|
2001
|
|
|
Motor hauei gidariek, azkarrago ibili asmoz," konponketa" bereziak egiten dizkiete. Ziklomotorrari eta
|
beren
osasunari kalte egiten diotela ohartu gabe, gidariak motorra" trukatu" edo manipulatzeari ekiten dio, gehienezko 40 km/ h ko abiadura ezartzen duten mugak kendu eta ihes hodi originalaren ordez handiago bat(" hoditzar" gisa ezaguna) jarriz. Hoditzar hauek berez lehiaketarako bakarrik prestatzen dira, eta debekatua dago hirian eurekin ibiltzea, baina edozein motor dendatan eros daiteke.
|
|
|
Ezjakintasunaren adierazgarri da Kataluniako aireportu bateko ontziratze gelan herrialde exotiko baterako bidaiariek egindako lana. Emaitzen arabera, elkarrizketatuen %70ek ez zuen osasun informaziorik jaso, eta %50ek ez zekien horrelako bidaiek
|
beren
osasunerako zer arrisku ekar zitzaketen. Moctezumaren mendekua Bidaiariaren beherakoa elikagaien segurtasunerako oinarrizko neurriak bermatzen ez dituzten elikagaien kontsumoan sortzen da.
|
|
2002
|
|
|
Nola laneko Ikuskaritzak baitauka betearazteko eskumena, arauak kontrolatzeko eskatzen diote. Bestalde, betiere sindikatuen ustez, enpresaburuei eskatu behar zaie istripuko frogen karga; langileek ez dute zertan aritu
|
beren
osasuna eta gorputza arriskatzeko moduko lanpostuan jardun dutela egiaztatzen.
|
|
|
Gai honetan dagoen lege hutsak arrisku larrian jartzen ditu herritarrak
|
beren
osasunerako eta bizi kalitaterako.
|
|
|
Jakinarazpen batean jakinarazi zutenez, Andaluziako Berdek araudi bat egiteko eskatu zioten atzo Batzordeari, kutsadura elektromagnetikoa sortzen duten instalazioak segurtasunez eta berme osoz arautzeko, hala nola goi tentsioko kableak, transformadoreak eta instalazio elektrikoak eta telefonia mugikorreko antenak. Ekologistek diote gaur egun legeak huts egiten duela gai horri dagokionez, eta, ondorioz, herritarrak “eremu elektromagnetikoen eraginpean egotea osasun erakundeek gomendatutakoak baino askoz handiagoa da, eta, beraz, arrisku larriak dituzte
|
beren
osasunerako eta bizi kalitaterako”. Horregatik, araudi zorrotza idazteko eta osasunerako arriskutsuak izan daitezkeen kutsadura mailak erakusten dituzten instalazioak ixteko eskatu dute.
|
|
|
Internet ez da familiako medikuaren edo espezialistaren ordezkoa. “Informazio horri esker, herritarrak
|
beren
osasun arazoari buruzko kontsultara joan daitezke. Baina Internet bidez ezin da diagnostikorik egin, ezta tratamendurik ezarri ere”, dio adituak.
|
|
|
Haren estimuluen bidez, gorputzak arnasketa, zirkulazio eta bestelako onurak lortzen ditu, eta horrek gimnasioa maiz bisitatzea ekarriko luke, baina ohetik mugitu gabe. Medikuek uste dute horri esker ariketa fisikoa egiteko gai ez diren pazienteen bizia salbatu daitekeela,
|
beren
osasun egoeragatik; esaterako, bihotz, birika edo diabetes arazoak dituztenak, II. motakoak, batzuk aipatzearren. R doktorea.
|
|
|
Arabiar Kausarekiko Elkartasun Batzordeak kanpaina bat jarri du abian, Cristina Ruiz Cortina Malagako GKE horretako lehendakariordeak azaldu duenez, Palestinako biztanleen artean “oinarrizko osasun laguntza bermatzeko”. Ruiz Cortinak adierazi zuen, gaur egun, Palestinako biztanleen %50ek ez duela inolako osasun estaldurarik, eta hori gobernuz kanpoko erakundeek soilik ematen dutela,
|
beren
osasun zentroak eta ospitaleak baitituzte. Intifada hasi zenetik, palestinarren osasun egoera “izugarri” hondatu da, “zauritu eta, beraz, medikamentuen mende dauden pertsonen kopurua handitu egin baita”, esan zuen batzorde horren arduradunak.
|
|
|
Ildo horretatik, osasunaren antolaketak adierazten du herrialdeen %40k ez dutela osasun mentaleko politikarik, eta %25ek ez dutela arlo horretako legerik, hala nola Txina, Nigeria, Iran, Thailandia eta Turkia. Era berean, herrialdeen erdiek baino gehiagok
|
beren
osasun aurrekontuen %1 baino gutxiago erabiltzen dute patologia horiekin lotutako jardueretan.
|
|
|
Azterketa horren arabera, gaur egun, gaitz horren aurkako aurrerapenak izan arren, 5 eta 17 urte bitarteko 246 milioi haur —sei haurretik bat planeta osoan— ustiapeneko lan erregimenen mende daude. Ehun eta hirurogeita hemeretzi milioi haur horiek, hau da, planetako zortzitik batek, “haurren lan egiteko modu okerrenetako” bat dute, eta horrek
|
beren
osasun fisikoa ez ezik, buru osasuna eta morala ere arriskuan jartzen ditu. Egoera oso larria da, besteak beste, LANEk lan arriskutsuak egiten dituzten 15 urtetik beherako 111 milioi pertsona “berehala erretiratzea” gomendatzeko; 15 eta 17 urte bitarteko beste 59 milioi gazte “premiaz eta berehala” babesteko, edo, txandaka, erretiratzeko; eta genero ekintzak, hala ere, presakoak, esklabotzarekin amaitzeko; izan ere, 8,4 milioi haur daude behartuta, beste genero genero batzuk kateatuta.
|
|
|
Hala ere, Artzainek azpimarratu zuen aztertutako aldagai psikologikoetan desberdintasunak hauteman zirela bi taldeen artean, adibidez, autoefikazia itxaropenetan, Lehen Mailako Atentzioko zerbitzuetan arreta jaso zuten pertsonengan maila altuagoekin. «Hau hobetu beharreko puntuetako bat izan liteke, emakumeei lagundu egin litzaieke egunero,
|
beren
osasun egoera eta bizi kalitatea hobetzeko», ondorioztatu zuen.
|
|
|
Gogora ditzagun, ezer baino lehen, mota berezi honetako erakundeek nahitaez bete behar dituzten neurriak: zigorraren ereduaz krimenen imitazioa galarazi, presoak espetxean dauden bitartean okerrik egin ez dezaten zaindu, beren artean dezentzia moduko bat egon dadin ziurtatu,
|
beren
osasuna eta txukuntasuna mantendu, ihes egin ez dezaten ahal beste eragozpen eta oztopo ipini, giltzapetik irteten direnean presoek biziraun dezaten modua eta bitartekoak helarazi, agindu egokiak eman, ohitura bertutetsuenetara bultzatu, zilegi ez den tratu txarrik eman ez dakien arduratu, bete beharreko zigorra eragozten ez duen ongizate nahikoa eskaini, eta, tira, hori guztia modu ahalik ekonom...
|
|
|
Panoptikoan, otorduetako hutsarte nahitaezkoak kenduta, egin beharreko lanak egun osoan luzatuko dira. Komenigarria litzateke, gainera, egunean zehar lan desberdinak tartekatzea, aurkakoa egiteak presoak beren egoera latzaz jabetzea ekarriko bailuke eta, kasurik okerrenean, baita
|
beren
osasuna arriskuan jartzea ere. Lan batzuk lasaiak izango dira eta beste batzuk, berriz, nekezak, hartara, egunean zehar ariketa eta atsedena tarteka daitezen.
|
|
|
Neurri honen bidez, bi helburu aseko ditugu: batetik, berezkoa den airea etengabe berritzea; eta, bestetik, berriz, presoak
|
beren
osasunaren mesedetan lanean aritzea.
|
|
2003
|
|
|
Arrazionaltasun kolektibo honek (Casquete, 1998: 178), zornotzarren arrazionaltasun kolektiboak, esaten die aukera asko daukatela
|
beren
osasunerako, bizi kalitaterako eta ondorengoen bizimodurako zeharo kaltegarria den proiektubat atzera botatzeko eta horretan dihardute, NIMBY ziztrin batzuk baino ez izatearen estigma jasaten dute... Horretaz jardutean bueltatuko gara identitatearen gaikorapilatsura, orain Informazioaren Gizarte berria aurkezten digun Manuel Castellsen eskutik.
|
|
|
Juan José Díaz Madrilgo Carlos III. Osasun Institutuko zuzendariak koordinatu zuen ikastaroa, eta bertan azaldu zen ordu gehien eserita ematen dituzten emakumeek goi mailako seme alabak dituztela, eta umekia hilik dutela. Medikuek ohartarazten dute emakumeek badakitela zer jarrera diren kaltegarriak, bai
|
beren
osasunarentzat, bai beren seme alabentzat. Jarrera desegokiak dituzten haurrek beren bizitzan arazo kardiobaskularrak izateko aukera handiagoa dute.
|
|
|
Bestalde, botikariek “erlatibotzat” jotzen dituzte Osasun Sailak emandako datuak, espainiarren osasun mailaren autopertzepzioari buruzkoak. “Pertsona gehienek uste dute
|
beren
osasun egoera ona dela, gaixotasun kronikorik ez badute behintzat”, esan zuen Vallejok.
|
|
|
Atsedenik hartu gabe egoten ziren aitortzak entzuten, zorabiatu arte jarduten ziren otoitzean, justu justu hartzen zuten elikatzeko behar zutena: zalantzarik gabe, fededunak elizgizon paregabeen presentzian sentituko ziren,
|
beren
osasuna eta erosotasuna alde batera utzi, eta, gau eta egun, eginkizun apostolikoaz baino ez baitziren arduratzen, arima salbatu eta arima salbatu. Ezagutzera goazen misiolariek arin jaten zuten beti, tripazorroa inoiz zeharo bete gabe.
|
|
2004
|
|
|
Beraz, inguru horietan bizi diren laborariek eta beren senideek etsipenez nozitzen dituzte kalteak.
|
Beren
osasun arazoez gain (larruazalean, hesteetan eta sistema neurologikoan nagusiki) koka edo ez diren beste laboreak ere kutsatu eta ihartzen ikusi behar dituzte, ganadua pozoitu eta akabatzeaz gain. Baina zakurraren ipurdian galduta bizi diren gizakiak dira, eta nork entzungo die?
|
|
|
\ Errepresaliatu politikoek eta haien familiartekoek behar duten informazio guztia jaso dezaten
|
beren
osasuna errekuperatzeko eta ahalmen fisiko eta mental osoan mantentzeko.
|
|
|
Baliteke inoiz berez azaldu eta desagertzea baina batzuetan luzatu egiten da gaitza eta molestia, iraun egiten du, maiz errepikatzen da eta,
|
berez
osasun arazo larria ez bada ere, bizi kalitate eta ongizatea eragotzi egiten digu, hein batean edo bestean.
|
|
|
Polemika zerbitzatuta zegoen. Eta, beste behin ere, kontsumitzaileak larritu egiten ziren,
|
beren
osasuna zuzenean erasotzen ez duen arren, beren poltsikoei egin ziezaiekeelako, espero ez bezalako kalitatea edo jatorria duen produktua baitzen, eta haren lehengaia askoz ere merkeagoa izan zitekeen. Albisteak kontsumitzaileen artean sor zezakeen alarmari erantzunez, autonomia erkidego batzuek ur ontziratuaren komertzializazioan gerta litezkeen arau hausteen bila jarri dituzte ikuskatzaileak.
|
|
|
Azterketa 1993tik 2003ko lehen seihilekora egindako Osasun Inkesta Nazionaletako datuetan oinarrituta dago, eta atzo aurkeztu zen Espainiako Aurrezki Kutxen Konfederazioan, Espainian azken hamarkadan osasunean eta bizimoduan izan diren aldaketak aztertzeko. Herritarrek
|
beren
osasunari buruz duten pertzepzioak okerrera egin du, eta ia %10ek uste du beren osasuna “txarra” edo “oso txarra” dela. Hala ere, helduen %67, 3k beren osasun egoera “ona” edo “oso ona” dela diote.
|
|
|
Azterketa 1993tik 2003ko lehen seihilekora egindako Osasun Inkesta Nazionaletako datuetan oinarrituta dago, eta atzo aurkeztu zen Espainiako Aurrezki Kutxen Konfederazioan, Espainian azken hamarkadan osasunean eta bizimoduan izan diren aldaketak aztertzeko. Herritarrek beren osasunari buruz duten pertzepzioak okerrera egin du, eta ia %10ek uste du
|
beren
osasuna “txarra” edo “oso txarra” dela. Hala ere, helduen %67, 3k beren osasun egoera “ona” edo “oso ona” dela diote.
|
|
|
Herritarrek beren osasunari buruz duten pertzepzioak okerrera egin du, eta ia %10ek uste du beren osasuna “txarra” edo “oso txarra” dela. Hala ere, helduen %67, 3k
|
beren
osasun egoera “ona” edo “oso ona” dela diote. Osasuna txarra dela uste duten pertsonen kopurua handitzeaz gain, gaixotasun kroniko eta akutuak, trafiko, lan edo etxe istripuak gehitu dira, eta adineko pertsona gehiagok dituzte beren kabuz bizitzeko mugak eta ezintasunak.
|
|
|
Praktika jakin batzuen aurkako debekuen zerrenda ugaria da, eta guztiek diru zigorra dute, 20.000 euroraino irits daitekeena. Horien artean, nabarmentzekoak dira fisikoki erasotzea edo sufrimendu edo kalte fisiko edo psikologikoak eragin diezazkiekeen beste edozein jarduera egitea debekatzen dutenak;
|
beren
osasuna edo portaera alda diezaieketen substantziak ematea, baldin eta indarrean dagoen araudiak babesten ez baditu; animalien higiene, osasun, ongizate eta segurtasun aldetik egokiak ez diren instalazioetan edukitzea; behar adinako elikadura ez ematea; edo tokian tokian argitasuna, kea edo antzeko egoeran edukitzea. Animaliaren osotasun fisikoan eragina izan dezaketen mutilazioak edo bestelako esku hartzeak albaitariaren laguntzaz baizik ez dira baimenduko, betiere animaliaren osasuna bermatzeko edo animalien ugalketa gaitasuna mugatu edo deuseztatzeko bada.
|
|
|
Eta kontua ikuskaritzaren ohiko eginkizunetatik haratago doa; izan ere, berritasun gisa, beste batzuk gehitzen dira, hala nola bitartekaritza proposamena edo kontsumitzaile eta enpresei kontsumitzaile eta kontsumitzaileen defentsarako araudian ezarritako eskakizunen berri ematea. Galiziako legegilearen azken asmoa da, oro har eta modu zabalean hartzen diren funtzio horien bidez, kontsumo agintariei plangintza orokorrak egiteko aukera ematea, kontsumitzaileak babesteko araudia betetzeko defizit handiena duten merkatu sektoreak ikertzeko, bereziki,
|
beren
osasunerako eta segurtasunerako arriskutsuak izan daitezkeen produktu, zerbitzu edo jarduerei dagokienez, horiek zaintza eta kontrol jardueren lehentasunezko gisa sartzeko. Beste alderdi bat merkaturatze modu berriei edo merkatuan produktuak edo zerbitzuak ekoizten eta merkaturatzen jarduten duten agenteen jarduteko moduei buruzkoa da.
|
|
2005
|
|
|
Beste batzuetan, ordea, antsietatea iraunkorra izan daiteke. Ume horiek kezka kronikoa dute,
|
beren
osasuna, segurtasuna edo eskolako errendimendua dela-eta, eta kezka hori ezin kontrola dezaketenez, tentsioan bizi dira, suminkorrak izan ohi dira edo ezin dute behar bezala kontzentratu.
|
|
|
Bidaiako agiri guztiak eta egin diren azterketa medikoen ziurtagiriak gordetzeko gomendatu diete ukituei. Bestalde, elkarteak gomendatu die
|
beren
osasun zerbitzura joan daitezela eta, ondorio psikologikorik badute, espezialista batek trata ditzala. DIAK jakinarazi du, halaber, Garriguesko Itsas Zuzenbideko Departamentuko abokatuarekin, Iñigo Sernarekin, harremanetan jarri direla, eta hark adierazi zuela “gure elkarteko bidaiarien eskariak izapidetzeko prest dagoela, eta aukera hori irekita dagoela bidaiari bakoitzak bere erabakia har dezan”.
|
|
|
Osasun Ministerioak gai berriak sartu ditu erantzukizun sozial korporatiboari buruzko eztabaida parlamentarioan, hala nola ustez “miragarriak” diren produktuen publizitate engainagarria osasunerako edo botikariek hiesaren eta beste gaixotasun batzuen aurkako borrokan duten zeregina. Publizitate engainagarriari dagokionez, Manuel Oñorbe Ministerioko Osasun Publikoko zuzendari nagusiak adierazi du publizitate hori “engainagarria ez bada, etikoki zalantzazkoa da, eta kalte handia egin dezake, herritarrek
|
beren
osasunari buruz har ditzaketen erabakietan eragin handia duelako”. Horrela jasotzen da Diputatuen Kongresuko ESKren Azpibatzordearen bilkuretako aktetan.
|
|
|
Hainbat faktore ebaluatu ondoren —hala nola gaixotasunak eta sintomak, mugimenduen eta jardueren mugak, hala nola oinkadaren luzera edo objektuak hartzean indarra, eta subjektu bakoitzak bere osasun egoerari buruz duen pertzepzioa—, ikertzaileek ondorioztatu dute gauza bat errealitatea dela eta beste bat adinekoek nola hautematen duten. Italiarrek, frantziarrek, alemanek, holandarrek, austriarrek edo suitzarrek
|
beren
osasun egoerari buruz duten pertzepzioa “debaluatzeko” joera dute; espainiarrek, grekoek, suediarrek eta daniarrek, berriz, balio handiagoa ematen diote. Espainiarrek eta italiarrek, adibidez, frantsesek edo greziarrek baino osasun baldintza okerragoetan daudela diote, baina beste hainbeste gertatzen zaie alemanei holandarrei eta daniarrei dagokienez.
|
|
|
Programa hori autonomia erkidego bakoitzeko eta parte hartzen duen udal bakoitzeko osasun agintariekin lankidetzan egiten da, eta, horri esker, Espainiara etortzen diren bakoitzean, haur guztiek osasun azterketak egin ditzakete. Urteko azterketa horiei esker, haur sahararrek
|
beren
osasuna zaintzen dute aldian behin, eta, aldi berean, aukera gehiago dituzte hazkunde normala izateko. Espainian dauden bi hilabeteetan, Saharako haurrei ikusmena (Saharako Eguzki izugarriak kaltetua), entzumena, odola eta gernua… berrikusten zaizkie.
|
|
|
Era berean, istripuak eragindako osasun arazo handiena eragin psikologikoa dela aipatu du: kaltetutako eremuetako biztanleek beren ongizatearen pertzepzio negatiboa garatu dute, eta
|
beren
osasunaren aurkako mehatxu sentimendu handiegia dute, eta bizitza laburragoa izango dutela uste dute.
|
|
2006
|
|
|
Haurren dieta desorekatu horren ondorioak ez bakarrik eskolan hartzen dutenagatik
|
beraien
osasun egoeran agertzen dira: Espainiako haur eta gazte populazioaren %26k gehiegizko pisua du eta %14 obesoa da; horri esker, Espainia, Erresuma batuaren ondotik, Europar Batasuneko haur obeso gehien dituen bigarren estatua da.
|
|
|
Horregatik, arazo horren ikuspegi integrala proposatzen du, gaixoari begira eta haren beharrak kontuan hartuta, eta ez bakarrik datu epidemiologikoak eta populazio globalak kontuan hartuta. Era berean, erakunde horrek adierazten du oso garrantzitsua dela lepra kasu berri ugari dituzten eskualdeek gaixotasuna kontrolatzeko ekintzak sartzea
|
beren
osasun sisteman. Halaber, lehentasuna ematen zaio urruneko landa eremuetan eta gutxiengo etnikoekin eta hirigune degradatuetako taldeekin lan egiteari, emakumeaz eta haurtzaroaz gain.
|
|
|
2005 urtean, adituek aldaketa handiak ikusi dituzte animalien gaixotasunaren epidemiologian eta birusa beste herrialde batzuetara zabaldu da, eta horrek arriskua areagotzen du, ernamuinak ugaritu egin baitira hartutako kontrol neurri sendoak gorabehera; besteak beste, 140 milioi hegazti baino gehiago hil dira. Espero zuten egoera ikusita, Europar Batasuneko agintariek eta estatu kide guztietako agintariek lasaitasuna eskatzen diete kontsumitzaileei, eta gogorarazten diete hegaztia eta haren eratorriak ez direla arriskutsuak
|
beren
osasunerako, Italian gertatu den bezala, haien kontsumoa izugarri jaitsiko ote den beldur baitira. Espainian, estatuko eta autonomia erkidegoetako agintariek prebentzio neurriak prestatzen dituzte, hegazti migratzaileen bidez gaixotasuna iristeko aukera handia baitago.
|
|
|
Epaileek eta legegileek adierazi dutenez, bistan da auziak sortzen dituen gatazkak, bai nazioartean, bai Estatuan, ez direla soilik ingurumen, osasun edo kontsumitzaile arlokoak, baizik eta politikoak eta, batez ere, herrialde industrializatuen arteko interes ekonomiko indartsuak. Gainera, globalizazio prozesu baten barruan kokatzen da; prozesu horretan, batetik, merkataritza librerako eskubidea dute, eta, bestetik, pertsonek
|
beren
osasuna eta ingurumena zaintzeko, informatuta egoteko eta kontsumitu nahi dituzten elikagaiak aukeratzeko eskubidea dute. Argentinako kasua Argentinako arauak kontsumitzaileari eskaintzen dizkioten produktu transgenikoen zerrenda edukitzea eskatzen die saltokiei Duela urtebete eskas, Argentinako justiziak, eta zehazkiago Río Negroko Auzitegi Gorenak, Sofía Ak planteatutako gai bitxi bati buruzko iritzia eman behar izan zuen.
|
|
|
Duela gutxi egindako Alergiaren, Asmaren eta Immunologiaren Amerikako Akademiaren azken bileran, polenari alergia dioten pertsonek
|
beren
osasunari buruz duten pertzepzioa nabarmen alda dezakeen berri bat eman zen. Azterketa zabal batean lortutako emaitzen arabera, mingainaren azpiko pilula gisa aho txerto berri bat emateak (mihiaren azpian disolbatzen utzi behar da) nabarmen murrizten ditu polenaren alergiari lotutako sintomak.
|
|
|
Haren edukiak, Osasun Publikoari buruzko Batzordearen atariaren osagarri, EBko hogei hizkuntza ofizialetan egongo dira eskuragarri. Herritarrei helarazi nahi zaien ideietako bat da
|
beren
osasuna hobetzeko ardura dutela, eta, horretarako, helburu horretara bideratutako programen berri emango da. Proiektu honetan parte hartu duten Europako Batzordeko, estatu kideetako, enpresetako eta erakundeetako adituek osasunarekin zerikusia duten 47 gai aukeratu dituzte, sei arlotan banatuta.
|
|
|
Datu epidemiologikoek beldurtu egiten dute pixka bat, gero eta jende gutxiago hilko da gaixotasunaren ondorioz, baina gero eta gaixo kroniko gehiago izango dira, eta gaixo horiek tratatzeagatik ordaindu beharreko prezioa ere bai. Ez da ekonomialari aditua izan behar, jendea gaixotu ez dadin, pertsona gutxiago hiltzeaz gain, hobeto biziko direla ondorioztatzeko, eta ez dituztela hainbeste baliabide publiko erabiliko
|
beren
osasuna zaintzeko. Sakelako telefono arrunt baten itxura du.
|
|
|
Bere ustez, arauak enpresa askatasunerako eskubidea hausten du, eta familiek
|
beren
osasuna babesteko duten eskubidea murrizten du.
|
|
2007
|
|
|
Gero eta ugariagoak dira munduan
|
beren
osasun egoera hobetzeko erabat sendatzeko ez, zeren eta holako gaitz immunitario bat betirako baita, behin abiatuz gero almidoirik gabeko erregimenean bizi direnak. Baina erreumatologoek segitzen dute betiko protokoloarekin:
|
|
|
Laboreak Babesteko Europako Elkarteak dioenez, zenbait jende gaixotu egin izan da produktu horien erruz. Horrez gain, produktu horiek erabiltzen dituzten nekazariek
|
beren
osasunari ere egiten diote kalte, eta baita ingurumenari eta laboreei ere, azken horien galera eragin baitezakete.
|
|
|
Egoera hori, legez nabarmenduta, ez zaio inoiz kontsumitzaileari jakinarazi, ez eta zehaztu ere, eta osasun agintariek ez dute nahitaez bete beharrekotzat jo orain arte, zenbait herrialdetan edari alkoholiko batzuen ondorio kaltegarrien gainean ezarri den bezala, eta, kasu berezietan, arrisku egoeretan babes handiagoa merezi duten kontsumitzaileei dagokienez, hala nola haurdun dauden emakumeei dagokienez. Autonomia erkidegoetako legediek hala ezarri zuten lehenago,
|
beren
osasun eskumenen esparruan. Kataluniako legedia aitzindaria izan zen arlo horretan.
|
|
|
Probatu eta ikusiko dugu. Kontua ez da harrapakari boboak dituzten pazienteak engainatzea, baizik eta beren bizimoduarekin bat datozen eta
|
beren
osasunari kalterik egiten ez dioten bizitzeko edo elikatzeko moduak probatzea. Ez da gauza berria, txinatarrek milaka urte daramatzate horretan.
|
|
|
Azterlan horrek hautsi egiten du atsedena hartzea dela horrelako gaixotasunetarako konponbiderik onena. Francisco Kovacs Fundazioko lehendakariak, Balearretako Medikuen Elkargo Ofizialean lana aurkeztean, azpimarratu du adineko horiek
|
beren
osasuna nabarmen eta modu iraunkorrean hobetzea lortzen dutela, “ahalik eta jarduera fisiko gehien” egiten dutenean. Azterketan, Asturiasko 12 egoitzatako 661 zaharrek hartu zuten parte, 80 eta 81 urte bitarteko batez besteko adinarekin, eta hauei buruzko hitzaldiak eman zitzaizkien:
|
|
|
Ikerketa batzuen arabera, antiinflamatorio batzuek memoria hobetu dezakete. Adituek diotenez, gaixotasunaren berezko aldaketa baskularrak ahultze kognitibo txikienaren kausa dira Era berean, paziente horien bizimoduak ere eginkizun garrantzitsua izan dezakeela adierazi dute,
|
beren
osasunaz gehiago arduratzen diren pertsonak izaten baitira, alkoholik ez edatera, lo gehiago egitera eta bitamina eta osagarri gehiago hartzera jotzen dutenak. Hala ere, autoreek, Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health en (AEB) sortuak, uste dute azalpen nagusia gaixotasunaren beraren faktore biologikoren batean dagoela (aldaketa baskularrak edo aktibazio neuronalaren azpian dauden desberdintasunak), eta horrek gainbehera txikiagoa eragiten duela denboran zehar.
|
|
|
«Buru osasunean espezializatutako gailuen eta oinarrizko arretako taldeen arteko lankidetza beti funtsezkoa bada», dio Moríñigok, «arazoak dituen adineko gaixo bat denean, elkarreragin horrek garrantzi berezia du; sarritan, beste diagnostiko mediko batzuk eta osasun fisiko konprometitua dituen gaixo bat da». Ikuspegi kritikoago batetik, psikiatra eta liburuaren egileak azpimarratzen duenez, «herrialde horretan, adinekoek osasun marjinazio nabarmena dute
|
beren
osasun mentalari dagokionez; gainera, lehen mailako arretako medikuek, psikiatrian gero eta prestakuntza hobea izanik, oso denbora mugatua dute bisitatzen duten paziente bakoitzeko, eta, beraz, gauza garrantzitsu bat alde batera utzi behar dute: adinekoek ohiko denbora gehiago behar dute bisita bakoitzean».
|
|
|
Europan, 2000 urtetik dago indarrean Europako Batasunean saltzen diren elikagaiek izan ditzaketen kontserbatzaileei, koloratzaileei eta antioxidatzaileei buruzko araudia harmonizatu zuen Zuzentaraua. Europako haurrak
|
beren
osasunerako kaltegarriak diren substantziak kontsumitzeak sor dezakeen alarmaren aurrean, Bruselak gaiari buruzko azterlan bat egiteko eskatu du, eta, britainiarraren ondorio berera iristen bada, debekatu egingo dira aipatutako gehigarriak edo ondorio horiek eragiten dituzten konbinazio zehatzak.
|
|
|
Tabakoaren keak partikula solidoak ditu, hala nola mundrunak, kadmioa, nikela, fenol batzuk eta substantzia erradioaktiboak, eta horiek guztiak kaltegarriak dira osasunerako. Partikula horien metaketak eta kumuluak aldatu egiten dituzte elikagaien ezaugarri organoleptikoetako batzuk, eta, gainera, produktuak egiteko erabiltzen diren substantzia batzuekin kontaktuan egoteak handitu egiten du toxikotasun arriskua, eta biderkatu egiten ditu
|
berez
osasunari egiten dizkioten kalteak. Hala dio Pneumologia eta Kirurgia Torazikoko Espainiako Elkarteak (SEPAR), zeinaren Tabakismo Arloko koordinatzaile Juan Antonio Riescok, gogora ekartzen baitu “beharrezkoa dela 202/ 2000 Errege Dekretua, elikagaien manipulatzaileei buruzko arauei buruzkoa, eta indarrean dauden kalitate arauei buruzkoa, zeinetan erabat debekatzen baita erretzea, jarduera horretan higiene osasun arrazoiengatik”.
|
|
|
Hori dela eta, beharrezkoa da medikuok gure komunikazio trebetasunak baliatzea eta berariazko prestakuntza izatea, herritarrek sexu gaietan dituzten beharrei ahalik eta erantzun onena emateko”. Zarcok keinu bat egin die administrazio publikoei, eta azpimarratu du beharrezkoa dela, hezkuntza kanpainen bidez, pazienteak konturatzea
|
beren
osasunari osotasunean heltzeak ezin duela sexualitatea bezalako funtsezko alderdi bat aintzat hartu. Ezkutuko alterazioak “Kontsultan sexualitateari ekitea, sexu osasunari buruzko eskumena, bai alderdi organikoan, bai jokabidean, medikuarentzat beste edozein osasun arazo bezain garrantzitsua da”, dio Zarcok.
|
|
|
Lan ordutegiak, hezkuntza planetan kirolak duen garrantzia eta kirol instalazioetarako irisgarritasun unibertsala hobetzeko gizarte politikak gauzatzea proposatu du ikertzaileak. Onartzen du, hala ere, adinen arabera hautemandako jarduera desberdintasunak ere esplikatzen direla, adinekoek denbora libre gehiago dutelako, eta horrek «beti errazten du motibazioa, eta
|
beren
osasunerako onurak azpimarratzeko aukera», dio adituak. Romaguerak onartzen du emakumeen sedentarismoa, gehienetan, gizonek baino denbora libre gutxiago izaten dutelako gertatzen dela.
|
|
|
Gainera, lan behartuak, esklabotza, prostituzioa eta indarkeria matxista ekar ditzake. Eta sexu harremanak saihestu ezin dituztenez eta preserbatiboa behin eta berriz erabili ezin dutenez, neska lagun adingabeek arrisku larriak dituzte
|
beren
osasunerako, hala nola haurdunaldi goiztiarrak eta sexu infekzioak, hala nola hiesa. Nesken ezkontza ohikoagoa da Saharaz hegoaldeko Afrikan eta Hegoaldeko Asian.
|
|
|
Berriki egindako ikerketen arabera, Espainiako medikuek ez dute etsenpluaren bidez predikatzen, eta ez dute
|
beren
osasuna zaintzen. Paradoxiko samarra bada ere, kontua da arazo sakona dela, hainbesteraino zabaldu baititu alarmak lanbidean.
|
|
2008
|
|
|
Bi motatako erretzaile pasiboak dira: helduak beren arriskuez jakitun izan, beren eskubideak jakin eta exijitu behar dituztenak eta haurrak bere burua ezin defenda dezaketenez,
|
beren
osasuna gurasoek eta zaindariek babestu behar dute.
|
|
|
Tentsio hori etxetik kanpora dabiltzan emakume askok nozitzen dute batzuek, haurdunaldiko lehen asteetatik bertatik lan eginkizunen ezagugarriak medio,
|
beren
osasuna okertzen ari dela ikusten baitute.
|
|
|
Arlo depresiboa Latinoamerikako taldean behar minimoak ez edukitzearekin (lana eta egoera juridikoa), eta harreman soziala ez izatearekin (senideak urrun egon eta beren herrialdearekin kontakturik ez izatea) erlazionatzen da. Ongizatearekin zerikusirik duten aldagaiak ere agertzen dira depresioarekin, adibidez emigratzeko aukera ez eskertzearekin, beren egoera espero baino txarragoa dela pentsatzearekin eta
|
beren
osasuna negatibotzat sumatzearekin.
|
|
|
azterketa, esfortzu proba, hezur masaren eta gantzaren azterketa, arteria presioaren hartzea); gainerakoetan, aldiz, pultsazioak hartzen dira eta pisu eta altuera datuak biltzen dira. Proportzio txikia dute, halaber, kontsulta medikoa dutenek ere (ehuneko hori, %18, 2004koa baino txikiagoa da), eta hamarretik bik bakarrik galdetu zuten
|
beren
osasun egoerari buruz, lesiorik edo gaixotasunik ote zuten edo bizimodu sedentarioa, erretzen zuten edo medikaziorik hartzen zuten. Bestalde, gimnasioen %16k ez zuten monitorerik areto guztietan.
|
|
|
Jendeak, oro har, du informazio hori eskuratu, paziente bakoitzaren profila posta elektronikoan erabiltzen denaren antzeko sarbide kode batek babestuko baitu. “Pazienteek
|
beren
osasunari buruzko informazioa erabili luketela uste dugu”, adierazi du Marissa Mayerrek, Googleko Bilaketa Produktuen eta Erabiltzailearen Esperientziaren lehendakariordeak. Mayerren arabera, Cleveland Klinika aukeratu dute proiektu pilotua abian jartzeko, zentro horrek “on line” tresnak eskaintzen dizkielako pazienteei, beren artxibo medikoak kudeatzeko eta behar dituzten zainketak medikuekin koordinatzeko.
|
|
|
Berrezarpena osasunean oinarritutako industria da, kerik gabeko giroa hobea da”, dio Guo Xiaodong ek, katearen arduradunetariko batek. Guok aitortzen du hasieran bezero batzuk galdu zituztela, “baina
|
beren
osasunerako ona zela eta janaria berdina zela konturatu zirenean, onartu egin zuten. Gainera, kerik gabeko giroan jan nahi duen jende asko dago.
|
|
|
16 eta 24 urte bitartean, arriskua bikoiztu egiten da emakumeen artean(% 22,2), gizonen artean(% 11,5). Espainiarrek
|
beren
osasun egoerarekiko duten gogobetetasunak beheranzko joera du pixka bat. Arrisku hori handiagoa da adinean aurrera egin ahala.
|
|
|
Hamar espainiarretik zazpik uste dute
|
beren
osasun egoera ona edo oso ona dela.
|
|
|
Irudia: CONSUMER EROSKI Oro har, espainiarrak pozik daude
|
beren
osasunarekin. Gizonezkoek emakumezkoek baino osasun egoera hobea adierazten dute(% 75 eta% 65, hurrenez hurren).
|
|
|
Gaur, ekainak 12, egingo da, mundu osoko milioika neska mutili eragiten dien praktika hori desagerrarazten laguntzeko. Lanaren Nazioarteko Bulegoaren (LANE) datuen arabera, 5 eta 17 urte bitarteko langile adingabeen kopurua 218 milioikoa da, eta horietatik 126 milioi
|
beren
osasun edo segurtasunerako arriskutsuak diren baldintzetan aritzen dira. “Mundu osoan arlo askotan aurrera egin arren, onartezina da hainbeste haur lan egitera behartuta egotea haien eta haien familien mantenua ziurtatzeko”, salatu du Juan Somavia LANEko zuzendari nagusiak.
|
|
|
Gidatzean arreta mantentzen eta ordu artean jateko gogoa saihesten ere lagun dezakete. Kontsumitzaileak
|
beren
osasunaz gehiago jabetzen diren mundu batean, azukrerik gabeko gozoki eta txikleak kokatzea lortu da, eta, testuinguru horretan, bitaminak, kaltzioa eta gozagarri batzuk (adibidez, isomalt edo sorbitola) azukrearen ordezko gisa erabiltzeko bide arrunt bihurtu dira. “Bolumen gozagarri” edo “poliol” deritzenek kaloriarik gabeko zapore gozo bizia ematen dute, edo oso gutxi, azukreak (sakarosa) baino kaloria gutxiago baitituzte gramo bakoitzeko, eta bolumen bera dute.
|
|
|
Baina zerbitzu hori kontratatzeko benetako beharra aztertu behar da, gastu handia ekar baitezake, adinaren, sexuaren eta bizilekuaren arabera kalkulatzen baita. Espainiako biztanleen %70ek uste dute
|
beren
osasun egoera ona edo oso ona dela, 2006an egindako Espainiako Osasun Inkesta Nazionalaren (ENSE) datuen arabera. Hala ere, herritarrak kezkatuta daude, eta osasun aseguruak kontratatzen jarraitzen dute.
|
|
|
Emakumeak eta haurrak salbatzea Milurtekoko Garapen Helburuei buruzko Goi Mailako Bilera (MGH) joan den ostegunean egin zen New Yorken, eta bertan izan ziren munduko liderrek 5 helburuari (Amen osasuna hobetzea, “aurrerapen txarrenak dituen MGH”) laguntza areagotzeko konpromisoa hartu zuten. Konpromiso hori epe luzera ezarri da, bost urtera, tasa okerrenak dituzten herrialdeei
|
beren
osasun sistemak indartzen laguntzeko. Haurdunaldi guztiak desiratuak izatea eta erditze guztiak seguruak izatea da helburua.
|
|
|
Osasun eta Kontsumo Ministerioak eta Botikarien Elkargo Ofizialen Kontseilu Nagusiak akordio bat sinatu zuten atzo, botikak Internet bidez legez kanpo saltzearen aurka borrokatzeko. Hitzarmenaren helburu nagusia da herritarrak kontzientziatzea preskripzioko botikak kanal farmazeutikotik kanpo hartzeak
|
beren
osasunerako ekar ditzakeen arriskuez. “Hori Interneten eta faltsifikatutako sendagaien komertzializazioaren arteko harreman estuari zor zaio”, ohartarazi du Ministerioak.
|
|
|
Irizpide horiek ez dira dendan bakarrik gogoratu behar, baita etxean ere, bat edo bestea aukeratzeko unean, are gehiago familia berean adin desberdinetako haurrak bizi direnean. Orduan, gurasoek arreta berezia jarri behar dute txikienek helduen jostailuak ez erabiltzeko,
|
beren
osasunerako arriskutsuak izan baitaitezke. Bideojokoak bai, baina gurasoen inplikazioarekin Bideojokoak arduraz erabiltzea kaltegarria izateaz gain, onuragarria izan daiteke haurrentzat.
|
|
2009
|
|
|
Tresna nagusiak dira lurrak berreskuratzea eta MAIren inguruko erreferendumak bultzatzea. Garrantzitsuak dira, era berean,
|
beraien
osasuna, legeak eta historia indarberritzeko egiten dituzten atelierrak, baita auzolanean eraiki dituzten zuzenbide eta nekazaritza eskolak ere. Bitxia da autonomia indigena babesteko sortu duten guardia indigena, kiwe theng zas izenekoa (lurraldearen zaindariak):
|
|
|
Horrela, gizonezkoek eta emakumezkoek beren gorputzetatik datozen sintoma fisikoekin duten harremana konplexua dela esaten ari zaigu eta gorputzari entzutea eta ulertzea derrigorrezko elementua dela osasuna ondo kudeatzeko.Hau guzti hau kontuan hartuta, umeei irakatsi genieke gorputza ez dela«gure zerbitzura dagoen gauza bat», gu geu baizik, eta gorputzetik datorkiguna, sarri, informazio oso baliotsua izaten dela unean bizi dugun egoerak gugan nolaeragiten duen ulertzeko. Hezkuntza mota honek lagunduko luke osasuna berenkabuz kudeatuko luketen pertsonak bideratzen, jakingo luketenak beren barrenetangertatzen dena kanpoan gertatzen denarekin konexioan jartzen,
|
beren
osasunarenonerako.
|
|
|
Nafarroako Unibertsitateko Klinikako Txekeo Unitateak egindako ikerketa baten arabera,
|
beren
osasun egoera osotasunean eta banan banan aztertzen duten pertsonen %90ek patologia motaren bat dute. Zerbitzu horrek artatutako 22.000 pazientetatik ateratako ausazko lagin baten gainean egin da azterketa.
|
|
|
Uste da oso urrun ez dagoen aldi batean berme osoz jakin ahal izango dugula saltzen diren produktu guztietatik zein diren egokiak pertsona zeliakoentzat,
|
beren
osasunagatik glutenik gabeko dieta egin behar baitute. Berriki, Europako Batzordeak erregelamendu bat onartu du, glutenarekiko intolerantzia duten pertsonentzako produktu espezifikoen izenak legez ezartzeko.
|
|
|
Azterketa baten arabera, dieta mediterraneoak hobetu egiten du pertsonek
|
beren
osasun fisiko eta mentalari buruz duten pertzepzioa
|
|
|
“Bizi kalitateak lotura estua du hautemandako egoera fisiko eta mentalarekin. Hala, bada, faktore askok zerikusia izan dezakete pertsonek
|
beren
osasunari buruz duten pertzepzioarekin, eta, beraz, beharrezkoa zen balorazio orokorra egiteko gai zen azterketa bat, hori jakiteko”, esan zuen IMIMek.
|
|
|
Haur bakoitza mundu bat dela esan daiteke, eta hori egia izango litzateke, baina bai nutrizionistek, bai hezitzaileek, zaharberritze kolektiboaren sektoreko profesionalek eta gurasoek badakite egoera hori egunero errepikatzen dela familia eta eskola jantoki askotan: haurrek gaizki jaten dute, eta ziur hori azaltzen duten barkamenak eta arrazoiak daudela, baina horrek ondorio oso kaltegarriak ditu
|
beren
osasunean. 6 eta 12 urte bitarteko sei adingabe espainiarretik ia batek obesitatea du, eta 24 urte bete ez dituztenen laurden batek esan die behar baino gehiago pisatzen dutela.
|
|
|
Botikariak jasotzen duen arreta oso ondo hartzen dute bi sexuek; batez ere, konfiantzari dagokionez (%88). Hala ere, inkestatuek ere hobekuntzak eskatzen dituzte farmazia laguntzan, batez ere, inplikazio handiagoa eta jarrera proaktiboagoa eskatzen dute
|
beren
osasun arazoak jarraitzeko eta konpontzeko, ohituta baitaude eskatzen direnean bakarrik ematen dituzten aholkuak. Osasun kultura Amando de Miguelek azpimarratu du gure herrialdeko sendagai kontsumitzaileen osasun kultura berezia dela:
|
|
|
Kontsumitzaileek egoera horretaz jabetu behar dute: gastu energetikoa murrizteak, sakelari ez ezik,
|
beren
osasunari eta ingurumenari ere laguntzen die.
|
|
|
Osasun Sailak pertsona horiei guztiei gomendatzen die txertoa jartzea, eta kolektibo batzuen erantzukizuna eskatzen die, hala nola osasun profesionalena. Izan ere, kolektibo horien txertaketa ez da soilik
|
beren
osasunerako prebentzio neurri bat, baita gaixoendako ere, kutsatuz gero arazoak izan baititzakete. Programa abian jartzeak 801.720,95 euroko aurrekontua du, eta datorren astelehenean, azaroak 16, hasiko da H1N1 birusaren aurkako txertoa jartzen, eta hilabete bukaera arte luzatuko da.
|
|
|
Azterketak, horrelako datuen bidez, “emakumeen gorputz irudiarekin asebetetze maila handiagoa erakusten du”, ziur aski, edertasun ereduei buruz eta arrakasta pertsonal eta profesionalarekin duen erlazioari buruz etengabe jasotzen dituen mezuengatik. Hala ere, gizonezkoetan ere ehuneko handi bat hauteman da, pisua galdu lukeena, nahiz eta normaltasun marjinetan egon; horrek adieraz lezake kolektibo horretan ere gero eta gehiago kezkatzen direla
|
beren
osasuna eta irudia. Ariketa fisikoaren garrantzia Ikerketaren arabera, gainera, “pisua galtzeko hartutako neurriak ez dira egokiak, kosta ahala kosta argaltzeko gogoa eta ezagutzarik eza direla eta” horretarako metodorik egokiena zein den.
|
|
|
“Dosi egokietan ondo aukeratu eta erabili ondoren sintoma horiek hein handi batean arindu ditzaketen botikak ditugu, gaixoa lasai edo drogatuta utzi gabe”, esan zuen. Alzheimer gaitza duten gaixoen portaera nahasteei buruzko inkestan, Espainiako Alzheimer Fundazioak egina, jasotzen da ohiko zaintzaile gehienek jokabide nahasteak adierazi zituztela gaixoarekin duten harremanean gehien kezkatzen dituen arazotzat, eta, era berean,
|
beren
osasunean eragiten dietela. Elkarrizketatutako zaintzaileen %70ek baino gehiagok antsietatea, insomnioa eta estresa dituela adierazi du.
|
|
|
Herritar guztientzako osasun laguntza unibertsala dugu, edozein dela ere haien egoera ekonomikoa edo lanekoa. Estatu Batuetan osasun laguntza jasotzeko zailtasun horiek gizarte sareak eta web zerbitzuak ugaltzea ekarri dute, osasun sistemak
|
beren
osasun beharrak asetzen ez dituen gaixo eta senideei laguntza eta aholkularitza emateko. Zenbait zerbitzu erabiltzeak, hala nola HealthVault, zentzuren bat du baldin eta ez badago Osasun Ministerioak eta osasun kontseilaritzek Historia Kliniko Digitalaren proiektuan garatzen dutenaren moduko sistemarik.
|
|
2010
|
|
|
Pfizer Fundazioak City Salud izeneko plataforma interaktiboa aurkeztu berri du, umeek
|
beraien
osasuna zaintzeko ardura modu dibertigarrian hartzen lagunduko dien plataforma.
|
|
|
Euskadin bizi diren 65 urtetik gorako gehienak (410.000 pertsona inguru) nahi duten moduan bizi dira, aktiboak dira,
|
beren
osasuna zaintzen dute, kirola egiten dute eta familia harremanen sare zabala daukate haien zaintza eta laguntzarako.
|
|
|
Egoitza gaixoaren ohiko etxe bilakatzen da hainbat arrazoirengatik, besteakbeste,
|
beraien
osasun egoera kaxkarra dela medio, egoera sozial ahula izateagatikedo ohiko ingurunean bizi ezinagatik. Egoitzetan pertsona bakoitzak bere logelaizaten du, nahiz eta askotan konpartitua izan.
|
|
|
Zaharrak, aldiz, langileak edo zuela gutxi erretiratutakoak ziren, eta jarduera kultural zein sozialak zituzten. Parte hartzaile guztiek
|
beren
osasun egoera ebaluatu zuten 5 puntuko Likert eskala batean (1, oso txarra, eta 5, oso ona). Gazteen kasuan batez besteko osasuna 4,03 (DT= 0,49) izan zen; zaharren kasuan, berriz, 4,07 (DT= 0,64).
|
|
|
Gailu elektroniko txikien bidez osasuna zaintzea da etxeko inguruneetan aisiarako teknologiari dagokionez gehien erabiltzen den aukeretako bat. Orain arte ekipo informatikoetarako gordetako hainbat sentsore dituzten azken belaunaldiko terminal mugikorren komertzializazioari esker, erabiltzaileek
|
beren
osasuna hobeto kontrola dezakete hainbat aplikazioren bidez. Horiek ez dute inola ere medikuaren bisita ordezkatzen, eta ohiturak zuzentzeko eta bizi eta nutrizio konstante batzuk zaintzeko diseinatuta daude.
|
|
|
Gainera, biztanleen batez bestekotik oso beherako osasun egoera dute, eta ez dira medikuarengana joaten, larritasun horren pertzepziorik ez baitute, lanak dioenez. Ondorio nagusia da “etxerik gabekoen” kolektiboak “pentsatzen edo adierazten dena baino” osasun okerragoa duela, eta ez duela behar duen edo behar lukeen arreta jasotzen, Joan Uribe autoreak txostenaren aurkezpenean esan zuen, Bartzelonan kolektiboaren ordezkari diren 611 pertsonari egindako elkarrizketen bidez. Uribek ziurtatu zuen behartsuek
|
beren
osasuna benetan duten baino “askoz gehiago” hautematen dutela, beti “oso ondo egotea” alegatzen dutela edo gaixotasunak edo arazoak izatea ukatzen dutela; beraz, ez dira modu sistematikoan joaten lehen mailako arreta zentroetara (ILZ), eta larrialdi kasuetan, egoera kritikoan edo arriskuan soilik joaten dira medikuarengana. Azterlanak dioenez, “etxerik gabekoen” batez besteko adina 44,5 urtekoa da, gehienek hiru urte baino gutxiago daramate egoera hain kaskarrean, eta inkestatutakoen %77, 9 asaldura edo gaixotasun kronikoen egoeran daude, muskulu eskeletikoetan (%67, 6), bihotz hodietan (%57, 2), buru morbilitatean estresa, antsietatea edo miedoa (%49, 1) eta deribatuak.
|
|
|
Lana eta familia bateragarriak izan lirateke, baina lan bizitza eta pertsonala uztartzea ez da beti lan erraza. Ahalegin hori are gehiago konplikatzen da etxean haurrak, aiton amonak edo beste senitarteko eta adiskide batzuk badaude, eta horiek,
|
beren
osasun egoera dela eta, eguneroko arreta behar badute. Kasu horietan, bada irtenbide bat langileen betebeharrak arintzeko:
|
|
|
Hala ere, lehen heriotza arrazoia izan arren, prebentzioa ez da ohikoa. Pixkanaka, prebentzioarekin lotutako guztia hobetzen ari da, baina arazoa da pazienteek jarrera aktiboa hartu behar dutela
|
beren
osasuna zaintzeko, eta hori lan neketsua da. Askoz erosoagoa da medikuarengana joatea pastilla bat hartzera, gure bizimodua aldatzea baino.
|
|
|
Ezgaitasun intelektual edo fisikoa duten pertsonek hainbat poliza espezifiko dituzte
|
beren
osasun eta aisia beharrak asetzeko. Down sindromea duten pertsonen estaldura zabaltzea da eskaintza honen berritasuna, eta medikuntza eta istripu aseguruak hartzen ditu.
|
|
|
Egarri dagoenean edatea Galerak konpentsatzeko likidoak aldatzea funtsezkoa da edozein adinetako pertsonentzat. Baina talde batzuek, beren bizi egoeragatik edo
|
beren
osasun edo gaixotasunagatik, arreta handiagoa jarri behar diote edaten duten urari. Horrelakoak dira haurrak, haurdun dauden emakumeak, bularreko haurrak eta adineko pertsonak.
|
|
|
Erromesaren beraren informazio maila ere funtsezkoa da bere segurtasuna indartzeko. Komunitate honetako osasun arduradunen arabera, erromesek badakite nola babestu
|
beren
osasuna bidaia hasten dutenean, baina, gainera, arlo horretan duten informazio kezkak kontsulta ugari egitera bultzatzen ditu. Kontuan hartu behar da erromes asko beste herrialde batzuetatik datozela, eta, haientzat, elikagaiak erostea edo jantoki kolektiboak erabiltzea arazo bat izan daiteke.
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak behin baino gehiagotan ohartarazi du etapa honetan emakumeei arreta eman behar zaiela “osasun eta garapen arazo nagusi gisa”. Gogoan izan emakumeak gehiengoa direla, beren bizi itxaropena gizonena baino handiagoa dela, eta
|
beren
osasuna bermatzen bada, beren familia eta komunitateentzako baliabide estatusari eutsiko diotela. Milurtekoko Garapen Helburuei buruzko Goi bilera New Yorken egin dela eta, Ban Ki moon NBEko idazkari nagusiak iragarri du emakumeen eta haurren osasunaren aldeko mundu estrategia jarriko duela martxan.
|
|
|
Telefono mugikorraren erabilerak garuneko tumoreen garapenean duen eragina zehazteko informazioa ez da nahikoa. Hala ere, Europako herritarren% 67k uste du telefonia antenek eta telefono mugikorrek igorritako seinaleek eragina izan dezaketela, neurri batean,
|
beren
osasunean, eta% 58k uste du agintariek ez dutela jendea behar bezala babesten esposizioari lotutako arriskuetatik, Europako Batzordeak ekainean argitaratutako “Elektromagnetic Fields” txostenaren arabera. Madrilgo Ramón y Cajal Ospitaleko Bioelektromagnetismo Ataleko buruak, Alejandro Úbeda doktoreak, esan zuen eragin horri buruzko prestakuntza eta informazio zuzen eta osoa falta dela “Arrisku berriak osasun publikoan” txostenean, Osasun Kazetaritzaren VI. Kongresu Nazionalaren esparruan.
|
|
|
Osasuna zaintzea herritarren errenta birbanatzeko politiken tresna nagusietako bat da, pertsona bakoitzak zergak jartzen baititu bere ahalmen ekonomikoaren arabera, eta osasun zerbitzuak jasotzen ditu bere beharren arabera”. Horregatik, kanpainak balio izan nahi du herritarrei ikusarazteko zeinen garrantzitsua den
|
beren
osasunaren eta sistemaren erabilera egokiaren erantzule sentitzea haien mantentze lana bermatzeko. Ministerioak gogorarazi zuen Espainiak “munduko osasun zorro osoenetako bat duela (transplanteetatik hasi eta sendagairik berritzaileenetaraino) ”, bere BPGaren %6ko finantza ahaleginarekin.
|
|
|
Ez dago munduan herri atzeratuen alde hainbeste ahalegintzen den beste erakunderik. Esan bezala, 600.000 pasa dira misioetan beren bizia igarotzen dutenak, denen zerbitzura, nahiz eta sarritan arrisku handiak pasa, bai
|
beren
osasunak edo baita beren bizitzak ere. Asko ugaritu dira, baita ere, apaiz eta erlijiosoekin batera apostolutza lanean ari diren sekularrak, bai hemen Europan edo baita misio lurraldeetan ere.
|
|
|
Horretarako, zenbait tailer edo fabrikatara joan ziren batzuk lanera; beste batzuk, baita ikatz meategietara ere. Lan hauetan proba handiak jasan zituzten batzuek, baita
|
beren
osasunean ere. Hortik aurrera, handik urte batzuetara ere, batzuek apostolutza honetan jarraitu zuten, jesuita gisa, beren hezkuntza osoa burutu ondoren.
|
|
2011
|
|
|
a)
|
beraien
osasun edo garapenerako kaltegarri ez direnean; eta
|
|
|
Ondoeza kontrolatzeko trebetasunak hartzen dituzte; batzuetan, medikuari esaten diote zer hartu behar duten eta zer ez, eta, gainera, badakite noiz joan behar duten larrialdietara, Palop ek esan du. Gaixotasunaren bilakaera ezagutzen dute, eta haren ardura hartzen dute, hau da, subjektu aktiboak dira, gaixotasunaren kontrolean inplikatzen direnak eta tratamenduak ondo betetzen dituztenak, eta ez, ordea, gaixo pasiboak,
|
beren
osasuna erabat medikuren eta osasun sistemaren esku uzten dutenak. Aditu horien hazkundea oso baliagarria da gaixotasun kronikoen kasuan, hala nola fibromialgiaren kasuan, baina Erriberan errehabilitazio kardiakoan edo nahaste bipolarrean adituak diren pazienteak ere trebatu dira.
|