|
2001
|
|
|
1.Lagin orokorraren %61.4 emakumezkoak dira, %75ek 30 urte baino gutxiago dituzte, euskaldunen presentzia oso txikia den herrietan jaio eta bizidira, ia hiru laurdenak bi gurasoak edo bietako bat Euskal Herrian jaioakditu, unibertsitarioak dira ia erdiak, laurdena langabezian dago, %20 ikasleak dira eta beste %21 langileak, gehiengo handi batek gurasoak erdaldunak ditu,
|
beren
lehen hizkuntza gaztelania izan da %85ean, %90 bainogehiagok ez du euskararik ikasi eskolan, eta batez beste zazpigarren urratsadute.
|
|
2009
|
|
|
Egia da Espainiako Konstituzioak herritar guztiak behartzen dituela gaztelania ezagutzera. Egia horien ondoan, ordea, hain zaila ote zaigu ulertzea, hizkuntza bat, kasu honetan gaztelania, guztiek ezagutzeak ez duela esan nahi guztiek sentitzen dutenik beren hizkuntzatzat edo beren hizkuntza bakartzat edo
|
beren
lehen hizkuntzatzat. Eta hori ulertzen baldin bada, beste pauso bat emanda, hain zaila ote da ulertzea hizkuntzen bizikidetza, ez, alegia, nola halako koexistentzia hutsa?
|
|
2011
|
|
|
Skutnabb Kangasek dioen bezala, ordea, hizkuntza berri bat ikasteak ez du
|
berez
lehen hizkuntzaren kaltetan izan behar. Munduan zehar erkidego minoritario askok eta askok hizkuntza handiak ikasi behar izan dituzte, eta era berean, euren hizkuntzak gorde ere egin dituzte.
|
|
2012
|
|
|
senargaiak euskaraz egiten zuenez"... ni segitu nuen euskara, euskara, euskara. eta orduan ia nire hizkuntza bezala gelditu zen" (Itsaso, 5 FG). euskarazko sozializazio berant eta jakinaren gainekoa izan dute. Antza, subjektuek
|
beren
lehen hizkuntza izan ez den batekin (batzuetan familian txertatuta egon den eta bertze batzuetan familian inoiz izan ez den hizkuntza batekin) eratzen duten harremanak hartzen du indarra. hiztuna hizkuntza horri atxiki zaio hala nahi duelako, harremanen bidez bere bizitzan sartu baitu. horrek ekarri die subjektuei, umeak izan dituztelarik, euskaraz hazteko erabakia.... Badirudi haurrei zein hizkuntzatan egin erabakitzean subjektuaren lehen hizkuntza baino eraginkorragoa dela hiztunak eratu duen hizkuntza identitatea, hau da, zein hizkuntzarekin identifikatu nahi duen, zein hizkuntzari atxiki nahi zaion. rocher soziologoak sozializazioaren ingurumariko bitartekoak bereizten ditu:
|
|
2015
|
|
|
10 urtetan hona nolako emaitzak diren, eta zein laginetan izan diren gaitasunik osatuenak.Euskarazko testuetan Hazparneko laginak ziren
|
beren
lehen hizkuntzan ari (H1), etaMiarritzekoak beren bigarren hizkuntzan (H2), eta hau gertatu da, kontaketa autonomiangaitasun garatuagoak zituen H1 taldeak, aldiz edukien planifikazioan eta denborazko testuantolatzaileen erabilpenean H2 taldeak. Erdarazko testuetan Miarritzeko taldea zen H1 taldea, eta Hazparnekoa H2 (elebakarrak H1 elebakar deituko dira).
|
|
2016
|
|
|
" Ez da gauza bera ikasle guztiak jatorriz katalan hiztunak izatea edo kanpotik etorritako ikasle asko egotea. Katalana ez bada
|
beren
lehen hizkuntza, gauza errazekin hasten gara, esaterako errima pareekin".
|
|
|
Bi urtetik gorako biztanleen artean nabarmen hazi da azken urteetan
|
beren
lehen hizkuntza gaztelera dutenen kopurua. Azken neurketan %15 ziren, hamar urte lehenago soilik %5, beraz, hirukoiztu egin dira; eta 25 urte lehenago %2 baizik ez ziren.
|
|
|
Bi urtetik gorako biztanleen artean nabarmen hazi da azken urteetan
|
beren
lehen hizkuntza gaztelera dutenen kopurua. Azken neurketan %15 ziren, hamar urte lehenago soilik %5, beraz, hirukoiztu egin dira.
|
|
2017
|
|
|
Hiztun berriei helduz, aipagarria da 11.000 hiztun inguruk
|
beren
lehen hizkuntza (H1) alde batera utzi eta beren bigarren hizkuntza (H2), galiziera, erabiltzen dutela soilik: " Han relegado su lengua materna a un segundo plano.
|
|
|
Laburbilduz, gutxiago badira ere, badira euren burua ‘gael’ jotzen duten hiztunak, nahiz eta irlandera
|
beren
lehen hizkuntza ez izan. Horrela pentsatzeko eragiten duten faktoreak, batez ere, jabekuntza goiztiarra eta irlanderaren eguneroko erabilera ditugu.
|
|
2020
|
|
|
Hizkuntza erabilerari dagokionez, argi ikusten da haien hautuetan harrera herriko hizkuntza nagusiak (gaztelania) hartzen duela protagonismoa (neba arrebekin eta lagunekin erabiltzen dute; beraz, etxean, eskolan eta lagunartean), eta euskara eta
|
beraien
lehen hizkuntza bigarren plano batean geratzen dira. Eskola eta, zehazki, gela da euskaraz hitz egiten duten leku bakarra, irakasleekin, eta ez ikaskideekin, eta irakasleek animatuta hitz egiten dute, ez haiek hautatzen dutelako.
|
|
|
Beste alderdi askoren artean, emaitzek erakutsi dute gazteek harrera herriko hizkuntza nagusia (gaztelania) hautatzen dutela, eta ondorioz, euskara eta
|
beraien
lehen hizkuntza bigarren plano batean geratzen direla. Hizkuntza ereduari dagokionez, gazte gehienak ereduan eskolatuak izan dira, edo ereduan eskolatuak egotetik, eredura aldatu dituzte.
|
|
2021
|
|
|
Aveláli Flors Mas Bartzelonako Unibertsitateko hizkuntzalariak azaldu du azpiratze ereduak kenketazkoak direla: «Ikasleak bigarren hizkuntza batean ere eskolatzen dituzte —normalean, hizkuntza nagusia edo menderatzailea da testuinguruan—, hizkuntza eta kultura aldetik gehiengora asimilatzeko helburuarekin, ikaskuntza prozesuan
|
beren
lehen hizkuntza aitortu eta erantsi gabe: frankismoaren hezkuntza eredua edo eskola jakobino frantsesa, bi adibide jartzearren».
|
|
2022
|
|
|
Kurian, gortean, izkribuak latinez idazten zituzten. Apez eta monjeek ere hizkuntza horretan egiten zituzten mezak, baina aitortza gehienak euskaraz, nobleen haurrak inudeek hazten eta hezten baitzituzten eta hura izaten baitzen
|
beren
lehen hizkuntza. Edonola ere, gortean bezala herri eta hiri gehienetan eguneroko eta gehienen hizkuntza euskara zen, nekazari, abeltzain, morroi, zerbitzari eta soldaduen hizkuntza.
|