|
2000
|
|
|
Norvegian, Suedian, Finlandian eta Errusian. Esan gura baita, laponiarrek ez dituztela beren markak eta mugarriak jarri
|
beren
lurraldearen nondiketa norakoak adierazteko eta errespetarazteko; eta, jarri izan badituzte, norbaitek lekuzaldatu ez eze, kendu ere egin dizkiela, nonbait. Kontuak kontu, mapan ez dagoena, ezdago, ez da existitzen nazioarteko komunitatearen aurrean.
|
|
|
Euskal Herriaren kasua berezia eta bitxia da. Jakina denez, Euskal Herria entitateadministratibo diferentetan banatuta dago; eta entitate administratibo diferentziatuhoriek
|
beren
lurraldearen errepresentazio grafikoa gauzatzean, mapa propioa gizarteratzen dute: nork bere interes administratiboen mesedetara makurtua.
|
|
|
ii) Estereotipoak: Haurrek, egokien deskribatzen zituzten sei dimentsiokoadjektibo positibo eta negatiboen artean (zikina, garbia, lagunkoia, haserrekoia, argia, leloa, alferra, langilea, alaia, kopetiluna, onesta, desonesta) ezaugarritu behar zituzten
|
beren
lurraldeko eta Espainiako biztanleak.Horrez gain, biztanle horiek noraino zituzten gustuko eta noraino ez (5puntutan) esan behar zuten.
|
|
|
Eliza eta Islamismoa, konkistaren apologia eginez, kutsaturik eta leporainozikindurik geratu dira. Gauza jakingarria da, espainiarrak
|
beren
lurraldera etorrizitzaizkien konkistatzaile ustiatzaile guztiekin identifikatu direla: zeltar, erromatar, bisigodo eta arabiarrekin.
|
|
|
Egoera horretan, Bidasoaren iparraldean aurkitzen ziren erbesteratuen ekimenek garrantzi berezia lortu zuten, publikazio ugaritasun berrian islatua, besteak beste. Baina, urteak joan ahala, frankismoaren ahuleziarekin batera, arlo kulturaletako ekimenak gutxituz joango ziren,
|
berez
lurralde horietakoak zirenak salbu.
|
|
2001
|
|
|
Arlo ugari ukitzen ditu helegiteak, baina funtsa oraingo dekretutik harat doa, 1986ko Euskararen Legearen inkonstituzionaltasuna planteatuko baitu. Konstituzioaren 3.2 artikuluak dio gaztelera dela Espainiako hizkuntz ofiziala, baina gainerako hizkuntzak ere ofizialak direla
|
beren
lurraldeetan. Euskararen Legeak ez du ofizialtasun hori bermatzen Nafarroako eremu ez euskaldunean eta, beraz, euskara ofizialdu baino desofizialdu egiten du.
|
|
|
C ree nazioa Kanadako jatorrizko herri nagusietako bat da. 10.000 urte inguru daramazkite
|
beren
lurraldean(" Le facteur autochtone au Quebec", Interneten).
|
|
|
Beraz, bizi dugun gatazka politiko latz honetan, unionistek EAEko botere politikoa eskuratzeko egokiera ikusten dutenean, euskara arma politiko egokia da abertzaletasunaren kontra egiteko. Animaliek gernuarekin markatzen dute
|
beren
lurraldea, alderdi estatalistak euskararen inposizioaren beldurra, besteak beste, usatzen ari dira beren alorra markatzeko. Euskal gizarte plural honensektore batzuetan euskararen normalizazioaren kontrako jarrera argiak daude, sustrai historiko sakonak dituztenak, eta hori baliatzen ari dira abertzaletasuna ahultzeko.
|
|
2002
|
|
|
Bigarrenarazoa, bestalde, parte hartzen duten subjektuetan datza: Hego Euskal Herrikolurraldeen kasuan, subjektuak argi eta garbi definituta daude, lurraldea EAEko etaNafarroa Garaiko erkidegoei eta udalerriei baitagokie; aitzitik, jakina denez, Zuberoak, Nafarroa Behereak eta Lapurdik ez dute
|
beren
lurraldea oso osorik etaesklusiboki hartzen duen egitura politikorik.
|
|
|
Garai berrien beharretara egokitu beharrean, nahiago izan zuten enpresen egitura eta antolaketarako
|
beren
lurraldeetako instituzioek eskaintzen zituzten onuralegislatibo, politiko eta ekonomikoak erabili, beren enpresak baliagarriak izatenjarrai zezaten. Gipuzkoari dagokionez, Foruek eta erregeek mendeetan emandakopribilegioek ahalbidetzen zuten beharrezko eta hain beharrezko ez ziren lehengaieta ekoizkin manufakturatuak libreki atzerritik ekartzea, haien ordez dirua ateratzea, kostaldean aduanarik ez egotea, eta abar.
|
|
|
Erreformaren ostean hasi ziren Europako Potentziak
|
beren
lurraldeak armaz bezala administrazioaren bidez eraikitzen eta babesten. Eta horretarako, ezpataz gain, hizkuntzaren beharra ere bazuten ahaltsuek.
|
|
|
Horren arabera, argaltzeko produktuei buruzko ohar batean adierazten zen “sendagai eta antzeko produktu asko kontrolik eta bermerik gabe eros daitezke Interneten eta urrutiko beste salmenta sistema batzuetan; beraz, Administrazioak gero eta gehiago kontrolatu behar du”. OCUren azterketari dagokionez, “kontrolik gabe erabiltzeak osasunerako ondorio kaltegarriak izan ditzakeen sendagaiak” bilatu ziren lekuetatik, ia erdietan erantzun zuten ez zutela banatzen ez EBn ez Espainian, edo
|
beren
lurralde nazionalean bakarrik saltzen zutela. Kasu horietan, OCUren arabera, “denda birtual horiek, herrialde horietan merkataritza hori galarazten duten arauak ezagutzen dituztenak, legezkotasuna errespetatzen dute”.
|
|
|
Baina nork kontrolatzen du kontrolatzailea? Kontrol judiziala eta erantzukizun publikoa Estatu kideek, Europar Batasunak,
|
beren
lurraldeetan elikagaien segurtasunari buruzko araudia betetzen dela kontrolatzeko eta bermatzeko funtzioak betetzeko gaitasuna dutela egiaztatu behar dute. Hala ere, elikagai jakin batzuk herritarrentzat ondorio kaltegarriak eragin ditzaketela susmatzen denean, izan daitezkeen kausen eta ustezko errudunen ikerketa judizial osoa egin behar da.
|
|
|
«Eremu tropikalak interes berezikoak dira mundu osoko ikertzaileentzat», adierazi zuen GSTRAko Joseph Wright biologoak, eta ohartarazi zuen baliabide ekonomikorik ezak ekosistema horien kontserbazioari eragiten diola. Ikertzaile horrek kexatu egin zuen herrialde pobreek,
|
beren
lurraldeetan oihan tropikalak dauzkatenek, ez dutela funtsik basamahatsondo eremuetan ingurumenaren gaineko eraginaren azterketak eta azterketak aplikatzeko, deforestazioak eta poluzioak suntsitu egiten baitituzte. Wrightek esan zuen Europako, Ameriketako Estatu Batuetako eta Kanadako klima epeletako basoak oihan tropikalak baino hobeto aztertu eta babesturik daudela, herrialde garatuek beren guneetan lan egiteko eta zuhaitzak zaintzeko nahikoa diru baitute.
|
|
|
Erreklamazio egileen inpugnazio horren oinarria hauxe zen: Espainiako legegileak ez zuela behar bezala egokitu 1997ko Europako Erkidegoko zuzentarau batean xedatutakoa; zuzentarau horren arabera, estatu kideek
|
beren
lurraldean debekatuko dute beren etiketatzean nahitaezko zenbait zehaztapen ez dituzten elikagaien merkataritza. Alde batetik, inpugnazioaren oinarria hauxe zen:
|
|
|
Xedapenak 1987ko Europar Batasuneko Zuzentarau bat jasotzen du gure ordenamenduan. Zuzentarau horren arabera, estatu kideek debekatu egin behar dute
|
beren
lurraldeetan elikaduraz kanpoko edozein produktu fabrikatzea eta merkaturatzea, produktu hori jangarria balitz bezala, eta itxura engainagarria duenez, nahasmendua eta kontsumitzailearentzat arriskutsua izan daitekeena. Orain arte, gure eskubideak horrelako prebentzio jokaerak soilik aurreikusi zituen haurrak helburu zituzten produktu talde jakin batentzat, hau da, jostailuentzat, haurrek erabiltzeko tresnentzat eta txantxa produktuentzat.
|
|
|
Gauzak horrelaxe direla, emazu hauxe gogoan: Alaskako malamutak, samoyedoak, Siberiako huskyak eta
|
berez
lurralde hotzetan ibiltzeko jaio diren zakurrak ez direla Alacanten edo Sevillan oso pozik ibiliko.
|
|
2003
|
|
|
Azpiegiturek, oro har, protagonismo ikaragarria hartu dute azken hogei urteetanmendebaldeko herrialde industrializatuetan. Gobernuek
|
beren
lurraldearen garapenerako aurkezten dituzten politiken artean, azpiegiturak lehen mailako tresna bilakatu dira; proposatzen dituzten esku hartzeko neurri eta ekimen zehatzei begiratubesterik ez dago horretaz jabetzeko.
|
|
|
Hori dela eta, Espainian eta Italian “txokolate suzedaneoa” terminoa erabiltzeko betebeharra oztopoa da Europako Erkidegoaren Itunak (EE) bermatzen duen salgaien zirkulazio askerako. Era berean, gogorarazi du araudiak espresuki aurreikusten duela EBko estatuek aukera izango dutela kakao gantza ez beste landare materia batzuk onartzeko
|
beren
lurraldean fabrikatutako produktuei, baina ez dutela merkantzien zirkulazio askearen printzipioaren kontrako baldintzarik sartu behar. Hala, bere ustez, “txokolatearen ordezkoa” erabili beharrak gastu gehigarriak ekar diezazkieke fabrikatzaileei, eta, nolanahi ere, eragin negatiboa izan dezake kontsumitzaileak produktu horiek jasotzeko moduan.
|
|
|
Arlo horretako udal eskumenei buruzko lehen lege aipamenak, funtsean, eta hasiera batean, 1984ko Kontsumitzaile eta Erabiltzaileak Defendatzeko Lege Orokorrean (KEBLO), kontsumitzaileen babesari dagokionez, eta 1986ko Osasun Lege Orokorrean, elikagaien osasunari dagokionez. Autonomia erkidegoen autonomia estatutuak onartuta, eta autonomia erkidegoek beren eskumenak beren gain hartuta kontsumitzailearen defentsaren eta higienearen arloan, autonomia erkidegoetako araudiek eskumena zuten alderdi horiei buruzko udal eskumenak arautzeko
|
beren
lurraldeetan. Hala ere, erregimen autonomikoan hogei urte baino gehiago igaro ondoren, lurralde mapak egoera heterogeneoa du, komunitate guztiek ez baitute horri buruzko araudi espezifikorik garatu; eta garatu dutenek, berriz, beste modu batera garatu dute.
|
|
|
Mikroorganismoetan behatutako prozesu bat da, espezieen hesia gainditu eta pertsonatik pertsonara zabaldu dena. Kaltetutako herrialdeetako ikertzaileak
|
beren
lurraldeko birus nagusiaren genoma deszifratzen ari dira; izan ere, aldaketa genetikoei erreparatuta, infekzioa nola eta nondik sartu zen jakin daiteke. Gainera, birusaren konfigurazio genetikoan gertatzen diren aldaketen katalogoa erabakigarria izango da txerto bat garatzeko.
|
|
|
Ecofin etik hurbil dauden iturrien arabera, negoziatzaile komunitarioek Konfederazio Helvetikoaren konpromiso bat abian jartzea espero dute, epe luzera bada ere, partikular ez egoiliarren aurrezkiari buruzko informazio fiskala trukatzen lagun dezan. Suitzako Gobernuak ia ezinezkoa izango du bere legeriaren banku sekretua ezabatzea, baina hamabostek espero dute, gutxienez, Europako beste herrialde batzuei
|
beren
lurraldean bizi ez diren eta delitu fiskaletan sartuta dauden batzuen informazio fiskala jakinaraztea. “Paketearekin” batera, EBko sozietateen arteko interesak eta kanonak kobratzeari aplikatu nahi zaion zerga sistema onartu dute hamabostek.
|
|
|
Estatu Batuek urtebete atzeratu dute pasaporte digitalekin
|
beren
lurraldean sartzeko beharra. Neurri hori urrian jarriko zen indarrean, eta 27 herrialdetako herritarrei eragiten die, besteak beste, Espainiakoei, ez baitute bisaturik behar AEBra bidaiatzeko.
|
|
|
Hala, ezpata arraina lehorreratzeko gutxieneko neurria ezartzen du, eta horri urtean lau hilabeteko debekua gehituko zaio (urriaren 1etik urtarrilaren 31ra) migrazio handiko espezie jakin batzuk harrapatzeko tretzak erabiltzeko. Kudeaketa plan nazionaletan eta EBn partekatutako erantzukizunari dagokionez, Bruselak proposatu du estatu kideek kudeaketa planak egin ditzatela, Batzordeari jakinarazi ondoren, 2004ko abenduaren 31rako
|
beren
lurraldeko uretako zenbait arrantza kategoriatarako. EBko planek neurriak hartuko dituzte arrantza ahalegina mugatzeko eta, batez ere, ontzien jarraipen sistemaren erabilera 10 eta 15 metro bitarteko ontziei gehitzeko.
|
|
|
Arauak jabeei ezartzen dizkien murrizketak, beren ustiategiei dagokienez, Erkidegoak akuikulturaren merkatuaren antolaketa komunaren esparruan lortu nahi dituen interes orokorreko helburuei erantzuten diete. Justizia Auzitegiak dioenez, 93/ 53 Zuzentaraua onartzean, EBko legegileak zehaztu zituen EBko estatuek
|
beren
lurraldeko arrainen zenbait gaixotasun prebenitu eta ezabatzeko hartu behar dituzten neurri sanitarioak eta profilaktikoak. Hala ere, Europar Batasuneko arauetik ez da kalte ordainerako eskubiderik ondorioztatzen neurri horiek aplikatzearen ondorioz suntsitu edo hil diren arrainen jabeen alde.
|
|
|
Primate handi horiek eta txinpantzeek edo orangutanek, besteak beste, mehatxu hauek dituzte: beren habitatak suntsitzea giza jardueraren ondorioz, beren haragia kontsumitzeko edo maskotatzat erabiltzeko ehizatzea,
|
beren
lurraldeak zatitzen dituen deforestazioa, baliabide naturalen gehiegizko ustiapena, nekazaritzaren edo abeltzaintzaren hedadura eta Afrikan sortzen diren gatazkak. Ebolaren birusa gorilek aurre egin behar dioten azken mehatxua da, Kongoko Errepublika eta Gabon bereziki kaltetu dituena, hain zuzen ere gorilen %80 aske bizi den eremua.
|
|
|
Arras esperientzia ederra izan zen, eta gustua hartu genion nonbait, bigarren haurra ekarri baikenuen mundura. Denbora ustekabean pasatu zitzaidan, eta konturatu orduko bi semeak, Inaxio eta Andres, ezkonduta eta
|
beren
lurraldetik kanpo joanak ziren euren bizia egitera. Hasieran bai, kartak idazten zizkiguten, telefonoz deitu, bisitatzera etorri... baina urteak pasa ahala, poliki poliki, beren gurasoez aldentzen joan ziren.
|
|
2004
|
|
|
Aurtengo ekitaldien artean bereziena apirilaren 4an Egiako kultur etxean Afrikako dantzei eskainiko zaien ekitaldia da. Afrika sorkuntzan izeneko saioan, Nigeriako Ijodee konpainiak, Mozambikeko Projeto Cuvilas eta Maliko Compaigne taldeek
|
beraien
lurraldeari buruzko ikuspegi bana eskainiko dute; hiru begirada izango dira, hiru dantza saio. Horrez gain, Donibane Lohizuneko Akinoko Santo Tomas eta Donostiako San Inazio ikastetxeetako ikasleek, Eusko Trenen ibilbidean, geltokiz geltoki, performance artistikoa egingo dute; Frantziako zein Kataluniako koreografoen lanak ikusi ahal izango dira; eta haurrentzako Askari dantzaldia tailerra eta Dantzariarentzat nutrizioa eta dietetika hitzaldia izango dira, besteak beste.
|
|
|
Beraz, ez nator bat zuen ikuspegiarekin. Utzi diezaiegun aberatsei
|
beren
lurraldeak atxikitzen hori baldin bada eremu horiek eder mantentzeko bide bakarra. Egia da eskualde honetan ezin dudala etxea erosi, baina ez dut erosi nahi etxe hori gaur basoa den lekuan eraiki behar baldin badute».
|
|
|
1977ko azken egunotan, Iruñeko kaleetan, manifestazio kontrajarrien bitartez azaleratu zen gai horren inguruan Nafarroan zegoen zatiketa. Alderdi gehienak, gainontzeko euskal lurraldeekin bat egiteko prest zeuden arren, ucedista nafarrak, Madrilen zituzten gobernu kidetaz baliatu ziren, esate baterako,
|
beraien
lurraldea euskal barruti unibertsitariotik kanpo uzteko. Era berean, 1978ko urtarrilean, Euskal Aurreautonomikoa abiatu zenean, bi baldintza ezarri zizkieten nafarrei erregimen horretan sartzeko:
|
|
|
Errepide bidezko animalien esportazioek eta inportazioek animalien ongizatearen baldintza berberak bete lituzkete hirugarren herrialdean garraiatzen direnean. Bestela, edozein estatu kidek debekatu ahal izango du herrialde jakin bateko animaliak
|
beren
lurraldean sartzea.
|
|
|
Araudi berriek eragin berezia izango dute Alaska, Arizona, Kalifornia, Colorado, Idaho, Montana, Nevada, Mexiko Berria, Oregon, Utah, Washington eta Wyoming-en. Urruneko baso eremu horien% 97
|
beren
lurraldeetan biltzen duten estatuak.
|
|
|
Horren arabera, zerrendako produktuak xede dituen transakzio orok herrialde inportatzailearen onespena izan behar du lehenik. Neurri horri esker, herrialdeek
|
beren
lurraldean zer produktu onartzen dituzten erabaki dezakete. Gaur egun, 70.000 produktu kimiko inguru aurki daitezke merkatuan, eta urtero 1.500 produktu berri iristen dira.
|
|
|
Nik uste dut su etenarekin herritarrek irabazten dutela. Kataluniako herritarrek orain badakite
|
beraien
lurraldean ez dela inolako erasorik egongo eta gutxienez bakea izango dutela.
|
|
|
4 Hizkuntz eskubideak urratzea ez da soilik, Hizkuntz Eskubideen Deklarazio Unibertsala oinarri duen eta Behatokiak bere egin duen, gizakien eta hizkuntza komunitateen arteko berdintasun printzipio nagusia urratzea. Kasu gehien gehienetan, administrazioek, beraiek onartutako eta
|
beraien
lurraldeetan indarrean dagoen hizkuntz legedia ere ez dute betetzen.
|
|
2005
|
|
|
Indiarrak, bestalde,
|
beren
lurraldeek duten balizko burujabetzaren tranpan harrapatuta ere badaude. AEBko ingurumen legediak ez du indarrik eremuotan.
|
|
|
Oraingo honetan A. de Ibarrola-k. Aramburu Irungo Ibarrolan jaioa zen?, El primeralistamiento de quintos en Ondarribia (Bidasoan, Hondarribiko jaiak' 97, 20 or.) artikuluan, etabeste bati erantzuna eman nahian: «1881ean, Euskal Herriari, aipatu 1876ko uztailaren 21eko Legearen bitartez, espainiar Konstituzioa ezarri zitzaion, eta
|
beren
lurraldeak espainiar probintzia hutsbilakatu eta derrigorrezko soldadutza inposatu. Tragedia hartatik sortu zen gaurko Alardea, inondikinora, bilakaera osasuntsutzat?
|
|
|
Bestalde, Autore eta Editoreen Elkarte Nagusiko kontseilari eta Antonio Jiménez Rico zinema zuzendariak adierazi zuen kezkatuta zeudela pirateriagatik, “ez die kalterik egiten konpainiei, egileei baizik”, baita AEBetako multinazionalen esku dagoen zinema merkatuaren gatibutasunagatik ere. Ricorentzat “beharrezkoa” da gobernuek
|
beren
lurraldean baldintza berdinetan lehiatu ahal izatea eta beren merkatua antolatzea.
|
|
|
Ministroak esan du hitzarmen honek duela lau urte sinatutakoa ordezten duela, eta ezin izan zela behar bezala garatu, bi erakundeen arteko lan eta harreman mekanismo “zurrunegia eta eraginkortasun gutxikoa” ezarri zelako, Salgadoren arabera. Informazioa Hitzarmenaren hedapenari dagokionez, Osasun eta Kontsumo Ministerioak edukiaren berri emango dio Osasun Sistema Nazionaleko Lurralde arteko Kontseiluari, eta autonomia erkidegoei eskatuko die kontuan har dezatela
|
beren
lurraldeetan horrelako akordioak sinatzeko aukera. Era berean, bi erakundeek Jarraipen Batzorde Orokor bat sortzea erabaki dute, hitzarmena behar bezala garatzen eta gauzatzen dela zaintzeko, eta proposatutako helburuak betetzeko beharrezkoak diren neurriak eta ekintzak adosteko.
|
|
|
Garai batetik hona, nazioarteko zenbait herrialdek legezko baldintzak ezarri dizkiete
|
beren
lurraldean arrantzako produktu jakin batzuk merkaturatu nahi zituztenei, seguruak izateaz gain, horiek lortzeko erabilitako baliabideek harrapatu diren ingurunea errespetatu dute, beste espezie batzuen alferrikako heriotza eta gehiegizko ustiapena ekidinez eta informazio hori azken kontsumitzailearengana iristeko mekanismoak ezarriz.
|
|
|
PANDren lan zirriborroaren arabera, desertizazioak Espainiako zazpi probintziaren ia azalera osoari eragiten dio, eta horietako bi, Las Palmas eta Alacant, %100ean daude. Aztertutako 48 probintzietatik –Ceuta eta Melilla hiri autonomoak alde batera utzita– hamalauk
|
beren
lurraldearen erdia baino gehiago higatu dute, eta horietatik zazpik beren azaleraren %90etik gorako mailak dituzte.
|
|
|
Espainiako erreakzioa Bruselan bizi izan den gertaera dela eta, estatu kide guztiek agertu behar izan dute alde batetik edo bestetik. Kasu honetan, Espainiak lehen aldiz bozkatu du EBko zenbait herrialdek
|
beren
lurraldean behin behineko debekuak mantentzeko GEOen gaineko babes klausulak kentzearen aurka. Orain arte, Espainia abstenitu egin zen horrelako bozketetan, baina, orain, Espainiako Ingurumen Ministerioak onartu du beharrezkoa eta premiazkoa dela GEOei buruzko guztiari Europako arau esparru osoa ematea, sektorearen harmonizazioa bermatzeko.
|
|
|
Izan ere, Europar Batasuneko arauen arabera estatu kideei dagozkien betebeharrak betetzea ezinbestekoa da arrantza funtsak babesteko, itsasoko baliabide biologikoak kontserbatzeko eta oinarri iraunkorretan eta baldintza ekonomiko eta sozial egokietan ustiatzeko. Kontua da Frantziako agintariek ez zutela behar bezala kontrolatu
|
beren
lurraldeko arrantza, arrantza ontziak ikuskatuz eta arrantzako produktuak lehorreratu, saldu, garraiatu eta biltegiratzeko jarduerak eta lehorreratze eta salmenten erregistroa aztertuz. Izan ere, Batzordeko ikuskatzaileek egindako sei misioetatik bostetan egiaztatu ahal izan zen baimendutakoa baino tamaina txikiagoko arrainak lehorreratu eta saldu egiten zirela agintari nazional eskudunen kontrolik gabe.
|
|
|
Sustapen Ministerioaren mendeko erakundea den Abiazio Zibileko Zuzendaritza Nagusiak ez du Espainian debekatutako hegazkin konpainien “zerrenda beltza” argitaratuko, harik eta Europar Batasunak (EB) gaiari buruzko erabakia hartu arte, Magdalena Álvarezek zuzentzen duen sailaren iturrien berri eman zuen arte. Hala, Espainiak ez du jarraituko, oraingoz, Belgika, Frantzia, Suitza edo Erresuma Batuko urratsik, azken asteetan gertatutako aireko hondamendien ondorioz
|
beren
lurraldeetan debekatutako aireko lineen zerrenda egiten ari baitira, edo amaitu baitira. Bruselak Europako “zerrenda beltza” sortzea proposatu zuen otsailaren 16an, eta herrialde horien ekimena ospatu du, Europako zerrenda egitea erraztuko duela uste baitu.
|
|
2006
|
|
|
Baina atzean, istorio latz berbera:
|
beren
lurraldetik at ematen duen mina.
|
|
|
Izaki hauek, dena den, gogoan zituzten arbasoen kulturaren aztarnak, eta haien berri ematen ahalegintzen ziren lehengo garaietaz tutik ere ez zekiten gazteenei. Halako batean, Frisia
|
beren
lurraldetik oso urruti zegoen parajeak nolakoak ziren ikusteko espedizioa egiteko nahia piztu zitzaion zaharrenetako bati, eta Terra Incognita ezagutzera abiatu ziren guztiak. Eta inolaz ere espero ez zituzten makina bat gauzekin egin zuten topo.
|
|
|
Mimoekin ez dira sekula nekatzen, asetzen, gure belaun gainetan orduak eta orduak eman ditzakete baina, nerabezaroa iritsitakoan, emetara, etxetik hanka egiteko eta etxea
|
beren
lurralde gisa markatzeko joera agertzen dute.
|
|
|
Augustoren garaitik, baskoiek ez zuten inolako kontrol berezirik behar izan. Conventus erromatarren sisteman integratuak egon ziren (beraien kasuan, caesaraugustanusean) eta
|
beraien
lurraldean, hiri gutxi batzuk bazeuden, hala nola, Pompaelo, Calagurris, Gracurris eta Oeasso. Hiri txikiak zirenez eta nahiko sakabanatuak zeudenez, ez ziren nahikoa idazle erromatarrek eskualde zibilizatu bat ikusteko, baina nahikoa ziren oinarrizko harremanak mantentzeko, erromatar ohitura batzuk barneratzeko eta Erromako sistema fiskalean eta militarrean integratzeko.
|
|
|
Estrabon eta beste klasiko batzuk ez zuten ondo ezagutzen ezta
|
beraien
lurraldea ere. Ondorioz, mediterraneotik at zegoen geografia ez zuten bat ere ezagutzen.
|
|
|
Eraikuntza erromanikoa eraikitzean arkitektonikoki izan zen aldaketak islatzen du lurraldean gertatzen ari zen eraldaketa, populazio guneen berrantolaketarekin ikusi dugunez, eta testuko fundazioak aurrerago bultzatuko zuen prozesua izango zena, gainera. Gune berri hauek, monasterioak, denborarekin elizateen buru bihurtu ziren,
|
beren
lurraldeko gune nagusiak izanik, hiribilduek nagusigoa hartu zuten arte, hurrengo populazio eraldaketaren ondorioz guztia (García Camino, 2002).
|
|
|
AEBn argi dute beren herrialdean merkaturatzen diren atzerriko elikagai guztiek aplikatu beharreko araudia betetzen duen etiketa eraman behar dutela. Bestela, Estatu Batuetako agintariek debekatu egingo dute
|
beren
lurraldean sartzea. Oro har, etiketatzearen eta elikagaien segurtasunaren gaia Food and Drug Administration (FDA, ingelesezko sigletan) erakundearen kontrolpean dago, AEBetan merkaturatzen diren elikagaien %80aren arduraduna baita.
|
|
|
Salbuespen bakarrak larrialdi eta alarma gailuak, ekipo medikoak edo hari gabeko tresna elektrikoak dira. Era berean, adostutako testuak ezartzen du
|
beren
lurraldean fabrikatzaile ezarriak dituzten estatu kideek pilen eta metagailuen ingurumen errendimendu globalaren ikerketa sustatuko dutela eta hobekuntzak sustatuko dituztela beren bizitza baliagarriaren ziklo osoan, bai eta substantzia arriskutsu gutxiago edo gutxiago kutsatzen duten substantziak dituzten ereduak garatu eta merkaturatzea ere.
|
|
|
Cádizko Unibertsitateak, adibidez, sei ikasle ditu, batez beste, ikasketa teknikoetara sartu berriak. Mugikortasunaren erronka Orain, unibertsitateko ikasleen %93k
|
beren
lurraldean dute karrera (50 kilometroko erradioan), baina Goi Mailako Hezkuntzaren Europako Esparrua (GHEE) ezartzeko eta mugikortasuna sustatzeko aurreikuspenak erronka dira sortu berri diren erakundeentzat. Ikasle bakoitzeko batez besteko gastua 7.000 euro ingurukoa da (ikasleak %7 bakarrik ematen du); herrialde industrializatuetan, berriz, 10.500 eurokoa da.
|
|
|
Hiru urteko epea Beren ezaugarriak direla eta, ibilgailu horiek nekez gainditzen dute beren autonomia erkidegoa edo udalerria. Hori dela eta, autonomia erkidegoek izango dute lege honek
|
beren
lurraldeetan noiz hartuko duen indarra zehazteko ardura. Gehieneko epea hiru urtekoa izango da, BOEn argitaratzen denetik, hau da, 2009ko ekainaren 21ean.
|
|
|
• 1975 urtean sahararrak
|
beren
lurraldea uztera behartu zituztenetik, 170.000 saharar inguru Aljeriako errefuxiatu guneetan bizi dira, ia batere baliabiderik eskaintzen ez dien eremu batean. Hau dela eta, laguntza humanitarioari esker bizi dira.
|
|
|
Judu haiek ezin zuten ulertu muga eta nazio kontu hura –beharbada ez zuten inoiz ulertu, ezta Bigarren Mundu Gerran hainbestek bizia galdu zutenean ere–, haietako asko eta asko Erdi Arotik bizi baitziren inguru zabal hartan, eta
|
beren
lurraldetzat baitzuten. Poloniako agintariek, beste hainbat herritan ez bezala, mende askoz mantendu zuten erlijio askatasun giroa, eta juduek lasai eta eroso jarraitu zuten bertan.
|
|
|
kafe landare bat edo beste aldatu, esate baterako. Bekatari zailduek, bekatuaren atzaparretan behin eta berriro erortzen ziren bekatari azal lakartuek, aita Romeroren penitentziak konplituz, kafe landareak aldatu zituzten
|
beren
lurraldeetan.
|
|
|
Gerra ohiko prozedura zen errege mizenikoen inguruan: gatazkak zeuden dinastien eta familien barruan114, eta gatazkak, nagusitu nahi ziren hiribildu ezberdinen artean; gerrak etsaitu zituen Argos eta Mizenas115, esaterako, edo zazpi hiribilduk osatutako aliantzak suntsitu zuen Tebas116 Gerra egiten zuten, halaber,
|
beren
lurraldeetatik kanpo: Homeroren Iliada n eta Troiar zikloan narratzen den Troiako gerra, ezagunena horien artean.
|
|
2007
|
|
|
Baina hasieran kristautasunaren izenean eta ondoren herritarren berdintasunarenean, ia desagertzeraino jazarri zituzten. Norvegia, Suedia, Finlandia eta Errusiak
|
beren
lurraldea lautan zatitu ondoren izan zen hori. Samiek hizkuntza eta kultura bizirik mantentzea lortu bazuten ere, egindako kalteak agerikoak dira.
|
|
|
5 Autonomia erkidegoek, halaber, senatari bat izendatuko dute, eta beste bat,
|
beren
lurraldeko milioi bat biztanleko. Izendapena legebiltzarrak egingo du, edo, bestela, autonomia erkidegoko kide anitzeko organo nagusiak, estatutuetan ezarritakoaren arabera; estatutuek, edozein kasutan, proportziozko ordezkaritza egokia ziurtatuko dute.
|
|
|
|
Beren
lurraldearen barruko udal mugarteak aldatzea, eta, orokorrean, estatuaren Administrazioari toki korporazioen gain dagozkion eginkizunak betetzea, toki araubideari buruzko legeriak eginkizun horiek transferitzeko baimena ematen badu.
|
|
|
Ikerketen arabera, harritzekoa izaten da adin horretako haurrekezagutzea Watergate kasua, Vietnamgo Gerra eta antzeko gertakari politikogarrantzitsuak (Moore et al., 1985). Haurrek
|
beren
lurraldeko autoritate politikoaktelebistan ikusten dituzten arren, ez dituzte bereizten telebistan agertzen direnbeste pertsonaia batzuengandik (Connell, 1971).
|
|
|
Adibidez, Estatu Batuetan saltzen diren loreen %62 Andeetako herrialde hartatik datoz. Zenbait talde ekologistek salatu dute pestizida kimikoez abusatzen direla.' Kolonbiako gobernuak ez du pestiziden erabilera arautzen berotegien barruan, eta Estatu Batuek
|
beren
lurraldera iristen diren loreek intsektuik gabe egon behar dute, baina ez nahitaez hondakin kimikorik. Horregatik, ekologistek azaltzen dutenez, klima tropikalak izurriteak zabaltzen laguntzen duenez, Kolonbiako ekoizleek ez dute zalantzarik ongarriak, pestizidak eta fungizidak aplikatzeko.
|
|
|
Bestalde, zirriborroak ezartzen du Agintari Eskudunen Batzordea sortzea, demarkazio hidrografikoen zuzendaritza eta lankidetza organo gorena (hori izango da Konfederazio Hidrografikoen izen berria). Estatuak batzorde horretako kideen kopuru osoaren erdia gehi bat izango du; autonomia erkidegoek, aldiz,
|
beren
lurraldea demarkazio hidrografikoaren zati osoa edo zati bat bada, ordezkari bana izango dute, baina haien botoa 0,10 eta 1 artean ponderatuko da azalera osoaren eta populazioaren arabera, oraindik garatu gabeko formula baten bidez. Toki korporazioek ere ordezkari bat izanen dute aipatutako zuzendaritza batzorde horietan, nahiz eta oraindik ez den argitzen nola izendatuko duten. Tasak Legeak tasa bat sortzen du uraren erabilera kudeatu, erregistratu, kontrolatu eta ikuskatzeko lanen kostua berreskuratzeko, 0,2 euro inguru 1.000 metro kubiko bakoitzeko.
|
|
|
Espainiako hautagaitza irabaziz gero, Espainiako Gobernuak, Euskal Autonomia Erkidegoak eta Europako Erkidegoek eman lukete. Suedia, Erresuma Batua, Alemania eta Hungaria dira
|
beren
lurraldean ESS eraikitzea eskatu duten beste herrialdeak. Ikerketa Azpiegituretarako Europako Foro Estrategikoaren (ESFRI) iritziz, Iturria I+Gko 7 Esparru Programaren barruan garatu behar da.
|
|
|
Aldeko 143 botoz, aurkako 4 botoz (Estatu Batuak, Kanada, Australia eta Zeelanda Berria) eta 11 abstentzioz berretsita, dokumentu hau mugarri historikoa da mugimendu indigenarentzat, orain arte erreklamazioetan baztertua. Deklarazioak (46 artikulu) herri indigenen eskubideak errespetatzeko gutxieneko estandarrak ezartzen ditu, besteak beste, beren lurren jabetza,
|
beren
lurraldeetako baliabide naturalak, tradiziozko ezagutzak gordetzea eta autodeterminazioa. Orain, Peruko enbaxadoreak NBEren aurrean adierazi zuenez, Luis Enrique Chávez Peruko enbaxadoreak dokumentua Batzar Nagusian aurkeztu zuen.
|
|
|
Eguneko kontzentrazioetarako eta sufre dioxidoaren orduetarako Europar Batasuneko mugak 2005eko urtarrilaren 1ean jarri ziren indarrean. Espedizioko bost herrialdeek —Espainiak, Frantzia, Erresuma Batua, Italia eta Esloveniarekin batera— balio handiagoak erregistratu zituzten
|
beren
lurraldean urte horretan. “Erkidegoko legeriari esker, sufre dioxidoak ez ditu gure lakuak pozoitzen eta ez ditu zuhaitzak hiltzen, baina leku batzuetan osasuna oraindik arriskuan dago gehiegizko kontzentrazioengatik”, adierazi zuen Ingurumeneko komisario Stavros Dimasek, eta kutsatzaile horren muga komunitarioak errespetatzeko eta “herritarrak modu egokian babestuta egon daitezen bermatzeko” beharrezko neurriak hartzeko eskatu zien amondutako herrialdeei.
|
|
|
Hasteko eta amaitzeko, gure Kutxak
|
beren
lurraldeetatik askatu eta erdaldundu —buruko hizkuntza ahoaren mintzaera—, merkatu handian finantzen apustueta onura tresna bihurtu asmotan dihardute.
|
|
|
Agiri horretan estatuek
|
beren
lurraldeen baitan dauden nortasun etnikoak babesteko eta gutxiengo nazionalak sustatzeko konpromisoa hartu zuten. Halaber, gutxiengo nazional horietako herritarrek gizataldeko kide gisa izan ditzaketen eskubideak babestuko zituztela hitz eman zuten, eta baita beste printzipioekiko berdintasuna bermatuko zutela ere. c) Helsinkiko 1992ko Konferentzia
|
|
|
Artikulu honetan, horrenbestez, hauxe izango da mantendu nahi dudan tesia: gaur egungo estatuek aldarrikatzen dituzten printzipio demokratiko eta liberaletan oinarriturik (pertsonen askatasuna, giza duintasuna eta erabakiak kasuan kasuko gehiengoen bidez hartzea), aitortu lukete
|
beren
lurralde eremuen barruan badirela berezko nortasuna duten gizataldeak; halaber, araubide berezia onartu lukete gizatalde horiek eta gizatalde horietako herritarrak babesteko. Babes horren funtsean, izan ere, honako eskubidearen aitorpena egongo litzateke:
|
|
2008
|
|
|
erregularki hizkuntza horretan hitz egiteak konnotazio ideologikoa du eta, bereziki, solaskideak gure hizkuntza hitz egin ez arren hizkuntzari eusten bazaio. Horrek garbi adierazten du, edozein elebitasun baldintzatatik urrun, disHizkuntza batean mintzo denak hizkuntza hori utzi du, sistematikoki, erantzun gisa ulertezintasuna, axolagabetasuna, edo bazterketa (nabarmenagoa edo ezkutukoagoa) jasotzen baditu. kriminazio egoeran bizi garela, eta" herri eta hizkuntza batekoa izateari irmo eusten dietenak apartheidera eramaten direla
|
beren
lurraldean bertan, beren hizkuntzan hitz egin ahal izateko baimen eskuzabala emanez" (Adell 2003). Biztanleriaren zati handi batentzat ohiko bihurtu da gaztelania izatea komunikazio hizkuntza, bereziki metropoli barruti handietan, eta horrek nolabaiteko" normaltasun izaera" ematen dio men egiteko ohiturari; gainera, lagundu egin du oro har euskaraz hitz egiteko jokabideak euskal nazionalista izatearen konnotazioa har dezan.
|
|
|
Eskubide horrek hauxe adierazten du: gipuzkoarrak
|
beren
lurraldea defendatzera behartuta bazeuden ere, foru agintarien boterea estuki mugatuta zegoela, foru herrialdeetako biztanleak gerra ofentsibo batean erabiltzeko orduan. Hona hemen, beharbada, euskal inperiorik inoiz sortu ez izanaren arrazoi bat.
|
|
|
Eibarko udalkideak erregearen eta erlijioaren alde zeudela argi eta garbi zegoen195 Gerra Diputazioak frantziarrekin bat egin ostean, bere indar bakarrekin eustea ezinezkoa izango zela ikusirik, udalerriari babes militarra eskaintzeko biderik zuhurrena Bizkaian sartzea zen, bakarra ez esateagatik196 Gogora dezagun, foruerregimenaren arabera herrialde bakoitzeko tertzioek
|
beren
lurraldea defendatu behar zutela, eta agintariek ezin zituztela behartu beren herrialdea ez zena defendatzera. Bizkaian sartzearen helburu zuzena, beraz, Jaurerriko egitura militarrean txertatu eta Ermuko lerroan zeuden Bizkaiko tertzioen batailoiak Eibarrera aurreratzea zen, horren truke Bizkaiko herrialdeko biztanleen betebehar guztiak onartzen zituztelarik197 Jaurerriak«?
|
|
|
Txinako legeek aspaldi arte mugatzen zuten atzerriko bankuen partaidetza dibisa eragiketetara; gainera, Harresi Handiko herritarrak ezin ziren zuzenean atzerrian inbertitu. Hala ere, Txina Munduko Merkataritza Erakundean sartu denez, nazioarteko bankuek
|
beren
lurraldean jarduteko aukera izan behar izan dute. Txinan sartu diren atzerriko bankuen artean daude Citigroup, HSBC Holdings, Standard Chartered, Bank of East Asia eta ABN AMRO.
|
|
|
Gaur egungo araudiak hezeguneetan berunez ehizatzea baino ez du galarazten, “hori baita urtean 30.000 eta 50.000 hegazti inguru pozoitzearen eragilea”. Beste herrialde batzuek, hala nola Herbehereek eta Danimarkak, debekatu egin dute
|
beren
lurralde osoan berunezko kartutxoak erabiltzea. WWF/ Adenak desjabetzen duen beste mito bat lurren desjabetzea da.
|
|
|
Hirigintzaren arazoa Greenpeaceren arabera, hirigintza da oraindik ere gure kostetako arazorik handiena. “Udal askok ahalegin handia egin dute
|
beren
lurraldeko zatirik handiena lurzoru urbanizagarri bihurtzeko —naturgune babestuak barne—, beren kutxak betetzeko hiri bizigarriak eraikitzeaz kezkatu gabe”, esan du azterlanak. Epaitegietako hirigintza ustelkeriako 67 kasuek, tartean 527 izanik, eta horietatik 180 kargu publikoak dira, 2008an kontabilizatuak, agerian uzten dute “gardentasunik eta kudeaketa egokirik ezaren hedadura eta larritasuna”, erantsi du.
|
|
|
Aipatutako errege dekretuak jasotzen duen bezala, onarpen muga duten titulazio horietan, erregimen orokorrean eskainitako matrikulez gain, unibertsitateek urtero zenbait kolektibori plaza kopuru jakin bat erreserbatu behar diete, eta talde horiek, unibertsitatera sartzeko eskatzen diren baldintzak betetzen badituzte, unibertsitate zentro batean sartzeko aukera izango dute, kasu horietan erreserbatutako kupoen bidez. Era berean, bi bideetatik (orokorra eta erreserbako portzentajea) onartuak izateko baldintzak betetzen dituzten ikasleek bi aldeetatik eskatu ahal izango dute sarrera, eta, hartara, hautatutako titulazioan sartzeko aukera gehiago izango dituzte. Kupoetan sartzen diren kolektiboetako bakoitzerako, Gobernuak gutxieneko eta gehieneko muga batzuk ezartzen ditu erreserba daitekeen ehunekoaren barruan; hala ere, plazak zehazki zehaztea autonomia erkidegoei dagokie,
|
beren
lurraldean kokatutako unibertsitateek proposaturik, talde horiek erkidego bakoitzeko unibertsitate zentroetan duten benetako eskaera kontuan hartuta. Unibertsitateko plazen %1 eta %3 bitartean erreserbatuta daude.
|
|
|
Mendebaldeko Amazonasen petrolioaren garapena “herri indigenen eskubideen urraketa nabarmena da”, salatu du Brian Keane Land is Life talde ekologistak. Keanek ohartarazten du nazioarteko akordioek aitortzen dutela herri indigenek beren lurren gaineko eskubideak dituztela eta “esplizituki debekatzen dutela
|
beren
lurraldeetan baliabide naturalak ustiatzeko kontzesioak ematea haien baimen aske, aurretiko eta informaturik gabe”.
|
|
|
Ekimen honen bidez bi helburu bete nahi dira: batetik, irakurtzeko ohitura sustatzea, eta, bestetik, Espainiako kultura aberastasunen ezagutza eta estimazioa bultzatzea, beste erkidego batzuetako herri eta hirietara egindako bisiten bidez. Hala, programa sortu zenetik, autonomia erkidegoek hainbat literatura ibilbide sortu dituzte
|
beren
lurraldean, 20, gaur egun. Ibilbide horiek astebete irauten dute, eta literatura lan jakin bati, pertsonaia bati edo autore garrantzitsu bati buruzkoak dira. Hala, programatutako bidaiak balio du ikasleek autore baten inspirazio iturri izan diren edo idazlan baten narrazioa gidatu duten lekuak hurbiletik ezagutzeko.
|
|
|
Erantzun horren ondoren, Varelak beste interpelazio bat aurkeztu zuen, eta Bruselari eskatu zion argitzeko zer unetan eta zer zirkunstantzia gertatu behar diren kontrol neurri gehigarriak hartzeko, analisiek zer emaitza izan behar dituzten eta nork eska ditzakeen ikuskapenak ekoizpen lekuetan. Gainera, lehen egin bezala, Espainiako eurodiputatuak Batzordeari eskatu dio Estatu Batuek zergatik debekatzen duten
|
beren
lurraldean panga sartzea.
|
|
|
Hego Amerikako gobernuak onartu du legez kanpoko talatzaileek
|
beren
lurraldeak inbaditu dituztela
|
|
|
Atarian tutore kopuru handia dago proiektua erabiltzen ikasteko Edukiez gain, Agrega atarian tutorial asko aurki ditzake erabiltzaileak, proiektua erabiltzen hasi edo espezializatzen direnak, ahalik eta etekin handiena atera ahal izateko. Era berean, Agrega proiektua bultzatzeko autonomia erkidegoak irakasleak prestatzeko hainbat jarduera egiten ari dira
|
beren
lurraldeetan.
|
|
|
Hori jakinda, ez da harritzekoa AEBek Iraken aurkako gerra hasi zutenean, haien aliatu nagusiak kurduak izatea. Orain,
|
beren
lurraldearen jabetza berreskuratzea da haien hurrengo helburua.
|
|
|
Herri indigenak dira, alegia,
|
beraien
lurraldea konkistatu edo kolonizatu aurretik bertan bizi izan zirenak; leku horietako jatorrizko biztanleak dira. Era berean, herriok ingurumenarekiko duten harreman zuzena eta estua nabarmentzekoa da.
|
|
2009
|
|
|
240 hizkuntza egotea erabateko aldaketa da, eta hasi dira politika espezifikoak aplikatzen. Esate baterako, Bartzelonako metroan, ibili berri zaretenok denetik entzungo zenuten, adibidez iragarki guztiak zazpi edo zortzi hizkuntzatan, besteak beste arabiera, kurdua, etab. Zerbitzu publikoak hainbat hizkuntzatan ematen dira, eta udalerri katalan batzuek, adibidez, amazighta hizkuntza ofizial izendatu dute
|
beren
lurraldeetan.
|
|
|
hostotzaren gainean,
|
beren
lurraldea aldarrikatzen hasi dira...
|
|
|
Euskal Herritik kanpo lan egiteaarkeologia hedatzen ari den globalizazioaren erakusgarri da. Hau da, Euskal Herriko arkeologia taldeek
|
beren
lurraldetik kanpo egiten dute lan eta baita alderantzizere. Giza Eskubideen Arkeologiari dagokionez, ekipoaren eta lanerako ereduarenesportazioa gertatu da.
|
|
|
Baina honek Uruguaiko emigrazio beharra soilik azaltzen digu, eta, ondorioz, galdera hau egin genuke: zerk eragin zuen hainbeste euskal herritarrek
|
beren
lurraldea utzi behar edo nahi izatea. Euskal Herri penintsularrean izandako aldaketa ekonomiko eta politikoek ondorio izugarriak izan zituzten euskal gizarte tradizionalean.
|
|
|
Lan horrek frogatzen du ingurumen energia, hau da, tenperatura, hegaztien mugikortasuna azalduko lukeen faktorea dela, batez ere berotze globalaren ikuspegitik. UMeko ikertzaileek Europa kontinentalean, Britainiar Uharteetan eta Islandian habia egiten duten 152 uretako hegaztiak “korotipo” izeneko bederatzi taldetan banatu zituzten (espezieek ingurumenari nola erantzuten dioten adierazten dute),
|
beren
lurralde lehentasunen prozesu historikoak eta ekologikoak ulertzeko. “Horietako hiruk osatzen dute espezieen %70, iparraldeko eskualdean, hegoaldeko eskualdean edo Europako kontinenteko latitude ertainetan oso zabalduak”, azaldu zion SINCi (Zientzia Berrien eta Informazioaren Zerbitzua) Raimundo Real, UMeko Zientzia Fakultateko egile nagusia eta ikertzailea.
|
|
|
Txostenaren arduradunek 25 espezie hautagai behar bezala ebaluatzeko informaziorik ez dutela aitortzen dute, eta, beraz, ez dute baztertzen horietako batzuk ere arriskuan egon daitezkeenik. Era berean, gogoan dute autonomia erkidego guztiek dituztela
|
beren
lurraldean mehatxatutako hegaztiak, baina Kanariar Uharteak nabarmentzen dira, kontzentrazio handia dutelako. 99 espezie daude desegin aurretik Espezie batzuen kasuak bereziki deigarriak dira:
|
|
|
Hala ere, Olcinaren arabera, zenbait autonomia erkidegok (Katalunia, Euskadi, Andaluzia, Valentziako Erkidegoa eta Madril) uholde arriskuaren kartografia landu dute. Horregatik, hondamendi natural horren arriskuari buruzko mapa ofizialak egin dituzte, eta, orain, nahitaez kontsultatu behar dira,
|
beren
lurraldean erabilera eta jarduera berriak garatu behar direnean. Bestalde, Ingurumen, Landagune eta Itsas Inguruetako Ministerioa (MARM), Europan urpean gera daitezkeen espazioak kudeatzeko 60/ 2007 Zuzentaraua betez, “Urpean gera daitezkeen Guneen Kartografiako Sistema Nazionala” garatzen ari da, eta, amaitzen duenean, urte batzuk barru, estatuko arriskuko kartografia ofiziala izango da.
|
|
|
Greenpeacek egindako txosten baten arabera, Espainiako itsasertzak" jasan du, azken urteotan, epe laburrera onura besterik bilatu ez duen eta milaka etxebizitza huts utzi dizkigun industria baten eraikuntza bortitza, eta beste latitude batzuetan destino berriak bilatzen dituen turismo apetatsu eta aldakorraren mende". Erakunde horrek nabarmentzen duenez, Espainiako kostaldeko udal askok ahalegin handia egin dute
|
beren
lurraldeko zatirik handiena lurzoru urbanizagarri bihurtzeko naturgune babestuak barne, bizitzeko moduko hiriak eraikitzeaz arduratu gabe beren kutxak betetzeko. " Autonomia erkidegoek —txostenak dioenez—, udalaren hirigintza planak onartzearen ardura dutenek, nekez jartzen dituzte oztopoak iristen zaizkien proposamen iraungaitzei".
|
|
|
WWFren eta UAMen azterlanak, Espainiako V. Oihan Biltzarrean ere ikusgai egon denak, bere ahalmenaren %5 eta %15 bitartean baino ez dutela kontserbatzen dio. Beste muturrean pinudiak daude,
|
beren
lurralde potentzialaren %70 hartzen dutenak. SECFeko txostenaren arduradunek diote basoen %93 erdinaturalak direla eta, oro har, oso gazteak.
|
|
|
Bizkaiak eta Gipuzkoak euren kostaldea erakutsi nahi diete bisitariei. Baina ez hori bakarrik, baita
|
beren
lurralde berdea ere. Eta, bisitari asko hegazkinez iristen direnez Euskal Herrira, Bilbao Air ek ez du aukerarik galdu aireportua ezagutarazteko.
|
|
|
euskara normalizatzea Euskal Herrian inposatzea baldin bada, espainiera Madrilen eta frantsesa Parisen ere inposatzea da; bi Estatu horiek beren hizkuntzak jakitera legez behartzen gaituzte, baina Euskal Herriak ezin du behartu euskara jakitera; han, gurasoek eskolako hizkuntza aukeratzeko eskubiderik ez badute, hemen, zergatik dute? Asimetria eta gezur horien aurrean, argi izan dezagun, gaztelania eta frantsesa
|
beren
lurralde historikoetatik haratago Euskararen Herrian zabaltzea, hizkuntz kolonizatzea dela.
|
|
|
1996ko Deklarazio Unibertsalaren arabera Hizkuntz komunitatea da zuzenbidezko subjektu. Berdintasunezko printzipioa hori behar dugu, gure eskubideak ez ezik, munduko pertsonen, hizkuntzen eta herrien eskubideak gauza daitezen; Euskal Herriak eta munduko hizkuntz komunitate guztiek lehentasun osoa izan dezaten
|
beren
lurralde historikoetan. Herritar guztien hizkuntz eskubideak bermatzeko, hizkuntz komunitate bakoitzaren osotasunaren baitan, eta munduko hizkuntz aniztasuna bermatzeko.
|
|
|
Horren kontra gaude. Atxilotuek justizia izan dezaten galdegin dugu, eta
|
beren
lurraldean bidezko babesa izan dezaten. Peruko sistema judizialaren barruan jasota dago tokian tokiko eta eskualdeetako epaileek beren autonomia izan behar dutela.
|
|
|
Eskubide pertsonalaren bidez, euskal hiztunek Euskal Herri osoan euskaraz lan egin eta bizi ahal izateko euskal ingurua bermaturik izan behar dute, bizitza sozialaren alor guztietan, euskarazko harremanak eta komunikazioak garatzeko, erosotasun osoz eta eragozpenik gabe. Lurraldetasun printzipioa, berriz, bitarteko juridikoa da munduko herritarren hizkuntza ezberdinak
|
beren
lurraldeetan babesteko eta hizkuntz eskubideen urratzea gainditzeko. Geure kasuan, Euskal Herri euskalduna berrosatzeko eta dagokion garapen iraunkorra bermatzeko.
|
|
|
Irudipena dugu, ordea, hizkuntza pluraltasunaren gainean munduan zehar hain errotuak dauden aurreiritzietan dutela oinarria Hizkuntzen Euroituneko minoritaire/ minoritaria hitzek. Izan ere, hizkuntza bat txiki edo minoritario izendatzen baita Estatua erreferentzia nagusitzat hartuta; beste hitzetan esanda, Estatuan aitortua duten lege estatusaren arabera aitortzen dira txiki edo handi hizkuntzak; inoiz ez, ordea, Estatu barruko
|
beren
lurraldeetan duten pisuaren arabera, ez eta hiztun kopuruaren arabera ere. Horrela, bada, maltera edo estoniera estatu hizkuntzak izate hutsagatik hizkuntza handiak edo ez txikiak dira; katalana Espainian (ez hala Andorran, estatu hizkuntza baita han) edo euskara Espainian eta Frantzian, berriz, hizkuntza txikiak dira, estatu hizkuntzak ez direlako, ez beste ezergatik, horregatik bakarrik, nahiz eta malterak edo estonierak baino hiztun gehiago dituzten.
|
|
|
Berdintasun hori, ordea, hizkuntza bakoitzak betetzen duen funtzioaren arabera jartzen da kolokan. Horregatik uste dugu izango dela oso garrantzitsua, erabakigarria esango genuke?, eremu urriko hizkuntzek identitate funtzioari [3] sendo eustea eta funtzio hori
|
beren
lurraldeetan indartzea. Hori ez da eremu urriko hizkuntzek identitate funtzioaz gain gizakien eta herrialdeen arteko harreman funtzioetan ere leku garrantzitsuren bat izatearekin bateraezina, ezta gutxiagorik ere.
|