|
2001
|
|
|
Autore honek hauxe ulertzen du euskarazko alfabetatze kontzeptuaz: ...den euskal hiztun orok bereideiak idatziz nahiz ahoz zuzen azaltzeko daukan gaitasuna; bigarren une batean, gai akademikoak nahiz sozialak erabiltzeko erakusten duen gaitasuna edota, bestelaesanda, hizkuntzaren erabilera modernoa (Iztueta, 1992, 70 or.). Hala ere, autorehonen ustez gertatzen dena hau da, euskal hiztun gehienak, bigarren hizkuntzabatean alfabetatuak izanik ere, analfabetoak direla
|
beren
ama hizkuntzan, euskaraez delako hizkuntza dominatzailea ez sozialki eta ezta kulturalki ere.
|
|
|
Bost urte bete arte haurrak
|
beren
amekin espetxean egotea onartzen du Indiako legeak.
|
|
|
Jendeak xoxen bat ematen die. Horrekin biziko dira haurrok eta
|
beraien
ama.
|
|
|
Euskararen auzia ez da euskara duindu nahian ari garenon kontua bakarrik. Hiritar guztien erantzukizuna da gure hizkuntzen arteko elkarbizitza, eta hor, mapa linguistiko horren aurrean, politikariek eta artistek, profesionalek eta unibertsitarioek, edozein delarik ere
|
beren
ama hizkuntza eta hizkuntza hautamena, ezin diote bizkarra erakutsi erantzukizun horri âhizkuntzen  arteko elkarbizitzari, alegiaâ, arazoaz ezer jakin nahi ez izatea bera ere arazoaren aurrean jarrera oso markatua hartzea baita: irauteko neke gehien dituen hizkuntzaren aurkakoa, zalantza izpirik gabe.
|
|
2002
|
|
|
Delako metodologia hori aplikatzen ari da, non eta ikasleak
|
beren
ama hizkuntza ez beste batean eskolak jasotzen ari diren esparruetan. Esaterako, EstatuBatuetako lurralde askotan ingelesez irakasten zaie ama hizkuntza modura bestehizkuntza bat duten ikasleei.
|
|
|
Nik dakidala, beste hizkuntzetan, behintzat, ez baita gertatzen. Egia da badirela maila handiko idazle bakan batzuk, mundu osoan dozena erdi batera neketan iritsiko direnak,
|
beren
ama hizkuntza alde batera utzi eta bereganatu duten hizkuntza berrian idazten dutenak, eta hizkuntza horretan hartzen dutenak, gainera, ondra, begiramen eta fama. Baina bakanak dira, apalki ari direnak, eta horregatik ere egiten dira harrigarri eta ezagun.
|
|
2003
|
|
|
Oro har, erabileraren eskasia ikusten dut arazo. Izan ere, jakingo bagenu 30 urte inguru duen jende horrek, bere heziketa euskaraz izan dutenak edozein izanda ere
|
beren
ama hizkuntza, beren seme alabei ama hizkuntza gisa euskara irakatsiko dietela, urrats izugarria izango genuke ziurtaturik. Baina nola jakin hori horrela izango dela?
|
|
|
Munduko amarik onena du, gozoa eta esku leunak dituena. Irakasle da mutikoa eta bere arrebatxoa doazen eskolan, baina lanean ari denenean ez omen da hain
|
beraien
ama. Alta, ia ia buru osoa ateratzen dio aitari, eta horrek kezkatu zuen narratzailea txikia zenean, bere lagun guztien aitak amak baino handiagoak zirelako, baina dagoeneko ohartu da hala izateagatik ez dela ezer gertatzen.
|
|
|
Gelditzen zitzaizkion esperantza bakarrak peko zolarat erortzen senditu zituen. Bazekien
|
beren
amaren sustengua gabe ez zutela ezer lortuko. Besteen errana aplikatu zuten ezer erran gabe.
|
|
|
 Nazkagarria zen hargatik. Ildo komandoko lau mutikoak ez ziren jateko eta garbiketa egiten ohituak, lan hori
|
beren
amen gain utzia zuten, klandestinitate hein batean sartu ondoan ere: arropak zuritzera etxera ekartzen zituzten.
|
|
2004
|
|
|
Haurren eta beren guraso edota ohiko zaintzaileen arteko atxikimendua hobeki ezagutu nahirik, Wisconsin go Unibertsitateko Harry Harlow psikologoak erabaki zuen tximino batzuez baliatzea ikusteko noraino lotua zegoen elikaduraren beharra atxikimenduaren prozesuari, psikologo askok uste baitzuten elikadura zela funtsean edo gehienbat atxikimendu prozesua sorrarazten eta eragiten zuena. Tximinoak jaio bezain pronto
|
beren
amengandik bereizi eta bi" amaorde" artifizial ezarri zizkien laboratorio batean. Amaorde biak egurrez eta burni hariz eginak ziren, baina bat oihalez bildua (besarkatu ahal izateko moduan) eta bestea, berriz, burni hari hutsez egina.
|
|
2005
|
|
|
Ez du hain aspaldi serorak ez zirela
|
beren
amaren ikustera joaten ahal beste serora batek ez bazituen laguntzen. Ez zutela beren etxean lo egin behar...
|
|
|
Gure irakasle zenak errana zuen lehenago Euskal Herriko historia eta geografia apur bat behar luketela ikasi Euskal Herriko ume guziek eta atsegi nekin jakin du orai jakitate hori etsaminetan ere baliagarri duketela
|
beren
ama hizkuntza bezala. Eskerrak igorri ondoan Vichy rat Carcopino jaun minis troari, euskarari egin dion fagore handiaren gatik (sic), ikusi behar da nola hobekienik balia eskola orenez landa eskaintzen den asteko ordu eta erdi hura.
|
|
|
Teknika hori etorkizunean gaixotasun mitokondrialak dituzten haurrak ez jaiotzeko erabiliko balitz, haurtxoak beren gurasoen antzekoak izango lirateke eta ez obulu osasuntsuaren emailearen antzekoak. Estatu Batuetan, adituek 2001ean jakinarazi zuten 15 haur
|
beren
amen gaixotasunetatik libratzea lortu zutela, baina nukleoa transferitu ordez ooplasma osasuntsu bat obuluaren zitoplasma – injektatu zuten gaixotasun mitokondrikoren bat zuen obuluan.
|
|
|
eta
|
beren
amen altzoetara korrika doaz
|
|
|
Espainia espainolentzat ama oso ona dela badakit. Espainolek oso ongi egiten dute Espainia
|
beren
ama maitatuz. Nork lehen lehenik bere ama maite behar du.
|
|
2006
|
|
|
Adibidez, elikaduran A bitamina gutxiegi hartzeagatik urtean 500.000 haurrek ikusmeneko gaitzak nozitzen ditu, horrek dakarren minusbaliotasunarekin.
|
Beren
amek iodo urriegi hartzeagatik berriz 41 milioi haur daude adimen ezintasunak nozitzeko arriskupean.
|
|
|
Gainera, lan baimenaren helburua ez da seme alabak eradoskitzea zentzuhertsian, zentzu zabalean baizik, eta hori aitak nahiz amak berdin egin dezakete.Hau da, eradoskitzea
|
berez
amak bakarrik egin dezake, baina arauaren letraren azpian dagoena haurraz arduratzea da, eta ez bakarrik elikatzea (Cabeza, 2000: 805).
|
|
|
Bigarren, familiak ez du zertan ezkontzan oinarriturik. Hirugarren, azpimarratzekoa da amatasunaren babesa (Konstituzioaren 39 artikuluanjasotzen dena), dela ezkondutako zein ezkongabeko harremanetan; horrela, aintzatespen juridikoa eman zaio eta eskubideen iturri bihurtu da
|
berez
amaren etaumeen arteko harremana. Baina, lehen esaten genuen legez, printzipio eta arauinspiratzaileok modu ezberdinean interpreta daitezke; esaterako, Konstituzioaren39 artikuluak dio ume guztiek dutela beren aita ezagutzeko eskubidea; ordea, Lagundutako Ugalketa Teknikei buruzko legeak dio Konstituzioaren 39 artikuluarijarraiki, familia sortzeko duen eskubidearen ondorioz, emakume batek bikotekideaizan edo ez izan, semen anonimoa eska dezakeela umea egiteko (LagundutakoUgalketa Teknikei buruzko 14/ 2006 Legearen 6 artikulua, eta Auzitegi Konstituzionalaren 116/ 1999 Epaia).
|
|
|
Gainera, tratu txarrek adingabeengan eragiten dituzten ondorioen berri ematen du. Ildo horretatik, ohartarazten du
|
beren
amekiko indarkeriaren lekuko diren haurrek portaera horiek errepikatzeko joera dutela nagusi direnean; neskek, berriz, tratu txarrak jasateko joera handiagoa dutela helduengana iristean. Ekintza planak EBko gobernu gehienek ekintza planak bultzatu dituzte arazo horren aurka.
|
|
2007
|
|
|
Noizbait egin al dute topo? Andres Urrutia abokatu eta euskaltzainburuaren iritziz gaur egun aldarrikatzen den bidea aspaldi urratu zen zuzenbidean, eta historian barrena adibide ederrak ikus ditzakegu, jurista euskaltzale askok
|
beren
ama hizkuntza erabili baitzuten eguneroko jardunerako.
|
|
|
Lehenik aipa dezagun euskararen transmisioa. Iparraldean herritarren %28k euskara dute
|
beren
ama hizkuntza. ezberdintasun handiak badira adinaren arabera. hiru adin talde ikus ditzagun, 1933, 1964 eta 1986 ingurukoak. Aitona amonen denboran %38k euskara zuten lehen hizkuntza. oraingo gurasoetan %26k eta gazteengan %14k.
|
|
|
Nola esango nizuke...
|
Beren
ama ere akabatuko lukete tripaki kaxuela batengatik.
|
|
|
Despitatuak ziren, Xantxo eta Kattina, holako berriaren ekartzeak ez zezakela
|
beren
amaren interesa ere bildu. Zer ba!
|
|
2008
|
|
|
Maritxu Bilbon bizi da, Begoña auzoan.
|
Beren
amak, alargundu zenean, seme alabak hartu eta Bilborantz egin zuen, ez zuen ezer jakin nahi itsasoko bizimoduari buruz. Senarra hilda ekarri zioten itsasotik, eta aita ere ito egin zitzaion.
|
|
|
Baina kargutu bere motibazio nagusia praktikoa zela («el prejucio que se seguía a la instrucción doctrinal»), eta batez ere euskaldun elebakarren egoerari aurkitu nahi ziola irtenbidea («el modo de instruir convenientemente en el catecismo a los que ignoren la lengua castellana»). Euskaldun izanik gaztelania ere bazekitenei
|
beren
ama hizkuntzan ez irakastearen inposaketagatik ez zen kezka berezirik aipatzen. Gainera ezin esan daiteke Eliza oso ausart ageri zenik estatuaren arau linguistiko honi aurre egiteko:
|
|
|
Euskal Herriko zati batean autonomia ekonomikoadministratiboa egon zen indarrean, baina hizkuntza ofizial bakarra erdara izan zen. Hola, eskoletan gaztelania edo frantsesa ikasten zuten umeek, zeinahi izanik ere
|
beren
ama hizkuntza. Euskara ez zen irakasten ezta bigarren mintzaira gisa ere.
|
|
|
Bukatzeko,, post it? delako batean
|
beren
amari zuzendutako ohartxo jakin bat idaztea eskatu zaie. Izan ere, telefonoz jasotako oharra, amari idatziz jakinaraztea eskatu zaie.
|
|
|
Save the Childrenek nabarmendu zuen Espainian ez dagoela jarraipen estatistikorik Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak (CGPJ) zentralizatuta genero indarkeriaren biktima diren emakumeen seme alabei buruz. Autonomia erkidegoek bildutako datuen arabera, harrera etxeetan
|
beren
amekin dauden adingabeak bakarrik daude. “Genero indarkeriaren biktima diren emakumeen seme alabei buruzko datuak aurkitzeko zailtasun handia dago, eta horrek gehiago ikusezin bihurtzen ditu”, esan zuen GKEak.
|
|
|
Nere inguruko emakume heldu eta zaharrei tarteka aditzen diet esaten
|
beren
ama zenak edo senar zenak edo holakoren batek laguntzen diela" goitik" edo" dagoen tokitik", eta garbi garbi sentitzen dutela hori. Eta nik ikasi dut ixil ixilik gelditzen.
|
|
|
Gero, neke izanen zaie jateko bila ibiltzea.
|
Beren
ama eta ni etsituak gara. Sendagileak dio ezin sendatuak direla.
|
|
|
Fida zaitez nigan eta bota dizkidazu zure umeak, bat bestearen ondotik.
|
Beren
ama berritzuli gabe sendotuko ditut. Hara gero sorpresa beretzat!
|
|
|
Oraino egun zenbait eta hegaldaka abiatuko ziren.
|
Beren
ama hanhemenka kurri zagon janari bila Gorrail ikusi zuenean bat batean. Hegal ukaldi batez harrapa arriskutik baztertu zen.
|
|
2009
|
|
|
Pertsonaiaren hanka sartzeak besteek baino deserosoagotzat ere hartu zituzten, eta gaizki egiten ari zena ondo ulertzen zutela erakutsi zuten. Ikerketaren amaieran, haurrek
|
beren
amen gizarte ulermen bera erakutsi zuten, eta horrek erakusten du 12 urterekin haurrak helduak bezain konplexuak izan daitezkeela gizartean. Ekintza txikiak, lorpen handiak Ikertzaileek diote emaitza horiek erakusten dutela haurraren garapen soziala erraztea ez dela lan zaila, gogo aldarteari buruzko hitzaldiak ez baitira zailak.
|
|
|
Xedapen, irizpide edo praktika batek desabantaila sortzen duenean. Hori gertatuko litzateke eskaera bat aurkezten duten guztiei eskatuko balitzaie proba bat egin dezatela
|
beren
ama hizkuntza ez den hizkuntza batean, eta proba gainditu ondoren ez dutela berriz erabili. Bereizkeriari stop Europar Batasuneko diskriminazioari buruzko Eurobarometroak, 2008ko uztaileko datuekin, jakinarazi zuen herritarren% 53k ez zekiela lan diskriminaziotik babesten duten legeen berri.
|
|
|
Goiko pisura igo zen eta teilatuko leihotik burua atera zuen. Tximinia ondoko txokoan, uso habia bat ikusi zuen, uso zuri eta txikiak zeuden eta
|
beraien
ama tximinia gainean zegoen. Ama, kumeei janaria ematen ari zen; haiek oso gosetuta zeudela antzematen zen.
|
|
|
Tsilla Chelton, Deria Alabora, Ovul Avkiran. 112 min. Istanbulgo hiru anaiak dei bat jasoko dute,
|
beren
ama desagertu egin dela bizi zen etxetik. Elkartu egingo dira haren bila joateko, baina laster sortuko dira haien arteko lehen arazoak.
|
|
|
Hauek dira epaian frogatutzat eman diren gertaerak: akusatuak emakume batek eta beste lagun batzuek etxebizitza bat partekatzen zuten Bara, ainen, eta andre horren gelara galtzontzilotan sartu zen gizona; andrearen bi seme etxera iristean, gizona galtzontzilotan
|
beren
amaren gelatik irteten ikustean, jo egin zuten, eta gizonak Poliziari deitu zion.
|
|
|
Bertan anai arrebak izan ziren bi bertsolariak.
|
Beraien
ama alarguna bien adina duen gazte batekin helduta ikusi dute. Jone poztu da eta Amets, berriz, ez.
|
|
|
Ez naiz lehenengoa, ez azkena. Madrildarrek eta paristarrek ere ez dute arazorik Hondarribiko tabernetan gustuko edariak
|
beraien
ama hizkuntzan eskatzeko. Irailaren 11 zen, jaien azken eguna.
|
|
|
Euskararen auzia ez da euskara duindu nahian ari garenon kontua bakarrik. Hiritar guztien erantzukizuna da gure hizkuntzen arteko elkarbizitza, eta hor, mapa linguistiko horren aurrean, politikariek eta artistek, profesionalek eta unibertsitarioek, edozein delarik ere
|
beren
ama hizkuntza eta hizkuntza hautamena, ezin diote bizkarra erakutsi erantzukizun horri, hizkuntzen arteko elkarbizitzari, alegia?, arazoaz ezer jakin nahi ez izatea bera ere arazoaren aurrean jarrera oso markatua hartzea baita: irauteko neke gehien dituen hizkuntzaren aurkakoa, zalantza izpirik gabe.
|
|
|
Egoera hura neurri handi batean iraultzea lortu da azken hamarraldiotan. Baina, nolanahi ere, bistakoa dirudi gaur egun etxetik euskaraz dakitenetatik gero eta gehiago direla, hainbat arrazoi tarteko,
|
beren
ama hizkuntza edo lehen hizkuntza euskara izan arren, berau esparru ez formaletan pixkanaka bigarren hizkuntza bihurtzen dutenak edo, onenean ere, gaztelaniaren parean jartzen dutenak. Honek guztionek, etorkizuneko perspektiban, berebiziko garrantzia du hain zuzen ere gazteei dagokienez, eta arreta berezia eskatzen duen kontua da, ezbairik gabe.
|
|
|
Erraten gaituen arabera, infernu osoan ez dire hiru kristaba horiek baino malizirik haundiagoa badutenik. Ez da egun bat pasatzen batek ero bertzeak kolpe txar bat ez dutenik egiten
|
beren
ama desgraziatuari. Ez ditut gehiago kontuan atxikitzen zenbat automobil xehatu dituzten hiruen artean, zenbat lan hasi eta utzi dituzten Graziren esperantzik oberenak porrokatuz, zenbat aldiz harrapatu duten izaten ahal zen suhi, ero errain ametxetakoa, bi illabetearen buruan bazterrerat utzitzeko, eta bertze asko holako kolpe, aldiero Grazi desesperatua uzten duten horietarik.
|
|
2010
|
|
|
Kontatu nahiko banu, nagoen kafetegian, hau idazten gezurra diot, hau zirriborratzen dudan bitartean, ondoko mahaian adineko andre batzuek nola hitz egiten duten
|
beraien
amei buruz(" ¿ Y tu madre todavia se vale?"), lehengaia hainbeste nuke maneiatu, oraindik ez dakizkidan helburuak lortzearren (irakurlea hunkitu, amak ere badiren alaba horien egoismoa salatzeko, gizarte osoaren noraeza salatzeko, irrigarri uzteko...), ezen ikusitako eszenaren mertzenarioa baino nintzen sentitu, droga purua karearekin nahasi ondoren partitzailea bezala nazkatuko nindue...
|
|
|
Bestalde, pizgarriak ere erabiltzen ditugu: adibidez, irakaskuntza ebaluatzean, puntuak ematen dizkiegu ingelesa eta katalana erabili duten irakasleei, horiek
|
beren
ama hizkuntza ez badira.
|
|
|
Bestalde, pizgarriak ere erabiltzen ditugu: adibidez, irakaskuntza ebaluatzean, puntuak ematen dizkiegu ingelesa eta katalana erabili duten irakasleei, horiek
|
beren
ama hizkuntza ez badira.
|
|
|
klasiko eta eliz gurasoetara datorrela, argudio bera jasoko du haiengandik ere: guztiek egin zuten lan
|
beren
ama hizkuntzaz baliatuta: oroitzapen historiko horiek gogorarazi ostean, Malon etxaide gaztelaniaren XVi. mendeko errealitatera itzuliko da. hizkuntzaren corpuseko baliabideez eta berauen erabilpen zuzenaz hitz egiten digu gure autoreak. hizkuntza gaztelauan mintzatzaileengandik jasotakoagatik mintzaira horren ekarpen eta sormena ezagutzen ditu, eta liburuan bertan burutu duen idazketa lanaren emaitza baliotsua dela sinesten du. horregatik dio kritikari horiek hobe luketela, funtsik gabeko marmario hutsaletan ibili partez, berek ere idazketa zereginari ekitea, noraino hel daitezkeen ikus dezaten:
|
|
|
Ez nau
|
berez
amak kezkatzen, hirurogeita lau urte ditu, hil egingo da honen ondorioz. Edo oraindik egun batzuk irauten badu ere, betiere berogailuan hauts bero pixka bat gordetzen badu, ez du ezer esango.
|
|
|
Hizketan ere, gure euskara oso pobrea zen eta akatsez betea gramatika aldetik. Gure egoera edo esperientzia hau oso berezia zen, eta gaztelania
|
beren
ama hizkuntza zutenak ez ziren konturatzen zer nolako egoera xelebrea zen gurea, hizkuntza aldetik. Esan ohi zitzaigun, gainera, gure Oñatiko euskalkia besteak baino itsusiagoa zela.
|
|
|
Eta egun hartan ere horrelaxe ibili ginen, ordu erdia behar izan genuen txirrista bat dagoen belardira iristeko. Gero, hango jostaketarekin aspertu zenean, zaldi jaio berriak
|
beren
amekin zeuden hesiraino hurbildu ginen, eta hurrena, berriz, Rosarioren eta Efrainen etxeraino, bertako lorategian dagoen —" bizi den" — harrizko gnomoari bisita egitera. Behin ere huts egin gabe, Liz" kontuak esatera" hurbiltzen zaio:
|
|
|
Haatik, seme alaben aurrean bere hutsen bat azpimarratzen nuen bakoitzean kexua ez ezik narritadura puntu bat ere erakusten hasi zitzaidan Nekane. Antza, axola zitzaion haurrek
|
beraien
amaren irudi ideala, perfektua, arraildurarik gabea izan zezaten, niri absurdoa iruditzen bazitzaidan ere halako xede edo pretentsioa. Une txar batean harrapatzen bazuen nire zuzenketak, gaztelaniara lerratu eta purrustadaka hasten zitzaidan, aurrerantzean haurrekin espainolez hitz egingo zuela, gogaituta zegoela perpaus bakoitzean hutsak egiteaz, bere ama hizkuntza, finean, ez zela euskara.
|
|
2011
|
|
|
a) Lehendabiziko fasean ikaragarrizko presio indarra dago estatu botere menderatzailearen aldetik mendeko hiztunak hizkuntza ofizialera makurrarazteko; b) bigarren fasean, elebitasunaren garroak zabaltzen dira jatorrizko hiztunen artean, baina artean ez dute galdu
|
beren
ama hizkuntzan jarduteko ohitura; c) hirugarren fasean, ordezkapenaren azpijanak jadanik burutu du burutu beharrekoa: belaunaldi berrien hizkuntza jadanik ez da arbasoena, estatuaren hizkuntza hegemonikoan mintzo dira jatorrizko herritarrak.
|
|
|
ikastea izaten da jende indigenarentzat asimilatua izateko modu bat. Hainbat kasutan, ohartu ere egin gabe, prestigio handiagoa duen gizarte klasean gora egiteko,
|
beren
ama hizkuntza galtzearen truke egindako hautua izaten da, beren nortasunaren funtsezko osagaia galduko badute ere?. Eduardo Camacho, La muerte de las lenguas indígenas:
|
|
|
Hizkuntza hauek, Afrikaren ondare nazional horiek, nekazariek mantendu zituzten bizirik. Nekazariek ez zuten kontraesanik ikusi
|
beren
ama hizkuntzak hitz egitearen eta geografia nazional edo kontinental handiago baten kide izatearen artean. Ez zuten nahitaezko kontraesanik ikusi berezko nazionalitatearen kide, Berlinek marraztutako estatu multinazionalaren kide, eta Afrika osoko kide izatearen artean.
|
|
|
Adin goiztiarretan estresa izatea depresioarekin lotu da helduaroan Kanadako haurren garapeneko adituek azterketa bat egin zuten 2010 urtearen erdialdean (“Haurren aurreratory stress”), eta Biology letters aldizkarian argitaratu zen. Azterketa horren arabera, sei hilabetetik beherako haurrek,
|
beren
amarekiko maitasuna bi minutuz galdutzat jotzen dutenek, kortisol maila (estresaren hormona) handitu egiten dute. Gainera, Torontoko Unibertsitateko ikertzaileek egiaztatu zutenez, jaioberriak ere kezkatuta daude, egoera hurrengo egunean errepikatu baitaiteke.
|
|
|
Immunitate sistema sendotu behar duten eta
|
beren
amek bularra eman ezin dieten umeentzat izango da.
|
|
|
Lehenbizi behiak jetzi genituen, etxekoentzat esnea izateko tamainan, gainerakoa txekorrentzat uzten baitzen. Arto pixka bat eman, ateak ireki eta han atera ziren saltoka larrera
|
beren
amekin. Gero ateak ilunabarreraino itxi genituen.
|
|
|
Hasiak ziren arkumeak. Goiz hartan bi jaioberri zeuden
|
beren
amekin eta baten batek ahal zuen denbora gehiena pasa behar zuen bordan nahitaez, umatzen hasten zirenean beti ito baitzitekeen umeren bat, baita ama hil ere. Hil edo biziko astea genuen.
|
|
|
Eta, une batean, biak batera hasi direnean, bat batean isildu dira. Eta
|
beren
ama, Jeanne, hasi da abesten, baina berehalaxe isildu da trafiko handia zebilelako, eta arretaz gidatzeak aparteko kontzentrazioa eskatzen duelako. Laburbilduz, azkenean Chantal gajoak kantatu duela, berak bakarrik.
|
|
|
Baina gazteei elkar maitatzeko eragozpena ez zaie etorriko gorroto horretatik, neska mutil bien berezko ezintasunetik baizik: zintzo jokatu nahian, biek adorerik gabe men egiten baitiote
|
beren
amen aginduei, behin ere aurre eman gabe. Neska mutilen amak dira eleberri honetan nortasun sendoa erakusten dutenak.
|
|
2012
|
|
|
Haiekin batera izan ziren, halaber, Gabriel Jaime Franco eta Alvaro Miranda poeta kolonbiarrak eta Medellingo Poesia Jaialdiko ordezkariak. Werewere Liking, Natalia Toledo eta Chiranan Pitpreecha poetak
|
beraien
ama hizkuntzetan errezitatzen entzuteko aukera izan zen prentsaurrekoan, gaur Bilbon ikusi eta entzun denaren aurrerapen gisa. Likingek Maitasunaren botea kantua abestu eta errezitatu zuen.
|
|
|
informazio perfektua duten jokalari elebidunek bakarrik hartzen dute parte jokoan, eta jokalari baten ama hizkuntza bestearen bigarren hizkuntza da. Bada, Poolek ondorioztatu zuenez, bi jokalariek nahiago dute
|
beren
ama hizkuntza erabili. Ildo berean, jokalari elebidun guztien ama hizkuntza B dela jo dezakegu1 Gainera, edozein gizarteren kultura hizkuntza espezifikoa" is more than just a tool of communication for its culture(...).
|
|
|
Gainera zenbait dohain ere bazeukan, akuarelaz pintatzen zuen, sol klabea irakurtzen bazekien, eta atsegin zuen afalondoan literatura lantzea, kartetan jokatzen ez zuenean. Homais jaunak aintzakotzat hartzen zuen bere eskolarengatik; Homais andreak txera zion bere atsegintasunarengatik, zeren sarritan eramaten baitzituen jardinera Homais txikiak, ume beti zikinak, gaizki heziak eta apur bat linfatikoak,
|
beren
ama bezala. Haiek zaintzeko, neskameaz aparte, Justin zeukaten, farmazia ikaslea, Homais jaunaren lehengusu txikia, etxean karitatez hartua eta aldi berean sehi gisa baliagarri zitzaiena.
|
|
|
Ezinduak ezinduagoa, txiroak txiroagoa eta lerdoak lerdoagoa aurkitzea gauza arrunta izan da beti, eta munduaren neurria geu ginenez, zein bestela beste inor ezagutzen ez bagenuen, haiek aurkitu genituen geu baino menosago. Ez zuten gure erlijio sentimendu eta praktikarik, gauza gordinak jateko ohitura zuten,
|
beren
amak sorginak zirela esaten genuen eta gauez ateratzen zirela zelebre jantzita, bat ia ikustera ere iritsi ginen, eta gutako gutxi batzuk bezala, analfabetoen seme edo ondorengoak ziren. Ah?
|
|
|
Azken finean, garai berri honetan eta Euskal Herrian independentzia formalarenhautuaren aldeko adostasun zabala lortu bitartean, independentzia aukera zilegitzatonartzen duen autogobernua lortu behar dugu, Irlandak, Eskoziak, Groenlandiak etaFlandesek
|
beren
ama estatuen aldetik lortu duten moduan.
|
|
|
Ikuspegi aldaketa horren oinarrian, besteak beste, Spitz eta Wolf (1946) edo Bowlby (1958) autoreen lanak topa daitezke. Autore horiek haurrekin lan egin zuten, haurrak
|
beren
amarengandik banantzean aurkezten zituzten depresio sintomak aztertu zituzten edota haurrak amarengandik adin goiztiarretan banantzeak izan zitzakeen efektu patologikoak ezagutzera eman zituzten. Ikerketa horiek eta beste hainbatek komunitate zientifikoak haur depresioari buruz zuen ikuspegia aldatzea ekarri zuten, haurrek depresioa pairatu zezaketelako ideia ontzat emanez eta haur depresioaren gaiak ikertzaileen interesa piztuz.
|
|
|
BANa jasaten duten haurrek,
|
beren
amarekin ez daudenean depresioa duten haurren antzeko sintomak aurkezten dituzte (adibidez, burumakur egon, triste, kikilduta?). Depresioa pairatzen duten haurrak, berriz, ama aurrean dutenean ere triste eta burumakur egoten dira, BANa duten haurrak ez bezala.
|
|
|
Chris Winters Doulak: emakumetik emakumera Orain dela gutxi arte, emakumeak erditzeko prestatzen ziren,
|
beren
amen, izeba edo familiako beste emakume baten laguntzarekin. Hala ere, herrialde askotan ohitura hori galdu egin da, eta Espainia ez da salbuespena.
|
|
|
Ezagutu zuen pertsonarik alaiena izan zen
|
beren
ama. Tartea ikusten zuen guztietan aritzen zen kantuan, etxe barruko lanetan ziharduela zein kanpokoetan.
|
|
|
Plumagaineko Bordaxuri bere arraunetarik kendu Legassen hautsek Orreagako gudua kondatu eta Txapelaren Bidasoakoek uretik ekaitz bat jalgiarazi hiru olatuak nigar, esne eta odolezkoak zeruraino altxatuz lur hontako umezurtzak
|
beren
amen altzorat iganez amodiozko irri goxoak barreatuz maldaren beheretik goitik gabiltza betiko Sisifoak amodio berriak egun beltzak itzaliko dituela heriotzean bezala lokartzen gara holako esperantzan ez leher egiteko
|
|
|
Hortik ehun hurratsetan ezkerretik da Ortzaizeko herriko etxea eta eraiki beraren aldean ikastetxea. Horrara heltzean ikusten ditugu gure adineko eta zahartxagoko haurrak ere, batzu
|
beren
amen sahetsean aurpegiak apalik! Horra, berriz gogo ilundurak, galernak0 lano zuri beltzen zirimolak eta malko burrustak!
|
|
2013
|
|
|
«Marixa?» Emakume ahots hura ezagutzen ez nuen arren, baietz erantzun nion, Marixa nintzela.
|
Berez
amagatik ari zen galdezka, baina halaxe irten zitzaidan. Besteak berehala moztuko zuela usteko nuen agian, baina keba, kontu kontari hasi zenerako, ezin atzera egin.
|
|
|
Nork jartzen ditu arau horiek? Edo, zein unetan erabakitzen dute
|
beraien
amarekin astean behin hitz egitea nahikoa dela. Edo, zer gertatzen da zerbait kontatzeko beharra badute telefono deia tokatzen ez den egun batean, iritzi bat eskatzeko, edo hurrengorako ahaztu ezinezko zerbait esateko adibidez.
|
|
|
Tarek eta Leila ere isil isilik zeuden
|
beren
amaren istorioa entzun zutenetik. Amaiak ondo ulertzen zituen.
|
|
|
Amaiak ondo ulertzen zituen. Bat batean,
|
beren
ama pertsona desberdin baten moduan ari ziren ikusten, sekretu handi bat gordetzen zuena, ziurrenik haiek inoiz ezagutuko ez zuten bizitza baten jabe. Amaiak antzeko sentimenduak zituen.
|
|
|
Perfekzio Bidea, ordea, Avilako San Josereneko mojen eskariari men eginez burutu zuen. Hau da, Bizitza Liburua aitor entzuleei Jainkoak egiten zizkion mesedeen eta ariman gertatzen zitzaizkion gauza ezohikoen kontu emateko idatzia zenez gero, San Josereneko ahizpek ez zuten hartarako sarbiderik eta Teresa
|
beren
amaren lanak irakurtzeko irrika biziz zeuden, ezinbestean. Obra honi autoreak berak eginiko hitzaurrearen aurreko oharrean hitz hauek ageri dira:
|
|
|
hizkuntzen Eurobarometroa aintzat hartzen badugu, espainiarren% 56k onartzen du
|
beren
ama hizkuntzatik at ezin direla beste hizkuntza batean mintzo, eta bakarrik% 17k hitz egin dezake bi hizkuntzatan (Europako Batzordea, 2006).
|
|
|
Menopausia eta ugalkortasuna Ikerketan, Danimarkako 500 emakumek hartu zuten parte, eta hiru taldetan banatu zituzten, amak menopausia hasi zuten adinaren arabera. Talde goiztiarrean jarri ziren emakumeak 45 urte bete baino lehen menopausian sartu ziren emakumeak; talde «arruntean», 46 eta 54 urte bitarteko menopausia izan zuten amak; eta, azkenik, «berantiarra», 55 urtetik aurrera
|
beren
amek klimaterioa hasi zuten. Ama izan nahi duten emakumeen adin aurreratua da herrialde garatuetan ugalkortasun arazoak areagotzeko arrazoi nagusia Gero, Kopenhageko Unibertsitateko zientzialariek alaben obulutegietako obuluen kopurua estimatu zuten, eta folikulu antralen zenbaketa ekografikoa egin zuten, barruan obuluak dituztenak, eta mulleriarraren kontrako hormona kontzentrazioa kuantifikatu zuten, obuluen erreserbarako hurbilketa bat.
|
|
|
Ikertzaileek ikusi zuten folikulu antralen kopurua eta hormonaren mailak azkarrago gutxitzen zirela menopausia goiztiarra zuten amen taldean, beste bi taldeei dagokienez. Era berean,
|
beren
amek menopausia berantiarra zuten emakumeek hormona antimuleriarraren maila altuagoak eta folikulu antral gehiago zituzten. Lanak, egileen arabera, zenbait muga ditu:
|
|
|
Ikastaroak gaztelaniaz, ingelesez, arabieraz, eslovakieraz, hebreeraz, portugesez edo errusieraz ematen dira, besteak beste, eta guztira 12 hizkuntza daude. Ekimen hori oso baliagarria da bai hizkuntza baten prestakuntza edo ezagutza zabaldu nahi duten ikasle espainiarrentzat, bai gure herrialdean bizi diren eta
|
beren
ama hizkuntzan prestakuntza jaso nahi duten ikasle atzerritarrentzat. OpenupEd.eu bidez emandako hamar ikastaro Proiektu honekin sortutako ikusminak eskaera ugari ekarri ditu lehen egunetan.
|
|
|
Psychology and Health aldizkarian 2010ean argitaratutako ikerketa baten emaitzek adierazten dute emakume nerabe askok pisua kontrolatzeko ohitura ez oso osasungarriak hartzen dituztela, hala nola otordu nagusiak edo egun edo denbora luzeagoan barayar egitea. Frogatuta dago neskatoek
|
beren
amen elikadura estiloa imitatzen dutela Espainiako Estatuan, gorputz pisuarekin zerikusia duten akats eta ohiturei buruzko inkesta espainiar batek Rosa Mª Ortega doktorearen ‘Nutrizioa en la población femenina’ liburuan argitaratu du, eta baieztatu du inkestatutako neska nerabeen ia erdiek(% 45,2k) dieta bat egin zutela bizitzako uneren batean. Kapituluaren egileek adierazi dutenez, «ez dirudi, inoiz, dietak jarraitzen dituzten edo jarraitu duten taldeen barruan pisu egokia duten emakumeen ehunekoa% 65 baino handiagoa denik».
|
|
|
Zutik, gider batzuk ere baziren, zonbeitek zuhaitzen itzaletik so egiten zuten meza. Haur ñimiño batzuk,
|
beren
amen eskutik eskapatuak, jostatzen ari ziren pentze zoko batean.
|
|
2014
|
|
|
Umiak badakat euskeraz. Eta ume barik, según parejia(...) Umiek nahi dot txikitatik ikasi,
|
beren
ama hizkuntza izateko. (Mireia, 15 urte)
|
|
|
–Komisarian daude bera eta bere ahizpa, gure psikologoarekin,
|
beraien
amaren zain.
|
|
|
Emakumeen eta gizonen aurpegiak nahasten dira; guztiek osatzen dute zain daudenen ilara. Bi haur
|
beren
amekin. Emakume bat bakarrik.
|
|
|
Alemanak Errusian, historia bereziki beltza da, itxura guztien arabera: gaztelaniazko Wikipediaren arabera 1897an 1,8 lagunek deklaratu zuten Errusiar Inperioan alemana zela
|
beren
ama hizkuntza; 1929an oraindik miloi bat ziren, gutxi gorabehera; II. Mundu Gerratik aurrera, imajina dezagun okerrena.
|
|
|
Amaren sabelera sartu eta irten Irudia: Rondo Pederson Adin horietako beste zalantza handi bat haurrek
|
beren
amen tripatik ateratzeko nola egiten duten da. Adituen arabera, haurrak horrelako galdera bat egiten duenean, prest dago erantzuna ulertzeko.
|
|
|
Nerabeen ia %30ek onartzen dute beren bikotekideek beren askatasuna kontrolatu dietela nolabait. Gainera, tratu txarren jokabideak ikusten dituzten seme alaben egoerak kezkatzen du, erasotzaile eta biktimaren rolak ikasten baitituzte
|
beren
amen aurka. Artikulu honetan azaltzen da zein kasutan jotzen diren tratu txarren biktima diren gazteak, nola sustatu berdintasuna, errespetua eta jokabide horien prebentzioa, nola babestu eta non eskatu laguntza.
|
|
|
Erakunde honen iritziz, «horrelako indarkeria egoerak haurtzaroan bizi izateak, haurtzaroan tratu txarrak izatean sortzen direnen antzeko arazoak sortzen ditu haurrengan». Are gehiago, gazteek erasotzaile eta biktimaren rolak ikasten dituzte, eta askotan
|
beren
amen aurka egiten dute. «Horiek babesteak adingabe horiek babestea ere eskatzen du», azpimarratu du.
|
|
|
Inguruarekin lehen harreman garrantzitsu horretan, bere amak eta anai arrebek funtsezko zeregina dute: zergatik gomendatzen dute adituek bi hilabete baino lehen ez bereiztea harburu txikiak
|
beren
amarengandik. Irudia:
|
|
|
Larrean umatzen ziren. Aratxeak ixtanteko pizkortuak, ikus zitazken
|
beren
amen errapetan haunditu eta ere.
|
|
|
Euskal etxeko andereen bertute eta larderiaz bi hitz bakarrik errateko, konprenitzeko ironia ttortta dakartzatela, beren baitan" emazte plaxenta"," emazte xilarra" eta" parabisuan aingeru" hitzek. Santibatekariek
|
beren
amei kantatuak, jakinez zahaloa berriki arte dantzarazi zutela gogotik" bandilen" izterretan.
|
|
|
Badira aldiz asko, Euskaldun bat igurikatzen baitzuten. Eta Eliza
|
beren
amaren aldetik beha zeuden goxotasunaren ordez, eskergabekeria jin zaiote. Horrenbeste eman ondoan Elizari (30 bat mila apez, serora eta fraide Euskaldun badira hurbil gure lurraren zoko moko guzietan lanean ari) beltzei ematen zaiotena ez dugu ardietsi ahal izan.
|
|
|
|
Beraien
ama orduantxe iritsiko da agian.
|
|
2015
|
|
|
putakumeak
|
beren
ama
|
|
|
3 Bada, esaten ari nintzenera itzuliz, arrosarioa ere gogo txarrez errezatzen zuela ikusirik, beldur ikarak hartu zuen, gero eta okerrago izango zelakoan, eta argi ikusten zuela iruditu zitzaion, etxe honetara etorriz gero, ziurtatua zuela salbamena. Eta horrela, erabaki sendoa hartu zuen; eta goiz batean bere ahizpa eta bera
|
beren
amarekin hona etorriz, monasterio barruan sartzea gertatu zitzaien; ez zitzaien burutik pasatzen, ordea, hark egin zuena egingo zuenik. Bere burua barruan ikusi zuenean, inork ezin zuen etxetik bota.
|
|
|
Eta hala esan zidan berak, Jaunari eskaintzen zizkiola eta mundutik ateratzeko eskatzen ziola, ordurako bera zein estimu gutxitan izan behar den etsita baitzegoen. Batzuetan pentsatzen dut, haiek beren buruak betiko zorionaz gozatzen ikus ditzatenean eta
|
beren
amaren bitartez izan dela, nola eskertuko dioten eta nolako poz gehigarria izango duen honek haiek han ikustean; eta zein kontrakoa izango den, gurasoek Jainkoaren seme alaba bezala hazi ez dituztelako (beraienak baino gehiago baitira Jainkoarenak), batzuek eta besteek beren buruak infernuan ikus ditzatenean, nolako madarikazioak botako dizkioten elkarri eta nolako desesperazioa izango duten....
|
|
|
5 Nik diotsot berorren agurgarritasunari, ene aita, ongi begiratu behar dela nor jartzen den kargu hauetan, izan ere mojak erabat mendeko egonik, haien egonezinik handiena zen eskrupulua zutela nagusiak egiten zuena gaizki iruditzen zitzaielako, berez ona ez zena. Haiek oso pozik daude
|
beren
ama priorearekin, eta arrazoi dute. Bi edo hiruk sentituko zutena (beste batzuk biziki poztu ziren, uste dut gainerako guztiak) da aitor entzulea kendu izana, harekin aitortzeko ez genuela inork baimenik esan bainien.
|
|
|
Teresa
|
beren
ama priore izango delako esperantza dute oraindik.
|
|
|
Alonso jaunak, bizi zela, Katalina del Pesoren ondasun batzuk saldu zituen eta Beatriz Ahumadaren beste batzuk ere bai. Gauzak hain korapilatsuak geratu ziren, non bigarren ezkontzako seme alabek beren aitaren herentziari uko egin eta oso osorik
|
beren
ama Beatrizena eskatu baitzuten (ik. Silverio, BMC, 7, 10 orr.).
|