskarazko hiztegigintza elebidunean, eta ezin genezakeen horietatik kanpo utzi
|
euskara
ingeles hiztegien alorra.
|
|
|
Euskaldunok ingeleserako jauzia egiteko erdararen makulua behar ez izatea, ingeleserantz
|
euskaratik
eta euskararen bidez abiatzeko tresna bat izatea da hiztegi honen eginkizuna.
|
|
|
Euskaldunok ingeleserako jauzia egiteko erdararen makulua behar ez izatea, ingeleserantz euskaratik eta
|
euskararen bidez
abiatzeko tresna bat izatea da hiztegi honen eginkizuna.
|
|
|
|
Euskararen
eta ingelesaren oinarrizko lexikoa eta eguneroko hizkeran gehien erabiltzen diren hitz teknikoak jasotzea du helburu hiztegi honek, eta hori bi ataletan: euskara ingeles atala eta ingeles euskara atala.
|
|
|
Euskararen eta ingelesaren oinarrizko lexikoa eta eguneroko hizkeran gehien erabiltzen diren hitz teknikoak jasotzea du helburu hiztegi honek, eta hori bi ataletan:
|
euskara
ingeles atala eta ingeles euskara atala. Bi atalen artean 34.000 hiztegi unitate, 50.000 adiera eta 12.000 adibide inguru izango ditu.
|
|
|
Euskararen eta ingelesaren oinarrizko lexikoa eta eguneroko hizkeran gehien erabiltzen diren hitz teknikoak jasotzea du helburu hiztegi honek, eta hori bi ataletan: euskara ingeles atala eta ingeles
|
euskara
atala. Bi atalen artean 34.000 hiztegi unitate, 50.000 adiera eta 12.000 adibide inguru izango ditu.
|
|
|
Azkenik, aurtengo aipamen berezia
|
euskaraz
aurkeztutako lan onenari ematea erabaki du epaimahaiak. Izan ere, aurtengo lehiaketan ez dira asko izan euskarazko lanak, eta alderdi hori sustatzeko asmoz hartu dute erabakia.
|
|
|
Azkenik, aurtengo aipamen berezia euskaraz aurkeztutako lan onenari ematea erabaki du epaimahaiak. Izan ere, aurtengo lehiaketan ez dira asko izan
|
euskarazko
lanak, eta alderdi hori sustatzeko asmoz hartu dute erabakia.
|
|
|
V. Tesi Sarian jasotako 33 lanek ere badute sinadura. Horietako 24 gaztelaniaz sinaturik daude, 5
|
euskaraz
, eta 4 ingelesez, eta jorratzen dituzten gaiak askotarikoak dira. Guzti guztiak daude ikusgai Basque Research web gunean.
|
|
|
CorpEus: Internet, corpusak eta
|
euskara
uztartuz
|
|
|
Hala, Internet baliabide linguistiko eta corpusen iturri aproposa bilakatzen ari da pixkanaka. Horren adibide bat da CorpEus, Internet
|
euskarazko
corpus erraldoi gisa baliatzeko aukera ematen duen tresna.
|
|
|
Corpusak egitea, berriz, lan garestia eta neketsua da, eta zaila da beti eguneratuta edukitzea. Horregatik,
|
euskarazko
corpusak gutxi eta txikiak dira, beste hizkuntzetakoekin konparatuta behintzat.
|
|
|
Hor dago, ordea, Internet edo amarauna, testu bilduma erraldoia, guztion eskura,
|
euskarazko
beste edozein corpusetan baino askoz testu gehiagorekin. Hori ere corpus bat da, nahiz eta linguistikoki etiketatu gabea den.
|
|
|
Lehendik ere badaude horrelako zenbait tresna sarean (WebConc eta WebCorp, adibidez), baina horiek ere Interneteko beste tresna eta bilatzaileek
|
euskararekin
dituzten bi arazoak dituzte: batetik, forma zehatz bat soilik bila dezakete, eta ez hitz edo lema baten forma guztiak batera esaterako, lur bilatzeko eskatu eta lur, lurra, lurrean, lurrarekin... aurkitzea interesatzen zaigu; bestetik, euskarazkoak ez diren emaitzak ere eman ditzakete eta ematen dituzte, baldin eta hitz forma bera bada beste hizkuntzaren batean (software, anorexia eta sulfuroso hitzen kasuan, adibidez).
|
|
|
Lehendik ere badaude horrelako zenbait tresna sarean (WebConc eta WebCorp, adibidez), baina horiek ere Interneteko beste tresna eta bilatzaileek euskararekin dituzten bi arazoak dituzte: batetik, forma zehatz bat soilik bila dezakete, eta ez hitz edo lema baten forma guztiak batera esaterako, lur bilatzeko eskatu eta lur, lurra, lurrean, lurrarekin... aurkitzea interesatzen zaigu; bestetik,
|
euskarazkoak
ez diren emaitzak ere eman ditzakete eta ematen dituzte, baldin eta hitz forma bera bada beste hizkuntzaren batean (software, anorexia eta sulfuroso hitzen kasuan, adibidez).
|
|
|
Banner hitzaren bilaketa CorpEus eta WebCorp corpusetan. CorpEus ek
|
euskarazko
emaitzak soilik erakusten ditu.
|
|
|
Muga horiek gainditu ahal izateko sortu dute CorpEus. Tresna hori Elhuyar Fundazioko I+G taldeak garatu du, EHUko Informatika Fakultateko IXA Taldearen laguntzarekin, eta, esan bezala, Internet
|
euskarazko
corpustzat erabiltzeko aukera ematen du. Izan ere, Internet corpus erraldoi bat dela esan liteke, euskaraz dagoen edozein corpus baino askoz ere handiagoa.
|
|
|
Tresna hori Elhuyar Fundazioko I+G taldeak garatu du, EHUko Informatika Fakultateko IXA Taldearen laguntzarekin, eta, esan bezala, Internet euskarazko corpustzat erabiltzeko aukera ematen du. Izan ere, Internet corpus erraldoi bat dela esan liteke,
|
euskaraz
dagoen edozein corpus baino askoz ere handiagoa. Gainera, beti ari da eguneratzen eta edukia gehitzen; beraz, hitz berrienak ere kontsulta daitezke.
|
|
|
Hainbat dokumentu motarekin funtzionatzen du (HTML, XML, RSS, RDF, TXT, DBF, DOC, RTF, PDF, PPT, PPS, XLS). Gainera, bilaketa
|
euskararen
bi arazoak konponduta egiten du: lemaren arabera bilatzen du, eta euskarazko orriak soilik ematen ditu, Igor Leturiak, CorpEus proiektuaren arduradun eta Elhuyar Fundazioko I+G taldeko ikertzaileak, azaldu digunez.
|
|
|
Gainera, bilaketa euskararen bi arazoak konponduta egiten du: lemaren arabera bilatzen du, eta
|
euskarazko
orriak soilik ematen ditu, Igor Leturiak, CorpEus proiektuaren arduradun eta Elhuyar Fundazioko I+G taldeko ikertzaileak, azaldu digunez.
|
|
|
|
Euskarazko
emaitzak
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, ez dago
|
euskarazko
emaitzak soilik agertzen dituen bilatzailerik. Hori arazo bat da aurkitu nahi dugun hitza berdin esaten bada beste hizkuntza batzuetan.
|
|
|
Horixe gertatzen da, hain justu, zenbait hitz teknikorekin adibidez, anorexia, sulfuroso eta byte, hitz labur batzuekin katu eta esne, esate baterako eta izen bereziekin Fiji eta Newton, besteak beste. Hain zuzen, hitz teknikoen bilaketak oso ohikoak eta erabilgarriak dira
|
euskarazko
corpusetan, terminologia ez baitago behar bezain normalizatuta euskaran.
|
|
|
Horixe gertatzen da, hain justu, zenbait hitz teknikorekin adibidez, anorexia, sulfuroso eta byte, hitz labur batzuekin katu eta esne, esate baterako eta izen bereziekin Fiji eta Newton, besteak beste. Hain zuzen, hitz teknikoen bilaketak oso ohikoak eta erabilgarriak dira euskarazko corpusetan, terminologia ez baitago behar bezain normalizatuta
|
euskaran
.
|
|
|
|
Euskarazko
emaitzak soilik eskuratzeko, CorpEus ek iragazkiak erabiltzen ditu. Euskaraz gehien erabiltzen diren hitzak jarri dituzte iragazki gisa Elhuyar Fundazioko I+G taldeko ikertzaileek; guztiak AND batekin lotuta.
|
|
|
Euskarazko emaitzak soilik eskuratzeko, CorpEus ek iragazkiak erabiltzen ditu.
|
Euskaraz
gehien erabiltzen diren hitzak jarri dituzte iragazki gisa Elhuyar Fundazioko I+G taldeko ikertzaileek; guztiak AND batekin lotuta. Hitz erabilienak zein diren jakiteko, corpus bat erabili dute.
|
|
|
Zoritxarrez,
|
euskaraz
gehien erabiltzen diren hitzak (eta, da, ez, ere) motzak dira, beste hizkuntza batzuetan maiz erabiltzen dira, eta, zenbaitetan, laburdura eta akronimoak izan daitezke. Beraz, ez dago hitz magikorik, alegia, euskarazko testuetan soilik agertuko den eta iragazki gisa erabil daitekeen hitzik.
|
|
|
Zoritxarrez, euskaraz gehien erabiltzen diren hitzak (eta, da, ez, ere) motzak dira, beste hizkuntza batzuetan maiz erabiltzen dira, eta, zenbaitetan, laburdura eta akronimoak izan daitezke. Beraz, ez dago hitz magikorik, alegia,
|
euskarazko
testuetan soilik agertuko den eta iragazki gisa erabil daitekeen hitzik. Euskarazko hitz erabiliena eta da.
|
|
|
Beraz, ez dago hitz magikorik, alegia, euskarazko testuetan soilik agertuko den eta iragazki gisa erabil daitekeen hitzik.
|
Euskarazko
hitz erabiliena eta da. Baina ETA akronimo bat ere bada, eta komunikabideetan maiz erabiltzen da hizkuntza askotan.
|
|
|
Beraz, hitz horietako zenbat erabili behar dira iragazki gisa bilaketa
|
euskarazko
orrietan soilik egiteko. Igor Leturiaren esanean zenbat eta hitz gehiago erabili, orduan eta zehatzagoa izango da bilaketa, eta, beraz, euskarazkoak ez diren emaitza gutxiago agertuko dira.
|
|
|
Beraz, hitz horietako zenbat erabili behar dira iragazki gisa bilaketa euskarazko orrietan soilik egiteko? Igor Leturiaren esanean zenbat eta hitz gehiago erabili, orduan eta zehatzagoa izango da bilaketa, eta, beraz,
|
euskarazkoak
ez diren emaitza gutxiago agertuko dira. Dena den, euskarazko zenbait emaitza ere ez ditu erakutsiko, hitz horietakoren bat edo batzuk ez direlako agertzen horietan.
|
|
|
Igor Leturiaren esanean zenbat eta hitz gehiago erabili, orduan eta zehatzagoa izango da bilaketa, eta, beraz, euskarazkoak ez diren emaitza gutxiago agertuko dira. Dena den,
|
euskarazko
zenbait emaitza ere ez ditu erakutsiko, hitz horietakoren bat edo batzuk ez direlako agertzen horietan.
|
|
|
Edonola ere, CorpEus izan da Internet, corpusak eta
|
euskara
uztartu dituen lehenengo saiakera. Segur aski, ez da azkena izango.
|
|
|
Enrike Zuazua EHUn lizentziatu zen, eta han egin zuen doktoretza. Tesia
|
euskaraz
aurkeztu zuen. L. Jauregialtzo/ Argazkipress
|
|
|
Euskal Herrian ere banaketa batzuk ekoitzi dira, X Evian esate baterako, Leioako Metabolik taldeak sortua (banaketak historia goibel bat du atzean: ustekabean zendutako taldeko kide baten izengoitiari zor dio izena, haren omenez jarri zen); edo Dinux, Gasteizko Diocesanas Bigarren Hezkuntza eta Lanbide Heziketako Institutuak eratutako banaketa, eta
|
euskara
hutsez.
|
|
|
Horrelako tresnak, dena den, ingelesez funtzionatzeko daude eginak batez ere; gainerako hizkuntza komunitateek txikiek, batez ere ahalegin berezia egin behar dute horretara iristeko.
|
Euskarak
, kasu.
|
|
|
Desafio horri ekiteko sortua da AnHitz proiektua, helburu honekin:
|
euskarazko
hizkuntza teknologietan ikerketa eta garapena sustatzea, pertsonen eta gailuen arteko interakzioa eta jakintzaren kudeaketa naturala, intuitiboa eta atsegina izan dadin. Hona hemen proiektuan zehaztutako ikerketa ildoak:
|
|
|
Martxan da dagoeneko Anhitz proiektua.
|
Euskarazko
hizkuntza teknologietan ikerketa eta garapena sustatzeko asmoz jaio den ikerketa proiektu estrategikoa da, eta bost partzuer elkartu dira xede horretarako, Elhuyar Fundazioa tarteko.
|
|
|
Anhitz,
|
euskarazko
hizkuntza teknologietan ikertzeko
|
|
|
Unibertsitatean,
|
euskarazko
liburuak
|
|
|
COMPORTAk aplikazio hori moldatu egin du, PDAtarako ere erabilgarri egiteko. Gainera, Etsedik gaztelaniarentzat erabilitako iragarpen sistema bera
|
euskararentzat
ere garatu du. Horrez gainera, aplikazioaren funtzionalitatea handitu nahi dute, posta elektronikoa erabiltzeko, Interneten nabigatzeko eta abarretarako erabilgarria izan dadin.
|
|
|
Teknologia horren aplikazioak egon bazeuden, beste hizkuntzetan.
|
Euskaraz
, aldiz, horrelako zerbait egiten den lehenengo aldia izan da.
|
|
|
Beraz, PDA elebiduna izango da. Gaztelaniaz eta
|
euskaraz
egingo du ahots sintesia, unean uneko ingurune eta beharren arabera erabiltzaileek hizkuntza batean edo bestean mintzatzeko aukera izan dezaten. Eta ahots tonu desberdinak erabiltzeko aukera ere izango da; hala, erabiltzaileak bere nortasunaren arabera (sexua, adina...) egokien datorkiona hautatu ahal izango du.
|
|
2008
|
|
|
AnHitz pertsonaia birtual bat da, zientzia kontuetan aditua, gainera. Anhitz ek
|
euskaraz
hitz egiten du. Egiten
|
|
|
AnHitz pertsonaia birtual bat da, zientzia kontuetan aditua, gainera. Anhitz ek
|
euskaraz
hitz egiten du. Egiten zaizkion galderak ulertzeko gauza da, eta galderei erantzuteko ere bai.
|
|
|
Zeregin hori betetzeko, Interneteko zientzia eta teknologiako hainbat datu basetan egiten du bilaketa. Bilaketa eleaniztuna da,
|
euskarazko
, gaztelaniazko eta ingelesezko loturak bilatzen baititu. Euskarazko dokumentuak bere horretan ematen ditu, gaztelaniazkoak euskarara itzultzen ditu, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu.
|
|
|
Bilaketa eleaniztuna da, euskarazko, gaztelaniazko eta ingelesezko loturak bilatzen baititu.
|
Euskarazko
dokumentuak bere horretan ematen ditu, gaztelaniazkoak euskarara itzultzen ditu, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu. Nahi izanez gero, testu horiek irakurri egiten ditu sistemak, hiru hizkuntza horietako edozeinetan.
|
|
|
Bilaketa eleaniztuna da, euskarazko, gaztelaniazko eta ingelesezko loturak bilatzen baititu. Euskarazko dokumentuak bere horretan ematen ditu, gaztelaniazkoak
|
euskarara
itzultzen ditu, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu. Nahi izanez gero, testu horiek irakurri egiten ditu sistemak, hiru hizkuntza horietako edozeinetan.
|
|
|
EHUko Aholab taldeak eta Robotiker Tecnalia ikerketa zentroak, berriz, ahotsaren ezagutzan eta sintesian trebatu dute. Galderei erantzuteko sistema eta Interneteko dokumentuak
|
euskarara
modu automatikoan itzultzeko gaitasuna EHUko IXA taldeari zor dizkio. Azkenik, dokumentu eleaniztunak bilatzeko abilezia Elhuyar Fundazioaren I+G taldeak egindako lanaren ondorioa da.
|
|
|
Bioteknologiaren aurrerapen osasungarria eta jasangarria, horixe da Leire Escajedo San Epifanio zuzenbidean doktoreak idatzi duen liburua. Nazioarteko Bioetika Elkarteak (SIBI) ikerkuntza saria eman zion 2006an liburu honengatik, eta, orain, Elhuyar Fundazioaren eskutik,
|
euskaraz
argitaratu du. Jatorrizko liburua gaztelaniaz idatzita dago, eta ingelesera ere itzulita dago.
|
|
|
Horietako bakoitzarekin, zailtasun maila aukeratu eta gero, lau jokotan jokatu ahal da, toponimoak kokatuz, puzzle moduan jokatuz edota leku izenak
|
euskaraz
idatziz, Euskaltzaindiaren aholkuei jarraituta. Beraz, geografiaren inguruko hainbat joko ludikoren eskaintza egiten du Elhuyar Fundazioak, edutainment motako software gero eta ezagunagoa eskainita.
|
|
|
katalana, daniera, italiera, suomiera eta beste hainbat. Eta, oraindik ikusgai ez badago ere,
|
euskarazko
itzulpena nahiko aurreratuta dago. Gainera, behin izena emanda, erabiltzailearen kontuan Translations aplikazioa gehituta, euskaraz erabil daiteke Facebook.
|
|
|
Eta, oraindik ikusgai ez badago ere, euskarazko itzulpena nahiko aurreratuta dago. Gainera, behin izena emanda, erabiltzailearen kontuan Translations aplikazioa gehituta,
|
euskaraz
erabil daiteke Facebook.
|
|
|
Facebook adina hizkuntzatan ez badago ere, eleaniztuna da.
|
Euskaraz
ez dago oraindik; bai, ordea, frantsesez, gaztelaniaz, alemanez edo polonieraz.
|
|
|
Sare profesionalen artean, ospe handia lortu du Xing ek ere. Bost milioi inguru partaide ditu, eta
|
euskaraz
ez badago ere, eleaniztuna da. Partaideen arteko elkarlana eta negozioak sortzen laguntzea du helburu.
|
|
|
|
Euskarazko
laburpen onena
|
|
|
Adam Zawiszewski hizkuntzalariaren Garunaren alderdi ezkutuak deskubritzen: kasua eta komunztadura neuroirudietan lanak jaso du
|
euskarazko
aipamen berezia. MP4 bat eta EAEko landetxe batean asteburu bateko egonaldia irabazi ditu, Eroski kooperatiba elkartearen eta Nekatur elkartearen eskutik.
|
|
|
|
Euskara
eta, oro har, edozein hizkuntza prozesatzen dugunean gure garunean zer gertatzen den izan du aztergai tesi horrek. Hain zuzen ere, hiztun bati estimulu jakin bat emanez gero tentsio aldaketa ikus daiteke garunean.
|
|
|
Batetik, WNTERM proiektua aurkeztu du Eli Pociellok. WNTERM zientzia eta teknologiaren domeinu ontologia eleaniztuna garatzeko proiektua da(
|
euskaraz
eta ingelesez), eta IXA taldearen EusWordNet eta Elhuyar Fundazioaren Zientzia eta Teknologiaren Hiztegi Entziklopedikoaren baliabideak erabiltzen ari gara ezagu tza basea eratzeko. Bestetik, CorpEus (corpeus.elhuyar.org) eta Elebila (www.elebila.eu) tresnen eraginkortasuna are gehiago hobetzeko egin den ikerketaren berri eman du kongresuan Igor Leturiak.
|
|
|
Noski, lehenengo birusak lehenengo antibirus programa ekarri zuen: Reaper,
|
euskaraz
, sega makina. Hala ere, birus hitza ez zen agertu 1984ra arte.
|
|
|
Interneten gertatzen diren iruzurrak ere arrisku garrantzitsu bilakatu dira azkenaldian, eta arazo kezkagarria da, iruzur horietan erortzeak diru galera handia ekar baitezake. Beharbada, entzunena Phishing izenekoa da (arrantzan,
|
euskaraz
). Orain arte aipaturiko malware ak ez bezala, ez dira sistemetan instalatzen, eta ez dira automatikoki ugaltzen.
|
|
|
1976an, Elhuyar aldizkaria izeneko argitalpenean kaleratzen hasi ginen zientzia eta teknologiaren dibulgaziorako
|
euskarazko
artikuluak; urtean 3 aletan biltzen genituen artikuluak, eta, gaur bezalaxe, gai asko eta arlo desberdinetakoak ziren: matematika, kimika, fisika, informatika, astronomia eta abar.
|
|
|
Zientziako teknologiako eta gizarte zientzietako gaiak zabalduko ditu, gazteen artean jakintzarekiko eta ikerketarekiko jakin mina, zaletasuna eta bokazioa piztu nahian. Guztia modu zirikatzailean, gaur gaurko irudiarekin eta hiru hizkuntzatan,
|
euskaraz
, gaztelaniaz eta ingelesez. Bi euskarritan, gainera; alde batetik, euskal ikasleek jasoko duten paperezko aldizkarian, eta, bestetik, on line, http://www.irrika.net atarian.
|
|
|
Idaztea gustuko duen eta zientzia gaiak interesatzen zaizkion edonori egiten diote gonbita urtero CAF enpresak eta Elhuyar Fundazioak dibulgazio artikuluak edo liburuak
|
euskaraz
idazteko eta sariketa honetan parte hartzeko. Aurten, medikuntza nagusi izan da aurkeztu diren artikuluen eta liburu proiektuen artean.
|
|
|
Elhuyar Oinarrizko Hiztegia ren bigarren argitalpena kalean dago jada, eta Elhuyar Hiztegia ren on line bertsioa ere kontsultagai. Hala, Elhuyar Fundazioak
|
euskara
gaztelania/ castellano vasco familiako hiztegi guztiak eguneratuta eta formatu guztietan jarri ditu eskuragarri, erabiltzaile ororen beharrak kontuan hartuz.
|
|
|
Elhuyar Oinarrizko Hiztegiak 36.000 sarrera, 48.000 adiera eta 3.500 adibide jasotzen ditu, eta Elkar argitaletxeak eta Elhuyar Fundazioak elkarlanean argitaratu dute. Oinarrizko Hiztegia
|
euskara
gaztelania/ castellano vasco gamakoen txikiena da, eta poltsikoko hiztegi gisa sailka daiteke.
|
|
|
Bestalde, Elhuyar Hiztegiaren familia honetako hiztegi handiena on line bertsioa ere kontsultagai dago jada www.elhuyar. org/ hiztegia web helbidean. Hala, Elhuyar Fundazioak
|
euskara
gaztelania/ castellano vasco gamako hiztegi guztiak eguneratuta aurkeztu ditu: pasa den ekainean Elhuyar Hiztegi Txikia ren hirugarren argitalpena kaleratu zuen, eta 2006ko azaroan Elhuyar Hiztegia ren hirugarrena, azken hori liburu formatuan eta CD ROM formatuan.
|
|
|
Elhuyar Fundazioaren helburuetako bat
|
euskara
garatzeko eta normalizatzeko hizkuntza baliabide, tresna eta zerbitzuak sortzea eta eskaintzea da. Helburu horri tinko eutsiz, urteak daramatza hiztegigintzan lan egiten eta hiztegi sorta geroz eta handiagoa osatzen.
|
|
|
Zer garrantzi ematen zaio bilaketak
|
euskaraz
nahiz hura bezalako hizkuntza gutxituetan egiteko aukerari?
|
|
|
|
Euskarak
milioi bat hiztun ditu gutxi gorabehera; beraz, oraindik ez gara iritsi bilaketak hizkuntza horretan bakarrik egiteko aukera ematera. Baina lehenago edo beranduago iritsiko gara.
|
|
|
Snow en Bi kulturak liburua
|
euskaraz
|
|
2009
|
|
|
Interaktibitatea ere puri purian dago, eta baliteke etorkizunean ordenagailuen mundu birtualekin dugun harremana erabat ezberdina izatea.
|
Euskarak
ere egin ditu urratsak arlo horretan. AnHitz pertsonaia birtuala da horren erakusgarri.
|
|
|
AnHitz pertsonaia birtual bat da, zientzia kontuetan aditua, gainera.
|
Euskaraz
hitz egiten du. Egiten zaizkion galderak ulertzeko gauza da, eta galderei erantzuteko ere bai.
|
|
|
Erabiltzaileak zientzia eta teknologiari buruzko galderak (Nork asmatu zuen teleskopioa?, Noiz aurkitu zuten penizilina?, Non jaio zen Newton?...) egin diezazkioke sistemari,
|
euskaraz
. Era berean, sistemak euskaraz ematen ditu erantzunak.
|
|
|
Erabiltzaileak zientzia eta teknologiari buruzko galderak (Nork asmatu zuen teleskopioa?, Noiz aurkitu zuten penizilina?, Non jaio zen Newton?...) egin diezazkioke sistemari, euskaraz. Era berean, sistemak
|
euskaraz
ematen ditu erantzunak. Galderei erantzuteaz gain, hitz bakar edo anitzeko kontsulta bat egiten bazaio, gai da kontsulta horri dagozkion dokumentuak bilatzeko.
|
|
|
Hitz bakar edo anitzeko kontsultak ere
|
euskaraz
egiten zaizkio (ozono geruza, esnea edateko gaitasuna eboluzioan, energia iturri berriztagarrien alde onak eta txarrak...), baina kontsulta horiekin zerikusia duten gaztelaniazko eta ingelesezko dokumentuak ere bilatzen ditu, euskarazkoez gain. Gaztelaniazkoak automatikoki itzultzen ditu euskarara sistemak, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu oraingoz, baina laster horiek ere itzuliko ditu euskarara.
|
|
|
Hitz bakar edo anitzeko kontsultak ere euskaraz egiten zaizkio (ozono geruza, esnea edateko gaitasuna eboluzioan, energia iturri berriztagarrien alde onak eta txarrak...), baina kontsulta horiekin zerikusia duten gaztelaniazko eta ingelesezko dokumentuak ere bilatzen ditu,
|
euskarazkoez gain
. Gaztelaniazkoak automatikoki itzultzen ditu euskarara sistemak, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu oraingoz, baina laster horiek ere itzuliko ditu euskarara.
|
|
|
Hitz bakar edo anitzeko kontsultak ere euskaraz egiten zaizkio (ozono geruza, esnea edateko gaitasuna eboluzioan, energia iturri berriztagarrien alde onak eta txarrak...), baina kontsulta horiekin zerikusia duten gaztelaniazko eta ingelesezko dokumentuak ere bilatzen ditu, euskarazkoez gain. Gaztelaniazkoak automatikoki itzultzen ditu
|
euskarara
sistemak, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu oraingoz, baina laster horiek ere itzuliko ditu euskarara.
|
|
|
Hitz bakar edo anitzeko kontsultak ere euskaraz egiten zaizkio (ozono geruza, esnea edateko gaitasuna eboluzioan, energia iturri berriztagarrien alde onak eta txarrak...), baina kontsulta horiekin zerikusia duten gaztelaniazko eta ingelesezko dokumentuak ere bilatzen ditu, euskarazkoez gain. Gaztelaniazkoak automatikoki itzultzen ditu euskarara sistemak, eta ingelesezkoak jatorrizko hizkuntzan ematen ditu oraingoz, baina laster horiek ere itzuliko ditu
|
euskarara
.
|
|
|
EHUko Aholab taldeak eta Robotiker Tecnalia ikerketa zentroak, berriz, ahotsaren ezagutzan eta sintesian trebatu dute. Horri esker, AnHitz gai da euskalkiak eta hitzak ahoskatzeko hainbat aldaera ezagutzeko, berak
|
euskara
batuan hitz egiten badu ere. Galderei erantzuteko sistema eta Interneteko dokumentuak euskarara modu automatikoan itzultzeko gaitasuna EHUko IXA taldeari zor dizkio.
|
|
|
Horri esker, AnHitz gai da euskalkiak eta hitzak ahoskatzeko hainbat aldaera ezagutzeko, berak euskara batuan hitz egiten badu ere. Galderei erantzuteko sistema eta Interneteko dokumentuak
|
euskarara
modu automatikoan itzultzeko gaitasuna EHUko IXA taldeari zor dizkio. Azkenik, dokumentu eleaniztunak bilatzeko abilezia Elhuyar Fundazioaren I+G taldeak egindako lanaren ondorio da.
|
|
|
Proiektu zabal honetan, erakunde horiek zazpi baliabide, hamahiru tresna eta zazpi aplikazio garatu edo hobetu dituzte
|
euskararen
alorrean. Eusko Jaurlaritzaren ETORTEK ikerketa programaren diru-laguntza jaso du.
|
|
|
Gainera, proiektu honetan, lehenengo aldiz,
|
euskararen
alorrean dauden hainbat erreminta aplikazio bakarrean bildu dituzte. Hain zuzen, teknologia hauek uztartu dituzte:
|
|
|
Hain zuzen ere, horixe da AnHitz proiektuaren helburua: pertsonak eta gailuak elkarrekintzan aritzeko behar diren
|
euskarazko
hizkuntza teknologiak ikertzea eta garatzea, eta ezagutzak modu naturalean, intuitiboan eta atseginean kudeatzea. Komunikazio maila ona eta atsegina lortzeko, hizkuntzaren erabilera komunikazioaren alor guztietan sartu behar da:
|
|
|
Hizkuntzaren prozesamenduan dauden joerez eta
|
euskarak
beste hizkuntzekin alderatuta dituen berezitasunez hitz egiteko elkartu ditugu aditu batzuk. EHUko IXA taldeko Kepa Sarasola, I aki Alegria eta Eneko Agirre informatikariekin izan gara.
|
|
|
Orain, aldiz, Interneten dituzu hitz guztien esanahiak, nola esaten diren beste hizkuntzetan eta abar. Morfologiaren aldetik, hizkuntza zailetarako(
|
euskara
bezalakoetarako),% 95 beteta dago. Sintaxian% 90 ondo egiten du ingeleserako.
|
|
|
Eta horrek ondorio batzuk ditu. Adibidez, Googlek
|
euskaraz
oso gaizki bilatzen du. Eta esan zaie.
|