|
2003
|
|
|
Lege organiko honen aplikazioa ebaluatu ondoren, eta Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiari, Fiskaltzari, autonomia erkidegoei eta Parlamentuko taldeei entzun eta gero, Gobernuak neurriak bultzatuko ditu, neurri horien bidez delitu egitate batzuk gogorrago zehatzeko, noiz eta, egitate horien egileak adingabe izan arren, egitateok astuntasun berezia
|
dutenean
, besteak beste, Zigor Kodearen 138, 139, 179 eta 180 artikuluetan ezarritakoak direlako.
|
|
|
Zigor prozedura batzuk aribidean badaude lege hau indarrean jartzean, eta, prozedura horietan, erruztatutako pertsonei egotzi bazaie oraindik hemezortzi urte ez
|
zituztela
delitu egintzak burutu izana, epaile edo auzitegi eskudunak gauzatutako jarduna igorriko dio Fiskaltzari, horrek lege honetan araututako prozedura instruitu dezan.
|
|
|
Lege hau indarrean jartzean aurreneurrizko espetxealdian daudenak espetxetik aterako dira, eta, Fiskaltzaren eskumendean, eraldaketa zentro batera eramango dira. Fiskaltzak uste
|
badu
barneratzeari eustea bidezkoa dela, hori eskatu dio adingabeen epaileari berrogeita zortzi orduko epean; 28.2 artikuluan ezarritako agerraldirako deia egingo du epaileak.
|
|
|
Lege honetan beren beregi arautu ez diren arazoetan, ordezko arauen izaera
|
dute
, eremu substantiboan, Zigor Kodeak eta zigor lege bereziek, eta, prozedura eremuan, Prozedura Kriminalari buruzko Legeak, eta, bereziki, horren IV. liburuko III. tituluan prozedura laburtuaren izapideei buruz xedatutakoak.
|
|
|
1 Adingabeak delitu bat gauzatu duelako edo justiziaren ekintza saihestu edo oztopatu duelako zantzu arrazoizkoak badira, Fiskaltzak kautela neurriak hartzeko eska diezaioke adingabeen epaileari, edozein unetan, neurri horiei esker espedienteko adingabea babestu eta defendatu ahal bada. Halako neurriak izan daitezke adingabea zentroan barneratzea erregimen egokian, zaintzapeko askatasuna izatea edota beste norbaitego
|
dituzte
, bereziki, kautela neurriaren izaerari buruz. Hori egin eta gero, epaileak proposamenaren gaineko erabakia hartuko du, batez ere, adingabearen inkin edo beste familia nahiz hezkuntza talde batekin bizitzea.
|
|
|
Adinga eragindako ezinegona, betiere adingabearen inguruabar pertsonalak eta gibeen epaileak erabakia hartuko du Fiskaltzak egindako proposamenaren gainean, eta, horretarako, agerraldia egingo da. Agerraldi horretan parte hartuko dute adingabearen letraduak, talde teknikoaren ordezkariak eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak; horiek guztiek argibideak emango dizkiote epaileari eskatutako neurriaren egokitasunari buruz, adingabearen interesa eta hark prozesuan
|
duen
egoera gogoan izanik.
|
|
|
Modu bertsuan, Fiskaltzak proposa dezake entzunaldi egintzan gizabanako jakin batzuek edo erakunde publiko nahiz pribatuko ordezkariek parte hartzea, horiek prozesura ekarri ahal
|
badituzte
zenbait elementu, eta elementu horien bitartez adingabearen interesa eta eskatutako neurrien egokitasuna edo egokitasunik eza balioetsi ahal badira.
|
|
|
Aurreko artikuluak arautu ez
|
dituen
kasuetan, Fiskaltzak egindako eskaria eta adingabearen letraduak aurkeztutako alegazio idazkia ikusita, epaileak hurrengo erabakietatik bat hartuko du:
|
|
|
Egitateak burutzeko unean gizabanakoak hamasei urte
|
baditu
, neurrien iraupena, askoz jota, bost urtekoa izan daiteke, baldin eta delitua pertsonen aurkako indarkeriaz nahiz larderiaz burutu bada, edo jardutean arrisku larrian jarri bada pertsonen bizitza edo osotasun fisikoa, eta talde teknikoak bere txostenean aholkatzen badu neurria luzatzea. Kasu horietan, ezarritako neurria gizartearentzako prestazioak egitea bada, horren iraupena berrehun ordu artekoa izan daiteke; eta asteburuko egotaldia bada, ordea, hamasei asteburukoa.
|
|
|
2 Adingabeen epaileak eskudunak dira, halaber, erantzukizun zibilak epaitzeko, horiek sortzen badira lege hau aplikagarri
|
duten
gizabanakoen egintzak direla eta.
|
|
|
Izaera horretako zentroetan, heziketa laguntza espezializatua edo tratamendu berezia egingo da. Tratamendu horren jasotzaileak izango dira, besteak beste, anomalia edo aldakuntza psikikoak
|
dituzten
gizabanakoak, edari alkoholdunen, droga toxikoen edo gai psikotropikoen menpe daudenak edota oharmenean aldakuntza dutenak, baldin eta horien ondorioz aldakuntza larria badute errealitatearen gaineko kontzientzian. Neurri hau bera bakarrik aplika daiteke, edo, bestela, ardunak mendekotasuna gainditzeko sentikulu honetan ezarritako neurrietatik beste edozeinen osagarri gisa.
|
|
|
Izaera horretako zentroetan, heziketa laguntza espezializatua edo tratamendu berezia egingo da. Tratamendu horren jasotzaileak izango dira, besteak beste, anomalia edo aldakuntza psikikoak dituzten gizabanakoak, edari alkoholdunen, droga toxikoen edo gai psikotropikoen menpe daudenak edota oharmenean aldakuntza
|
dutenak
, baldin eta horien ondorioz aldakuntza larria badute errealitatearen gaineko kontzientzian. Neurri hau bera bakarrik aplika daiteke, edo, bestela, ardunak mendekotasuna gainditzeko sentikulu honetan ezarritako neurrietatik beste edozeinen osagarri gisa.
|
|
|
Izaera horretako zentroetan, heziketa laguntza espezializatua edo tratamendu berezia egingo da. Tratamendu horren jasotzaileak izango dira, besteak beste, anomalia edo aldakuntza psikikoak dituzten gizabanakoak, edari alkoholdunen, droga toxikoen edo gai psikotropikoen menpe daudenak edota oharmenean aldakuntza dutenak, baldin eta horien ondorioz aldakuntza larria
|
badute
errealitatearen gaineko kontzientzian. Neurri hau bera bakarrik aplika daiteke, edo, bestela, ardunak mendekotasuna gainditzeko sentikulu honetan ezarritako neurrietatik beste edozeinen osagarri gisa.
|
|
|
Bertan, adituen laguntza jasoko dute, eta han izan dira adituek eurek ezarritako aldietan. Finkatutako gida-lerroak bete dituzte, horrela tratamendu egokia emango baitzaio euren anomalia edo aldakuntza psikoen edo gai psikotropikoen kontsumo mendekotasunari eta, orokorrean, oharmenean
|
dituzten
aldakuntzei. Neurri hau bera bakarrik aplika daiteke, edo, bestela, artikulu honetan ezarritako neurrietatik beste edozeinen osagarri gisa.
|
|
|
Asteburuko egotaldia. Neurri horren menpe dauden gizabanakoak euren egoitzan edo zentro batean egongo dira, askoz jota, hogeita hamasei ordutan zehar, ostiral arratsalde edo gauetik igande gaua arte, epaileak agindutako zereginak, gizarte hezkuntzakoak, burutzeko behar
|
duten
denbora kenduta.
|
|
|
Neurri hokuntzako gida-lerroak bete dira, horrelakoak ezarri baditu kontrola egiten duen erakunde publikoak edo profesionalak. Gida-lerro horiek bat etorri behar dira esku hartze programarekin; programa hori beren beregi helburu horretarakoleak onetsi behar
|
du
. Neurri honen men prestatu behar da, eta adingabeen epaipe dagoen gizabanakoak elkarrizketak izan behar ditu, orobat, profesional horrekin, esku hartze programan ezarri bezala.
|
|
|
Gida-lerro horiek bat etorri behar dira esku hartze programarekin; programa hori beren beregi helburu horretarakoleak onetsi behar du. Neurri honen men prestatu behar da, eta adingabeen epaipe dagoen gizabanakoak elkarrizketak izan behar
|
ditu
, orobat, profesional horrekin, esku hartze programan ezarri bezala. Eta, hala denean, epaileak ezarritakotako bat edo batzuk izan daitezke:
|
|
|
Kasuan kasuko ikastegira erregulartasunez joan beharra, baldin eta interesdunak nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa egin behar
|
badu
. Epaileari egiaztatu behar zaio erregulartasunez joate hori eta, hala denean, ez joateak justifikatu behar zaizkio, horretarako eskaria egiten den guztietan.
|
|
|
Neurri hori ezin da ezarri adingabearen adostasunik gabe. Neurri honen menpe dagoen gizabanakoak aldez aurretik finkatutako zenbait jarduera burutu bebekoak dira, eta gizartearentzat intereshar
|
ditu
; jarduera horiek ordaindu gagarri edo beharrizanean daudenentzat onuragarri gertatzen dira. Ahal den neurrian, jarduera horien izaera lotuko da adingabearen egitateek zein ondasun juridikori kalte egin eta ondasun horien izaerarekin.
|
|
|
k) Gizarte hezkuntzako zereginak burutzea. Neurri honen menpe dagoen gizabanakoak, barneratzerik gabe eta zaintzapeko askatasunik gabe, jarduera zehatz batzuk burutu behar
|
ditu
; jarduera horiek hezkuntza edukia dute, eta euren helburua da adingabearen gizarte gaitasuna gara dadin erraztea.
|
|
|
k) Gizarte hezkuntzako zereginak burutzea. Neurri honen menpe dagoen gizabanakoak, barneratzerik gabe eta zaintzapeko askatasunik gabe, jarduera zehatz batzuk burutu behar ditu; jarduera horiek hezkuntza edukia
|
dute
, eta euren helburua da adingabearen gizarte gaitasuna gara dadin erraztea.
|
|
|
Azken bi horiek talde teknikoen txostenetan jasoko dira, eta, hala denean, adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoen txostenetan, halakoak eman behar direla lege honen 27 artikuluan xedatutakoaren arabera. Epaileak zioak jaso behar
|
ditu
epaian, eta xehetasunez azaldu behar du zergatik aplikatzen duen neurri zehatz bat; adierazi behar du, halaber, zenbat iraungo duen neurri horrek, adingabearen interesa balioetsi ahal izateko.
|
|
|
Azken bi horiek talde teknikoen txostenetan jasoko dira, eta, hala denean, adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoen txostenetan, halakoak eman behar direla lege honen 27 artikuluan xedatutakoaren arabera. Epaileak zioak jaso behar ditu epaian, eta xehetasunez azaldu behar
|
du
zergatik aplikatzen duen neurri zehatz bat; adierazi behar du, halaber, zenbat iraungo duen neurri horrek, adingabearen interesa balioetsi ahal izateko.
|
|
|
Azken bi horiek talde teknikoen txostenetan jasoko dira, eta, hala denean, adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoen txostenetan, halakoak eman behar direla lege honen 27 artikuluan xedatutakoaren arabera. Epaileak zioak jaso behar ditu epaian, eta xehetasunez azaldu behar du zergatik aplikatzen duen neurri zehatz bat; adierazi behar
|
du
, halaber, zenbat iraungo duen neurri horrek, adingabearen interesa balioetsi ahal izateko.
|
|
|
Adingabeen epaileak ezin
|
du
ezarri Fiskaltzak edo akusatzaile partikularrak eskaturiko neurriak baino eskubideen murrizketa handiagoa edo denbora luzeagokoa dakarren neurririk.
|
|
|
Neurrien iraupena ezin da izan bi urtetik gorakoa. Ondore horietarako, zenbatu egingo da, lege honen 28.5 artikuluan xedatutakoarekin bat etorriz, hala denean, adingabeak kautela neurriaren ondorioz jadanik bete
|
duen
denbora. Ezarritako neurria gizartearentzako prestazioak egitea izan bada, horrek ezin du izan ehun ordutik gorako iraupena.
|
|
|
Ondore horietarako, zenbatu egingo da, lege honen 28.5 artikuluan xedatutakoarekin bat etorriz, hala denean, adingabeak kautela neurriaren ondorioz jadanik bete duen denbora. Ezarritako neurria gizartearentzako prestazioak egitea izan bada, horrek ezin
|
du
izan ehun ordutik gorako iraupena. Ezarritako neurria asteburuko egotaldia izan bada, horrek ezin du zortzi asteburutik gorako iraupenik izan.
|
|
|
Ezarritako neurria gizartearentzako prestazioak egitea izan bada, horrek ezin du izan ehun ordutik gorako iraupena. Ezarritako neurria asteburuko egotaldia izan bada, horrek ezin
|
du
zortzi asteburutik gorako iraupenik izan.
|
|
|
...labur dezake edo beste batekin ordez dezake; horretarako, aldez aurretik entzun egin behar die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, eta txostena eskatu behar dio talde teknikoari, eta, hala denean, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoari, eta, gainera, aldarazpena adingabearentzat onuragarria izan behar da, eta adingabe horri behar beste azaldu behar zaio haren jokabideak merezi
|
duen
gaitzespena.
|
|
|
Aurreko lerrokadan ezarritakoa gorabehera, barneratze neurriak ezarri bazaizkio jadanik hogeita hiru urte bete
|
dituen
gizabanakoari, edo, behin neurriok ezarri eta gero, horien betetzea ez bada bukatu gazteak adin hori lortzean, adingabeen epaileak Fiskaltzari entzungo dio, eta, lege honen 14 eta 51 artikuluetan xedatutakoari kalterik egin gabe, neurri horiek espetxean betetzeko aginduko du, Espetxeen Lege Organiko Orokorrean agindutako erregimen arruntarekin bat etorriz.
|
|
|
Aurreko lerrokadan ezarritakoa gorabehera, barneratze neurriak ezarri bazaizkio jadanik hogeita hiru urte bete dituen gizabanakoari, edo, behin neurriok ezarri eta gero, horien betetzea ez bada bukatu gazteak adin hori lortzean, adingabeen epaileak Fiskaltzari entzungo dio, eta, lege honen 14 eta 51 artikuluetan xedatutakoari kalterik egin gabe, neurri horiek espetxean betetzeko aginduko
|
du
, Espetxeen Lege Organiko Orokorrean agindutako erregimen arruntarekin bat etorriz.
|
|
|
Norbaitek aurreko paragrafoan aipatutako egitate baten berri
|
badu
, eta egitate hori, ustez behintzat, hemezortzi urtekoa baino gazteagoa den adingabe batek burutu badu, hori Fiskaltzari adierazi behar dio, eta Fiskaltzak salaketaren izapidetza onartu edo ezetsiko du, egitateak, zantzuen arabera bederen, delitu diren ala ez kontuan hartuta; Fiskaltzak zainduko ditu berari bidali zaizkion piezak, agiriak eta efektuak, eta, hala denean, bere ustez egoki diren egin... Fiskaltzak jarduna artxibatzeko erabakia har dezake, egitateak ez badira delitu edo euren egilea ezezaguna bada.
|
|
|
Lehenengo artikuluan aipatutako egitateak batera burutu badituzte zigor arloan adin nagusiko direnek eta lege honen 1 eta 4 artikuluetan aipatutako adinak kasuan kasuan
|
dituztenek
, auzi horren gaineko eskumena duen instrukzio epaileak, egotzien adina egiaztatu eta berehalakoan, beharrezkoak diren neurriak hartuko ditu, adin nagusikoei begira ikerketa jarduera arrakastatsua izan dadin ziurtatzeko; bestalde, Fiskaltzari beharrezkoak diren zehaztasunen lekukotza igortzeko aginduko du, artikulu honen 2 paragrafoan ezarritako ondoreetarako.
|
|
|
Lehenengo artikuluan aipatutako egitateak batera burutu badituzte zigor arloan adin nagusiko direnek eta lege honen 1 eta 4 artikuluetan aipatutako adinak kasuan kasuan dituztenek, auzi horren gaineko eskumena
|
duen
instrukzio epaileak, egotzien adina egiaztatu eta berehalakoan, beharrezkoak diren neurriak hartuko ditu, adin nagusikoei begira ikerketa jarduera arrakastatsua izan dadin ziurtatzeko; bestalde, Fiskaltzari beharrezkoak diren zehaztasunen lekukotza igortzeko aginduko du, artikulu honen 2 paragrafoan ezarritako ondoreetarako.
|
|
|
Atxiloketak dirauen bitartean, adingabeak gela egokietan zainduko dira, eta gela horiek eta adin nagusikoentzat erabiltzen direnak bananduta egon dira; adingabeek behar
|
dituzten
arretak, babesa, gizarte laguntza, laguntza psikologikoa, osasun laguntza eta laguntza fisikoa eskuratuko dituzte, betiere, haien adina, sexua eta banakako ezaugarriak kontuan hartuta.
|
|
|
Poliziako funtzionarioek adingabea atxilotzen dutenean, atxiloketa horrek ezin
|
du
iraun egitateak argitzeko zein ikerketa burutu eta ikerketa horietarako behar beharrezkoa den denbora baino gehiago; eta, edozein kasutan, hogeita lau orduko gehieneko epean, adingabe atxilotuari askatasuna eman behar zaio edo Fiskaltzaren esku utzi behar da. Hala denean, Prozedura Kriminalaren Legeko 520bis artikuluan xedatutakoa aplikatuko da, eta adingabeen epaileari eskumena eratxikiko zaio manu horretan agindutako ebazpen judizialak emateko.
|
|
|
Adingabeak ez
|
badu
kaltea konpontzen edo ez badu erabakitako hezkuntza jarduera burutzen, Fiskaltzak espedientearen izapidetzari ekingo dio.
|
|
|
Adingabeak ez badu kaltea konpontzen edo ez
|
badu
erabakitako hezkuntza jarduera burutzen, Fiskaltzak espedientearen izapidetzari ekingo dio.
|
|
|
Espedienteko adingabeari zenbait delitu eratxiki bazaizkio, eta delitu horiek lurralde desberdinetan burutu badira, adingabearen egoitza zein tokitan izan eta toki hori izango da kontuan, espediente bakar batean delitu horien guztien gaineko eskumena zein organo judizialek
|
duen
zehazteko, bai eta aplikatu beharreko neurrien betearazpena zein erakunde publikori dagokion ezartzeko; modu subsidiarioan, kontuan hartuko dira Prozedura Kriminalaren Legeko 18 artikuluan aipatutako irizpideak.
|
|
|
Adingabeen epaitegiak ez badauka egitateen gaineko eskumenik, Fiskaltzak erabakiko du jarduna lege aginduz eskumena
|
duen
organora bidaltzea.
|
|
|
e) Prozeduraren egoera eta gradua edozein izanik ere, adingabeak sentimeneko laguntza eta laguntza psikologikoa izan behar
|
ditu
, eta bertan izan behar dira gurasoak edo adingabeak aipatzen dituen beste gizabanako guztiak, adingabeen epaileak hori baimentzen badu.
|
|
|
Era berean, Fiskaltzak espedientean kaltedun gisa agertzen denari jakinaraziko dio, espedientearen instrukzioan hori jasotzen den unetik, kaltedunak aukera
|
duela
berari dagozkion akzio zibilak egikaritzeko; horretarako, adingabeen epailearen aurrean ager daiteke, horrek egingo baititu izapideak, erantzukizun zibilari buruzko piezaren barruan.
|
|
|
1 Fiskaltzaren instrukzio jardunak helburu izango du adingabeak egitateetan zein parte hartze izan duen balioesgabearen beraren interesari ondo uztartea, haren jokabideak zein gaitzespen merezi
|
duen
adierazteko; helburu du, orobat, hezkuntza eta zehapen izaerako neurri zehatzak proposatzea, betiere egitatearen eta egilearen inguruabarrekin bat datozenak, eta, batez ere, adintzen zaizkionak, interes hori auzian bertan balioetsiko da eta.
|
|
|
1 Fiskaltzaren instrukzio jardunak helburu izango du adingabeak egitateetan zein parte hartze izan duen balioesgabearen beraren interesari ondo uztartea, haren jokabideak zein gaitzespen merezi duen adierazteko; helburu
|
du
, orobat, hezkuntza eta zehapen izaerako neurri zehatzak proposatzea, betiere egitatearen eta egilearen inguruabarrekin bat datozenak, eta, batez ere, adintzen zaizkionak, interes hori auzian bertan balioetsiko da eta.
|
|
|
Fiskaltzak, adingabeak edo horren familiak hala eskatuta, eta auto ziodunaren bidez, adingabeen epaileak espedientearen isil gordea dekreta dezake osorik edo zati batez, instrukzioak dirauen artean edo instrukzioaren denboraldi zehatz batean zehar. Edonola ere, adingabearen letraduak oso osorik jakin behar
|
du
espedientearen edukia, alegazioen izapidea burutzerakoan. Epaitegiak intzidente horren izapideak egingo ditu pieza bananduan.
|
|
|
3 Adingabearen letraduak zenbait eginbide proposatu baditu, eginbide horiek eragina
|
badute
adingabearen edo beste gizabanako batzuen oinarrizko eskubideen gain, eta Fiskaltzak eskabideari egoki baderitzo, fiskaltza horrek adingabeen epailearengana joko du lege honen 23.3 artikuluan xedatutakoarekin bat etorriz; horri kalterik egin gabe, letraduak ahalmena du adingabeen epaileari eskari berbera egiteko, artikulu honen 1 paragrafoan ezarritako baldintzetan.
|
|
|
3 Adingabearen letraduak zenbait eginbide proposatu baditu, eginbide horiek eragina badute adingabearen edo beste gizabanako batzuen oinarrizko eskubideen gain, eta Fiskaltzak eskabideari egoki baderitzo, fiskaltza horrek adingabeen epailearengana joko du lege honen 23.3 artikuluan xedatutakoarekin bat etorriz; horri kalterik egin gabe, letraduak ahalmena
|
du
adingabeen epaileari eskari berbera egiteko, artikulu honen 1 paragrafoan ezarritako baldintzetan.
|
|
|
|
duena
25
|
|
|
Euskararen Erabilpena Arauzkotzeko Oinarrizko Legearen arabera, Euskal Herriko berezko hizkuntza gure herri honek
|
duen
izatearen adierazgarririk begi bistakoena eta objektiboena dela aitortu behar da. Era berean, gizabakanakoak euskara jakin eta erabiltzen duen neurrian, hizkuntza hori gizabanakoa bera Euskal Herrian oso osorik integratzeko tresna bihurtzen da.
|
|
|
Izan ere, Autonomia Estatutuak euskararen hizkuntza ofizialkidetasuna arautu zuen, eta, horrez gain, Euskal Herriko biztanle guztiei eskubidea aitortu zien, Administrazioarekin
|
dituzten
harremanetan hizkuntza hori erabiltzeko. Hizkuntza eskubide horiek guztiak ziurtatzeko beharrezkoak diren neurri eta bitartekoak jarri behar dira.
|
|
|
2 Karrera judizialeko magistratuek bete dituzte, nahitaez, adingabeen epaile karguak. Lege hau indarrean jartzean, adingabeen epaitegiko titular batzuek epaile kategoria
|
badute
, kargua utzi behar dute, eta, hala denean, Botere Judizialaren Lege indarrekoaren 118.2 artikuluan eta baterakoetan ezarritako egoera izango dute; kargu horiek betetzeko, magistratuen artean lehiaketa arrunta egingo da.
|
|
|
2 Karrera judizialeko magistratuek bete dituzte, nahitaez, adingabeen epaile karguak. Lege hau indarrean jartzean, adingabeen epaitegiko titular batzuek epaile kategoria badute, kargua utzi behar
|
dute
, eta, hala denean, Botere Judizialaren Lege indarrekoaren 118.2 artikuluan eta baterakoetan ezarritako egoera izango dute; kargu horiek betetzeko, magistratuen artean lehiaketa arrunta egingo da.
|
|
|
Abokatutzaren Kontseilu Nagusiak xedapen egokiak ezarriko ditu, elkargoetan, beharrezkoa izanez gero, ikastaro homologatuak eman daitezen, eta, horiei esker, letraduek, interesa
|
duten
neurrian, adingabeen arloan espezializazioa beregana dezaten, jurisdikzio horretako organoetan esku hartu ahal izateko.
|
|
|
Lege arruntaren izaera
|
dute
lege organiko honen 16, 20, 21, 23.etik 27.erako, 30.etik 35.erako, 37.etik 39.erako, 41, 42 eta 61.etik 64.erako artikuluek, hirugarren xedapen gehigarriak eta azken xedapenetatik hirugarrenak.
|
|
|
2 Autonomia erkidego batzuek adingabeak babestu eta eraldatzeko eskumena
|
dutela
kontuan hartuta, autonomia erkidego horiek, aurreko paragrafoan aipatutako epean zehar, euren arautegia egokituko dute lege honek ematen dizkien eginkizunak behar bezala betearazteko.
|
|
|
Epaile eskudunari jarduna igortzea, baldin eta adingabeen epaileak uste
|
badu
berak ez duela gaiaren gaineko eskumenik.
|
|
|
Epaile eskudunari jarduna igortzea, baldin eta adingabeen epaileak uste badu berak ez
|
duela
gaiaren gaineko eskumenik.
|
|
|
2 Gizabanako egotziaren edo biktimaren intereserako, epaileak erabaki dezake bilerak publikoak ez izatea; inoiz ere ez da onartuko gizarte komunikabideek adingabearen irudiak lortu edo zabaltzea, ezta hura identifikatzeko balio
|
duten
datuak lortu edo zabaltzea ere.
|
|
|
Adingabea bi autu horiekin ados badago, orduan, behin adingabearen letraduari entzun eta gero, epaileak adostasuneko ebazpena eman dezake. Letraduak ez
|
badu
bat egiten adingabeak berak emandako adostasunarekin, epaileak erabakiko du entzunaldiak aurrera egin behar duen ala ez; epaian bertan, erabaki horren zioak azaldu ditu epaileak.
|
|
|
Adingabea bi autu horiekin ados badago, orduan, behin adingabearen letraduari entzun eta gero, epaileak adostasuneko ebazpena eman dezake. Letraduak ez badu bat egiten adingabeak berak emandako adostasunarekin, epaileak erabakiko du entzunaldiak aurrera egin behar
|
duen
ala ez; epaian bertan, erabaki horren zioak azaldu ditu epaileak.
|
|
|
2 Ondoren, proposatu eta onartutako frogak egingo dira; horrez gain, alderdiek egintzan bertan gauzatzeko proposatu duten eta epailearen ustez egoki diren frogak egingo dira, adingabearen inguruabarrei buruz talde teknikoak esan behar
|
duena
entzutearekin batera. Jarraian, epaileak entzun egingo die Fiskaltzari eta adingabearen letraduari, frogaren balioespenari buruz, horren kalifikazio juridikoari buruz eta proposatutako neurrien egokitasunari buruz; azken puntu horren inguruan, talde teknikoari ere entzungo zaio.
|
|
|
Epai horretan balioetsiko dira egindako frogak, eta Fiskaltzak eta adingabearen letraduak adierazitako arrazoiak, bai eta, koa ere. Kontuan hartuko dira, halaber, egitateen inguruabarrak eta larritasuna, adingabearen nortasunari, egoerari, beharrizanei eta familia nahiz gizarte in hala denean, adingabeak berak azaldutaguruneari buruz eztabaidatu diren datu guztiak, eta adingabe horrek epaia emateko unean
|
duen
adina. Horren guztiaren eretzean, adingabeen epaileak erabakia hartuko du proposatutako neurriari edo neurriei buruz.
|
|
|
1 Adingabeen epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak nahiz adingabearen letraduak hala eskatuta, eta, edozein kasutan, horiei, talde teknikoaren ordezkariari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero, erabaki ziodunean ezar dezake epaian jasotako epaitzaren betearazpena etetea, baldin eta ezarritako neurriak ez
|
badu
bi urtetik gorako iraupenik; etendura denbora zehatz batez luzatuko da eta, askoz jota, bi urtez. Etendura hori epaian bertan erabakiko da, edo, hori irmoa denean, auto ziodunean; edozein kasutan, etendura horren baldintzak zehaztu dira.
|
|
|
Auzitegi Gorenaren iritziz, alderdi errekurtsogileak nabariro eta modu konponduezinean hautsi baditu errekurtsoari buruz ezarritako betekizunak, edo uziak ez
|
badu
kasazio edukirik, magistratu txostengileak aretoari komunikatuko dio ez onartzearen arrazoia, eta aretoak erabakiko du, hiru eguneko epean, errekurtsogileari entzutea, bai eta Fiskaltzaririk jarri; jarraian, aretoak autoa emango du, eta auto horren aurka ezin izango da inolako errekurtsorik jarri. ere, Fiskaltzak berak ez badu errekurtso
|
|
|
...hautsi baditu errekurtsoari buruz ezarritako betekizunak, edo uziak ez badu kasazio edukirik, magistratu txostengileak aretoari komunikatuko dio ez onartzearen arrazoia, eta aretoak erabakiko du, hiru eguneko epean, errekurtsogileari entzutea, bai eta Fiskaltzaririk jarri; jarraian, aretoak autoa emango du, eta auto horren aurka ezin izango da inolako errekurtsorik jarri. ere, Fiskaltzak berak ez
|
badu
errekurtso
|
|
|
Auzitegi Goreneko Bigarren Aretoa ohiko moduan eratuko da, eta ahozko ikustaldira dei egingo die alderdi errekurtsogileari eta, edozein kasutan, Fiskaltzari; ikustaldi horretan, entzungo ditu egiten diren alegazioak, eta txostena eska diezaioke aurkaratutako ebazpena zein epaitegik eman eta horrexen jurisdikzio lurraldean adingabeak babestu edo eraldatzeko ardura
|
duen
erakunde publikoari, eta, hala denean, ebazpena betearazteko ardura zein erakundek izan eta horrexeri. Jarraian, kasazio epaia emango du, Prozedura Kriminalaren Legean aipatutako modu eta ondorioekin.
|
|
|
Kasuan kasuan egokia dena erabakitzea, zehatutako adingabeek aurkeztu ahal
|
dituzten
eskaera edo kexei buruz; adingabeek halakoak aurkez ditzakete, hala nola, erregimenaren inguruan, tratamenduaren inguruan edota euren oinarrizko eskubideak uki ditzaketen inguruabarretatik beste edozeinen inguruan.
|
|
|
Epai irmoan ezarri neurriak betetzeko orduan, adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoen artean, neurri horiek betetzeko eskumena zeinek izan eta horrexeri bidaliko zaizkio aurreko paragrafoak aipatutako likidazioa eta lekukotza; lekukotza horrek, epaileak egoki deritzen zehaztasunez gain, auzira ekarri diren txosten teknikoak ere jaso behar
|
ditu
. Era berean, Fiskaltzari jakinaraziko zaio betearazpenaren hasiera; orobat adingabearen letraduari, horrek hala eskatzen badio adingabeen epaileari.
|
|
|
3 Erakunde publikoak aurreko paragrafoan aipatutako lekukotza eta likidazioa jasotzen dituenean, berehalakoan profesional bat izendatuko du, eta profesional horren erantzukizuna izango da ezarritako neurria betearaztea; ezarritako neurria barneratzea bada, orduan hori betearazteko zentrorik egokiena izendatuko du, adingabearen egoitzatik hurbilen egon eta plazak hutsik
|
dituzten
zentroen artean, kasuan kasuan eskuduna den erakunde publikoak neurria betearaz dezan. Adingarri izatea bera familia eta gizarte ingabea aurrekoak ez beste zentro batera eramateko, horren oinarria izan behar da adingabearen intereserako komenigurutik urruntzea, eta, edozein kasutan, epaia adingabeen zein epailek eman eta horren onespena izan du.
|
|
|
Gaztea lege honetan araututako neurriak betetzen ari dela, kondena gisa, Zigor Kodearen neurri edo zigorrak ezartzen bazaizkio, epaile edo auzitegiak guztiak aldi berean betetzeko aginduko
|
du
, hori egin badaiteke. Bestela, betearazten ari den barneratze neurriaren ostean beteko da espetxealdi zigorra, salbu eta epaile edo auzitegi epai emaileak, delitu astunen ondoriozko kondena izateagatik eta gaztearen inguruabarrak kontuan hartuta, ezarritako espetxealdi zigorra berehalakoan betearazteko agintzen duenean.
|
|
|
48 artikulua. Subjektuaren espediente pertsonala, subjektu horrek neurriaren betearazpena jasan behar
|
duenean
|
|
|
...iskidetze horrek ondorerik gabe utz dezake ezarritako neurria, baldin eta epaileak adierazten badu, Fiskaltzak edo adingabearen letraduak hala proposatuta, eta talde teknikoari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero, adiskidetze horrek eta neurriaren iraupen osotik jadanik bete den denborak behar beste erakusten dutela adingabearen egitateek merezi
|
duten
gaitzespena.
|
|
|
Adingabeak, halaber, errekurtsoa aurkez diezaioke hitzez epaileari, edo hitzez adieraz diezaioke zentroko zuzendariari errekurtsoa jartzeko asmoa
|
duela
; zuzendariak adierazpen horren berri luzatuko dio adingabeen epaileari, gorago aipatutako epean. Azken kasu horretan, adingabeen epaileak bidezkoak diren neurriak hartuko ditu, adingabearen alegazioa entzun ahal izateko.
|
|
|
Araua hausten duten adingabeen zentro berezietan betearaziko dira lege honen arabera ezarritako neurri askatasun gabetzaileak, atxiloketak eta barneratzean dautzan kautela neurriak; zigor arloko adin nagusitasuna
|
dutenei
zigor kondenak eta askatasunaz gabetzen duten kautela neurriak ezartzen zaizkienean, espetxeetako legeriak zenbait zentro ezartzen ditu halakoak betearazteko, baina adingabeak beste zentro berezi batzuetan izango dira.
|
|
|
Zentroa zein erakunde publikorengabeen bizitza, osotasun fisikoa eta osa menpe egon eta erakunde horrek adinsuna zaindu behar
|
du
. Adingabeei ezin zaie inoiz ere tratu apalesgarririk eragin, ezta hitzez nahiz egitez tratu txarrik ere; ezin da haien aurka nahierakeriazko edo beharrezkoa ez den zorroztasunik erabili, arauak betetzeko orduan.
|
|
|
Adingabetasun zibila
|
duenak
oso osoko hezkuntza eta heziketa jaso behar ditu eremu guztietan, eta izan behar du legeek haren izaera kontuan hartzeagatik berari eskaintzen dioten babes berezia.
|
|
|
Adingabetasun zibila duenak oso osoko hezkuntza eta heziketa jaso behar
|
ditu
eremu guztietan, eta izan behar du legeek haren izaera kontuan hartzeagatik berari eskaintzen dioten babes berezia.
|
|
|
Adingabetasun zibila duenak oso osoko hezkuntza eta heziketa jaso behar ditu eremu guztietan, eta izan behar
|
du
legeek haren izaera kontuan hartzeagatik berari eskaintzen dioten babes berezia.
|
|
|
Adingabeek dohaineko osasun laguntza izan behar
|
dute
; nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa, euren adinari dagokiona, jaso behar dute, haiek zentroan duten egoera edozein izanik ere; eta hezkuntza nahiz lanbideko heziketa egokia eskuratu behar zaie, euren inguruabarrekin bat datorrena.
|
|
|
Adingabeek dohaineko osasun laguntza izan behar dute; nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa, euren adinari dagokiona, jaso behar
|
dute
, haiek zentroan duten egoera edozein izanik ere; eta hezkuntza nahiz lanbideko heziketa egokia eskuratu behar zaie, euren inguruabarrekin bat datorrena.
|
|
|
Adingabeek dohaineko osasun laguntza izan behar dute; nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa, euren adinari dagokiona, jaso behar dute, haiek zentroan
|
duten
egoera edozein izanik ere; eta hezkuntza nahiz lanbideko heziketa egokia eskuratu behar zaie, euren inguruabarrekin bat datorrena.
|
|
|
Epaiaren menpe daudenek banakako tratamendu programa izateko eskubidea dute, eta barneratutako guztiek zentroko jardueretan parte hartzeko eskubidea
|
dute
.
|
|
|
j) Adingabeek lan heziketa egokia eta ordaindutako lan bat jaso behar
|
dute
, betiere erakunde publikoaren baliabideen arabera; orobat, eurei legozkiekeen gizarte prestazioak eskuratuko zaizkie, lege aginduz ezarritako adina lortutakoan.
|
|
|
Adingabeek nahitaezko hezkuntza oinarrizkoa jaso behar
|
dute
, lege aginduz hala dagokiena.
|
|
|
Zentroaren barne jardunbideari buruzko arauak errespetatu eta bete behar
|
dituzte
, eta, bertako langileek, euren eginkizunetan lege bidez aritzen direnean, gida-lerroak edo jarraibideak ematen badizkiete, adingabeek horiek ere errespetatu eta bete behar dituzte.
|
|
|
Zentroaren barne jardunbideari buruzko arauak errespetatu eta bete behar dituzte, eta, bertako langileek, euren eginkizunetan lege bidez aritzen direnean, gida-lerroak edo jarraibideak ematen badizkiete, adingabeek horiek ere errespetatu eta bete behar
|
dituzte
.
|
|
|
Zentroaren barruan jarduera ordenaduna lortzeko laguntza eman behar
|
dute
, eta gizabanako guztiei errespetua eta begirunea zor dizkiete zentroaren barruan nahiz kanpoan; bereziki, halakoakleei eta barneratutako beste adingabeei. zor dizkiete agintariei, zentroko langi
|
|
|
Behar bezala erabili behar
|
dituzte
zentroko instalazioak eta euren eskura jartzen diren baliabide material guztiak.
|
|
|
Garbitasuneko eta osasuneko arauak bete behar
|
dituzte
, bai eta zentroan janzkerari eta norberaren garbitasunari buruz ezarritakoak ere.
|
|
|
Nahitaezko prestazio pertsonalak egin behar
|
dituzte
, zentroaren barne jardunbideari buruzko arauetan hala ezarri bada, eta prestazio horiek egoki badira zentroaren beraren antolaketa ona eta garbitasuna ziurtatzeko.
|
|
|
h) Adingabeen egoera pertsonala kontuan hartuta, eta haien askatasuneko bizimodua prestatzeko, heziketa, hezkuntza eta lanaren arloan jarduerak ezartzen badira, adingabeok jarduera horietan parte hartu behar
|
dute
.
|
|
|
1 Behin zentroan sartutakoan, adingabeek idatzizko argibideak jasoko dituzte euren eskubide eta betebeharrei buruz, beraiek jasan behar
|
duten
barneratze erregimenari buruz, antolaketa orokorraren gaineko arazoei buruz, zentroaren jardunbidea arautzen duten erregelei buruz, diziplina arauei buruz, eta eskaerak, kexak edo errekurtsoak aurkezteko bideei buruz. Argibideak eurek ulertzen duten hizkuntza batean emango zaizkie.
|
|
|
6 Banantze zehapenak berarekin ekarriko du adingabea bere gelan edo horren antzeko ezaugarriak
|
dituen
gela batean izatea, zentroko jarduerak burutaezko hezkuntza jaso, bisitak hartu eta egunero bi ordu atari zabalean izateko.tzen diren orduetan salbu eta nahi
|
|
|
Burututako egitateen erantzulea hemezortzi urtekoa baino gazteagoa bada, horrekin batera erantzukizun solidarioa izango dute, eragindako kalte eta galeren gainean, haren guraso, tutore, harreragile eta legezko nahiz egitezko zaintzaileek, hurrenkera horretan. Horiek ez
|
badute
adingabearen jokabidea erraztu dolo edo zabarkeria larriaren bidez, epaileak haien erantzukizuna motel dezake kasuan kasuan.
|
|
|
Lege honetan ezarritakoaren arabera, adingabeen egintzek diruzko erantzukizunak eratortzen badituzte, eta aseguratzaileek erantzukizun horien gaineko arriskua bereganatu badute, zuzeneko erantzukizun zibila izango dute, lege aginduz ezarritako edo hitzarmen bidez itundutako kalte ordainaren mugaraino; horrek ez dio kalterik egingo aseguratzaileek kasuan kasuan dagokionaren aurka
|
duten
berreskaera eskubideari.
|
|
|
Berezko ekimenaz orobat, piezara ager daitezke euren burua kaltedun gisa hartzen dutenak ere. Aseguru etxeak ere pieza horretara ager daitezke, euren burua alderdi interesduna dela uste
|
badute
; hala egin dute erantzukizun zibila eskatzeko akzioak zein epe izan eta epe horretan. Agertze idazkian adierazi dute noren aurka nahi duten, burututako egitateen erantzule direlakoan, erreklamazioa egin; nahiko izango da halakoen nortasunari buruz aipamen generikoa egitea.
|
|
|
Aseguru etxeak ere pieza horretara ager daitezke, euren burua alderdi interesduna dela uste badute; hala egin dute erantzukizun zibila eskatzeko akzioak zein epe izan eta epe horretan. Agertze idazkian adierazi dute noren aurka nahi
|
duten
, burututako egitateen erantzule direlakoan, erreklamazioa egin; nahiko izango da halakoen nortasunari buruz aipamen generikoa egitea.
|
|
|
Prozedura horretan emandako epaiak ez
|
du
gauza epaituaren indarrik izango, eta kalterik gabe geratuko da alderdiek arazo berberari buruz epaiketa arrunta sustatzeko duten eskubidea; epaiketa horretan, egitate frogatutzat joko dira adingabeen epaileak egiaztatutzat jo dituenak, bai eta adingabearen parte hartzea bera ere.
|
|
|
Prozedura horretan emandako epaiak ez du gauza epaituaren indarrik izango, eta kalterik gabe geratuko da alderdiek arazo berberari buruz epaiketa arrunta sustatzeko
|
duten
eskubidea; epaiketa horretan, egitate frogatutzat joko dira adingabeen epaileak egiaztatutzat jo dituenak, bai eta adingabearen parte hartzea bera ere.
|
|
|
Alde batetik, terminologia bateratzeko ahaleginak egin dira, adostasuna, sendotasuna eta iraunkortasuna lortu nahian; horrek nabariro gehitzen du lan honek izan dezakeen eragina, eta aktibo baliotsu bihurtzen du. Beste alde batetik, kontuan hartu behar da jurisdikzio horretan euskaldun asko eta asko dabiltzala jardunean, eta Justizia Sailak zuzeneko eskumenak
|
dituela
, arauak hautsi dituzten adingabeei begira neurriak betearazteko.
|