|
2000
|
|
|
Bilbon 1.500 edukiontzi ipini zituen udalak iaz. Ezkerraldean ez dago edukiontzirik, baina Foru Aldundia bertako herriekin kontaktuan dago, ontzi bilketa Bizkaia osora zabaldu nahi
|
duelako
. Bizkaiko beste berezitasun bat bi edukiontzi mota edukitzea da.
|
|
|
Surik piztu barik horren kontura beste garai batzuetan nahiko sofritu
|
duelako
hizkuntzak eta patxada guztiz, aditu, unibertsitate, euskaltzale eta abarren artean euskalkiari leku normalizatu bat egin behar zaio, denborarekin euskara batu aberats bat lortzeko, gaztelerak duen bezala.
|
|
|
Hemengo bat, ordea, batuan jartzen denean, idatziz behintzat ez da izaten erraza nongoa den asmatzea. Iparraldekoa beti izan da errazago, idatziz ere gorde
|
duelako
. Telebistarena izaten da beren kexu nagusienetakoa, hor ez dituztelako beren euskalkiak ikusten.
|
|
|
Nire iritzirako, Ana Torrentek lan arras ona egin du. Senarraren rolean Ernesto Alterio ere oso sinesgarri dago, 70eko hamarkadan eramaten ziren bizar horietako bat
|
duelako
baino, rolean erabat sartu delako. Gora egingo duen aktorea da»
|
|
|
jo nuen egun hartan, euskal artzainek zerura begira jarririk eta belatzen hegaldia imitatuz ahoz ziztukatzen zituzten doinu librez osatua. Bera ere artzaina izanik, maiz begiratzen
|
duelako
zerura eta han igarritakoa transmititu nahi izan digulako ardiak baino memelagoak garenoi. Disko batzuk eta neuk prestatutako pailazo sudur gorri bat erregalatu nizkion.
|
|
|
Datozen hilabeteetan ere hala izango dela dirudi. Bai ETAren hilketa bikoitzak zuzenean duen eraginagatik, eta baita ETAren jarduera hilkorrak segida izango bide
|
duelako
ere.
|
|
|
Ausardia dute Lizarra Garaziko indarrek, 1998ko iraileko gatazka konponbiderako eskemak, egun ere balio berdina
|
duelako
. Eta ausardia du ETAk, 98ko irailerako baldintzak sortzera laguntzen ez badu, aurreko ausardiak baliogabetuko dituelako.
|
|
|
«salmenta errazteko gehienbat, hori baita hemen dugun arazo nagusia. ETBri bost axola zaio kanpora saldu ala ez, azken batean, salmenta bulegoan dagoenak berdin kobratuko
|
duelako
; 9:00etatik 17:00ak arte lan egin eta kito. Gai anitz dago kanpoan saltzeko, `Euskal sortzaileen' dokumentalak adibidez, ez dira atzerrian saldu, nahiz eta egundoko maila eduki, bai itxuran, bai mamian.
|
|
|
Horregatik iruditzen zait abstentzioa ez dela bide motzena zerbait lortzeko. Uste dut oraingoan ia 900.000 pertsona izan direla hemen botoa ematera joan ez direnak eta uste dut, baita ere, kopuru hori handitzen joan daitekeela, baina ez EH k joera hori aholkatu
|
duelako
edota hurrengo batean ere aholka dezakeelako, baizik eta jendea aspertzen eta nazkatzen hasia dagoelako aspalditik edozein partidutaz (eta EH beste partidu bat gehiago da). Hemen konbentzitu egin behar da, hemen partiduek konbentzitu egin behar dute... politika eginez, hau da, soluzio zehatzak lortuz jendearen onurarako.
|
|
|
Fiskalak osatu duen zerrendak zur eta lur utzi ditu abokatuak. Baionako PJko (Polizia Judiziala) buruak epaiketan deklaratuko du IKren dosierrak segitzen dituelako, eta ez auzipetzen ari den kasua ezagutzen
|
duelako
. Berarekin Bordeleko PJko Albert Mouligne polizia funtzionarioa eta Baionako Gerard Fabrieres polizia daude.
|
|
|
Besterik ezean, eskerrak Vladimir-en ekitaldietara etorri ez ezik, inguruko herrietatik zein presondegi eta erbestetik lubaki honetatik hitzen bidez erresistentzia posible egiten duzuenoi. Gunter Grass-ek aipatu bezala literaturak iraungo badu, era subertsiboan iraungo
|
duelako
. Datorkigun munduaren erresistentzia gisa, alegia.
|
|
|
BBVAk Uno e ziberbankuarekin egin bezala soilik Interneten lan egingo duen banku baten aldeko hautua egin dutenen aurrean, Euskadiko Kutxa bildu egiten da Internet bidezko bankua sare tradizionalaren banku osagarri gisa ikusten dutenen multzora. Aukera honen oinarrian bulego tradizionalak, urte askotan bederen, etorkizun oparoa izango
|
duelako
uste sendoa dago.
|
|
|
Euskal aurrezki kutxek, gaurko egunean, negozio independente bezala baino banku osagarri gisa erabiltzen dute Internet, haien ustez euskal hiritarrak harreman pertsonala bilatzen
|
duelako
sukurtsalean, betiko langilearekin edo betiko zuzendariarekin, hauek baitira askotan aurrezkiekin zer egin erabakitzeko orduan aholkuak ematen dizkiotenak. Hala eta guztiz ere, ez daude beste aldera begira; hurbiletik jarraitzen dituzte Interneten bilakaera bezala aurrezten dutenen ohiturak.
|
|
|
Jon Elosegiren esanetan gaurko egunean Euskadiko enplegu, aberastasun eta ongizate hobi aberatsena izan daiteke Internet, gure lurraldean unibertsitariak ugari eta onak direlako. Internetek enpresa tradizionalaren egitura aldatzen duela jakinik, Elosegiren ustez XXI. mendea stock options direlakoen mendea izango da, eta horrexegatik ordainketa sistema honen alde agertu da, langileak motibatzeko eta saritzeko ez ezik langileak enpresaren arrakastaren partaide egiteko modua eskaintzen
|
duelako
.
|
|
|
Gainera, Juan Jose Ibarretxe lehendakariak bere politika okerra zuzendu ordez, bide beretik egin nahi du aurrera. Zaila du aurrera egitea, hasteko, bere erabakien eta erantzukizunen berri eman behar
|
duelako
herritarren aurrean.
|
|
|
Imajinatu ezazu lanean zaudela eta, telefonoz dei soil bat eginez, labea pizten duzula; horrela, etxera heldu ordurako, janaria prest izango zenuke. Edo egunero bost minutu beranduago jaiki zaitezkeela, kafeterak bere kabuz berotuko
|
duelako
kafea. Harrigarria, ezta?
|
|
|
Horiek aurrean dutena zurgatzen dute, beti ere altzarien kontra jo gabe. Hain zuzen ere, aurrean zerbait izanez gero, bere inguruan biratzera behartzen duen radar bat
|
duelako
.
|
|
|
HEGOALDEAN gertatutako kale borroka kasuak Espainiako Entzutegi Nazionalak epaituko duela erabaki du auzitegi horretako Penaleko Bigarren Epaitegiak. Kale borrokarekin lotutako epaiketa bat medio, Iñigo Iruin abokatuak, kasu hauek lurralde auzitegietan epai zitezen eskatu zuen, terrorismo delituaren tipifikazioak erakunde baten beharra
|
duelako
eta kasu hauetan ez zegoela horrelakorik argudiatuz. Epaiaren arabera, ostera, era horretako delituak" ez dira terrorismoaren ohiko kontzeptuaren barruan sartzen baina biolentzia politikoaren bokazio eztabaidaezina dute".
|
|
|
Erreferentzia barregarriak ez dira falta eta zirto ugari aurkituko duzu bertan. Publikoa konplize du une oro, bai plazaratzen diren egoerekin bere burua irudikatzen
|
duelako
, bai eszenaratzeko moduarengatik, ikuslea Kikeren saiakerekin jakinaren gainean baitago.
|
|
|
Jolasak dira. Istorioak bata bestearen atzetik lotzeak bere zailtasuna du, hala ere, ipuinak nonbait bukatu behar
|
duelako
. " Tabakoa txarra da osasunerako" ipuinaren kasuan, adibidez, istorioak kontatzen eman nitzakeen urteak eta urteak.
|
|
|
Badira hogeita hamar urte Arantzazun euskara batua jaio zenetik, eta sorreran hainbat aldek enoratu ostean, onarpen maila handiena bizi du egun. Beharbada horrexegatik, oinarri sendoa hartu
|
duelako
, egindako bidea egokia izan ote den eta erdialdeko euskalkiek emandakoa bizkaiera edo mendebalekoaren kalte ez ote den izan eztabaida interesgarria dabil hitzetik hortzera azken urteotan. Orriotan euskalki hau berrindartzeko hainbat esparrutatik egin den lana, egun bizi duen bultzada eta normalizaziorako ematen ari diren urratsak eta dauden kezkak bildu nahi izan ditugu.
|
|
|
Nik uste ereindako haziaren emaitza dela. Hemengo edozein taldek halako goraipamena jasotzea gainera, ona da besteentzat ere, hemen egiten dena ikusteko pizten
|
duelako
. Ibilbide handia egiteke dago katalandarren mailara iritsi arte, baina ze demontre!
|
|
|
Zergatik? Bera ni baino mila aldiz idazle hobea delako eta, gainera, errealitate hori oso ondo ezagutzen
|
duelako
. Hori islatzerakoan, ez du ahalegin mental handirik egin behar hara joateko, egoerak asmatzeko, polizia sekretuak zer itxura duen ezagutzeko edo militarrek txapela zelan zeramaten jakiteko.
|
|
|
Gaztetxoek ez dute etxean sexuaz hitz egiteko ausardiarik izaten, guraso askok ere ez. Osabaren pertsonaia oso garrantzizkoa da sexuaz askatasun osoz hitz egiten
|
duelako
, pertsonaia hori etxeetan edukitzen dugun hutsune hori betetzera dator. Ni konbentzituta nago etxeetan beste jarrera irekiago bat edukiko bagenu gurasoengandikoa eta gurasoenganakoa, askozaz zoriontsuago izango ginatekela.
|
|
|
Baietz uste dut, nonbait Iparraldeak zuen handiena. Orain garen belaunaldiko bertsolariak ez bagina azaldu, bai gu, bai gure atzetik datozenak, hurrengoak ere ez ziren etorriko, etenak etena ekartzen
|
duelako
; eta egoera horretatik ateratzea ez da erraza.
|
|
|
Batzuekin hobekiago eta besteekin pixka bat gaizkixeago pasatzen da. Hegoaldekoak ginela eta ez Iparraldekoak leporatua izan zaigu; eta hori, normala denez, ez zaigu gehiegi gustatu, gu Iparraldekoak garelako eta gurasoen odolak ez jatorriak ez
|
duelako
zertan sartu beharrik. Baina uste dut azken finean txikikeriak direla, eta horiei begiratu gabe segitu behar dela aitzina.
|
|
|
PSEren proposamenari EAJk baietza eman bazion eta guk ezetza eman bagenion, ez zen PSEk aurkeztutako guztia baztergarria zelako. Arrazoia da ezin diogula lehendakariari eskatu azken bi urtetan eskatzen ari garena, PSEk ez legezko proposamena aurkeztu
|
duelako
. EAJk proposamenean ikusi badu zerbait berri, hori berak jakingo du.
|
|
|
Nazkante egiten zait ustezko etika natural zein zerutiar baten aldarrikapena, horren erabilera politikora erraz baino errazago eramaten
|
duelako
. Eta ondo deritzot Herri Batasunak bertzeek eskaturiko ETAren kondena etikoei uko egiteari.
|
|
|
iragana nahasia da, zeren eta, oro har, euskal gizartean oso zabalduta baitago inpresio oker bat, PNV eta Ezker Abertzalearen arteko elkarlana eta prozesu politikoaren iturburua ETAren aldebakarrekoan datzala uste izan baita, eta ez da hartzen kontuan, ordea, jeltzaleen eta erakunde armatuaren arteko hitzarmena, esaterako. Egoera nahasia da gaur egun ere, eremu abertzaleak erasoaldi politiko eta mediatikoaren aurrean defentsiban jokatzen
|
duelako
, are gehiago PNVk PSOErekin ezinezko itun baten bila ahalegin guztiak jarri dituenean. Eta etorkizun hurbila ere korapilatsua izango da, guruzbide honetan, marko politiko honen agonia luzatzeak, gatazka, enfrentamendu militarra eta guztion sufrimendua dakartzalako, eta horren alternatiba gisa, burujabetzaren estrategian sakontzeak, hainbat galdera jarriko dituelako mahai gainean.
|
|
|
Baina aukera hori ez dugu oraindik. Orain gutxi, Hollywoodeko akademiak interneten estreinatutako filmak ez dituela estreinaldi bezala onartuko esan du, ez
|
duelako
dirurik uzten. Gure esku dago, ez badugu zirkuitu komertzialetan ibili nahi, beste bide bat bilatu behar dugu.
|
|
|
Estropada eremuen konkistatzaile, trapu batengatik botako lituzke baita itsas mapetako muga guztiak ere. Ziabogarik azkarrena tabernako barra aurrean hartzen du, garagardo aparra oso trago txartzat
|
duelako
. Txanpa harrapatu arte trainerua uzten ez duen patroia, untzia hondoratzea baino nahiago du ixilik behar lukeen edozein kapitain popatik hartzera bidali.
|
|
|
Ozeanoko alde honetan, EITBko arduradunen artean poza da nagusi, Jose Felix Azurmendi" Canal Vasco" ko zuzendariak dioen bezala," honek gure seinalea benetan kulturala izan dadin lagunduko
|
duelako
, nahiz eta telebista orokor batek ezin dituen beste atal batzuk ere ahaztu".
|
|
|
Mendebaleko literatura unibertsalaren hausnarketa egitea, XVIII. mendetik hasiz gaur arte. Eskaini nahi genituen testuak irakurriz gozatzeko izan behar zuten, liburuan benetako protagonismoa irakurketak
|
duelako
. Eta irakasleengan sinisten dugunez, jakin badakigu aukeratuko dituztela beren ikasleentzako egokienak diren testuak.
|
|
|
Lehenik," berezitasun nazionalekiko" hausturaren beharra nabarmentzen du, beti estatuen mugetan itxita dabiltzan hainbat ohitura sindikalen haustura hain zuzen ere, beren iraupenerako ezinbestekoak zaizkien baliabideen kopuru handi bat horiengandik espero dituztelako, jokoan dutena eta aldarrikapen eta ekintzen espazioa zehaztu eta mugatzen dietelako. Bigarrenik, pentsamendu bateratzailearekiko haustura proposatzen du pentsamendu eta ekintza kritikoa ahularazten
|
duelako
eta gizarte adostasuna gehiegizko neurritaraino balioesten duelako, sindikatuak" menperatuek beren menpekotasuna onar dezaten lortu nahi duen politikako arduretan iritsiz".
|
|
|
Lehenik," berezitasun nazionalekiko" hausturaren beharra nabarmentzen du, beti estatuen mugetan itxita dabiltzan hainbat ohitura sindikalen haustura hain zuzen ere, beren iraupenerako ezinbestekoak zaizkien baliabideen kopuru handi bat horiengandik espero dituztelako, jokoan dutena eta aldarrikapen eta ekintzen espazioa zehaztu eta mugatzen dietelako. Bigarrenik, pentsamendu bateratzailearekiko haustura proposatzen du pentsamendu eta ekintza kritikoa ahularazten duelako eta gizarte adostasuna gehiegizko neurritaraino balioesten
|
duelako
, sindikatuak" menperatuek beren menpekotasuna onar dezaten lortu nahi duen politikako arduretan iritsiz".
|
|
|
Baita zera ere, maitea! " Altzolan ez da ala gertatu, bertako apaizak nai ez
|
duelako
. Euskara obeto dakien arren erdera maiteago du".
|
|
|
Euskarazko eta gaztelerazko idazlanak ditu Juan San Martinen azken lan honek, egilea irakurlego zabalari zuzentzen zaiolako, eta denek ulertua izatea nahi
|
duelako
, giza eskubideen egoera baitu hizpide. Eta giza eskubideen arloan euskaldunak munduari egindako ekarpena oroitarazten du, Frantzisko Vitoriakoa, Martin Azpilikueta, Aita Manuel Larramendi, Peñafloridako kondea, Joannes Etxeberri, Jesus Galindez, eta 1968an Bake aren Nobel Saria jaso zuen Rene Cassin baionarra bezalako askok egindako ahaleginak gogoratuz, egungo egoeraz tristatzeko, ETA eta GALen hilketak gaitzetsiz eta kale borroka baztertuz.
|
|
|
Neskato bat eta bere ama hondartzara doaz. Aita, berriz, etxean gelditu da, liburu bat irakurtzeko gogo izugarria
|
duelako
. Eguraldi bikaina egiten duela eta hondartzan ere irakur dezakeela ohartu arte, ordea.
|
|
|
Jendearekin hitz egitea garrantzitsua dela, itxuraz zer esanik ez badago ere. Hitz egite soilak asko adierazten
|
duelako
: elkarrekin komunikatu nahia, aurrekoa ere gure maila berean onartzea, alegia merezi duela gure hizketa eta arreta... eta abar luzea.
|
|
|
Zergatik? Karrera bat egin ez duenak ez
|
duelako
ahalmenik bai hizkuntza bereko edo besteetako baliabideetara pasatzeko.
|
|
|
92 urtearen inguruan mozorro bolada izan zen. Momentu jakin batean mozorro batek eman dezake bertsotarako gaia, gero eman
|
duelako
jartzen duzu telebistan eta bolada batean denak mozorrotu nahian ibiltzen dira, eta ariketekin berdin. Epe luzerako bista falta da askotan.
|
|
|
AHULDUA bere esan indarrean. Entzulegoaren zati handi batek hizkuntza bakantasunaren xarma ezinbestean galdu egin
|
duelako
. Askori berdin zaio hiru" ni" edo lau" gaur" dituen bertso bat entzutea, hitz potoloz borobildua bada.
|
|
|
Jaialdi gehiegi egin eta jendea aseta dagoelako? Komunikabideetan presentzia handiegia
|
duelako
bertsolaritzak?
|
|
|
bat belarriaren kontua, soinuarena, senarena. Konturatzen naiz, batez ere elkarrizketetan, hitz sinonimoen artean bat edo bestea hautatzea ez dela alferrikakoa, askotan silaba kopuruak eragiten
|
duelako
erritmoaren gorabehera. Beste irizpidea da hitza egokia izatea kontestu horretarako.
|
|
|
Elkarbizitzarako, bi hizkuntza ditugunok askoz eskaintza handiagoa egiten ari gara bakarra duenak baino. Besteak beste, nik ezagutzen dudalako halakok eta halakok egiten duen lana, eta hark ezagutzen ez
|
duelako
nirea, baldin eta bere hizkuntzara itzultzen ez badut. Kulpabilizazioetan sartu gabe, hor erantzukizun politikoak daude, nireak hainakoak gutxienez badirenak.
|
|
|
Baina balio ez didala jakiteko, lehendabizi egin egin behar dut. Niretzat liburu hori garrantzitsua da nire literaturgintzaren lehena eta geroa markatu
|
duelako
; propaganda dietetikoetan agertzen den lehen orain horren moduko medizina izan da" Carla" niretzat.
|
|
|
Harreman sexualetan etab... ematen diren komunikazio ezinak eta gai interesgarriak iruditzen zaizkit, finean horretan ezinak ematen badira askotan norberak bere buruarekin komunikazio falta
|
duelako
izaten baita. (...)
|
|
|
Miren Trekuk eleberri modernotzat du liburu hau: " Eta nobela deritzot, batek ez dakielako oso ongi nola definitu ipuin bilduma hau, eta modernoa gainera bere baitan gutunak, egunkari pasarteak, poesia, metaliteratura eta" nahi duzun guztia" sartu
|
duelako
." (Egunkaria,) Hots, eleberri modernoetako ezaugarria da aniztasuna.
|
|
|
Batetik, Lingua Navarrorum euskara ez zela sinestarazi nahian eta, bestetik, egunkari horretan euskara batuaren aurka gipuzkera eta inoiz bizkaierazko artikuluei leku eginaz. Ohartzen ez delako, edo ohartu nahi ez
|
duelako
, Euskaltzaindiaren gomendiozko euskara batuak nafarreran duela bere muina, euskalkiz inoren muinik izatekotan.
|
|
|
Telebistaren audientzia aztertzerakoan, bi dira nagusitu diren metodoak: inkestenbidez burutzen dena (CIES, EGM...) eta audimetroa (Sofres AM) erabiltzen duena.Gure ikerketarako, eskuraerrazagoa izan delako eta Hego Euskal Herri osoa bereazterketa esparru modura hartzen
|
duelako
, CIESen audientzia ikerketaren emaitzakdira gehien erabili ditugunak11 Hala ere, telebistaren kontsumorako joera zelakoa denazaltzeko, labur labur, Sofres AMren emaitzak ere aipatuko ditugu, EAEko portaerakNafarrorako baliagarriak izan daitezkeelakoan.
|
|
|
Hedabideen azterketarako abiapuntua ez da berbera, egunkaria erosi egin behardelako eta mundu guztiak egunkariak irakurtzeko ohiturarik ez
|
duelako
eta, aldiz, telebista eta irratia ia unibertsalak eta dohanekoak kontsidera ditzakegulako. Hala ere, liburu honetan, informaziobide hauetan igortzen diren mezuak eta errealitatea ulertzekoproposamenak egiten direnez, audientziaren portaera nolakoa den jakitea komenigarriada oso.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian egiten den egunkari honen inprimaketa 40.000 alekoa da; hots, 100 etxetatik 36 baino gehiagotan irakurtzen da, beraz, argitalpen hau Ipar Euskal Herriko zabalduena bilakatuz. Sud Ouestek aspaldi lortu dubere ezarpena Ipar Euskal Herrian, onartua izaten eta bertako pentsamolde eta berezitasun kulturalei egokitzen jakin
|
duelako
, honela, bere ezarpena lortzearekin batera, estatu frantseseko gaurkotasuna ekarriz. Emaitza hau are interesgarriagoa da, komuntasun sentimenduak, bereziki eskualdeko errealitate kultural biziei dagokienean?, askotan, hedapen eremu zabaleko egunkari diseinatzaileei arazoak sortzen dizkiela, aintzat harturik16 Jakina, zeren zeintzuk dira egunero Sud Ouest irakurtzen duten euskaldun, bordeles eta biarnesek dituzten arlo komunak?
|
|
|
Hori bai, Hego Euskal Herriko datu globalak guk kalkulatuditugu, CIESen 1999ko lehen olatuko datuak erabilita.DEIA, EL PERIODICO DE ALAVA eta GARAren kasuan, ez dago OJDren daturik. Lehen bienkasuan kontrol sistema horretatik kanpo daudelako eta, GARAri dagokionez, sortu berria izanik, aztertuaizateko beharrrezkoa zen denbora bete ez
|
duelako
. Hiruren kasuan, egunkarietan bertan emaniko datuaksartu ditugu taulan.Informazio orokorrekoak diren egunkariak bakarrik aipatu ditugu, nahiz eta hauetariko bestelakobatzuek salmenta handiak lortu gure artean, esaterako, MARCA izeneko kirol kazeta.OJDren datuak izan ezean, ARMENTIA et al ek Kazetaritzaren hasi masiak izeneko liburuan (UPV, 2000) emaniko datuak erabili ditugu GARAren kasuan eta baita ere DEIArenean ere.
|
|
|
Egunkari abertzaleek Euskal Herria egitate politiko gisa hartzea ez da gertatzen, jakina, egitura politiko bateraturik
|
duelako
, lurralde osoa batzen duen bizitza politikopropioa duelako baizik. Eta gertaera honetan garrantzia handia izan du, dudarik gabe, Lizarra Garaziko itunaren ostean abiatutako prozesu politikoak.
|
|
|
Egunkari abertzaleek Euskal Herria egitate politiko gisa hartzea ez da gertatzen, jakina, egitura politiko bateraturik duelako, lurralde osoa batzen duen bizitza politikopropioa
|
duelako
baizik. Eta gertaera honetan garrantzia handia izan du, dudarik gabe, Lizarra Garaziko itunaren ostean abiatutako prozesu politikoak.
|
|
|
Modu horretan neurriaksektorearen bilakerara egokitzeko malgutasuna handiagoa izango litzatekeela argudiatzen zuen. Aregehiago, 1999ko urteari dagokion jarduera txostenean bertan, arauak ezartzeko eskuduntza gabeziaahuleziatzat jo du CSAk, sektorearen bilakaera behar bezalako prestutasun eta erritmoez jarraitu etagidatzea oztopatzen
|
duelako
. Ikus CSAren webgunea (http://www.csa.fr).
|
|
|
Guztioi baliagarri zaiguna, zenbaitzuetan akritikoki erabiltzen ditugunargumentuen atzean inplikatuta zer dagoen argitzeko. Eta horregatik, azken fineangizarte mailako interesa
|
duelako
, eta beste arrazoi batzuengatik, ez gara filosofoenarteko elkarrizketara mugatzen. Alderantziz, disziplinartekotasunean oinarritutakometodologia hartzen dugu, gaiak jorratzeko metodologia egoki gisa; egokiena, gureustez.
|
|
|
Argitaratu zenetik hogei urte baino gehiago joanak badira ere, oso interesgarria da liburu hori berrirakurtzea. Azterketa zehatza egin arren eta iragarlea izanarren, eragin handirik ez
|
duelako
lortu: iragartzen zituen arrisku gehienek hor diraute.
|
|
|
Batetik, orain arteko DNI eta Carte d, identiteren ordez dokumentu ofizial gisa erabiltzeko aukera ematen duelako. Bestetik, dokumentu ofizialaren inguruko eztabaida sortzeko bidea ematen
|
duelako
.
|
|
|
Antzeko konplexutasuna agertzen da euskarazko herritartasunaren inguruan.Azterketa luze eta sakonagoa lukeen arren, honen inguruko azaleko zenbait arlo besterik ez ditut ukituko hemen. Azken boladan inoiz baino gehiago erabiltzen den kontzeptua dirudi, batetik euskal herritarra Euskal Herriko biztanleriaizendatzeko zabaldu den esamoldea delako (orain artean gehientsuenetan euskalduna erabili izan da; zenbaitetan, baskoa), eta bestetik politikagintzan agerpen nabarmena egin
|
duelako
. Gogora dezagun talde politiko jakin batek izenean bere eginduela ere:
|
|
|
Haatik, ENAren inguruan sortutako eztabaidak desobedientzia zibilarenildora garamatza. Batetik, orain arteko DNI eta Carte d, identiteren ordez dokumentu ofizial gisa erabiltzeko aukera ematen
|
duelako
. Bestetik, dokumentu ofizialaren inguruko eztabaida sortzeko bidea ematen duelako.
|
|
|
Kolektiboen eremura joanik, eta esparru hartan koka daitezkeen nazio aldarrikapenak kontuan ez hartzeagatik hain zuzen, injustiziazko egoera gatazkatsuaklehertu izan dira behin baino gehiagotan, aipatutako arazo horiek estatuak beharbezala bideratzen jakin ez
|
duelako
.
|
|
|
EHk proposatutako estrategia da, agian, errazena eta argiena hiruren artean: haren premisa da Euskal Herriak oinarri demokratiko bat behar duela, beren proiektuak defenditu eta gauzatzeko denek baldintza berdinak izan ditzaten. Gaur egungolege barrutiari ez dio baliotasunik ematen, Euskal Herria estatu burujabe bilakatzeko oinarri oinarriko ezintasuna
|
duelako
, batez ere; eta Batzar Nazional Eratzaileasortzea proposatzen du, trantsizioaren buruzagitza hartu eta barruti juridiko politiko nazionala presta dezan.
|
|
|
–edozein gauza kontrakoetan banatzen da. Alde bateanegonik, norbera harrapatuta dago, alde horretan egoteko joera
|
duelako
. Erdialdeanedo zero puntuan egonik alde biak ikusteko gai da, eta oreka lortzeko moduandago.
|
|
|
Lehenengoa, gurea bezelako espeziean biziraupena ziurtatzen
|
duelako
, osoberandu heltzen edo nagusitzen garelako eta, horregatik, gure inguruan daudenhelduen arretaren beharra denbora luzez izaten dugulako. Haurrak behin eta berriroeta era kontsistentean beren beharretara erantzuten duten helduei atxikitzen dira.Heldu hauek oinarrizko segurtasuna eta konfiantza ematen baitiote haurrari (Hinde, 1991).
|
|
|
Terapian bere burua, amasinboliko? modura definitzen du, eta sarritan erabiltzen ditu nahasmen teknika, ametsen kontakizunak, terapian bertan minutu batzuez lokartu eta amestutakoakontatu familiari, komunikatzen zaila den zerbaitetan zerikusia
|
duelako
harekin; Richard Felden engandik jasotako teknika hau psikoterapia taldeetan erabiltzenzuen (Whitaker, 1981, or. 188), edo probokazioa.
|
|
|
dela kontsideratzen badu, gizonezkoaren orgasmoarenaurretiko sexu exzitazioaren iraupen denbora funtsezko kontu bihurtzen da.Aurreorgasmoaren iraupen denbora banakako kontua baino kultur erreferentzia da.Gauzak honela, horrelako gizonarentzat disfuntzioa mendebaldeko kulturak emandako gizonezko funtzioa bete ezin izatean datza, hau da, emakumea sexualki asetzeko bezain gizonezko ez izatean. Beraz, kitzikadura aurreorgasmikoaren denboragatik baino gehiago (oso erlatiboa izan daitekeena), norbere maskulinitateazalantzan jartzen
|
duelako
sufritzen du. Fokapen honetatik sexu disfuntzio askobenetako gizarte eraikuntzak kontsidera daitezkeela esan daiteke.
|
|
|
Liburu honetan islatutako ideiek oharkabekipasatu ahal izan zuten arren, Tissot en, izen eta nazioarteko proiekzio handikoautorearen, lanak ideia horiek asko hedatu zituen. Bere funtsezko argudioa sexu aktibitate oro arriskutsua dela adieraztea da, garunera odola erakartzen
|
duelako
, nerbioak desnutritzen eta lesioen aurrean zaurgarriago bihurtzen dituelako; laburbilduz, erotasuna dakarrelakoan da arriskutsua. Eta sexu aktibitateaarriskutsua bada, autoestimulazioa askoz gehiago da, kanpoko kontrolik ez baitu, eta oso adin goiztiarretik neurrigabeki praktikatzea posible baita.
|
|
|
Irudimenezkoa, erreala eta sinbolikoalotzeko aukera eskaintzen duen espazioa da, erreala dena, balitz? sinboliko batenbidez zabaltzea ahalbidetzen
|
duelako
. Partehartzaileen espontaneitatearen etasorketaren locus nascendia da.
|
|
|
Barneko eta kanpoko taldea elkarren baldintzapean daude, haurrak barne taldea diskriminatua
|
duelako
; hau da, bere taldeko kideek lotura desberdinak ezartzendituzte (ama aita, ama/ seme alaba, aita/ seme alaba), hain zuzen ere, kanpo munduko objektuekin desberdindutako lotura baldintzatuak.
|
|
|
Subjektu bat bestearengana behar bat asetzekoasmoz hurbiltzen da. Beharra baldin badago, subjektuak berak ez daukan etaeduki nahi duen objektu bat eskatzen
|
duelako
da. Gabezia egoera honekindepresioa leherrarazten da:
|
|
|
Alkoholikoa eta alkoholiko ohia biak onuradun ateratzen dira eta lehenak bigarrenaren gisa egiten du eta sendatzeko lan egin dezakeela ikusten du, besteak burutu
|
duelako
; gainera, horrela besteak ulertua dela ikusten du.
|
|
|
Ikus dezagun lehenik zeintzuk diren euskararen eremuan nagusiki erabiltzen direnhaize izenak3 Ezer baino lehen aipatu behar da itaunak eta jaso diren erantzunakbatzuetan ez datozela itxi itxian bat. Sarritan gertatzen ez den arren, herriarenorografiak baldintzatzen du noiz edo noiz haizeen norabidea, eta jazotzen da herribatzuetan ez izatea puntu kardinalei zehatz dagokien haizerik, halako puntukardinalera begira mendi handi bat
|
duelako
edo bestelako arrazoiak bitarte. Arazohauek kontuan izanik, hona hemen lehen lehenik jaso diren izen hedatuenak:
|
|
|
Izendapen kardinala nagusi da gainontzeko haize motak izendatzeko tipoekinerkatzen bada, jasotako erantzun guztietatik %48 bereganatzen
|
duelako
. Nagusitasunhori iparraldeko eta hegoaldeko haizeetan duen gailentasunak ematen dio.
|
|
|
Honek etsaiarentzako efektu birrintzaileak ditu, ezin da ukatu. Ebidentzia objektiboaren indarra
|
duelako
. Adibidez, Buesa hezkuntza kontseilari izendatu zutenean, erraz izan zuen Txillardegik berak, Bosnian hezkuntza ministro serbiarra ipintzearekin konparatu zuenean, eta horrek ezzuen erantzun posiblerik izan salatutakoaren aldetik.
|
|
|
bitarteko bidea da: 1) baiorokorki zein partikularki hartutako hizkuntzen artean dauden harremanak ulertzeko, 2) baita jadanik nahiko jorratuta dagoelako eta etengabe jarraitzen
|
duelako
ere. Hauda, komunikazioa topagune moduan kontsidera daiteke hizkuntzaren eta hizkuntzapartikularren azterketan.
|
|
|
Erosoago eta eraginkorrago! Bokalak bokal dira beren ozentasunagatik, alegia, ahoskorden dardara oso ongi (inolako trabarik gabe) entzuten delako.Horretarako, hobe da sudurretik aire indarrik ez galtzea, horrek ozentasunakendu eta ahoskorden musikaltasuna iluntzen
|
duelako
(euskaraz ozen hitzakduen zentzu arruntenean eta teknikoenean). Trabariak, bestalde, zaratadirenez, askoz indar handiagoz aterako dira ahoskordak bidea erabat irekitzenbadute (hiztunaren gorputzak egin behar duena ere askoz sinpleagoa da).
|
|
|
Zergatik? Zesarrekahalmena
|
duelako
–baina ez ziurtasuna, orduan ez bailegoke ez benetako etorkizunikez proiekturik?. Euskarak ederki adierazten du geroarenganako gizakion funtsezkozalantza eta ezinegona, geroa ez da gurea?
|
|
|
Izan ere, nahiz gizona Zesarbera izan, gertaerak ez zukeen deus historikotik, baldin Zesar tripako min gaizto batuxatu nahian txango balebil. Unea historikoa da gaueko txangozalea estatu kolpe batezari delako gogoetan, gerra zibilaz, Erromaren konkistaz eta mundua mendean hartzeaz.Historikoa da, Zesarrek hori dena egiteko proiektua
|
duelako
, hori guztia oraindiketorkizunean baitago. Aipatu gertaera ez litzateke historikoa, etorkizunaren presentziaerreal bat mundu errealean ez balego, aurrenik, Zesarren buruan?.
|
|
|
horretan korrespontsalik ez
|
duelako
edo gaiaren garrantziak horrela eskatzen duelako, agentzien eta korrespontsalen lana gutxi izan daitekeelakoan.
|
|
|
horretan korrespontsalik ez duelako edo gaiaren garrantziak horrela eskatzen
|
duelako
, agentzien eta korrespontsalen lana gutxi izan daitekeelakoan.
|
|
|
–Betiko biribilketa amaigabea da. Inoiz ez dugu jakingo zeinek egiten duen bere nahia arinago; ez dugu jakingo, entzuleriak zerbitzu jakin bat eskatzen dion irrati estazioari egiten ote dion, aurretik eragin diolako, edo estazioak zerbitzu hori ematen ote dion manipulatzeko inolako asmorik gabe, entzuleriak jaso nahi duena horixe dela uste
|
duelako
.
|
|
|
d) Simulazio bidez sortutako hots mugatuak; mikrofonoetatik jasotako hots errealen antza dute eta egiazkoak bailiran igor daitezke. Fonotekak eta audio erregistroak gorabehera, beti izaten da beharrezkoa noizbait hots berriak sortzea, bai egoerak hala eskatzen
|
duelako
, bai denbora eta erritmo zehatzetara egokitzeagatik. Horretarako, espezialista edo adituak behar dira.
|
|
|
Hau da, modernizatze prozesuak, industrializazioak eta tartean dauden klase interesek estatu nazioaren markoa behar dute; honek, gauzatu dadin hain zuzen, bere gobernupean duen gizartearen homogeneitatea bultzatzearen premia dauka, besteak beste honek kontzientzia nazionala sortzen
|
duelako
. Eta bera ideologikoki legitimatzeko eta baita homogeneizatze prozesua bideratu ahal izateko ere, hezkuntza sisteman aurkituko du aparteko tresna (gero ikusiko dugu zein baldintza bete dituen hezkuntza sistemak, alde horretatik arrakastatsua izateko).
|
|
|
Mezu azkar honek funtsean duen mamia honako hau litzateke: kulturaren erabilpenaren aurrean gaude, hots, Estatuak gorpuzten duen erabilpenaren aurrean, besteak beste, hezkuntza sistema kontrolpean
|
duelako
–; eta hau guztiz garrantzitsua da, gizarte kohesioa sustatzen baitu. Alde horretatik, ikur nazionalak eta kultura nazionala (literatura, historia?) pertsonen bizitzaren parte izanarazteko eskolak duen gaitasuna azpimarratu behar da, maila pribatu edota lokalaren eta maila publikoa edota, nazionalaren?
|
|
|
Estatuaren azken helburua uniformazioa da, monokulturalismoa, hori batasun ideiaren garaipen gisa ulertu behar delarik. Horrela, Estatuak kultura ezberdinen arteko harremana ontzat hartzen badu, Estatuaren kulturarantz doan integratze prozesua bideratzen
|
duelako
da.
|
|
|
beste nazio proiektuentzako nahitaezkoa izan behar duen bezala, hezkuntza sistemak ezarritako mugak eragiten duen neurrian eta gainditzeko edota egokitzeko premia eskatuko lukeen aldetik. Helburua aipaturikoa izanik, hezkuntza sistema frantsesera hurbiltzeko asmoa ere badugu; alde batetik, beste batzuen artean, hezkuntza sistema nazional espainiarrak eredu gisa hartu izan
|
duelako
, neurri handi batean bederen; eta, bestetik, Euskal Herriari begira, espainiarrak Hegoaldean bezala, sistema frantsesak Iparraldean izan duen eragin nabarmenengatik1 Azken finean, laburbilduz, ondoko hau dugu XIX. mendeak eman zuen eskema nagusia: hezkuntza egiturak iraunkorki finkatu ziren, lehenengo irakaskuntza, irakasleria, ikuskaritza eta hezkuntza administrazioari zegokienez bereziki, hezkuntza politikaren barruan gobernuaren jarduera ardatz nagusiak ziren neurrian, aipatutako politikak ezaugarri hauek izan zituelarik, hots, zentralizazioa, uniformizazioa, sekularizazioa, etab. Errealitate honek egoera zehatzaren aurrean jarriko gaitu:
|
|
|
Del gobierno y administración de la instrucción pública?, in Ley de Instrucción...: Op.; 288 Ikuskaritzari dagokion tituluari geroago helduko diogu, nahiz atal honen barruan egon, berez aparteko garrantzia
|
duelako
eta azterketa berezia merezi duelako.
|
|
|
Del gobierno y administración de la instrucción pública?, in Ley de Instrucción...: Op.; 288 Ikuskaritzari dagokion tituluari geroago helduko diogu, nahiz atal honen barruan egon, berez aparteko garrantzia duelako eta azterketa berezia merezi
|
duelako
.
|
|
|
Horrexegatik diot, hain zuzen ere, gure oilarrak dohainen bat duela: eguzkiaren lehen printza oraindik azaldu gabe dagoenean abesten
|
duelako
. Bere kantua jaurtitzen du, eta azken notaren azken bibrazioaren ostean segundo bateko isiltasuna sortzen da; eta orduan agertzen da, orduan eta ez beste inoiz, eguzkia.
|
|
|
Rocíok barre etsi bat eskaini dit. " Bizitza normalean ez du hainbeste makilaje erabiltzen", esan dit, eta madarikazio bat bota du ozen, astean behin baino ezin
|
duelako
bere amarekin aurrez aurre egon, eta orduan ere denbora laburrez.
|
|
|
Eiderren egunerokoari kasu eginda stoparen aukerari ekin zion berak ere, ez baita gauza bera –otu zitzaion– autobusean bidaiatzea, ordura arte egiten ibili zen bezala. Batetik, garestiagoa delako, eta bestetik turista mailara makurtarazten
|
duelako
horrela bidaiatzen duena. , ordea, hori dauka:
|
|
|
Ordena gogoratzen ez badut ere, Rocíoren belaun batek igurtzi egin dit atseginaren okelan, eta nik haginka egin diot bere azala baino are ilunagoa den titiburuetako batean. Nire ezpain txikienek musu ematen zioten sabelpe horretaraino ailegatu den bere esku jostariari; eta musu ematen zioten, hain zuzen ere, esku horrek abileziaz aurkitu
|
duelako
bilatzen ari zen garau txikerra. Ez dakit noiz, ez dakit nola, nire mingainak ez du gehiago Rocíoren aurpegia ukitu, bat batean hantxe behean baitzegoen, musu ematen eta lehenago inoiz sentitu ez dudan lurrikara bat sortzen nire erraietan barrena.
|
|
|
Gaur egun euskal idazle batek abenturazko eleberri bat idazten badu, seguru asko ez du egingo norbaitek horren falta azaldu eta gure literatura normalizatu nahi
|
duelako
: gogoak emanda egingo du, barruak horixe eskatzen ziolako, abenturazko kontakizun bat egin nahi edo behar zuelako, eta kitto.
|
|
|
—Ongi hitz egin gogo duenak isilik egoiten jakin beharra du... zeren eta, bertzela uste badezakegu ere, isiltasuna ez da hitzaren ausentzia edo hitzaren ukoa, baina lehen hitza eta argia den hitza —hitzen hitza, alegia—, bertze hitzen beharrik ez duena, iturburuan argia delako eta bere argi horrekin guztia argitzen
|
duelako
eta guztia esplikatzen, esplikazionerik eman gabe...
|
|
|
Eta, halako batean, geure izenaren hotsak itsutzen gaitu, eta zernahi egiteko prest izaiten gara, baita geure izenaren izenean bertzeena estaltzeko eta zanpatzeko ere. Ordea, izenetarik eta hotsetarik haratago biziko bagina, izenik ez duen Hura edirenen genuke, izenik ez
|
duelako
berez dena eta izen guztiak bere baitan biltzen dituena, eta edirenen genuke, halaber, agian, geure zinezko izana... Horregatik, hartaraz gero, noiz eta neure buruari galdetzen baitiot zer naizen, katoliko edo protestant, ihardespen bera emaiten diot:
|
|
|
Izan ere, pentsatzen duenak ezen ez duela pentsatu behar, pentsatzen baitu hondarrean bi aldiz: pentsatzen du, lehenik, pentsatzen
|
duelako
eta naturaleza halakoa delako, eta pentsatzen du, bigarrenik, naturaleza behartu eta bortxatu nahi izaiteagatik, zeren naturaleza behartzen duena naturalezak berak behartzen baitu, finean.
|
|
|
—Baina Pedro Huizik ezetz erranen balik, bertze jaunen bati hitza emana diolako edo bertze arrazoin bategatik ezin
|
duelako
, orduan zer...?
|
|
|
Zeren hizkuntza ustez berean mintzatzen diren pobreak eta aberatsak ez baitira, zinez, hizkuntza berean mintzatzen. Baina ezta bertze edozein bi pertsona ere, benturaz, nork bere mundua
|
duelako
, propiala eta berezia, eta nor bere mundutik mintzatzen delako, azken batean. Izan ere, demagun gure edozein konbertsazionetan" sagarra" aipatzen dugula; baina ene sagarra —Elbirak eman zidan sagar ezti ahanztezin hura, zeren eta lehen musua ez baita nehoiz ere ahanzten— ez da zure sagarra —Donejoane bezperan jan zenuen sagar hura, oraino ere gau hartako sua oroitarazten dizuna—, ezta harena ere —otsailean edo sagardo bihurturik nahiko lukeen festazale hordiarena, zeinari txalapartaren hotsak ere oroitaraziko baitizkio— Eta euskaldun guztiok sagar deitzen diogu sagarrari, baina bakoitza bere sagarrak bizi du, bakoitza bere zoroak bizi duen bezalaxe.
|
|
|
—Osabak gizon jokatu ez
|
duelako
.
|