|
2000
|
|
|
Gaztelaniaz inkili mankala, komunikazioa arrunt erraztu zen ingelesez ekin genionean.
|
Hizkuntzaren
muga hautsirik, arin bideratu zen gure harremana.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
bizitzan eskolak berebiziko paper garrantzitsua du. Iduritzen zait presio guzti hau, hasiera batean, zuzendua egon dela heldu den eskola ikasturteari begira.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
berreskurapen prozesua orain dela mende bat baino gehiago hasi zen Nafarroan. Izan dira orain arte eta izanen dira etorkizunean egoera zailak, gora eta beheranzko aldaera eta joerez beteak.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
ofizialtasunari buruzkoan ordea, kon tuan hartu eta ezagutarazi beharrekoa iruditzen zait, euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, Nafarroako erresumaz gainera, Iparraldean gertatu zela, Frantziako Estatuaren barnean XVI. mende hasieran. Bazirudien bide egokia hartu zutela, baina laster aldatu ziren irizpideak eta, gerorantz, hango hertsitasuna na bar menagoa izan da.
|
|
|
Gainera, besteak beste, nafarra genuen Bernat Etxepare, 1545 urtean Linguae Vasconum Primitiae (Euskaldunen
|
Hizkuntzaren
Hastapenak) zeritzan euskarazko lehen liburu inprimatuaren egilea. Gogoangarria baita ere Juana Albretekoa Nafarroako erreginaren aginduz Joannes Leizarragak itzulirik argitaratu zen Iesus Christ Gure Iaunaren Testamentu Berria, 1571.
|
|
|
Lehen artikuluaren zenbait zati begiratu besterik ez dugu: e) Euskararen erabilera aitzinatzea. f)
|
Hizkuntzaren
eskubideak zaintzea. g) Hizkuntza gizarte maila guztietan gai bihurtzeko, lan egitea.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
alorrean kokatuz gero, Norvegiak bere gaintasuna lortzeko, Danimarkatik bereiztea zen helburua. Ez Suediatik, nahiz politikoki 1905anStockholm en menpean egon, eta ez Kopenhage-ren menpe.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
arloko kontsentsuak lortzeko modu bakarra, hizkuntza bakoitzakbere unibertsoa izatean datzala ulertu genuen Txillardegiri esker, nahiz eta gero horrenformulazioa askoz gehiago landu den, azken urteotan. Geuk ere, euskaldunok, alegia?
|
|
|
–Gure arteko batzuren errazkeriak astinduz, Mackeyk gordinki esaten digu:
|
Hizkuntzaren
berreskurapena, ez da fenomeno autonomoa?. Lau izari ditu, elkarri errotik eratxekita:
|
|
|
dikotomiak, itxuren eta espantu sutsu askorenazpian, bere horretan dirauela agertzen da.
|
Hizkuntzaren
erabilpenari buruz, etaantzinako atsotitza gure eginez,, beharra baita eragile, handia.
|
|
|
Halaber, bereziki, kanpo+ barne ezaugarriak dei daitezkeenak daude. Adibidez: 1)
|
Hizkuntzaren
garrantzia eta erdigunetasuna zientziagintza orokorrean, baitagizarte zientzietan ere: zuzenean, aztergai moduan hartuz, eta zeharka, bestelakoedozein aztergaitan hizkuntzaren izaera eredu analogiko moduan aplikatuz, adibidez kognizioarekin eta kognizio sozialarekin zerikusi dutenak.
|
|
|
Anido k hizkuntz debekua ezarri nahi zuelarik, botere autonomiaren lege horihautsi egin zen, eta, kolpe txar horrekin batera, herrian eta apaiz artean ongi errotutakohizkuntz tradizio errespetagarria ere, hots, elizgizonen herriarenganainoko zubi naturala.
|
Hizkuntzaren
auziak ozpindu egin zituen harmonia onean zebiltzan agintarienharremanak une batez, eta ez dirudi 1940an (testuak bestelakorik iradoki nahi duenarren) adostasun zinez onartura iritsi zirenik.
|
|
|
Hori izan da hizkuntza zientifikoki aztertu ahal izateko egin den hautua.Saussure ren langue eta parole bikotetik lehena hartu zuten estrukturalistek.Chomsky ren competence eta performance paretik ere, halaber, lehena hartudute generatibistek.
|
Hizkuntzaren
erabilera kontuak besterentzat gelditu dira: psikologialari, soziologialari, dialektologialari, neurologialari, hizkuntzarenhistorialarientzat, eta abarrentzat. Hizkuntza egituratik eta hizketa hizkuntzatik ulertzea hautatu da.
|
|
|
Pentsamenduaren iturrian bertan daukagu, beraz, hizkuntzaren eragina.
|
Hizkuntzaren
barne egiturak moldatuko digu geure ikuspegiaren zer nolakoa: nolako hizkuntza, halako mundu ikuskera.
|
|
|
nolako hizkuntza, halako mundu ikuskera.
|
Hizkuntzaren
barne eragin hori estrukturalismoarenitzalean bereganatu zuen Txillardegik, euskararen aldeko bere tesiak funtsatzeko; baina, oso oker ez banago, gaur egun ez luke hori dagoen dagoenean onetsiko gureeuskaltzale sutsuak. Nago ñabardura bat baino gehiago egingo lizkiokeela ordukoplanteamenduari:
|
|
|
|
Hizkuntzaren
barne egiturak, besterik gabe, gure ideia eta pentsakizunen mamikuntza goitik behera baldintzatzeko ahalmenik ez badu, gizartearen eta hizkuntzarenarteko dialektika horretan, kultura kategoriaren bitartekotza aipatuko digu, Whorf eneskutik. Amerikarraren babesean datorkigu hemen:
|
|
|
|
Hizkuntzaren
eta pentsaeraren harian ondutako lehendabiziko artikulu honenhondarrean, honako ondorio hau isuri zien, euzkozaleei?: Zerk egiten du EuskalHerria?
|
|
|
Eta berezikiaberriaren kinka larrietan: ?
|
Hizkuntzaren
batasun horrek, halarik ere, bere garrantziadu; eta aberriaren kinka larrietan, herrikidetasun hau beste kidetasun guztiei nagusidakieke? (1966b, 435).
|
|
|
Hizkuntza ez dela, besterik gabe, gizajendeak elkarrekiko mintza beharrakasetzeko soilik darabilen tresna aldagaitza.
|
Hizkuntzaren
instituzio izaera hori, horieta horrenbestez, nazionalismoaren ardatzean funtsatutako gertaera berria delahizkuntzaren historian. Bigarrenik, Estatu modernoen aldetik indarrean ezarritakohizkuntza politika, Konstituzioetako formulazioak gorabehera, de facto beti berenazio hizkuntzaren aldeko politika izan dela.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
eta herrikidetasunaren arteko hartu emanak nabarmendu zizkigunorduko hartan Txillardegik,, euzkotarren, abertzaletasunak har zezakeen bideazizuturik.
|
|
|
–Nik dakidanez, beraz, nehork ez du esaten: <
|
Hizkuntzaren
kakoa erresuma da.Erresuma hizkuntza billakatzen ez diran hizkuntzak galtzen dira, eta erresumahizkuntza billatzen diranak oro salbatzen>. Erresumak erabakitzen du hizkuntzenetorkizuna; eta gero eta nabarmenago da hau egia.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
estatus eta izaera politikoa aldatu da modernizazioaren joan etorrian dagoeneko esana dugun moduan. Kapitalismoaren garapenak hizkuntza bateratupublikoa ezarri du Estatuaren mugapeko herrialde zabalean, tartean dauden herrihizkuntzak irentsiz:
|
|
|
|
Hizkuntzaren
finkapena dela eta, eliteen zeregina guztiz funtsezkoa da. Euskal Herriko testuinguruan nabarmena da euskarari dagokionez, euskarari dagokionez eliteen jarrerak zein neurritaraino izan ziren determinatzaileak ikusiko dugu.
|
|
|
Zuen berba lauko jarioa behar dugu, premiazko zaigu hainbat eta hainbat eremutan.
|
Hizkuntzaren
ederrak eta hizkeraren bizitasunak —egokitasuna ere ahanzteke— bene benetan eskertuko dizuete eta.
|
|
|
AGIRREAZKUENAGA, Iñaki Ikuspegi juridiko batetik euskararen ahuleziak gainegituran. 59 zk. (1990),
|
Hizkuntzaren
ofizialtasunaz. 65 zk. (1991), 11
|
|
|
ARTOLA, Xabier; ALEGRIA, Iñaki; SARASOLA, Kepa
|
Hizkuntzaren
tratamendu automatikoa. 102 zk. (1997), 61
|
|
|
ALEGRIA, Iñaki; ARTOLA, Xabier; SARASOLA, Kepa
|
Hizkuntzaren
tratamendu automatikoa. 102 zk. (1997), 61
|
|
|
Rikardo Arregi’ri erantzunez. 26 zk. (1967), 3 Sinistu ezinean iges egin behar. 27/ 28 zk. (1967), 16 Estrukturalismoaz zenbait hitz. 29 zk. (1968), 15 Gerediaga Elkarteak eratutako biltzar kideei. 31/ 32 zk. (1968), 66 Txaho Zuberotarra eta Lehenengo Karlistada (Zenbait izkriburen berri). 33 zk. (1968), 18 Txekoslobakia.
|
Hizkuntzaren
pizkundeaz bi hitz. 35 zk. (1969), 58 Euskalerriko Atlas Etno Linguistikoa. 32 zk. (1984), 139 Euskararen erabilpenaren azterketaz. 36 zk. (1985), 69
|
|
|
SARASOLA, Kepa; ALEGRIA, Iñaki; ARTOLA, Xabier
|
Hizkuntzaren
tratamendu automatikoa. 102 zk. (1997), 61 Ba ote dago euskal industria audiobisualik? 99 zk. (1997), 49
|
|
|
IGARA Txekoslobakia.
|
Hizkuntzaren
pizkundeaz bi hitz. 35 zk. (1969), 58
|
|
|
AGIRREAZKUENAGA, Iñaki Ikuspegi juridiko batetik euskararen ahuleziak gainegituran. 59 zk. (1990),
|
Hizkuntzaren
ofizialtasunaz. 65 zk. (1991), 11 Funtzio publikoa eta hizkuntzagatiko diskriminazioa. 33 zk. (1984), 105 Administrazioko itzultzaileak: lehena, oraina eta geroa. 111 zk. (1999), 11
|
|
|
ALEGRIA, Iñaki; ARTOLA, Xabier; SARASOLA, Kepa
|
Hizkuntzaren
tratamendu automatikoa. 102 zk. (1997), 61
|
|
|
1) Alde batetik, terminoak eta enuntziatuak erlazionatzeko modua nahi zuten aztertu.
|
Hizkuntzaren
beraren barne analisian zetzan. Adibidez, posible da termino bat argitzea beste termino batzuetara murrizgarria dela edo beste termino batzuen bitartez definigarria dela erakutsiz.
|
|
2001
|
|
|
HABEren
|
Hizkuntzaren
Didaktika Zerbitzua
|
|
|
Gaztelueta Fundazioak antolatutako Hezkuntza Eleaniztunari buruzko IV. Jardunaldietan aurkeztutako lanak biltzen ditu Eusko Ikaskuntzak" Cuadernos de Educacion" delakoaren 11 zenbakian. Besteak beste, Piero Floris ek italieraz eta frantsesez aurkeztu zuen" Materiale didattico e formazione degli insegnanti", Josu Sierraren" Hizkuntzak ikasteko benetako esperientziak' chat' edo bideokonferentziaren bidez", Pilar Sagasta eta Mikel Usabiagaren artean eginiko" Teknologia berrien erabilpena hizkuntzen irakaskuntzan", Luis M. Larringanen"
|
Hizkuntzaren
kalitatea", Joaquim Arnauren" Pensamiento de los profesores relacionado con la practica", Xabier Goragorriren" Eleaniztasun goiztiarrari bai, baina ez edonola" eta Maribel Valeroren" Lectoescritura en tres lenguas".
|
|
|
|
Hizkuntzaren
azterketa bat al da zurea?
|
|
|
" Nouveau Roman" delakoaren errelebua 60ko hamarkadan jazo zen Nobela Estrukturalista deiturikoaren (edo Ricardou ren hitzetan," Nouveau Nouveau Roman" delakoaren) eskutik. Esan daiteke garai horretan izango dela jadanik Arte mailan aspaldian pintura abstraktuan gertatutako aldaketaren edota
|
Hizkuntzaren
Filosofiaren baitan Ludwig Wittgensteinen eskutik gauzatutakoaren denaren islarik bortitzena.
|
|
|
Ez da musikaren emozioa, ez eta aktoreen keinua ere.
|
Hizkuntzaren
oinarria plano biren arteko loturan dago, bien arteko hutsunea betetzeko ikusleak egiten duen ahaleginean. Justaposizioak, eta elementu biren arteko elkarkidetzak sortzen du zinemaren izaera.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
ikuspegi dialektiko honek ondorio argiak ditu: 1) ikuspegidialektikoz uztartu behar ditugu hizkuntzaren alderdi objektiboa eta subjektiboa; 2) geureganatu egin behar ditugu azterketa formalaren emaitzak; 3) berreskuratu eginbehar ditugu ikuspegi formalaren gehiegikeriaz baztertutako errealitateak:
|
|
|
Gauzak horrela, paradigma berriaz hitz egin dezakegu hizkuntzalaritzan ere, Enrique Alcaraz ek egiten duen bezala: pragmatika testualaren paradigmaz (1996,26 or.).
|
Hizkuntzaren
bi alderdi (bi dimentsio) berreskuratzen ditu ikuspegi berrihonek: testuala (esaldiaz gaindikoa) eta pragmatikoa.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
zientziak eta hizkuntzen irakaskuntza, beraz, erronka egoeran daude.Baina bi aldeetakoa da erronka. Pedagogoek asko daukate teorikoetatik ikasteko; zientzialarien egitekoa da, berriz, egokiak diren egintza pedagogikoak deskribatu etateorizatzea.
|
|
|
Gainera, mintegian bezala landuko genuen gaia: liburu bat bidelagun hartuta.Eta, hala, 1998 mintegian Jose Antonio Marina-ren La selva del lenguajebezala (Marina, 1998), hitzaldian Jean Paul Bronckart en
|
Hizkuntzaren
zientziak: irakaskuntzarako desafioa? (Bronckart, 1993) izango genuen langai, euskarazkonahiz gaztelaniazko bertsioetan.
|
|
|
BRONCKART, J. P. (1993):
|
Hizkuntzaren
zientziak: irakaskuntzarako desafioa?, HABE, Itzulpen Saila, 33, Donostia.
|
|
|
testuratze baliabideak.
|
Hizkuntzaren
azterketa eta irakaskuntza. EHU/ Arabako ForuAldundia, 11
|
|
|
testuratze baliabideak.
|
Hizkuntzaren
azterketa eta irakaskuntza.EHU/ Arabako Foru Aldundia, Gasteiz.
|
|
|
b)
|
Hizkuntzaren
helburua elkarreragitea baldin bada, zer esanik ez, norberarenlehen hizkuntzan trebatzerakoan nahiz bigarrena irakasterakoan elkarreragitekoahalmena lortzea edota garatzea izango da planteamendu pedagogiko, proposamen didaktiko, metodo, jarduera eta urrats guztien noraezeko jomuga. Nolanahiere, hiztunak testuen bidez soilik ahal du erabili hizkuntza helburuak lortzekomoduan.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
irakaskuntzaren inguruko hausnarketa, euskaratik bertatikegin beharrekoa, beste hizkuntzetakoa ere gogoan izanik, noski.
|
|
|
–
|
Hizkuntzaren
sistema formalaren erabilera lantzeko jardueretan, bide induktiboari emango zaio lehentasuna. Jardueraren hasieran testuinguru esanguratsuasortuko dugu eta horren laguntzaz ikasleek beren aurre ezagutzak aktibatu etahipotesiak egingo dituzte.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
erabilera:
|
|
|
Ondorioz, komunikazioak garrantzi handia hartzen du ikas prozesuan, hizkuntzak komunikazio tresnak besterik ez direlako, eta ikasleak behar komunikatiboak asetzekobaliagarria dela frogatzen duen neurrian erabiliko duelako.
|
Hizkuntzaren
arloformalaren eta komunikazio gaitasunaren artean dagoen harremana oso estua dahelduen euskalduntzean, hizkuntza ezagutzeko motibazioa komunikatzeko erabiltzen hasten diren neurrian handitzen delako. Komunikaziorako erabilgarritasunakprozesuan aurrera egiteko indarra ematen dio ikasleari, eta aurrera egiteak komunikaziorako gaitasuna handitzea dakarkio.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
aukera mugagabeak komunikaziorako
|
|
|
Erantzuten duenhiztuna galdera egiteko erabili den aditzaz baliatzen da, elipsia eginez.
|
Hizkuntzaren
erabilera honek hainbat uste uzten ditu agerian.
|
|
|
Bide eta modu asko daude horretarako (Azurmendi, 2000), baina ez da hau lekurik aproposena hori zehaztasun osozegiteko; hala ere, ideiaren bat ematea komeni dela uste izanik, ondokoa azpimarratuko dugu orain.
|
Hizkuntzaren
–baita ukipenezko menpeko hizkuntzaren, konkretuki euskararen, ikaskuntza/ ezagutza eta erabilera, gizabanako bakoitzakburutzen dituen prozesu/ portaerak dira; horregatik, ezinbestekoa da gizabanakoengan duten aplikazio maila kontuan hartzea.
|
|
|
Estatusa faktoreari dagozkion aldagaiak, hiztun komunitatearen prestigiosozialari, estatus soziohistorikoari eta hizkuntzaren eta kulturaren prestigioarilotuak agertzen direnak dira.
|
Hizkuntzaren
eta kulturaren prestigioari dagokionez, ez bakarrik bere lurraldean duen prestigioa, baizik eta baita nazioartean duena ere.Hiztun komunitateak orduan eta status altuagoa izan, bizitasuna kolektibitatebezala jarrera hartzea ulertuko litzateke. Nahiz eta faktore demografiko eta laguntza instituzionalekoak bezain neurterraza ez izan, gertakari soziopsikologikoekadierazten dute talde estatus altuak taldeko kideentzat identitate sozial positiboagoaekar dezakeela, eta, aldiz, estatus baxuko kideentzat hori zailagoa dela (Sachdeveta Bourhis, 1987; Tajfel eta Turner, 1979).
|
|
|
|
Hizkuntzaren
jabekuntzari dagokionez, Labrie eta Clement ek (1986) bizitasun etnolinguistikoaren pertzepzioaren efektua aztertu zuten H2rekiko jarreraeta motibazioetan. Emaitzek erakutsi dutenez, ez zegoen inongo erlazio estatistikorik bizitasun subjektiboaren pertzepzioen artean (SVQaz neurtzen ziren modura) eta frankofonoen H2 zuen taldearekiko jarreren eta H2 ikasteko motibazioen etaH2ren erabilpenaren artean.
|
|
|
4
|
Hizkuntzaren
eta komunikazioaren garrantzia eta etengabeko elkarren arteko eragina, 70eko hamarkadaz geroztik: bai kognizio sozialean eta baitamaila ezberdinetan gertatzen diren artekotasun edo harremanetan ere.
|
|
|
4) Komunikazioaren ikuspegi teorikoak garrantzi berezia dauka, ez soilik psikosoziolinguistikan daukan presentziagatik, edo psikologiasozialaren eta psikosoziolinguistikaren arteko batasun puntua delako, baizik etahizkuntzaren erabileran interesa daukaten aspektu ezberdinak integratzen dituelako, hau da, oso interesgarria da euskal testuinguruan euskararen erabilera aztertzeko.
|
Hizkuntzaren
erabilera aztertzeko kontuan hartu beharreko alderdi batzukondokoak dira: a) ukipen egoeran dauden hizkuntzen ikerketetan, aplikazio etaanalisi maila ezberdinen beharra, bereziki, zabalak direnak:
|
|
|
Our purpose, therefore, is to overview the interrelationshipsamong ethnicity, language and communication, with a focus on how language andethnicity can affect communication breakdowns» (309 or.). Horretarako, ondorengo harremanak ikertzen dituzte: 1)
|
Hizkuntzaren
eta etnizitatearen artekoak, 2) Hizkuntzaren eta identitate etnolinguistikoaren artekoak, eta 3) Identitate etnoliguistikoaren eta komunikazio porrotaren artekoa. Ideia hauek azpimarratzen dituzte:
|
|
|
Our purpose, therefore, is to overview the interrelationshipsamong ethnicity, language and communication, with a focus on how language andethnicity can affect communication breakdowns» (309 or.). Horretarako, ondorengo harremanak ikertzen dituzte: 1) Hizkuntzaren eta etnizitatearen artekoak, 2)
|
Hizkuntzaren
eta identitate etnolinguistikoaren artekoak, eta 3) Identitate etnoliguistikoaren eta komunikazio porrotaren artekoa. Ideia hauek azpimarratzen dituzte:
|
|
|
1
|
Hizkuntzaren
eta etnizitatearen arteko harremanei dagokienez, Gudykunsteta Ting Toomey k (1990) etnizitatea irizpide subjektibo eta objektiboetatikulertzen dute, Fishman-ek (1977) egiten duen moduan; irizpide subjektiboeietnizitate berria deitzen diete, eta irizpide objektiboei, berriz, etnizitatezaharra. Identitate etnikoa autokategorizaziotik eta heterokategorizaziotikulertzen dute.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
legeak eta ereduak, bide zuzenetik ibiliko bagara, ez du egon gure baitan, nahierara alda dezagun, gugandik kanpo eta gure gainetik baizik. Izkribu euskararen, euskara idatziaren ohiturak eta usadioak ongi finkatuak eta mugatuak zeuden punturik gehienetan, euskalki bakoitzaren barrenean behintzat, eta aski jokabide argia dugu haiei amore ematea, haiei lotzea eta obeditzea.
|
|
|
Eta gainerakoen gain, gorago eta barrenago, gure izaera osoa biltzen  eta barrentzen duen hizkuntza, barrengo mintzabeharrari hitz iturri luzea ematen diona.
|
Hizkuntzaren
guretzako balioa, berriz, zein gurea, zein ezin utzizkoa dugun ezin jakin gure artean bezala hildako ala bizitako ote dugun zalantzan gaudenean baizik.
|
|
|
Gero berriz mila bederatziehun inguruan, Arana Goiri eta Azkue zirela bide (nahiz biak bide beretik ez ibili, ezta gutxiago ere, nolabait helburu batera jotzen dute), gauzak franko aldatzen dira berriz ere eta gero gerra ondoren ere bai.
|
Hizkuntzaren
betiko abiada aski ezaguna da: mila zortziehun eta laurogeiez gero behintzat joera beti berbera da:
|
|
|
|
Hizkuntzaren
egoera hobetua izan den barrutiren bat baizik ez dut aipatuko, ezin barkatuzko hutsuneak lagatzeko arriskuan banaiz ere. Argitaldarien lana, esaterako, Errepublika garaian baino joriagoa izan da:
|
|
|
Azaolak esan duenez42"
|
Hizkuntzaren
arazo larria, konpontzetik urrun dela, ez da oraino behar hainbateko egokitasunez azaldu ere egin". Elkarlan hau urrats eragilea dadin nahi eta uste dut, bide horretan barrena.
|
|
|
Poztu nau, gainera, gure nekazaria langile bihurturik ikusteak, hori ere ukatuko bailioke zenbait lumaluzek.
|
Hizkuntzaren
eta janzkeraren kontuan, ordea, ez dut hain argiro sumatzen zertarako sartzen den linguistika. Hizkuntzak nola hurbil eta urrun gaitzakeen ikusteko, aski da, eta hobe, linguistika ez ezik, hizkuntzak ez jakitea.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
jabe da Etxaide, zeharo eta osoro. Baina, horretaz gainera, jabetu ote da honelako irudimen edo asma lanak eskatzen dituzten zer eta nola guztiez?
|
|
|
badirudi gainera, eta ez ninduke horrexek minduko, neure buru tristea ez dabilela horiengandik urruti.
|
Hizkuntzaren
gorputz ustelkorrari, ustelduari ez bada, lotuak daudelako, hura pizten duen izpiritu biziari jaramonik egin gabe.
|
|
|
Orduantxe hasi ziren gure elizgizonak herri hizkuntzazko katekesiaz arduratzen; edota, hobeki esan, haien interesa eta kezka, 1600etik aurrera, anartean ametsetakoak ziren gailurretaraino heldu zen.
|
Hizkuntzaren
historiarako balio handiko agiriez gainera, hitz neurtu askoren artean, hitz lauzko eredua zor diegu literaturan, gaur bertan ere argiemaile bortitza. Eredu honen egoslekua XVII. mendeko Lapurdi loretsuan bilatu behar da, Axular gorengoa dugula mugimenduaren iturburuari oso hurbil.
|
|
|
Gurean, adibidez, zenbat eta zenbat ez ditugu kontutan hartzen, gaiez urri gabiltzalako, inorenean, aberatsago baitira, kanpoan gelditu liratekeenak.
|
Hizkuntzaren
kondaira eta literaturarena, elkarrekin ongi lotuak beti eta nonahi, lotuago dabiltza segur aski gure artean inguruko herrietan baino.
|
|
|
Ezarri zaizkigun mugarrietarik irten gabe, XVIII XIX. mende barruan alegia (bitartean zehazkiago), hiru punturen inguruan mintzatu nahi nuke, labur eta arinki noraezean, besterik ezinean.
|
Hizkuntzaren
egoeraz hitz egin dut aurren aurrenik, eta euskal literaturaz ondoren: idatzirik dagoena literatura izango dugu saio honetan, nahiz paperek artikulu fedekoak edo etxearen zein erleen gobernua tratatu.
|
|
|
HIZTEK da, hain zuzen, eta UEUk antolatu du (www. ueu. org/titulazioak/Hiztek.htm).
|
Hizkuntzaren
tratamendu automatikoaren inguruan formatzea bilatzen du: lengoaia naturalaren prozesamenduaz (LNP) —informatikarien terminologian— edo, bestela esanda, hizkuntzalarien linguistika konputazionalaz arduratuko da.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
normalizazio politikari aurre eginez, hizkuntz liberalizazio absolutua proposatzen dute askok. Askatasun osoa, nahi den hizkuntza aukeratzeko.
|
|
|
Gizarte talde ahul eta marginatuen aldeko neurriak hartzea da diskriminazio positiboa.
|
Hizkuntzaren
kasuan, bi hizkuntzen artean, ahulenari laguntzak eskaintzea esan nahi du.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
muntaren auzia, adibidez, beti baztergarria da... azpiratuena denean, bistan da. Edo elebitasunarena, indibiduala eta soziala nahasiz.
|
|
2002
|
|
|
" Liburuaren asmoa ez da ahalik eta material gehien biltzea.
|
Hizkuntzaren
ezaugarriak azaltzen dira eta gramatika deskriptibotik gertuago dago, eta horregatik, ikasgai dagoen gramatika ere mugatua da, baina beste metodo bizkor batzuen aldean askoz ere entretenigarriagoa egingo zaio irakurleari", azaldu digu egileak.
|
|
|
Hau da, oro har, jendeari kosta egiten zaio literatur hizkuntzara hurbiltzea.
|
Hizkuntzaren
maila dezente altxa da, baina euskarazko irakaskuntza oso gaurko kontua da, herriak oraindik ere ez du unibertsitatearen tradizio sendoa bereganatu, beraz, oraindik urteak eman ditugu jendea hizkuntza literario horretara hurbiltzen joan dadin.
|
|
|
Azken urte hauetan Eusko laurlaritzak definitu berri duen 2001 2004Zientzia, teknologia eta berrikuntzarako planean Infoingeniaritza Linguistikoaonartu da ikerkuntzarako lerro estrategikoen artean. Dagoeneko Euskal Herrian 25enpresatik gora eta zenbait ikertalde ari dira lanean
|
Hizkuntzaren
Industriarenesparruan. Plan horren bamean,. Hizkuntza Teknologiak?
|
|
|
|
Hizkuntzaren
normalizaziorako zioak UPV EHUn honako hauek dira:
|
|
|
1998ko ekainaren 12an, NUPeko Gobemu Batzordeak, bere 65/ 98 akordioan, Irakasletza ikasketetako Musika espezialitatean euskaraz ofizialki ematen zen irakasgai bakarra kentzea erabaki zuen. Gizarte eta Giza Zientzien Fakultateko Dekanoaren eta Filologia eta
|
Hizkuntzaren
Didaktika Saileko Kontseiluaren eta Zuzendariaren oposizioa garbia izan zen, eta Espainiako Aldizkari Ofizialean (B.O.E.272) irakasgai hori euskaraz eman behar zela argi agintzen zela gogoratu zuten.Baina, alferrik: 1998ko irailaren 25ean, Gobemu Batzordeko idazkariak Fakultateko Dekanoari bidali zion eskutitzean hitz kezkagarri hauek irakur zitezkeen:
|
|
|
1999/ 00 ikasturtean NUPeko
|
Hizkuntzaren
Normalizaziorako Batzordeakargitaraturiko datuen arabera, ikasleen% 18,87 euskaldunak ziren, aurreko hiruikasturteetako portzentaje berbera, eta hezkuntza ez unibertsitarioaren portzentajerekin erkatuz gero, 6 puntu goragokoa.
|
|
|
%25era igotzen da. Izan ere,
|
Hizkuntzaren
Normalizaziorako Batzordeak 1998/ 99an egindako inkestaren arabera, NUPeko ikasleen %24keuskaraz zerbait ikasteko desira adierazi zuten, eta horietatik 1.550 ikaslek, matrikulatuen arteko %15ek, eskolak euskara hutsean emateko nahia adierazi zuten.
|
|
|
Plan berean, hezkuntzari zuzendutako ikerkuntza programatik aparte,?
|
Hizkuntzaren
infoingeniaritza, deitutako arloan etorkizunari begira interesgarriakizan daitezkeen helburuak daude adierazita.
|
|
|
2.2
|
Hizkuntzaren
didaktika: aplikazionista/ inplikazionista
|
|
|
3
|
Hizkuntzaren
irakaskuntza/ ikaskuntzari eragiten dioten faktoreak dinamikoak dira, eta, beraz, irakaslearen gaurkotze etengabea eskatzen dute.
|
|
|
6
|
Hizkuntzaren
ikaskuntza fenomeno soziala da. Honek hiru ondorio dauzka, gutxienez:
|
|
|
7
|
Hizkuntzaren
erabileraz ari garela, helburu horri egokitzen zaion objektuaaukeratu da ikaskuntzarako. Irakasleen hasierako formazioa besteparadigmetan izan denez, horrek paradigma aldaketa garrantzizkoa eskatzendio irakasleari.
|
|
|
Bronckart, J. P. (1986):
|
Hizkuntzaren
zientziak: irakaskuntzarako desafioa?, HABE, Itzulpen saila, 33.
|
|
|
Larringan, L. M. (1999): ?
|
Hizkuntzaren
kalitatea?, Ikastaria, 11, HezkuntzaEleaniztasunari buruzko IV. Nazioarteko jardunaldiak, Gasteiz.
|
|
|
1.2
|
Hizkuntzaren
ikuspegi epistemologikoa
|
|
|
1
|
Hizkuntzaren
psikologiaren arazo nagusia ez da gaitasun homogeneoadefinituko duen hizkuntza eredu ideala sortzea, hizkuntza praktikenaniztasunaren berri ematea baizik: ahozkoa eta idatzizkoa, formala eta ezformala, euskalkiak eta euskara batua, euskaldun berri baten jarduera etaeuskaldun zaharrarena, testu generoak (narrazioa, argudioa, azalpena...).
|
|
|
Kalitatearen kontzeptua gizartearen jarduera guztietara hedatzen ari zaigu, baita hizkuntzara ere.
|
Hizkuntzaren
edo euskararen kalitateaz ere hitz egiten hasitagaude. Euskararen kalitatea (izen honekin edo beste batekin) euskaldunok betidanikizan dugun ardura izan da.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
didaktikaz jardun aurretik, alabaina, aztertuko dugun eremuazedarritu egingo dugu. Dakizuenez, gure gizarte aldakor eta dinamiko honetan, hainbat urtetan mugiezinak uste genituen kontzeptuak ere etengabe garatzen etaaldatzen ari dira, eta abiada handiz, gainera.
|
|
|
–
|
Hizkuntzaren
ikaskuntzaren helburu nagusia ekintza komunikatiborakotrebatzea da; ekintza komunikatiboan hizkuntzaren osagai guztiak eta komunikazioaren aldagaiak aldi berean kudeatu behar dira eraginkortasunez.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
alderdi estetiko literarioa lantzearen garrantzia ere azpimarratzen du. Honela dio komunikazio estetikoaz:
|
|
|
Bi jarduera hauek modu naturalean konbina daitezke.
|
Hizkuntzaren
analisiaeta praktika egiten duten bitartean, ikasleek ondo onartzen dituzte zuzenketak, hizkuntzan fokalizatzeko unea delako, hain zuzen ere.
|
|
|
5.2.3
|
Hizkuntzaren
funtzioak makrodiskurtsoan
|
|
|
norabait abiatu eta hangoak ezin ulerturik ibili gara denbora joan eta denbora etorri, edo kalean kanpotarren batekin topo egin eta ezin harekin ganorazko eta konfiantzazko komunikaziorik mantendu.
|
Hizkuntzaren
kausaz, esan dezake norbaitek. Bai, baina ez horregatik bakarrik.
|
|
|
Hizkuntzak, komunikazio sistema legez, ez dira ez neutroak ezta irmoak ere, denboraren joan etorrian hizkuntzak garatu eta egokitu egiten dira.
|
Hizkuntzaren
historia soziala, gizarte taldearen beraren historia da, eta gizarte historia, beste batzuen artean, hierarkia kuestioa ere bada, izan. Ez du funtsik hizkuntza bat ikasteak, hizkuntza horri eusten dioten hierarkia harremanak zein diren ikasten ez baldin bada.
|
|
|
Eta horrek jendea urrun dezake, hizkuntza desberdinetako hiztunen arteko inkomunikazioa eragin dezakeelako.
|
Hizkuntzaren
beraren funtzio bikoitza esanguratsua da, izan. Hizkuntza berbatuek komunikazioa ahalbidetzen dute, baita mugatzen ere.
|