|
2000
|
|
|
Kezka hau euskarak bizi duen ukipen egoeratik abiatzen da. Izan ere, aspaldikourteetan gaztelaniaren eta frantsesaren eraginpean eta normalkuntzarako oinarrizkotresnen gabezian bizi gara17 Eta horrek
|
hizkuntzaren
ordezkapen prozesua abian jarrieta indartzeko erraztasunak ematen ditu.
|
|
2009
|
|
|
Hala ere, ez bakarrik Serratek, beste kantari gehienek ere zilegi ikusi zuten beste hizkuntza batean kantatzea, gero hala egin edo ez. Gaztelaniarako jauzi horrek garbi erakusten du herria ohitzen hasia zela
|
hizkuntzaren
ordezkapen prozesuak eragindako diglosiara, guztiz bizia eta askoz aurreratuagoa egun. Hala, elebakartasunaren hausturak eragin hilgarria izan zuen kantagintza katalanean, baina alde onik ere izan zuen: hari esker, mugimenduko kide aipagarrienek argi eta garbi hitz egin zuten gaiaz, eta gauzak garbiago geratu ziren.
|
|
2010
|
|
|
Mendialdeko bertze eskualde batzuetan (aezkoan, ultzaman, atetzen, odietan, arakilen eta burundako zenbait herritan, bertzeak bertze) euskararen familia bidezko transmisioaren etena gizartean orokorragoa izan zen eta bortitzagoa
|
hizkuntza
ordezkapen prozesua. horietan gaur egun zaharrek eta haur gazteek baizik ez ohi dakite euskara. adinekoek bertako euskara eta haur gazteek eskolan ikasitakoa. Familia bidezko transmisioa eten zen garaiaren arabera gehiago edo gutxiago dira bi adin talde euskaldun horien artean dauden belaunaldi erdaldunak eta, ondorioz, belaunaldi euskaldunen arteko lotura errazagoa edo zailagoa izan daiteke. galerak galera, bertako euskaldun adinekoak egoteak belaunaldi gazteen hizkuntzaren hautematerako garrantzia du. eskualde horietan euskararen berreskurapena, funtsean, euskarazko eskolatzeak ahalbidetu du, euskarak duen estatus ofizialak lagundurik. haur gazte gehienak euskaldunak badira ere, erabilera soziala oso txikia da eta erabiltzeko esparruak mugatuak:
|
|
|
|
Hizkuntzaren
ordezkapen prozesuan, sozietatearen ardatz eragile izateari eta autoezagutzari dagokienez, balirudike gaelikoa galduz joan ahala musikak hartu duela, hein handi batean, hizkuntzaren ordezkoa, haren hutsunea betetzen duela maila sinbolikoan, eta are praktikoan.
|
|
2011
|
|
|
|
Hizkuntzaren
ordezkapen prozesuak segitzen du eta vilatara iristen ari da, hau da, 5.000 biztanle baino gutxiagoko herrietara. Hala ere, landa eremuan galegoa gehiengoak erabiltzen segitzen du, nahiz eta modu diglosikoan izan.
|
|
|
Baina ez hizkuntza boluntarismo antolatutik, ezta hezkuntzatik abiatuta ere (linguistikoa edo soziolinguistikoa) diogu
|
hizkuntza
ordezkapenaren prozesuari buelta eman. Beraz, akademikoa ez den erronka bat daukagu (erabat politikoa) aurretik:
|
|
|
Ekonomiaren faktorea aldagai erabakigarria izan da, eta hala izango da, orobat,
|
hizkuntzen
ordezkapen prozesuetan. Hori esan ondoren, beste hau ere erantsi genioke gure jardunari:
|
|
|
–Gainera nabarmen gelditu da
|
hizkuntz
ordezkapeneko prozesua oso aurreratua dagoen komunitate askotan komunitateko kideen jarrera aldatzen ari dela, kultur identitatea sendotzeari esker? .
|
|
2012
|
|
|
Ikerketak hartzen duen garaian
|
hizkuntza
ordezkapen prozesu historikoa irauli da eta horrek bere isla izan du maila kolektiboan ez ezik norbanakoen biografietan eta familien historietan ere. hizkuntza ordezkapen eta berreskurapen prozesuak aztertzeko bereziki baliagarriak dira glotobiografiak. Teknika etnografiko nahiko ezezaguna baita gure artean, horren azalpen xume bat eginen dut bizitza historia teknika kualitatibotik abiatuta.
|
|
2013
|
|
|
«Gaztelania edo frantsesa ziren hizkuntza nagusi eta bakarrak. Estatuen hizkuntza politikak mendeetan barna gauzatuz zihoan
|
hizkuntza
ordezkapenaren prozesua lagundu eta bultzatu zuen. Ñabardurentzako toki handirik ez zegoen, zoritxarrez».
|
|
2014
|
|
|
Kasu honetan ezin dut erreferentzia zehatzik eskaini, baina nire memoriak garbi gorde zuen datu hori. Izan ere, euskalduna naiz, eta mota horretako datuak grabatuta geratzen zaizkit gogoan, gure artean ere
|
hizkuntza
ordezkapen prozesuak gure begiekin ikusi ditugun gauzak baitira, ez liburutan ikasitakoak. Badugu sentsibilitate bat.
|
|
2015
|
|
|
Izaba eta Otsagabia baino txikiagoa izan eta iparralderago egon arren, aipatu herrietan baino lehenago galdu zen euskara. Karabineroek ez zuten kasernarik, eta herrikoen etxeetan barreiatu ei zituztenez,
|
hizkuntza
ordezkapen prozesua asko bizkortu zen. Egun, alta, gazteria bera ari da bere burua euskalduntzen, egoera hori iraultzeko xedearekin.
|
|
|
Aurrerarago, berriz,
|
hizkuntzen
ordezkapen prozesuak jorratzen hasita, hedabideei egin zieten erreferentzia (1979: 29):
|
|
2017
|
|
|
4 EmAKUmEAREn ROlA EUSKARAREn SOzIAlIzAzIOAn7 egungo hizkuntza praktikak aztertzeko eta ulertzeko ezinbestekoa zaigu testuinguru sozio historikoari begiratzea. azken bi mendeetan euskal herrian
|
hizkuntza
ordezkapen prozesuak eta emakumeen bazterketak antzeko prozesuak izan dituzte. biak arlo publikotik kanpo geratu ziren, eta azken hamarkadetan" etxetik ateratzeko" ahalegina handia egin bada ere, oraindik, bai euskararen biziberritze prozesuan bai emakumearen askapenean ere bide luzea egiteke dago.
|
|
|
Ikastoletako guraso erdaldunak eta euskararen jarraipena Lapurdiko kostaldean – Urko Ikardo Enparan
|
hizkuntza
ordezkapen prozesua hizkuntza kontzientziaren iratzartze prozesuarekin gurutzatu da (kasares, 2014: 91), eta ingurukoen eragina kontzientzia hartze horretan nabarmena da; adinkideak sozializazio agente biziki azkarrak dira gure erabaki eta praktika linguistikoetan eta hizkuntzarekiko ideia eta baloreetan eragiten dutenak. beraz, hizkuntzari dagokionez erreparazioa guraso hauen erabakiaren ainguratze puntu bat izaten ahal da (lacroix, 2014:
|
|
|
Ez zegoen gaur egun munduarekiko dugun komunikaziorik.
|
Hizkuntza
ordezkapen prozesuetan, hizkuntza menperatzailea datorrenean ikus dezakegu nola eremu homogeneoak, itxiak, sentikorrenak diren. Aldiz, hizkuntza menperatzaileak hizkuntza aniztasuna duenean parean erasoei hobeto eusten zaie.
|
|
|
Egungo hizkuntza praktikak aztertzeko eta ulertzeko testuinguru sozio historikoari begiratzea interesgarria izaten da.Hori dela eta, ikerketa hau euskararen sozializazioan emakumearen rola zein izan den aztertuz hasi naiz. Azkeneko bi mendeetan Euskal Herrian
|
hizkuntza
ordezkapen prozesua eta emakumeen bazterketa era paraleloan gertatu dira. Biak arlo publikotik kanpo geratu ziren, eta azken hamarkadetan, etxetik ateratzeko?
|
|
2019
|
|
|
fasea dezente laburragoa zen emakumezkoen artean gizonezkoen artean baino.
|
Hizkuntza
ordezkapena prozesu soziala izanik, genero bakoitzak jokatzen zituen rolekin eta ordezkapenaren etapa bakoitzaren ezaugarriekin lotzen zituen Aracilek portaera horiek.
|
|
2021
|
|
|
Dabid Anauten ustez, euskararen atzerapenaren arrazoiak
|
hizkuntza
ordezkapenaren prozesuarekin lotuta daude, eta prozesu horretan hainbat faktore hartu behar dira kontuan:
|
|
2022
|
|
|
" Euskal hiztun berrien fenomenoak, garrantzia handia hartu zuen XX. mendeko hirurogeiko hamarkadatik aurrera, ez bakarrik geroz eta gehiago direlako, baita
|
hizkuntza
ordezkapen prozesu luze baten ondoren euskararen biziberritze prozesurako duten garrantzia estrategikoagatik ere".
|
|
|
Hain zuzen ere, autore hauen esanetan, erregimen frankistaren azken hamarkadan zehar,
|
hizkuntza
ordezkapenaren prozesuari aurre egiteko, euskara hezkuntzan irakaskuntza hizkuntza bezala sartu zelako eta helduen euskararen irakaskuntza martxan jarri zelako, euskarak hiztun asko irabazi ditu. Hain zuzen ere, autore hauen esanetan, 1980 urte inguruan Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleen% 22ak bakarrik zeukan euskaraz hitz egiteko gaitasuna, hiru hamarkadatan% 37ra igo da eta aurreikusten da 2036.urtean% 50era igotzea (Amorrortu eta beste, 2019).
|
|
2023
|
|
|
Horrekin guztiarekin zera adierazi nahi dugu, hizkuntzaren nondik norakoak,
|
hizkuntzen
ordezkapen prozesuek
|
|
|
Azken ondorio gehigarri gisa, beraz, hizkuntzaren afera birpolitizatu behar dela aldarrikatzen dugu. Izan ere,
|
hizkuntza
ordezkapen prozesu guztietan gertatu bezala, normalizazio prozesuetan ere ezinbestekoa zaigu botere eta politika publikoen erabilera, botere betearazlearena barne. Horrela, hizkuntza normalizazioak ikuspegi hori bere baitan izango duen hizkuntza politika garatzea eskatzen du.
|