|
2003
|
|
|
Europako Batzordearen aburuz, emakumea lan munduan sartzea lehentasunezko giltzarrietako bat da, bai eta genero berdintasuna lortzea ere. “Gizarteratzea hobetu nahi
|
dugu
pertsona horien ikuspena areagotzeko” esan zuen Goelenek, eta eskatu zuen “Ezgaitasunaren Europako Urtearen asmoak 2003ko abenduan ez amaitzea”.
|
|
2004
|
|
|
Epaiketa arruntean, froga proposatzeko unean alderdiek ez
|
badute
pertsona horien daturen bat, auzitegira ekarri ahal izango dituzte datuok, hurrengo bost egunetan.
|
|
2007
|
|
|
Aldebatetik, ikasi dute inguratzen dituzten pertsonengandik bereizirik daudelaeta horiengandik desberdintzen dituzten zenbait ezaugarri dituztela. Bestalde, ikasibeharko
|
dute
pertsona horiek ezaugarri bereziak dituztela, haien artean motaaskotako harremanak gertatzen direla, eta harreman horiek zenbait araurenaraberakoak direla. Halaber, ikasi dute pertsonak adinaren, sexuaren etaantzeko irizpideen arabera taldeetako partaide direla eta talde horietan taldekideenjokabidea arautzen duten sinesmenak, ohiturak eta arauak daudela.
|
|
|
BBVA Fundazioak berriki egin duen azterketa baten arabera, 3.466.465 pertsona daude gure herrialdean mendekotasun egoeran, gutxi gorabehera larria, bai arrazoi kognitiboengatik, bai funtzio fisiko, motor eta/ edo sentsorialak galtzeagatik. Mendekotasuna
|
duten
pertsona horietatik 2.019.332 bakarrik dira urtetik gorakoak, erdia baino gehixeago. Sexuaren arabera, emakumeak dira ezgaitasun tasa handiena dutenak.
|
|
2008
|
|
|
Egiazta ezazu umezain izan nahi
|
duten
pertsona horiek umea zaintzeko adin egokian daudela; 18 urtetik beherakoa izatea, adibidez, ez da komeni.
|
|
|
Bigarrena. Lurralde horretan interes-gune nagusia
|
badute
pertsona horiek. Interes-gune nagusitzat hartzen da Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren zerga oinarriko zatirik handiena lortzen den lurraldea; ondore horietarako, ez dira aintzat hartu behar ondasun higigarrien kapitalak eratorritako errenta eta ondare gehikuntzak, ezta gardentasun fiskalaren eraentzaren arabera egotzitako oinarriak ere, profesionalen gardentasun fiskalaren eraentzakoak izan ezik.
|
|
|
Irakasleria Propioa lortzeko eraman duten borroka sakrifikatuak eman ditu emaitzak, EHUk laster izango baitu lan kontratu iraunkorrez kontrataturiko irakasle kolektibo zabala. Eta erkidego autonomo zein unibertsitateko konpetentziarako garrantzitsua den lorpen honetan uste
|
dugu
pertsona horiek egindakoa pisuzkoa dela. EHUk, beraz, euren lan eskerga ezagutu lieke, kaleratzearekin zigortzen segitu beharrean.
|
|
2009
|
|
|
Ukimen eta sentsibilitate handiko pertsonak bilatzen dira, talde ahulenetako bat baitira. Boluntarioek ulermen eta pazientzia handia izan behar
|
dute
pertsona horiei galdutako duintasuna eta autoestimua itzultzeko. Gizarte zerbitzu publiko eta pribatuen sarea ezagutzeko aukera ematen du zeregin horrek.
|
|
2010
|
|
|
Gainera, zenbait osagarri benetan eraginkorrak izan daitezen elikadura eta garun osasuna hobetzeko, adin goiztiarretan hasi behar
|
luke
pertsonak horiek hartzen, eta ez helduaroan.
|
|
2011
|
|
|
Oso ohikoa izaten da, adibidez, lehendik orbanak
|
dituzten
pertsonei horiek ugaritzea eta berriz agertzea.
|
|
|
Harreragatiko laguntza publikoak eta 65 urtetik gorakoen edo minusbaliatuen egoitzetan edo eguneko zentroetan egonaldiak finantzatzeko laguntzak ere salbuetsita daude, baldin eta gainerako errentak ez badira Ondorio Askotarako Errentaren Adierazle Publikoaren (OAEAP) bikoitza baino gehiago. Ezgaitasuna duten pertsonek jasotzen dituzten prestazioak Ezgaitasuna duten pertsonek errenta gisa jasotzen dituzten prestazioetatik eratorritako lan etekinak, beren gizarte aurreikuspeneko sistema espezifikoei dagozkienak, eta ezgaitasuna
|
duten
pertsona horien ondare babestuei egindako ekarpenetatik eratorritako lan etekinak OAEAP (laguntzak, bekak, diru laguntzak… emateko erreferentzia gisa erabilitako indizea) halako hiru gehienez salbuetsita zeuden. Ezgaitasuna duten pertsonek onura jasotzen dute, etekin horietako bakoitzerako ez baterako OAEAPren hiru halako muga salbuetsiak ezartzen baitira.
|
|
2012
|
|
|
b) Zergatik uste duzu haienganako eskaerak gora egin duela? c) Zein giza gaitasun
|
dituzte
pertsona horiek. Zein gaitasun profesional dituzte?
|
|
|
b) Hitzarmenen edo Protokolo honen arabera tratu mesedegarriago bat ez
|
duen
pertsona horietatik edozeinek, artikulu honetan ezarritako tratua jasoko du, egozten zaizkion krimenak Hitzarmenen edo Protokolo honen arau hauste larria diren edo ez alde batera utzita
|
|
|
«Ba al ditugu aldaketa egiteko egokiak eta gai diren liderrak edo kudeatzaileak? Gai al dira eskuez eta muskuluez aparte, garuna, bihotza eta urdaila
|
duten
pertsona horiek (lankideak) amets egiten jarrarazteko?». Bataren zein bestearen hitzok ezin adierazgarriagoak dira, eta bai kezkagarriak ere, emozionalki adimentsuak diren liderren urritasuna, eta premia gorria?
|
|
|
Nazioarte zein estatu espainiarreko araudi, zuzenbidearen printzipio eta giza eskubideen aldeko aldarrikapenak, gaixotasun larri eta sendaezinak dituzten pertsona presoen eskubideak errespetatzeko beharra adierazten dute. Gaixotasun larri eta sendaezinak
|
dituzten
pertsona horiek, beharrezkoa duten tratamendua eta zaintza medikua behar bezalako baldintzetan jasotzea, oinarrizko eskubidea delarik.
|
|
2013
|
|
|
Nik uste dut konpromisoaren bila doazela. Zuk konfiantza
|
duzu
pertsona horiek beren lana beteko dutela, baina enpresarekiko konpromiso ahalik eta handiena eraiki nahi izanez gero, presentzia fisikoa ezinbestekoa da. Dena den modeloak ez dira erraz definitzen eta egoera bakoitzean pertsona bakoitzarekin nola lan egin erabaki behar da.
|
|
|
Gerra bizi zutenek esperientziak kontatu zizkieten seme alabei. 60 urte inguru
|
dituzten
pertsona horien kontakizunak nahiko zuzenekoak dira, gurasoek hitzez hitz kontatutakoa azaldu digutelako. Oso benetakoak dira testigantzak.
|
|
2014
|
|
|
Non dago lan babestua izateko aukera? Enpresa erraldoi eta ezagunak baditugu, gobernutik ditu iturri handiak jasotzen dituztenak bai, baina ez dituzte hartzen mendetasun maila altua
|
duten
pertsona horiek. Beren lanpostuetan inbertitzea ez baita errentagarria.
|
|
|
Hipertentsioa
|
duten
pertsonek horiek hautatu behar dituzte, zalantzarik gabe.
|
|
|
36 (22etan badoazela esateak supituan hori guztia botarazi bazidan, argi dago berriz planteatu behar
|
nuela
pertsona horiekiko sentitzen nuen ustezko laguntasunaren izaera, osasuna eta are zinezkotasuna; gainera, orduan iruditzen zitzaidan gainditua nuela aberriratzeen osteko betiko lagunekiko narda eta asperduraren fase ekidinezina: batzuk Berlingo lehen urteaz geroztik laga nituen bazter, baina oraindik ez nuen pentsatzen beharrezkoa izango zela kuadrillaren genozidio osoa; printzipioz ondo zihoalako balkanizazioarekin, alegia, interesgune antzekodunen talde txikiagoekin, zeinak soilik elkarlotzen baitira itxurak gorde behar diren egun handietan:
|
|
|
–Zutarrien inguruak arakatzen ari gara, biktimen arropa edo dokumentuen bila. Baina momentuz ez
|
dugu
pertsona horiek identifika ditzakeen objekturik aurkitu.
|
|
|
Objektua mugitu, atzera eta aurrera eramanez. Zer egin behar
|
dute
pertsona horiek irudia enfokatzeko?
|
|
|
Bere sortzaileak, Arturo Cerverak, beste elkarrizketa batean ziurtatzen zuen ezen, hasiera batean oso konplikatuak izan ondoren, finantzaketa bilatzen dutenen eta eskaintzeko prest daudenen merkatua izugarri aldatzen ari zela. Mailegu bat behar
|
duten
pertsona horientzat, baina banketxeetara joan nahi ez dutenentzat, Interneten sortu dira partikularren zerbitzuak, bertara joan ahal izateko. Ondoren, nola jaio ziren, zer abantaila eta arrisku dituzten eta zer eskaintzen duten azalduko dugu.
|
|
|
Hau da software berriaren ezaugarriak iragartzea eta erabiltzaile talde handi edo txikiago batentzat doako probako lehen bertsioa ateratzea, Windows 9 deskargatu eta horretarako prestatutako ordenagailuetan instalatu ahal izateko. Trukean, sisteman dauden akatsak eta inkoherentziak jakinarazi behar
|
dituzte
pertsona horiek, Microsoftek zuzentzeko. Aldi berean, enpresak produktuaren publizitatea egiten du, iragazten baitira eta hobekuntzak eta berrikuntzak ezagutzen baitira, baita ingurune grafikoaren itxura ere.
|
|
2015
|
|
|
Baina moldatu egin dute, hala ere. Auzipetu batzuei kargu gehiago egotzi dizkiete, eta, kasualitatez, aurrekariak
|
dituzte
pertsona horiek. Kukutza eraikinaren jabe zen Cabisa enpresak ere akusazio partikularra jarri zuen gure kontra hasiera batean, baina erretiratu egin du.
|
|
|
Burokraziak aurrera egin eta azterketen emaitzak izan arte itxaroterik ez
|
duten
pertsona horiek, baina, euren kabuz konponbidea bilatzea erabaki zuten. Irailaren 21a zen.
|
|
|
enpresa askotan, zuhurtzia, formaltasuna eta pertsonekiko errespetua dira bere kultura korporatiboaren bertute nagusiak. Hori dela eta, ez dira sartzen korridoreko txutxu mutxuak atsegin
|
dituzten
pertsona horiek, zurrumurruak zabaldu edo lagunen izen ona suntsitu. Langile profil horri ez zaio gehiegi axola edo gezurra esatea.
|
|
|
2015eko Euskararen Egunean, euskarara hurbiltzeko hautua egin duten pertsonei aitormena egin nahi zaie, euskararen biziberritze prozesua etengabe elikatzen
|
baitute
pertsona horiek, eta haien guztien gogo, kemen eta ahalegina omendu nahi dira.
|
|
2016
|
|
|
Antzekoa. Ezin da beste jarrerarik izan horrelako lege proiektu batekiko, konturatu baikara egiten ari direnek gutxi dakitela lagundu nahi
|
dituzten
pertsona horien egoeraz. Iñakirekin bat nator:
|
|
|
«Israeldar askok uste dute morala daukatela, eta, horrela, berengana heltzea lortu genuen; baina mezuaren bigarren zatiak zekarren ondorio horrek mezua absurdora eramaten zuen, eta hori deigarria bihurtzen zen haientzat». Horrela lortu zuten muturreko ideologia
|
zuten
pertsona horiengana iristea, eta era berean, euren jarreraren inguruan hausnarketa egitera bideratzea.Baina pentsamendu paradoxikoak arrakasta edukiko badu, kanpainan erabiliko diren mezuek sotilak izan behar dute. Behar bezalako aukeraketa egitea oso garrantzitsua dela dio Itziar Fernandez EHUko psikologia fakultatean gatazken konponbidea jorratzen duen irakasleak.
|
|
|
«Eta harremanak. Euskaldunok ez
|
badugu
pertsona horiekin harremanik, funtsa galtzen da. Euskarara hurbildu behar badira, bizipenengatik hurbildu behar dira, ez exijentzia baten ondorioz».
|
|
|
Ongi Etorri Errefuxiatuak Plataformak argi
|
du
pertsona horiek eskubidea dutela herrialde seguruetan asiloa eskatzeko, eta herrialdeon betebeharra dela “haiek hartzea eta babestea”. Horixe jasotzen dute giza eskubideei buruzko nazioarteko itunek.
|
|
2017
|
|
|
Demagun, Fronte Nazionalak (FN) aginduko balu, ondorioak ez nituzke baitezpada nik sufrituko, jende horiek baizik. Bozkatzen dudalarik, beharbada elikatzen dut sistema, baina hasteko pentsatu nahi
|
dut
pertsona horien alde ere bozkatzen dudala. Kritikatzen gaituzten horiek argi eta garbi egoten ahal dira, baina hein batean egoistak dira.
|
|
|
Medikuntzak aurrera egin duelako jendea gehiago bizi da, baina ez ondo?. Mendekotasunak
|
dituzten
pertsona horiengan krisiari lotutako ondorio bat ikusi dute argi eta garbi: –Erresidentzietako itxaron zerrendak nabarmen murriztu dira krisialdiko urteetan.
|
|
2019
|
|
|
Egoitza Kaleraren firma bilketaren helburua eta herritar askoren nahia beti izan da adinekoek edo dependentziaren bat
|
duten
pertsona horiek herriko bizitzan integratuta egotea. Hortik doa orain ere gure eskaera:
|
|
|
Dena dela, inguruan
|
dituen
pertsona horiekin hartu emana duen heinean konturatzen da, ez direla zuri edo beltz. Aniztasuna onartzen hasten da, eta horrekin batera samurtzen joaten da.
|
|
2020
|
|
|
Pertsonen merkantilizazioaren ondorioz, COVID osteko ekonomia kapitalistak esango digu milioika pertsona botatzeko modukoak garela. Baina nik uste
|
dut
pertsona horietako bakoitza aukera bat dela ekonomia sozial eraldatzailearentzako, eta ekonomia sozial eraldatzailea aukera bat dela ekonomia kapitalistak botatzeko modukotzat duen pertsona horietako bakoitzarentzako. Horretarako, pertsonak giza baliabide moduan hartzeari utzi behar diogu, eta desalarizaziorantz jo behar dugu.
|
|
|
Pertsonen merkantilizazioaren ondorioz, COVID osteko ekonomia kapitalistak esango digu milioika pertsona botatzeko modukoak garela. Baina nik uste dut pertsona horietako bakoitza aukera bat dela ekonomia sozial eraldatzailearentzako, eta ekonomia sozial eraldatzailea aukera bat dela ekonomia kapitalistak botatzeko modukotzat
|
duen
pertsona horietako bakoitzarentzako. Horretarako, pertsonak giza baliabide moduan hartzeari utzi behar diogu, eta desalarizaziorantz jo behar dugu.
|
|
|
" COVID osteko ekonomia kapitalistak esango digu milioika pertsona botatzeko modukoak garela. Baina nik uste
|
dut
pertsona horietako bakoitza aukera bat dela ekonomia sozial eraldatzailearentzako, eta ekonomia sozial eraldatzailea aukera bat dela ekonomia kapitalistak botatzeko modukotzat duen pertsona horietako bakoitzarentzako".
|
|
|
" COVID osteko ekonomia kapitalistak esango digu milioika pertsona botatzeko modukoak garela. Baina nik uste dut pertsona horietako bakoitza aukera bat dela ekonomia sozial eraldatzailearentzako, eta ekonomia sozial eraldatzailea aukera bat dela ekonomia kapitalistak botatzeko modukotzat
|
duen
pertsona horietako bakoitzarentzako".
|
|
|
Hain zuzen, ikusi dute, horren ondorioz, laguntza berandu eskatzeko joera dutela, eta horrek berak gaixotasuna larriagotzen du. Muturreko obesitatea
|
duten
pertsona horiek beste kalte psikologiko eta fisiko batzuk ere pairatzen ari dira pandemiaren garaian, eta aintzat hartu behar direla aldarrikatu dute.
|
|
|
Baliteke “erru” sentsazioa ere izatea. “Maite
|
genituen
pertsona horiekin pasatako azken uneak baitira gehien kontsolatzeko balio dutenak”.
|
|
|
Gurasoei ondo iruditu zitzaien nire irakurzaletasuna hain gaztetatik landu nahi izatea, eta ez zidaten inongo arazorik jarri. Gogoko zituzten Mae Jean eta Rose Marie gurasoek, gehiegi ezagutzen ez dituzunean distantziatik gogoko
|
dituzun
pertsona horiek bezala. Zerbaiten alde libro eta beldurrik gabe ari direla uste duzulako gustuko dituzun pertsona horiek bezala.
|
|
|
Gogoko zituzten Mae Jean eta Rose Marie gurasoek, gehiegi ezagutzen ez dituzunean distantziatik gogoko dituzun pertsona horiek bezala. Zerbaiten alde libro eta beldurrik gabe ari direla uste duzulako gustuko
|
dituzun
pertsona horiek bezala.
|
|
2022
|
|
|
Azken urteotan hainbat nafar familiek haurrak errezebitu dituzte, bultzatutako programa baten baitan. Elkarte horiekin harremanetan egon ondoren, Ollok haur horien zerrenda helarazi dio Ministerioari eta Europar Batasuneko gainerako herrialdeekin lan egin dezala eskatu du, Nafarroarekin lotura eta sustraitzea
|
duten
pertsona horiek, beren harrera familiekin biltzeko bidaia erraztu dezaten. Nafarroako Gobernua prest agertu da, halaber, Ukrainatik datozen errefuxiatuak hartzeko, Carolina Darias Osasun ministroak autonomia erkidegoetako osasun kontseilariei egin eskaerari erantzunez, 20 ospitale ohe eskaini ditu, Ukrainatik datozen eriak artatu behar izanez gero.
|
|
|
“Praktikan ezarri du haurridetasunaren printzipioa, Frantziako Konstituzioan idatzia dena. Ez da hobendun laguntza eskatu badiote, eta hari esker
|
dituzte
pertsona horiek tratu txarrak saihestu. Printzipio konstituzionala da; beraz, legea lehertzen du”, erran du Sanchezek.
|
|
|
Haren ustez, hori gertatzen da diskurtso LGTBIfoboa «zilegi» bihurtu delako komunikabideetan, kalean eta lagun taldeetan: «Nolabait esateko, zuritu egin ditugu LGTBI pertsonen kontrako diskurtso horiek, eta gaur egun diskurtso hori
|
duten
pertsona horiek beste pauso bat eman dute, eta pausoa da eraso fisikoa egitearena».
|
|
|
«Errefuxiatu» deitzen diet, teorian indarrean dagoen nazioarteko legediaren arabera, argi eta garbi, errefuxiatutzat hartzeko baldintza guztiak betetzen dituztelako. Baina, egia esan, inork ez
|
ditu
pertsona horiek babesten, eta larriagoa dena, ez dago pertsona horiek babesteko legezko bide segururik ere, nahiz eta gerra amaitu ez den bi herrialdetatik etorri.
|
|
|
Eguneko zentroetara joaten diren gehienak Urretxukora joaten dira, Azpeititik gertuen dagoena baita hango zentroa; eta hezkuntzan ditugunen artean batzuk Eibarrera joaten dira, beste bat Bergarara… Adinaren eta etaparen arabera, ikastetxe batera edo bestera joaten dira. Ezintasuna
|
duten
pertsona horiek herritik kanpora mugitu behar izatea beste arazo bat da familientzako; nahi edo nahi ez, hori hala da. Beste alde batetik ikusita, esan nahi du ez dagoela nahikoa kolektibo edo erabiltzaile kopuru zerbitzu horiek Azpeitian bertan sortzeko, eta hori ere ez da seinale txarra.
|
|
|
Gustura bizi da bahitutakoaren larruan, gatibatzen duen errealitate txepelaren hareagoko mundua ezegonkorra iruditzen baitzaio, ziurgabetasunaren basoa. Ez erortzeko zerbaiti edo norbaiti helduta egon behar
|
duten
pertsona horietakoa, azken buruan; nornahi dela euskarria eskaintzen dion hori, baldin eta sendoa bada.
|
|
|
Ikaslearen posiziotik formazio programa bat eraldatzen saiatzeak, nahiz eta ikasle heldua izan, ez du etorkizun handirik. Aukera gehiago zituen zerbait saiatu zuen Bill Lindemanek, baina lankidetzat nahi
|
zituen
pertsona horiek aldi berean bi mugimendu politikotako kide izatea erabaki zuen. Ondorioz, berehalako ekintza eremua estutu zitzaion.
|
|
2023
|
|
|
Maizegi, ezkerreko analisietan soilik NATOk edo Putinek (Txinak ere) dute protagonismoa, baina ukatu egiten die Ukrainan (edo gatazkan murgilduta dauden herrietan) bizi diren milioika pertsonei beren interesen alde egiteko eskubidea eta protagonismoa. Gogoratu behar
|
dugu
pertsona horiek gure gisakoak direla. Gehienak emakume eta gizon langileak dira, eguneroko kezka asko partekatzen dituztenak gurekin, eta gure jarrerak formulatzeko garaian kontuan hartzea merezi dute.
|
|
|
Gure ospitaleetako egoera aztertu behar dugu: ea kasu kopuruak igotzen diren, zein ezaugarri
|
dituzten
pertsona horiek... Birusaren eboluzioa nolakoa den ere ikusi behar da.
|
|
|
" Ez dakigu zeri eta nori egiten diogun aurre zehazki. Dena oso arraroa da eta, puntu honetara iritsita, eta froga argirik izan gabe, uste
|
dut
pertsona horiek aske utzi genituzkeela."" Aske" hitza aipatzean, usain berezi bat sartu zaio, haurtzarora eta amak prestatzen zituen zopetara eraman duen usainak, hain zuzen ere, eta, horrela, ministro jaunak sentsazioa errepikatu nahi izan du, eta hipotesi gisa esan berri duena berretsi du: " utz itzazue aske!" Orduan, bere amaren zoparen usaina gorputz osoan nabaritu du, ahosabaitik biriketaraino, eta aspaldiko partez sentitzen ez zuen lasaitasun moduko bat sentitu du, eta pentsatu du agian, intsumisoei dagokienez, gauza batzuk birplanteatzeko garaia iritsi dela.
|
|
|
Monika Torre Mindeguia (Bera, 1985) bokazioa
|
duen
pertsona horietakoa da, txikitatik zer egin nahi zuen argi izan zuena, urteetan horri eutsi diona kosta ahala kosta. Iruñean Nafarroako Antzerki Eskolan ikasi zuen, eta ordutik Iruñea eta Bera artean dihardu lanean.
|
|
|
herrikideak, auzokideak, lagunak eta abar. Azken finean, atzerriko jatorria
|
duten
pertsona horien erreferenteak direnak; hain justu, haien bizitoki berrian eredu izan ohi direnak. Harrera formala egituratutako esparruetan egiten dena da; hots, eragile sozialen eta instituzioen eskutik jasotzen dena.
|
|
|
Bestalde, enplegua
|
duten
pertsona horien artean, ikasketei lotutako enplegua dutenak% 86 dira (Lanbide, 2020; UPV/EHU, 2021). Hala ere, esan beharra dago errentaren datuak zalantzan jartzen duela ikasketek lanarekin duten lotura.
|