|
2000
|
|
|
Eskolarteko txapelketetako liburuska hauek bertsolaritzaren haurtzaroa jasotzen dute. Bertsolari gisa heltzen direnean, xamurtasunez begiratuko dituzten irudiak dira, orain Maialen Lujanbiok edo Jon Maiak
|
beraien
eskolarteko liburuskak ikusten dituzten bezala
|
|
|
Daxera eta Bordelera iritsita oparotasuna nagusi zela ohartu zen, ardoa eta ogia nahikoa zegoen. Baina Euskal Herrian sartu zenean ikusi zuenaren arabera, biztanleen ohitura basatien artean,
|
beraien
hizkuntza ulertezina omen zen garrantzitsuena. Herrialdea baso itxiz eta mendi altuz josita zegoen eta ez omen ziren existitzen ez ogi, ez ardo, ezta bestelako elikagaiak ere.
|
|
|
Behar bat badago. Teknikari gutxi dago eta
|
beraien
formazioa urria da. Federazioaren aldetik lan handia egin behar dugu oraindik; ikastaroak egiten dira teknikariak prestatzeko... ez bakarrik teknikariak epaileak ere hezi egin behar dira...
|
|
|
Upela abenduaren 20an ireki zen, etxekoek dasta zezaten, eta dirudienez, denek
|
beraien
oniritzia eman zuten
|
|
|
Jatorriz Australia eta Tasmaniakoa da zuhaitz hau eta gehienbat etxeak apaintzeko erabiltzen da. Txalet eta etxebizitza bakarrak ugari direnez,
|
beraien
lorategietan zuhaitz exotikoak barra barra daude.
|
|
|
Belaunaldi berriei bidea zabaldu eta lana erraztu ostean, AEK ofizialdu zenean, euskara irakasteari utzi zion. Eskola ematen hogei urteko esperientzia hori bilduz, «Euskara Ikasbidea» izenburudun lana osatua zuen, argitaratu gabe dagoena, baina garai bateko irakasleek
|
beraien
kabuz egin beharreko lan izugarriaren erakusle garbi dena.
|
|
|
Etorkizuneko prozesu ereduek saiakera honetako hutsetatik eta mugetatik atera dituzte ondorioak. Prozesuari une honetan berriro hasiera emateko
|
beraien
artean independiente diren ezinbesteko bi elementu daude: ETAren su eten berri eta behin betikoa; eta bazterketarik gabeko elkarrizketa politiko foro bat abiaraztea.
|
|
|
Plutokratek beti hor egon direla gogoratzen digute. Orain
|
beraien
bunkerrak blindatu dituzte, agintzeko eta ustiatzeko ahal duten guztia. Errealitate gordin honetan azpimarratu behar dugu familia bakar batzuen esku egongo garela non alderdi politikoak seme kutunenak izango diren eta bide nabar ustelkeriaren mundua zabalduko duten muga barik.
|
|
|
Erreflexio txiki bat egiteko garaia da. Presoek ez digute eskatzen
|
beraien
tamainako konpromisorik, ez eta borroka molde berdinekin aritzea ere, baina koherentzia minimoagatik guztiok emandako hitzaren alde egiten ari garena baino gehiago egin genuke. Ereduak ugariak izan daitezke, adibide bezala eta batzuk bururatzen zaizkit:
|
|
|
Zer egiteko prest daude sindikatuak
|
beraien
hitza errespetatua izan dadin. Zein motako dinamikak eskainiko dizkiete langileei beraien konpromisoa eta jarrera azaldu dezaten?
|
|
|
Zer egiteko prest daude sindikatuak beraien hitza errespetatua izan dadin? Zein motako dinamikak eskainiko dizkiete langileei
|
beraien
konpromisoa eta jarrera azaldu dezaten?
|
|
|
informatika, ingelesa, txistua, gitarra, mekanografia nahiz euskara ikasteko klaseak. Aurten ikastolako berrogeita hamabost gurasok dihardute euskara ikasten ikastolan,
|
beraien
seme alabekin euskaraz egiteko asmoz.
|
|
|
' Pertur',' Naparra' eta' Popo'". Hori bai, zehaztu nahi dute ezker abertzaleko jende askoren laguntza ere izan dutela eta
|
beraien
ere adierazten diete hauei guztiei.
|
|
|
" Helburua Euskal Herrian burutuko diren zinema estreinaldi guztien berri zabala ematea da, filmaketei buruzko erreportajeak, izarrekin elkarrizketak...". Horiez gain, mundu osoko errodajea eta filmen gaineko albisteek zein izarren bizitzazko zurrumurru eta istorioek ere
|
beraien
lekua izango dute programa berrian.
|
|
|
Baina, Lizarra Garazik biluztu egin zituen Espainiako eta Frantziako estatuak, beren izaera ukatzaile eta antidemokratikoa agerian utziz. Hori da
|
beraien
tzat benetako arazoa. Transizioak goia jo duela estatu ereduan eta ezin izan duela euskal errealitate nazionala deuseztatu.
|
|
|
Jende apal bezain geldigaitza. Ez diet eskatzen ezer berririk asmatzeko, soilik
|
beraien
mezua bihotzeraino hel dakidala, musika nahiz hitzen bitartez(...). Kultura musikalean hutsune nabarmena dago.
|
|
|
ZARAMAGAKO Agiria sinatu dute euskal kultura, zientzia, irakaskuntza eta gizarte alor desberdinetako ia 800 pertsonek. Lizarra Garaziko izpiritua berreskuratu beharra aldarrika tzen dute eta horretarako, besteak beste, alderdi politikoei
|
beraien
arteko elkarrizketa bazterketarik gabe bultzatzeko, Espainiako Gobernuari presoen eskubideak errespetatzeko eta ETAri su eten luzea eta iraunkorra indarrean jar dezala. Idazki honen aurretik, euskal kulturako 140 pertsonek," Isiltasuna ez da babesleku" izenburupean egindako idazkian, ETA salatzen zuten eta gizartean edozein aldaketa lortzeko indarrean dagoen legediatik abiatu beharra azpimarra tzen zuten, besteak beste.
|
|
|
Gaur egun pittinka pittinka
|
beraien
kontzientzia ari dira hartzen, hor dabiltza departamendua behar dutela: ofizialki ez dago Euskal Herririk Frantziako errepublikan, ez dute izaerarik, ez dira ezer.
|
|
|
Alderdikeria herri honen eskubide eta interesen gainetik nagusitu da berriz ere. EAJ eta EAk
|
beraien
botere guneak segurtatu arren edozer egiteko prest direla azaltzen digute.
|
|
|
Eta horregatik lehentasunen artean herri aldizkarien laguntzak igotzea izan dugu. Baina hori baino gehiago ere bada eta sustatze lanen bitartez geure babesa ere eman nahi izan diegu,
|
beraien
lana ezinbestekotzat jotzen dugulako. Herrietan sustraituta daude eta, esaterako, aurrera eramaten ari garen irakurzaletasuna bultzatzeko programan lagungarri dira.
|
|
|
Tolosako Ekinbide Etxeak bidaltzen dizkien partituretaz gain, Abesbatzen Elkarteak argitaratutako" Txio txioka" eta" Euskal Herria kantari" liburuetatik eta Tolosan Abesbatz Lehiaketaren 10 urteurrenean kantatutako tolosar konpositoreen obren artetik hartzen dituzte abesbatzek obra libreak. Hemen eta kanpoan bizi diren euskal konpositoreei deialdia egin zien Abesbatzen Elkarteak
|
beraien
lanak argitara zitezen. Tolosako konpositoreen lanak sarritan entzun dira lehiaketan.
|
|
|
Euskal konpositoreak indartzea eta
|
beraien
lanak bultzatzea da lehiaketako arduradunen helburua. Euskal obra hoberen interpretatzen duenarentzat sari berezia dago.
|
|
|
Alde batetik' Estatu Barneko arazoetan eza' ren aldarrikapenaren bidez, Nazio Estatuaren biolentziaren monopolioa zilegitzen du; herriaren aurkako sarraskiak baimenduz. Aldi berean, Estatu Batuek munduko biolentziaren monopolioa aldarrikatzen dute;
|
beraien
hegemoniaren aurka diharduten Estatu Nazioek erasotzeko' eskubidea' aldarrikatuz. Eta bien bitartean aipatutako bigarren motako inperialismo horiek banatzen dituzte bere aukera oportunistak.
|
|
|
Espainiako gobernua herri garaipen hau mozorrotzen saiatuko da
|
beraien
erabakia dela esanez. Edota Europaren eskaera dela esango dute, herri garaipen hau beraiei esker lortu dela sinestarazteko.
|
|
|
Euskaraz Mintza" euskara komunikazio hizkuntza bezala garatzeko programa da. Bere helburu nagusia hizkuntza egoera normalizatu batean etxeko edota lagunarteko giroak umeei eskainiko lizkiokeen hizkuntza erregistro ez formalak, hurbilak ematea da,
|
beraien
arteko komunikazioa euskaraz ahalbidetzeko.
|
|
|
Hezkuntza beti izan da errejimen autoritarioen oinarri garrantzitsuetako bat, Franco eta Hitlerren errejimenetara begiratzea besterik ez dugu hau baieztatzeko. Gainera gaur egun ere Madrildik euskal irakaskuntzari ematen ari zaizkion astindua ikusirik,
|
beraien
boterea edo pentsamendu bakarra eskolen bidez ezarri nahia gero eta garbiago ageri zaigu. Zergatik ote?
|
|
|
hots, Mario jaio dena eta sentitzen denaren bikoiztasunean bizi da; eta Keparen bikoiztasuna, ordea, ezkutuko eta azaleko bizitzan oinarritzen da. Izan ere," biek ezkutatzen dute
|
beraien
nortasunaren alde garrantzitsu eta funtsezko bat" (Egunkaria). Honela, narrazioan pertsonaia nagusiaren gatazkarekin batera, Jimenezek dioen bezala," beren sexu nortasunaren bila dabiltzan hiru pertsonaia dakarzkigu Gorrindok." (Egunkaria I)
|
|
|
Pertsonaia guztiak bizitza trenak markatutako erritmora egokitu beharrean aurkituko dira. Eta egokipen hori ezinezkoa gertatzen zaienean trena bera izango da
|
beraien
amaieraren instrumentua, trena da-eta liburu osoa menperatzen duen elementua. (El Correo IV).
|
|
|
Pertsonaiek
|
beraien
artean dutenean, egileak bere buruz hitzegin dezaten uzten ditu, ez du hizkunerik erabiltzen, kontalariaren ausentziari esker, gertakariak eskenatokian egongo bailiran suertatzen dira, arintasuna emanez. (Egan 49)
|
|
|
Antza denez, Dionisosen jokaera ulertzeko giltza azaldu nahian dabil, baina, horretarako beharrezkoa izango litzatekeen pertsonaiaren barne munduan sakontzeko ahaleginik ez du egiten. Bestalde, gainerako pertsonaien hainbat gogoetaren berri ematen badigu ere, ez da
|
beraien
barne munduan sakontzeko ahaleginik sumatzen, pertsonaia lauak aurkeztu nahi dizkigu eta. Ez da garapen psikologikorik islatzen, barne hausnarketa ugariren berri eman arren.
|
|
|
hala nola, Luis Mari Mujika, Iñigo Aranbarri, Edorta Jimenez, Xabier Montoia, Jose Luis Otamendi, Manu Erzilla. Hauek guztiek 90 urterako jada poesiazko lanak argitaraturik bazituzten ere,
|
beraien
lehen hitz lauzko lana urte honen ondoren argitaratu izanagatik jaso ditugu zerrenda honetan.
|
|
|
Foruen galeraren ondotik, hogeigarren mende hasierako egoerak eskatzen zuenaren arabera, garaiko iritziei buruzko galdera egin zuen Gipuzkoako Diputazioak Eibarko sozialisten Casa del Pueblora, eta honek
|
beraien
artean intelektual mailan burutza zeraman Toribio Etxebarriari eskatu zion gai horretaz zerbait presta zezala. Bi hitzaldi eman zituen 1918 urtean, La liga de naciones y el problema vasco izenburupean eta Eibarren bertan V. Fernández tipografian inprimatuak izan ziren.
|
|
|
Orain, Treviño bertatik, antzinako izen zaharraz baliaturik ari da Uda deritzan taldea,
|
beraien
naturalezaz eta historiaz zor zaienaren eske. Baina badirudi, Javier de Burgos zenaren gogoak bizirik dirauela Espainiako Estatuaren baitan.
|
|
|
Gaur, ordea, badakigu fisikoki sorginik inoiz ez dela izan. Eta inork ziurki sorginkeriarik izatekotan, inkisidoreek eta Pierre Lancre bezalakoek izango zuten, gaiztakeriaz
|
beraien
lepoan baitzeramaten sorginkeria.
|
|
|
Gaineratu nion, itxuraz frantsesei Kanadako Quebec herrialderako on zaiena, zergatik ez
|
beraien
Estatu barnerako. Baina alferrik, ez zuen ulertu nahi.
|
|
|
Horrez gainera, hizkuntza gutxitua erabiltzen ez dutenentzat, mintzatzen direnen herrialdean bizi badira, nahi duten guztiek ikas dezaten aukerak jarriko dira. Gurasoek hautatzen dutenaren arabera, maila guztietako ikasketak
|
beraien
hizkuntza jatorrean egiteko aukera emango zaie. Aldi berean, hizkuntzarekin batean bertako kultura jatorraren irakaskuntza ere bermatu nahi da, horretarako beharrezko diren irakasleak prestatuz.
|
|
|
Gure euskara hor zen oraingo talde politiko guztiak sortu baino lehenagotik. Eta XVII. mendera arte, Europako mendebaldean, latina zen hizkuntza unibertsala eta Unibertsitate guztietan ikasketak egiteko beharrezko zena, oraingo Estatuek
|
beraien
hizkuntzak indarrez beharturik sartu arte. Gai honetaz, historiagile direnek, beharrezkoa dute M.S. Anderson-ek Oxford-eko Unibertsitatean burutu zuen tesi hura ezagutzea:
|
|
|
Gainera, argi dago haurtzarotik euskaraz eta erdaraz dakitenek, bi hizkuntzok
|
beraien
egituraz elkarregandik hain desberdinak izanik, errazago ikasten dutela hirugarren hizkuntza. Ikastoletan aspalditik irakasten duten ingelesa dugu horren lekuko.
|
|
|
Beraz, Frantzian lana nolabait bideratzeko ere ez zaigu falta ez argudiorik ezta ahalmenik ere. Gainera, gogoan har, euskara dela Espainiak eta Frantziak
|
beraien
barnean duten hizkuntzarik antzinakoena eta gaur oraindik bizirik dirauena. Eta hizkuntzen kontu honetan ezinezkoa dela tipiagoen edo handiagoen indarrekin jokatzea, demokratikoki baizik, izate naturalez eta gurasoengandiko arrazoiez.
|
|
|
Eta duela bi mila urte Pomponius Mela-k Chorographia zeritzan III. liburuko 15 partean aipatzen zuen: vardulli (Araba eta Gipuzkoa, dirudienez) herrialdeetan, ingurukoengandik bereizirik, ibaiek
|
beraien
izen jatorrak zituztela hizkuntza adierazi ezinezko batean. Zer uler dezakegu, euskarazkoak zirela ez bada?
|
|
|
Argitasunaren aldetik begiraturik, oso zentzuzkoak, alegia. Eta ondorioak hor daude, 1999ko urtarrilaren 22an, kontseilukide gehienek
|
beraien
dimisioa aurkeztean.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan esan beharra dago haurtzarotik elebidun direnek gainerako hizkuntzak lasterrago ikasteko ahalmena dutela; aldiz, hizkuntza soil bat baizik ez dakitenei kaltegarri zaie
|
beraien
hertsitasuna. Gainera, hizkuntz tipologiaz elkarregandik hain desberdinak diren euskara eta gazteleran hezitzen direnek berez dute beste batzuk lasterrago ikasteko ahalmena.
|
|
|
Kiroletan erabat zentraturik dagoen argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0) gertatzen den bezala, nahiko orekatua du bere bezerialau herrial deetan. AS, ABC eta gainontzeko espainiar egunkarien presentzia osomugatua denez, ez dugu
|
beraien
audientziari buruzko zehaztasun gehiagorik eskainiko.
|
|
|
bere zerbitzuak galdetu zizkion.Korrespondentzia honek Gure Irratiari aukera eman zion finantza mailako laguntzaizateko euskal irrati publiko baten partez, ofizialak ez ziren lan batzuen ordainetan.1988an, bi irratien arteko lankidetza hitzarmena izenpetu zen, Gure Irratiaren zerbitzuak ofizialtzeko. Euskadi Irratiak Gure Irratiari egindako pausuaren berezitasunmodura, diogun ezen 1992tik aurrera,
|
beraien
arteko erlazio eta finantza mailakolaguntza mantendua izan zela. Bi irratien arteko lankidetza 1994an gelditu zen unebatez, garai hartan irrati autonomoak finantza mailako arazoak zeuzkalako.
|
|
|
Egitura (beraz, konstrukto) politiko hauek ez baitaude citizenship delakoan oinarriturik. Aregehiago,
|
beraien
kultura politikoak ezgaitu egiten ditu, parametro horietan emanlitekeen birformulazio baterako15.
|
|
|
Konstituzioak idatzita ala idatzi gabekoak izan daitezke. Azken hauen eredugardena Erresuma Batuko konstituzionalismoan aurki daiteke, non Cromwell engaraietatik() estatu barneko botereen banaketa eta
|
beraien
arteko adostasuna ezinbesteko bihurtu zen bertako jendearen babesa bermatu ahal izateko (constitution, commonnwealth, pact, bill of rights, rule of law...); izan ere, testurikgabeko zuzenbide sistema ere badago han (konstituzionalismoa deritzana), Estatuaren indarrak egin ditzakeen gehiegikeriak debekatzeko.
|
|
|
Alde batetik,. Estatu Barneko arazoetan eskusartzearik eza, ren aldarrikapenaren bidez, Nazio Estatuaren biolentziaren monopolioa zilegi bihurtzen du, herriarenaurkako sarraskiak baimenduz. Aldi berean, Estatu Batuek munduko biolentziarenmonopolioa aldarrikatzen dute berentzat,
|
beraien
hegemoniaren aurka dihardutenEstatu Nazioak erasotzeko, eskubidea, aldarrikatuz.
|
|
|
Konputagailuen teknologiak datu kopuru itzelak prozesatzeko ahalmena du.Beraz, konputagailuak pertsonei eta
|
beraien
jarduerei buruzko datuak gordetzekoeta prozesatzeko gai dira. Eguneroko ekintzetan zehar (adibidez, kreditu txartelakerabiltzean) datu anitz gordetzen dira.
|
|
|
Egia esanbehar baldin bada, hiru alderdien estrategiak puntu honetan ez dira oso agerikoaketa interpretazio makurretan erortzeko arriskua dugu. Dena den,
|
beraien
artekodesadostasunak begien bistakoak dira; izan ere, nahiz eta denek onartzen duten, batetik, prozesuak derrigorrez demokratikoa izan behar duela eta, bestetik, elkarrekin duten helburua lortzeko hirurek lankide izan behar dutela, bakoitzak bere ñabardurak jartzen dizkio lankidetzari horri eta, ondorioz, baita, demokraziari, ere.
|
|
|
Aldiz, bilakaera sortzailearen ideia proposatu zuen. Osotasunasortzailea da, hau da, bere azken estrukturak hasierakoak baino osoagoak dira.Osotasun naturalek zati desberdinak dituzte, baina zati hauen gehiketak ez duosotasuna osatzen,
|
beraien
sintesiak baizik. Osotasun bakoitza haundiagoa denbeste batean dago, atomoa zelulan, gero nortasunean eta unibertsoan azkenik.
|
|
|
Familia gizabanakoez osatuta dago, eta bakoitzak bere historia eta bere norberatasuna ditu. Gizabanako bakoitza eta
|
beraien
arteko elkarreragina familiaren barnean aztertuko dute.Talde honen barruan Ackerman Institute, Whitaker eta bere jarraitzaileak, Filadelfiako Taldea, Bowen eta bere taldea, eta orientazio Taldeoanalitikoa aipatu ditugu.
|
|
|
Hauda, subjektuok geure barne mundua pertsonaien irudikapenez osatzen dugu, bainapertsonaia horiek geure buruarekiko harreman batean jartzen ditugu. Edo, hobetoesanda, subjektua objektu horiekiko kokatuta dago,
|
beraien
artean eraikitzen denharreman sarearen ondorioz.
|
|
|
Hala,
|
beraien
zentroetan eta jardueran, taldeetan gertatzen ziren fenomenoakbehatuz eta aurreko autore batzuen talde esperientziaz baliatuz, psikoanalistentzako debekaturik zeuden bideetatik abiatzen ausartu ziren, psikoanalisiaren hastapeneta teknika talde egoerara moldatuz.
|
|
|
Lan honetan, bi iturrietatik abiatuz, gaur egungo teknika sustraitzen duen teoriariburuzko aipamen batzuk egin nahi ditugu. Hau da, ondorio amankomunatuetaz hitzegin nahi dugu,
|
beraien
artean dauden ezberdintasunak azpimarratu baino gehiago.
|
|
|
Baina gene maltzur batzuk,, transposon? deituak, neurrigabekiugaltzen dira organismoaren kontura,
|
beraien
kopia berriak sartuz genoma osoan zehar. Rueyling Lin (Nature. 99 XI).
|
|
|
Ezagutza mota hauek guztiak erabil daitezke bai errealitate bat ezagutzeko, baita errealitateezberdinak ezagutzeko. Baina bakoitzarekin errealitatearen ezaugarri batzuk jasotzen dira; batzuetan,
|
beraien
artean gatazka kognitiboak sortzen dira, errakuntzaketa horrelakoak, adibidez, paradoxekin gertatzen den moduan. Berriz ere hizkuntza dago honen guztiaren oinarrian.
|
|
|
Honen ondorio bat daaskotan aipatzen diren egungo diziplinanitzaren, diziplinartekotasunaren, edo diziplinazeharkotasunaren beharra, aztergai bakoitzaren inguruan, egungo zientziagintzan. Orokorki zein partikularki hartutako hizkuntzen aztergaiak nahiko etsenplu onak ematen dituzte hori ulertzeko; horrela sortu dira lehen aipatutako zenbaitdiziplina berri,
|
beraien
artean geroz eta lotura handiagorekin bilakatzen aridirenak: soziolinguistika, psikolinguistika, etab.; eta horrela gertatzen dira, baitaere, aditu eta ikerlari gehiago geroz eta jantziagoak egotea, modu anitz honetanorokorki zein partikularki hartutako hizkuntzak aztertzean.
|
|
|
Hamaikagarrena, ekoizten ditugun soinuak aldatu egiten dira inguruan dituztensoinuen eraginez, baina ez beti eta ez edonola; hizkuntza bakoitzak erabakitzen duhau, arautegi antzeko zerbait osatuz, hiztunak ikasi beharreko, erabilpen arautegi? bat.Hori bai, arautegi honek ez ditu fonemak eraldatzen,
|
beraien
alofonoak baizik; beraz, arautegi hau soinuen ekoizpenari dagokio eta ez beraien ulermenari. Pinker ek dioenez, entzun nahi duguna entzuten dugu, ez gara konformatzen soinuak jasotzearekin, darabilgun hizkuntzak dituen soinu idealizazioen baitan interpretatzen ditugu.
|
|
|
Hamaikagarrena, ekoizten ditugun soinuak aldatu egiten dira inguruan dituztensoinuen eraginez, baina ez beti eta ez edonola; hizkuntza bakoitzak erabakitzen duhau, arautegi antzeko zerbait osatuz, hiztunak ikasi beharreko, erabilpen arautegi? bat.Hori bai, arautegi honek ez ditu fonemak eraldatzen, beraien alofonoak baizik; beraz, arautegi hau soinuen ekoizpenari dagokio eta ez
|
beraien
ulermenari. Pinker ek dioenez, entzun nahi duguna entzuten dugu, ez gara konformatzen soinuak jasotzearekin, darabilgun hizkuntzak dituen soinu idealizazioen baitan interpretatzen ditugu.
|
|
|
Epealdi bakoitzean, produkzio faktoreen moneta kopuru bat eskuratzen dute, zeinaren edukia produktunazional berria den; beraz, faktoreen ordainketa erreala da, ez nominala: soilik beraienordainketaren forma da nominala edo numerarioa;
|
beraien
ordainketaren objektuaberaien produktua bera da.
|
|
|
Bankuekhorrela berei dagokien lehen eginkizuna betetzen dute: jarraiko produktu berriak beregain gordailuan jasotzea, harik eta merkatuetan
|
beraien
azken salmenta gauzatu arte.
|
|
|
Nahikoa erakutsidugu: produktuen forma monetarioa
|
beraien
neurri objektibo bakarra denez, formahoriek egonen ez balira, orduan ekonomia nazionala kaos bat izanen litzateke: heterogeneoak diren produktu fisikoak neurgarri bilakatzeko, ekonomiak ez lukeelakoinolako mediorik eskutan. Harturiko hilabeteko produkzio faktoreen alokairuzko etaez alokairuzko ordainsari guztien ordainketan x moneta unitateren bat bateko sormen/ deuseztapenak produktu korrespondenteari joan etorriko mugimenduari behartzendio, zeinaren bidez produktua x moneta unitateek osatzen duten, moldean?
|
|
|
Ekonomian inolako balio dimentsionalik ez dagoenez, objektiboki neurgarriizanen litzatekeen lan baliorik ez baliagarritasun baliorik?, merkantziak ezin liratekeebaluatuak izan monetarik ezean; monetak
|
beraien
neurri numerikoa ematen du etasoilik berak eman dezake neurri numeriko hori. Moneta existituko ez balitz, merkantziek edo produktuek fisikoki izaten direnak izaten segituko lukete; alegia, objektuheterogeneoen kaosa, bata bestearekin inolako konparaketa kuantitatiborik egitekoaukerarik gabe.
|
|
|
Uste hori aurre zientifikoa da. Gertakariei dagokien kontzepzio logikoaren arabera, ondasunen balioa monetan,
|
beraien
adierazpennumerikoa da. Argi dago ezen zenbakiek, moneta unitateek alegia, ez dutela berenburua adierazten.
|
|
|
Izan ere, erakunde publiko eta pribatuetatik datozkigun informazioak gero eta gehiago izateaz gain, eta
|
beraien
eragina oso aztertuta ez dagoen arren, daukaten eragina bistakoa da. Engoitik, irakasle eta ikertzaile batzuek, iturri hau kazetarien lana kontrolatzeko neurri biguntzat jotzen dute.
|
|
|
Mark Fishman-ek (1980) aipatzen duen kidetasun burokratikoko printzipioaren egiaztatzea baino ez da. Iturri instituzionalek eta agentziek hedabideen antolakera burokratiko antzekoa dute eta
|
beraien
arteko, hots, iturri instituzional/ agentzien eta hedabideen arteko dependentzia izugarria dago. Esaterako, irratilari orok dakien bezala, asteburuetan informazio jarioa hagitz baxua da, erakundeak hertsita daudelako.
|
|
|
Programatzaileak gogor borrokatu behar du bere estazioa jitoan gera ez dadin, hedabide lehiakideek egiten dizkioten erasoei itzuriz eta beste irratikideen
|
beraien
erasoei ere zirkin eginez, azken hauen estrategia programazioen diferentziazioan eta ustekabetasunean datzalarik, gero eta nabariago.
|
|
|
–Zenbat eta irrati estazio gehiago egon, hainbat eta homogeneoago agertzen da
|
beraien
programazioa. Antza, ez dago ez denborarik ezta bitartekorik ere programazioak berriztatzeko, ekoizkin berriak eta estilo desberdinak esperimentatuz.
|
|
|
Argi dago, ez dagoela programazio bakarrik estazio guztietarako balio dezakeenik, estazioen sortze zio edo arrazoiak desberdinak baitira. Gauzak horrela, garrantzizkoa da estazioaren jabearen eta programatzaile profesionalaren arteko harremanak onak izatea, hots,
|
beraien
arteko, ezkontza, zoriontsua izatea.
|
|
|
Mendi lepo honetan artzainen txabola zaharren aztarnak daude. Artzainak, udaberrian artaldeekin batera igotzen ziren mendi hauen gainetara, eta txabolak ziren
|
beraien
babeslekua. Lehenengo elurrekin batera, berriz, haran hondora itzultzen ziren.
|
|
|
Kultura ezezik, nazioa bera ere kinka larrian egongo da aipatutako azpiegiturarik gabe. Jakina, era honetako nazionalismoak ez dira berdinak eta
|
beraien
eskabide mailak ezin dira parekatu, baina errekonozimendu soiletik Estatuaren eraikuntzara doan bidearen nolabaiteko eskema egin daitekeelakoan gaude. Horretarako Hroch en ereduan (hain zuzen Puhle k Euskal Herriaren kasuan erabilitakoa) oinarrituta, Coakley ek zehazten dituen hiru sekuentziez baliatuko gara24 Alde batetik, nazionalismoa sortzen den unean Estatu nazioak bere legitimaziorako erabiltzen duen hezkuntza sistemaren aurkako erreakzioa.
|
|
|
Horrela, Prost en106 iritziz, Estatuarekiko identifikazioa bultzatzen zen, eta, mentalité spécifique, ari eman zitzaion hasiera; hots, talde mentalitatearen aurrean gaude, komuna zen ideologiaren aurrean, irakasleek gorputz solidarioa osatzen zutelarik. Estatuaren agindupean zeuden, baina, era berean, administrazioaren indartzea zuten helburu, Estatuaren indartzea hitz batean esanda, hauxe baitzen
|
beraien
posizioa ziurtatuko zuen bakarra. Ezinbestean, honek irakasleriaren funtzionarizatzearen garrantzia azpimarratzera garamatza:
|
|
|
" Eskain ezazu ezinezkoa". Eta okerrena zen, beraz, memoriak beti zoritxarreko bost hizkietara eramaten zuela, eta
|
beraien
artean bizi zelarik zituela paretak inoiz bota, ezta ñabardura txikiak erre ere. Ahaztu nahiak gogoratzea dakarrelako ezinbestean.
|
|
|
Musikaren atalean ere geldiune bat egin zuen. Honek ere oroitzearen kronika fidela eraiki zion minutu gutxitan, eta nostalgiaz gogoratu zituen jairik jai ibiltzen ziren denbora haiek, bafleen ondoan eurak ere rock radikal baskoaren parte zirela sinetsi nahirik; eta batez ere sinetsi nahirik eztarria urratu arte botatzen zituzten hitz eta mezu haiek
|
beraien
soinu banda osatuko zutela bizi ziren artean. Eta musika lasaiagoa ere hantxe zegoen, biak bakarrik zeudenerako; eta azken denboretan Eiderrek hainbeste gozatu zuen beste musika hura ere, zelta alegia.
|
|
|
Nolanahi ere, adierazpen bi hauek (talde orohartzaileak eta kultura sozietalak) errealitate berberaz dihardute: giza talde horien kulturak bere eramaileen gustuak eta aukerak itxuratzen ditu neurri esanguratsu batean,
|
beraien
nortasunei euskarri sendoak ere eskaintzen dizkielarik. Horren adibiderik nabarmenenak talde etniko, erlijioso eta nazionalak dira.
|
|
|
Baina, liberalismoaren ikuspuntutik, lehenengo eskakizunak, barne murrizketak ezartzera bideratutakoak, alegia, onartezinak dira, dagoeneko ezaguna egiten zaigun argudio liberalean oinarrituta: barne murrizketok gizabanakoaren autodeterminazioa oztopatzen dute, gizabanakoek antzinako autoritateak eta praktikak kolokan jarri ezin dituztelako eta, beraz,
|
beraien
bizitza onaren ikuskera ezin berrikus daitekeelako. Itsu itsuan onartu behar dituzte, beraien zentzu kritikoa alboratuz eta zapalketari bidea zabalik utziz.
|
|
|
barne murrizketok gizabanakoaren autodeterminazioa oztopatzen dute, gizabanakoek antzinako autoritateak eta praktikak kolokan jarri ezin dituztelako eta, beraz, beraien bizitza onaren ikuskera ezin berrikus daitekeelako. Itsu itsuan onartu behar dituzte,
|
beraien
zentzu kritikoa alboratuz eta zapalketari bidea zabalik utziz. Indartsuago den kulturaren nagusitasunetik babestera bideratuta dauden eskakizunak, hots, kanpoko kulturekiko babesa (protecciones externas) bilatzen dituztenak, zilegi izango lirateke, Kymlickaren arabera beti ere, gizakiari bizimodu on ezberdinen artean iritzi informatua hartzea ahalbidetzen baitiote.
|
|
|
Eskakizun hauek autoritateak" ekintza positiboa" delako neurri multzo bat onartzera eraman ditzakete. Oro har, ekintza hauek, historia, etorkin etniko zein sozial, genero, erlijio edota talde kultural batekoa izateagatik
|
beraien
buruak antzinatik bazterturik ikusi dituzten gizabanakoak gizartearen patu kolektiboan benetan parte har dezaten dute helburutzat. Beste hitzetan esanda, gizartekideak hiritartasunaren idealera hurbildu daitezen kontsideratu behar zaie, ez indibiduo abstraktuak, isolatuak bezala, baizik eta giza talde ezberdinekin lotura estuak dituzten indibiduoak bezala.
|
|
|
Gizaki jakin bat jokabide umiliagarriaren biktima zuzena ez bada ere, biktimekin identifikatzen ahal da, adibidez talde kultural bereko kideak direlako. Esate baterako, bere ikasketa guztiak hizkuntza gutxiagotuan burutu dituzten ikasleak unibertsitatera iristen direnean eta han ezin dutenean
|
beraien
hizkuntzan estudiatzen segitu (demagun legediak eskubide hori errekonozitzen duela), orduan ikasle horiek umiliaturik sentitzeko arrazoi sendoak dituzte. Eta ez soilik ikasleek; gutxiengo kulturaleko kideak direnak ere umiliaturik senti daitezke, nahiz eta unibertsitatean ez egon eta inoiz egon ez izan, lehen aipaturiko izaera kutsagarriari esker.
|
|
|
Aldiz, ni a izaera komunitarioa dela onartzen badugu, orduan, gizabanakoaren nortasuna eraikitzen eta sostengatzen duten kultura orohartzaileek botere publikoaren babesa merezi dutela onartzera eramaten gaitu. Helburu horrekin, kultura orohartzaile bat baino gehiago lurralde berean daudenean, eta
|
beraien
arteko harremanak asimetrikoak direnean, liberalismoak estatu neutralaz egiten duen defentsa sostengaezina da, aipaturiko kasu horietan neutraltasunak dagoeneko merkatu soziokulturalean nagusi den kulturaren biziraupena baino ez lukeelako bermatuko. Hori gertatzen denean, gutxiengo kulturaletako kideek, egoera umiliagarri baten biktimak direla eta, beraz, gizarte ez dezente batean bizi direla interpretatuko dute.j
|
|
|
Liberalismo garaikidearen korronte nagusiaren arabera (Rawls edota Dworkin bezalako filosofo politiko eta moralek ordezkatzen duten korrontea, alegia), gizabanakoek
|
beraien
bizimodu onaren ikuspegiaz erabakitzeko askatasuna izan behar dute, kanpotik ezarritako inolako inposaketarik egon behar ez duelarik. Pentsalari hauen ustez, orduan, gizaki baten bizimoduak garapen egokia dauka baldin eta bere baitatik sorturiko baloreen arabera gidatua bada, inoiz ez kanpotik ezarritakoen arabera.
|
|
|
Liberalismoaren zenbait irakurketen arabera, goian egindako gizabanakoaren deskribapen ontologikoan akats eta hutsune bat baino gehiago dago. Kritiko hauen arabera (Sandel, 1982; Taylor, 1993, 1997), liberalismoak gizakiak
|
beraien
bizimodu onaren ikuskera eta bizi plangintza osatzeko autoaskiak balira bezala ikusten ditu. Gizakiaren nortasuna, hala nola honi estuki itsatsia dagoen izaera soziala, natura egoera metaforiko, imajinario batetik (Hobbes, Locke) zein" jatorrizko egoera" batetik (Rawls) ex nihi lo sortzen da.
|
|
|
Liberalek,
|
beraien
defentsan, beraiek ez dutela tesi soziala inolaz ere ukatzen esaten dute. Beraiek ere gizakiek txertaturik daudeneko komunitate eta egitura kulturalarekiko lotura estua daukatela aitortzen dute, ezinezkoa baita zentzudunak eta esanguratsuak diren aukerak ulertzea, neurri handi batean, ingurune soziokulturala aintzat hartu gabe.
|
|
|
Liberalek, batez ere
|
beraien
burua antiperfekzionistatzat jotzen dutenak, merkatu soziokulturalean esku hartzen duen estatu batek bizimodu jakin bat bultzatzen (edota oztopatzen) duela pentsatzen dute, modu horretan gizabanakoen autodeterminazioari mugak ezarriz. Rawlsek dioenez, adibidez, askeak diren gizabanakoek beraiek eutsiko diote baliotsutzat jotzen duten bizimodu on jakin bati, botere politikoaren inolako laguntzarik gabe.
|
|
|
Xede hori abiapuntutzat hartuta, estatuak esku hartu luke gizabanako guztien autodeterminazioa praktikan bermatzeko, eta ez soilik dagoeneko merkatu soziokulturalaren aldetik babesturik dagoen talde kulturaletako kideena. Autore hauen ustez, esparru politiko beraren barruan eta elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta bizi diren talde kulturaletako kideek (beste hitzetan esanda, multinazionalak diren estatuetako edota multikulturalak diren gizarteetako kideek) eskubidea daukate
|
beraien
kulturek botere publikoaren babesa izan dezaten6.
|
|
|
Adierazleak eta
|
beraien
aplikazioa
|
|
|
Mota guztietako liburutegietako arduradunek beste eginkizun garrantzitsu bat ez bailukete ahaztu: liburutegia
|
beraien
bezeroen topaleku atsegina eta kultur ekintza ezberdinak bultzatzen dituen erdigunea bihurtzea hain zuzen.
|
|
|
Koordinatzaile horiek euskararen normalizazioa lehentasuntzat hartu dute, noski, eta hala izan dadin lortzeko haien esku egonen da proposamen zehatzak egitea (jendearekin euskaraz aritzeko gutxieneko euskara mailak ezartzea, prestakuntza planak, liburutegien seinalizazioa, euskarazko gai zerrendak sartzea, etab.) eta halaxe eginen dutela espero dugu. Erosketa zentralizaturako prozedura, hala Liburutegien Sareak nola Nafarroako Liburutegiak erabiltzeko pentsatua, tresna funtsezkoa da, eta liburutegiek titulu askoren artean (Nafarroako Liburutegi Nagusian urtero sartzen direnak, 10.000 inguru)
|
beraien
bilduBiblinleka metarako egokienak hautatu ahal izateko behar bezain malgua. Horrela, haurrendako liburutegiek haur eta gaztetxoendako liburu gehiago aukeratuko dituzte, eta eremu euskaldunean daudenek euskarazko liburu gehiago.
|
|
|
Berez liburutegi publiko bati ez badagokio ere, gero eta maizago era honetako zentroek ASCII edo irudi osoko formatuko dokumentu elektronikoak eskuratu ahal ditzakete, kasu batzuetan
|
beraien
erabiltzaileen beharrei erantzun ahal izateko; literatura grisa eta aldizkako argitalpenen kasuan, esaterako.
|
|
|
Era berean liburutegien arteko prestamoan eta dokumentuen eskurapenean abantaila ugari ekarri ditu Internetek. Hasiera batean liburutegiek prestamoaren eskaera egin ahal izateko helbide elektronikoa besterik ematen ez bazuten ere, egun formulario batzuen bidez liburutegiek
|
beraien
eskaerak egin ditzakete zuzenean. Formulario hauek, normalean, liburutegien arteko prestamoen baldintzak aipatzen dituzte.
|
|
|
Liburutegiek1 gizartearen aurrean
|
beraien
benetako balioa azaltzen (saltzen) hasi behar dute, arazoak konpontzeko gaitasuna agertu behar dute, egoera ekonomiko berri honetan beharrak asetzen jakin behar dute.
|
|
|
Sarean loturik dauden liburutegiek, hau da, zentralizatutako sistema baten barruan funtzionatzen dutenek, zentro bakar baten bidez lortzen dituzte
|
beraien
fondoak (liburutegi publiko orokor baten sare sistemaz hitz egingo genuke kasu honetan), eta bestelako dokumentuak eskuratzeko aurrekontu txikia izaten dute. Hala ere, Internet beti izango da zentralizazio prozesu hau azkartzeko bide bat.
|
|
|
Gaur egungo komertziozko bibliografia gehienek (ISBN kasu, http://www.mcu.es/bases /spa/isbn/ISBN.html), argitaletxeek, banatzaileek, liburutegiek, baita administrazio publiko gehienek ere, web orriak dituzte
|
beraien
informazioa eskaintzeko. Bide honi esker eskaerak egiteko informazioa azkarrago eskuratzen da eta eskatzeko bideak errazten ditu.
|
|
|
Aipamen berezia merezi du sarean eskuragarri dauden dokumentu elektronikoen kontrol, klasifikazio eta eskuratzeak. Dokumentu hauen katalogazioak, katalogazio lana egiteko moduaren eta liburutegiko langileen
|
beraien
|
|
|
gai zibiletako eztabaida herritar biren edo batzuen artean suertatzen da. Jabetza auzia edo antzeko beste zerbait ezin daiteke
|
beraien
artean zalantzan geratu, ebatzi gabe. Ebatzi beharra dago, edozein modutan bada ere, auzia bukatu beharra baitago.
|
|
|
Ganorazkoa da, gai zibilak soil soilik aztertzerakoan ere, herri bat arautzen duten lege mota desberdinen jakinbide orokorra ematea; lege guztiek, edonolakoak izanda ere,
|
beraien
artean ezinbesteko harremanak dituztelako. Ez da kontu pribaturik administrazio publikoak intereseko ez duenik; ezta objektu publikorik ere, interes pribatu horiek arautzen dituen justizia berbanatzaile horren oinarriak, zabalago zein urriago, ukitzen ez dituenik.
|
|
|
1) Ezagutzaren ikusmolde holista. Ezagutza, batez ere, elkarloturik dauden judizioen sistema da, non kontzeptuek sistemaren baitan
|
beraien
artean dituzten erlazioei esker lortzen duten beren esanahia111 Ezagutzak kontzeptua behar du, eta bitartekaririk gabe sentimenetan emandakoaren esperientziatik (acquaintance, ‘ezagutza zuzena’) desberdintzen da. Schlicken ustez, ‘emandakoaren’ aurrean jartzen garenean ez dugu ezagutzarik lortzen; honek, ezagutza izan dadin, kontzeptuaren baitan edo, zehatzago, emandakoa transzenditzen duen esanahia daukaten funtzio kontzeptualen baitan erori behar du.
|
|
|
Kontzientziaren edukiak hautemateak dira, hau da, inpresioak edo ideiak. Hauek biak
|
beraien
indar mailaren arabera bereiziko dira, biziagoak inpresioak, apalagoak ideiak.
|
|
|
Nahasmen hau tresneria argi bat ez erabiltzeagatik gertatu zitzaion Machi, tresneria logikoa adibidez, Carnapek XX. mendean egingo zuen bezala11 Dena den, egoera korapilotsu horren atzean, kategoriak batez ere koloreak, soinuak, beroa, presioa, espazio eta denbora subjektiboak, sentimendu afektiboak, nahiespenak eta, beharbada, memoriaren irudiak zirela ikuska daiteke12 Identifika ditzakegu, hortaz, modu batean edo bestean, Machen elementuak, ondoren kategorizazio bat eratzeko, azkenik esperientzia eta zientziaren objektuak lor ditzagun. Garapen hau guztiz garrantzitsua zen Machentzat, berarentzat zientzia esperimentalak ez zirelako oinarrizko elementuez arduratu behar,
|
beraien
arteko erlazio eta funtzioez baizik. Hauei esker, esperientziaren objektuen kategorizazioa lor zitekeela uste zuen; Machek hiru talde proposatu zituen:
|
|
2001
|
|
|
Felipe Gonzalezekin harreman zuzenak izan dituzte, Bizkaian
|
beraien
arteko bilerak egin dira eta hainbat burukidek arlo pribatuetan hala adierazi digu, hauteskunde ostean ituna PSOErekin egingo da. Jeltzaleen borondatea halakorik ez bada, alderdi abertzaleek egin dezagun ariketa praktiko bat:
|