|
2000
|
|
|
Orduan, guraso eta irakasleekin irakurtzen dute: lehenengo
|
euskarazko
esaldiak, gero hiztegiko hitzak landu, ahoskera... Normalean, gurasoek eskolen bidez izaten dute horrelako ipuinen berri.
|
|
|
Bistan da Unamunok aldez aurretik pentsatuak zituela bere hitzaldi mergatzaren ondorioak, baina horretarako izan zitzakeen arrazoien azterketa geroagoko utzirik, gatozen
|
euskararen aurkako
esaldien mamira. Hitz gutxitan, Salamankako errektoreak euskarak kultura adierazteko ez zuela balio esan zuen, eta gainera, ezgaitasun hori hizkuntzarena berarena zela, hau da, ez zetorkiola kanpoko laguntzarik edo ofizialtasunik ez izatetik, artzain, baserritar, olagizon, marinel eta apaiz ilustraturen batzuen ahoetan oraindik kontserbatzen zen mintzaira zahar horri bere baitako egiturazko akatsek premia historiko berrietara egokitzen uzten ez ziotelako baizik, eta biziaren aldeko borrokak dinosauroak lurraren gainetik ezabatu zituen bezala, euskarak ere modu berean iraungi zuela.
|
|
2003
|
|
|
batez be, Ebanjelioak euskeraz irakurri, Kerexetaren itzulpenean. Bere berbaldietan
|
euskerazko
esaldi labur batzuk sartzen dituanean, gehienetan neuk euskeratzen deutsadaz. Eta, eleiz gizonekin hasi garean ezkero, Erromako gotzainarena be aitatuko deutsut...
|
|
2006
|
|
|
Baina nork instalatuko du haien zirkuituetan ditxosozko euskal sena? Senik gabeko makina hiztunak izanen ote ditugu,
|
euskarazko
esaldi jatorrik osatuko ez dutenak?
|
|
2008
|
|
|
Aurreko atal batean aipatu denez2, XIX. mende hasieran sortutako bizkaiera idatzi eredua, mende hartan zehar gainbehera joan zen, segidarik ezaz, eta mendea amaitu zenerako idazle bakoitzak ahal bezala idazten zuen3 Baieztapen honen etsenplu ttiki bat La. Abeja aldizkariko euskal testuetan aurki daiteke: Azkuek bere artikuluetan Izkindeko euskara moldea baliatu zuen (adibidez adizkietan dai, da?, daue, dabe?...); Arana Goirik, gaztelaniaz idatzi arren, tartekatu zituen
|
euskarazko
esaldiek bere Lecciones, de, ortografia proiektuko ideiak aurreratzen zituzten (adibidez, txcondairalari grafia erabiliz); eta bazen euskaraz idatzi zuen hirugarren pertsona bat Larramendiren kutsuz egin zuena(, locabetasun eta gisako lexikoa erabiliz) 4 Anarkia hau, ordea, ez zen bilatua baizik zorizkoa. Horregatik, Lakak dioen bezala, euskarazko produkzio idatziak gora egin eta hezkuntzan ere erabili behar bazen (adibidez katedran) arau batzuk behar ziren.
|
|
2010
|
|
|
Munduko edozein biztanlek
|
euskarazko
esaldiak ikasi, grabatu eta Interneten ipintzea. Hori da euskara eta euskal kultura zabaltzeko ireki duten bide berria.
|
|
|
guztiok ere alde ilun bat genuela, eta alde hartan lotan genituela zoro bat, lapur bat eta kriminal bat, noiznahi esna zitezkeenak, beren egitekoak egiteko; gero, esan zuen: . Badago
|
euskaraz
esaldi bat, ezin hobeto laburbiltzen duena orain artean esandakoa: izan ere, mundu honetan, bakoitza bere zoroak bizi du, bere lapurrak bizi du eta bere kriminalak bizi du?; nola irauli zizkidan erraiak irakaslearen esaldiak, zuri Barojarekin bezala!; hori baitzen kontua:
|
|
|
–Egiari zor, ez zen nire erabakia izan?, dio hizkuntzalariak. ?
|
Euskarazko
esaldiena agertzu zenean, berehala toki guztietatik deika hasi ziren, eta Gil eta Knörrekin berba egin, eta pentsatu genuen onena zela komunikabideen aurrera ateratzea eta geneukan informazio apurra ematea, esatea egia zela, agertu zirela idazkun horiek. Ordurako zalantzak nituen, baina bonba lehertu zenean erabaki genuen onena zela komunikabideak indargabetzea, hau da denbora eskatzea lan egin ahal izateko.
|
|
|
esan zuen Gorrotxategik. . Emandako hauek eman ditugu gaur egungo agerraldiaren helburu nagusia delako baieztatzea
|
euskarazko
esaldiak badirela, eta zalantzarik gabeak direla?. –Hau da, grafito isolatu batean ian agertuko balitz?
|
|
|
Honako aitorpen hau Veleiako aurkikuntzek azken egunotan eragin dizkidaten hausnarketen ondorioa da, bereziki
|
euskarazko
esaldiak dituen bigarren multzo epigrafikoa dagoela prentsan filtratu denetik?.
|
|
|
guztiok ere alde ilun bat genuela, eta alde hartan lotan genituela zoro bat, lapur bat eta kriminal bat, noiznahi esna zitezkeenak, beren egitekoak egiteko; gero, esan zuen: " Badago
|
euskaraz
esaldi bat, ezin hobeto laburbiltzen duena orain artean esandakoa: izan ere, mundu honetan, bakoitza bere zoroak bizi du, bere lapurrak bizi du eta bere kriminalak bizi du"; nola irauli zizkidan erraiak irakaslearen esaldiak, zuri Barojarekin bezala!; hori baitzen kontua:
|
|
2012
|
|
|
Hasiera haietan, Jose Maria Muñoa Kanpo Ekintzarako arduraduna zen euskaraz mintzatzen zena, euskaraz oso ondo egiten du eta atsegina zen berarekin lan egitea. Orain ez dute euskara hainbeste menperatzen, eta modan dagoena da euskaraz" egun on" esan ostean gaztelaniara pasatzea,
|
euskarazko
esaldiren bat tartekatuz, eta hori guretzat oso nahasgarria da, edo euskaraz esandakoa errepikatzen dute gaztelaniaz eta entzuleak gauza bera birritan entzuten du. Irlandarrek ere egiten dute:
|
|
|
Belarria erne izanez gero, berriz, atzerriko hizkuntzak entzuten dira, batez ere. Tartean
|
euskarazko
esaldiren bat ere entzuten da, ordea, egun pasa joandako familiaren batena. Motako gazteluaren kanpoaldean, gaztelaniaz ari dira Elena Ibarbia eta Paula Casla.
|
|
|
Diotenez, hizkuntzek ez dute mugetaz ulertzen, eta horrela erakutsi du Iván Tadeu Ferreira Antunes Filho brasildar gazteak Linguistikaren Olinpiar Jokoetan zilarrezko domina irabazi ostean. Domina hori, aurretiazko ezagutzarik izan gabe,
|
euskarazko
esaldiak aztertu ondoren lortu du, circuitmg.com webguneak kaleratu duenez.
|
|
|
Hainbat adibide erakutsi ondoren, hauxe da Orixeren itzulpenetan ikusten duen lehen meritua: , latinezko esaldiak
|
euskarazko
esaldi jatorretan emateko Orixek duen grazia? (Lekuona 1991:
|
|
|
–Itzulpena latinaren musika berarekin kantatzeko denez, zailtasun berria ezartzen zaio itzulpengintzari. Molde estura egokitu beharrak eramaten du Orixe
|
euskararen
esaldi labur, argi eta indartsuenak bilatzera? (Lekuona 1991:
|
|
|
Larunbatean, sare sozialen bidez pasa den azaroaren 28ko zirkularra zabaldu zuen Ateak Ireki agerkari digitalak. Gutunean irakur daitekeenez, espetxeko zuzendaritzak salbuespenen bat jarri dio bere debekuari eta, gauzak horrela, onargarriak iruditzen zaizkion
|
euskarazko
esaldi eta esamoldeen zerrenda egin die presoei: " Zorionak eta urte berri on"," Eguberri on"," Urte berri, bizitza berri"," Errege magoen gutuna"," Badator Olentzero"," Gabon gau zoriontsua izan"," Gabon zahar zoriontsua izan" edo" Zortea Loteria zozketan" esaldi surrealista bezalako esamoldeak baino ez ditu onartuko Algecirasko espetxeak euskal presoek igortzen dituzten postaletan.
|
|
|
Euskarazko lerro bat irakurri gabe.
|
Euskarazko
esaldi bat entzun gabe. Bere euskarazko liburu guztiak hondatu eta zakarrontzira bota zizkion babes etxekoak:
|
|
2013
|
|
|
Eta beste ekarpena Hizkimizki da.
|
Euskarazko
esaldi erabilgarriak Euskal Herrian hitz egiten diren beste 43 hizkuntzatara itzultzen dituzten oinarrizko hiztegitxoak. Ideia sinplea.
|
|
|
Baina berriketaren ildoan Bertsolari Txapelketa Nagusia etorri zaigu hitzerara, eta bi euskaldunok ohartu gara elkar ikusi ez bagenuen ere igandean BECen izan ginela. Eta berotu egin da gure solasa, hurbiltasun eta konplizitate tonua hartu dute gure ahotsek, eta espainierazko jarduna
|
euskarazko
esaldiekin zipriztintzen hasi gara. Eta orduan ebaki du haria:
|
|
|
Zure bizitzako lehen urtea ospatuko dugu. Eta guk eramango dugu itxaropen bete ahokada opari gisa, euskaraz egindako hitz bakoitzarekin, gure ezpainetatik irrist egiten duen
|
euskarazko
esaldiekin. Horrela behar duelako euskarak gure ezpainetan, naturaltasunez airera doan hitz labainkor bat, ahalik eta toki gehienetara heldu dadin.
|
|
|
Horrela behar duelako euskarak gure ezpainetan, naturaltasunez airera doan hitz labainkor bat, ahalik eta toki gehienetara heldu dadin. Hortaz, badakizu, ostiralean gain, hemendik aurrera irristatu
|
euskarazko
esaldiak Gasteiz barrena, arnas dezala hiriak behingoz guztietan osasungarria den giro euskalduna.
|
|
|
Gutun partikularretan bestela ote ziren gauzak? Aita Uria aizarnarrak
|
euskarazko
esaldiak tartekatzen omen zituen Pablo Vicente Sola gobernadoreari idatzitako eskutitzetan, 263 baina ez dugu horren adibiderik aurkitu. Kontsultatu dugun dokumentazio guztian, kasu bakarrean topatu dugu euskararen arrastoa bi euskaldunen arteko korrespondentzian:
|
|
2014
|
|
|
Esaldi eta irainak: XVI. mendetik aurrera, erromantzez idatzitako ordukoagirietan
|
euskarazko
esaldi eta irainak agertzen dira. Horiek nahikofidagarriak dira; izan ere, lekukotasun hauek askotan salaketa baten frogatzathartzen ziren eta, beraz, kontu handiz transkribatzen saiatzen ziren, edota bestelako arazorik egon ez zedin; hala ere, gerta liteke agiriaidatzi zuenak euskararik ez jakitea eta beste batek esanak zer dioen jakingabe biltzea.
|
|
|
Adibide batekin azalduko dugu gure motibazioa eta helburua zein diren.Demagun
|
euskarazko
esaldi bat (1) beste hizkuntza batera3 itzuli nahi dugula.Webean dagoen itzultzaile4 bat aukeratzen dugu eta emaitza ez da oso egokia (1?).
|
|
|
|
Euskarazko
esaldia (1 adibidea) sinplifikatzen badugu, (2) eta (3) esaldiaksortuko ditugu. Ikus dezagun zer gertatzen den sinplifikatutako esaldi horien itzulpenautomatikoekin (2?) eta (3?).
|
|
2015
|
|
|
Inguruko herri euskaldunetatik (Urolaldetik, Lea Artibaitik, Durangaldetik...) etorritako familietan gertatu zen hausturarik latzena: gurasoek ozta ozta zekiten erdaraz, eta seme alabak ez ziren
|
euskaraz
esaldi oso bat esateko gauza. Euskara erabat galduko zela ematen zuen, eta 1970 aldera etorri zen aldakuntza:
|
|
|
Xakean, solasean, ezkutuko hainbat eskulanetan, ariketa fisikoan, hotza eta oroipenak saihesteko balio duen edozertan. Galeriako gela batean bospasei preso
|
euskarazko
esaldi motz batzuk ahal bezala errepikatzen ari dira, koltxoneta baten gainean gramatika hezetu bat irekita dutelarik. Jada isilik eta zutik daude, tente jarreran.
|
|
2016
|
|
|
Gaur egun, beti segidan eta ordena berean dauden hitz konbinazioak bakarrik detektatzen dira ondo; beraz, konbinazioko hitzak bereizten baditugu edo ordena aldatzen badiegu, hitz solteak balira bezala tratatzen dira, eta ez UF baten parte balira bezala (4 adibidea). Era berean,
|
euskarazko
esaldiak sortzeko ere informazioa falta da askotan, sarrera bakoitzari ordain bakarra ematen baitzaio Matxinen hiztegian. Horregatik itzuli da oker 5 adibideko esaldia, ez baita kontuan hartu fregar aditzari, el suelo izen sintagmarekin batera doanean, garbitu ordaina dagokiola, eta ez harrikoa egin.
|
|
|
Gainera Euskaraz emaiten ditugu frantsesez bizi diren egoera batzuk, oraino guttiago ulertzen, jendeak biltzen du kaskoaren gainerat ez dela euskalduna, mezu hori subliminala da. Jendea, frantsesez ematen den antzerki baten ikustera joanen da, ez badu esaldi bat ulertu jarraituko du segitzen eta kontent aterako da,
|
euskaraz
esaldi bat ez badu ulertu, blokatuko da, ondorioz ondokoa ere ez du ulertuko eta ateratzen da deskontent. Ez da gure falta, gure problema da baina ez gure falta, ez da onartzen ez ulertzea euskara euskaldunak garelakotz, konplexua hor baitugu, mina hor da.387
|
|
2018
|
|
|
Denden errotuluak erabiliko dituzte, esaterako, turistei euskararen egitura azaltzeko:
|
euskarazko
esaldien ordena gaztelaniaren alderantzizkoa dela, adibidez. Zumaiako hondartza= La playa de Zumaia.
|
|
2019
|
|
|
5.1.3 Kalkoak kalko linguistikoak gaztelaniaz edo ingelesez ahoskatutakoak oinarri hartzen dituzten
|
euskarazko
esaldiak eta esamoldeak dira. Asko dira, eta ohartu ere ez gara egiten horietako askoz. hona hemen adierazgarrienetako batzuk:
|
|
|
Kalko linguistikoak gaztelaniaz edo ingelesez ahoskatutakoak oinarri hartzen dituzten
|
euskarazko
esaldiak eta esamoldeak dira.
|
|
|
Hasi nintzenean, dezentez hobeto moldatzen nintzen gaztelaniaz euskaraz baino. Sufrikarioa zen
|
euskarazko
esaldi bakoitza, handia zen neukan menpekotasuna, nire idazkuntza motz herrenagoa ikusten nuen euskaraz gaztelaniaz baino. Berrogeita hamar urteren ostean, nire idazkuntza motz herrenagoa sentitzen dut gaztelaniaz euskaraz baino.
|
|
|
Ikasle baten asmakizuna izan daiteke, bai; baina, gaztaroan, eboluzioaren tesia kontuan harturik, mintzaira gizakiarekin batera nola agertu zatekeen gaiaren inguruan buru belarri ibili nintzelako,
|
euskarazko
esaldiak ikasi eta ikertu ahala," noizkoa ote?"," nolakoa ote garabidea?" galderak behin eta berriz zetozkidan burura. Ez da harritzekoa, beraz, esaldiak ikergaitzat hartu izana:
|
|
2020
|
|
|
Testuan Mefisto agertzen zen bakoitzean, stronzo, cretino, figlio de una mignotta eta holako apaingarriz inguratuta azaltzen zen. Erraza zen koadernoan letra larriz idatzitako Mefistoren arrastoa jarraitzea, eta horrela egin nuen topo, orri baten barrenean,
|
euskarazko
esaldi batekin: “Badator, dauzcanac soiñian eta dazquienac miñian”.
|
|
2021
|
|
|
Truisms obrako esaldiak ausaz agertzen dira pantailan erabiltzailea dagoen lekuan egonda ere; edonora eraman daiteke artelana, nolabait, sakelakoa baizik ez da behar. Esaldia aldatzeko botoia sakatu eta behin eta berriz agertzen da, beste batzuen artean,
|
euskarazko
esaldi bat: " Bere burua gainditzea da gizakiaren patua".
|
|
|
Ondoren, kamera aurrean erdaraz egiten genuen, saioa jende askok ikusten baitu. Egia da, une batzuetan
|
euskarazko
esaldiak edo hitzak nahigabe ateratzen zitzaizkidala. Egoera bakoitza ezberdina da, eta batzuetan ezin da menderatu.
|
|
|
Izena duen guztia omen da.
|
Euskarazko
esaldi horrekin esan nahi zuen dauden interneurona tipoak bataiatu egin behar direla, bestela ez baitakigu zeri buruz ari garan berbetan. Horretan dihardugu.
|
|
|
Emanaldi miresgarri honen gidaria argien diseinu poetikoa izan da, eta harekin batera, ahalmen handiko soinu banda, era askotako perkusioek, ahots xuxurlatuek, kantuek eta hari instrumentuek elkar hartuta. Gainera, David Azurza tolosarraren ekimenez,
|
euskarazko
esaldiak eta abesti eder batzuk integratu dira soinu paisaia aberasgarri horretan. Baina, zer esanik ez, hiru dantzariak izan dira benetako protagonistak:
|
|
|
Lehenagoko" et ne nous soumets pas a la tentation" aldatuz," et ne nous laisse pas entrer en tentation" jarri eben. Une egokia iruditu jakun geuk be
|
euskerazko
esaldia aldatzeko. Hatan be, egun hareetan, Frantzisko Aita Santuak itzulpen hori hobetsi eban, horretara itzuli litzakela esanez.
|
|
2022
|
|
|
Biana herri erdi euskalduna zen. Egunean zehar pasa zituzten herri batzuetan erromantzea entzun zuten ume eta helduen ahotik, noizean behin batzuek
|
euskarazko
esaldi batzuk gurutzatzen zituzten arren. Errioxako lautadan eta Ebroko Erriberan erromantzea zen nagusi; beste lurretan, berriz, Errioxako mendialdean eta mendebaldeko lurretan euskara izaki.
|
|
|
«Pamplona!», oihukatuz hasi zuen uztailaren 6ko emanaldia Carlos Jeanek. Nazioarteko artistek ibili ohi dituzten
|
euskarazko
esaldi tipiko eta maiztuenak esateko beharrik ere ez zuen sentitu DJ, publizista eta abeslari espainiarrak. « ¡ Vamos, Pamplona, arriba!
|
|
2023
|
|
|
Euskarari dagokionez, trakets bada ere, lehen aldiz
|
euskarazko
esaldi oso bat ahoskatu du Txibitek. Akordioaren edukiak eta sinatzaileen arteko desadostasunek agerian utzi dute aurrerapausorik ez dela jaso dokumentuan.
|
|
|
Hala ere, 45 minutuko diskurtso laburrak kazetariaren teoria deuseztatu du. Lehendabiziko aldiz,
|
euskarazko
esaldi oso bat ahoskatu du Txibitek, baina «nahiko trakets», Pascualen arabera: «Gidoian beste esaldi batzuk ere bazeuden euskaraz idatzita, baina, lehendabizikoa irakurri eta gero, aurrera egin du».
|
|
|
Txibiteren bertuteak goraipatu zituen.
|
Euskarazko
esaldi pare bat esan zituen, hitzok egoki ahoskatzeko argibideak baitzituen idatzita agirian. Amaieran, dantzari batek aurreskua dantzatu zion Txibiteri.
|
|
|
Bakoitza bere zoroak bizi duela dio
|
euskarazko
esaldi batek.
|