|
2000
|
|
|
– Baita
|
hizkuntz
jabekuntza aztertzen duten beste askoren esanetan ere. Ez du, behintzat, inork kontrakorik esan.
|
|
|
Ez du, behintzat, inork kontrakorik esan. Kontua da,
|
hizkuntz
jabekuntzari buruzkoazterketa guztietan ez dela ahoskeraren jabekuntza bera aztertzen, gramatikaedo hiztegiaren garapena baizik. Horregatik, datuak, esku artean daukagun honetarako, beranduegi biltzen dituzte lehen hitz edo protohitzak grabatzen dituztenek ere.
|
|
|
– Esan ohi da, testuinguru eta pentsamolde honetan, haurtzaroan aukera direnak(
|
hizkuntzaren
jabekuntza osoan laguntzen duten ekonomiak), nerabezarotikaurrera murriztapen bihurtzen direla. Horregatik da askoz zailago adin batetikaurrera hizkuntza berriak ikastea; eta oso gutxi dira hori erabat lortzen dutenak, batik bat, ahoskeraren atalean.
|
|
2001
|
|
|
Schumann-en akulturazio eredua (1978a; 1978b) bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza, naturalean, oinarritzen diren aldagai kausal gehien identifikatzera mugatzen da; hau da, «hizkuntza instrukziorik edo argibiderik gabe eta hitz egiten deningurunean ikasten» (1978a, 27 or.).
|
|
|
Schumann-en proposamenik garrantzitsuena da bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntza «justu akulturazioaren aspektuetako bat dela eta ikasle bat akulturatzen dengradua TLarekin (hizkuntza taia) taldeak kontrola dezake berak eskuratzen duenbigarren hizkuntza gradua» (34 orr.).
|
|
|
Schumann-ek (1978a; 1978b) bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eragiten duten faktoreen taxonomia aurkezten du. Bertan sartuak daude aldagai sozialak, afektiboak, nortasunezkoak, kognitiboak, biologikoak, gaitasunezkoak, pertsonalak, inputezkoak eta instrukzionalak.
|
|
|
Autore horren ustez (1978a) bi faktore mota bakarrik dira, sozialak eta afektiboak, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzan gehien eragiten dutenak, eta bi horiek akulturazio konstruktuak barneratuta daude.
|
|
|
Bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzan eragiten duten faktoreak ondokoak dira: 1) Aldagai sozialak, taldearen akulturazio gradua baldintzatzen duten talde artekoharremaneko aldagaiak direnak.
|
|
|
Clement ek (1980) aurkezten duen bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntza ereduhonek garrantzi handia ematen dio ingurune kulturalari eta hizkuntz komunitateenbizitasun erlatiboari. Eredu horrek asumitzen du bigarren hizkuntzaren jabekuntzakez duela hizkuntza ikasteko gaitasuna bakarrik hartzen kontuan, baita bigarrenhizkuntza duen komunitatearekiko hartzen diren jokabide ereduak ere.
|
|
|
Eredu horrek asumitzen du bigarren hizkuntzaren jabekuntzakez duela hizkuntza ikasteko gaitasuna bakarrik hartzen kontuan, baita bigarrenhizkuntza duen komunitatearekiko hartzen diren jokabide ereduak ere. Ondorioz,
|
hizkuntzaren
jabekuntzak norbanakoaren identitatearen aldaketak ere barneratzenditu. Clement ek hau defenditzen du:
|
|
|
Eredu horren kontzeptu zentrala motibazioa da, zeinek bi prozesu posible izanditzakeen. Ingurune kulturala kontuan izanik, bata ala bestea, prozesu biak garrantzitsuak dira
|
hizkuntzaren
jabekuntzarako. Hizkuntz komunitateetako batek bizitasun etnolinguistiko baxua duen hizkuntz egoeretan, estatus baxua, hiztun gutxi etalaguntza instituzional gutxi, hauek testuinguru kulturbakarrak deituak dira.
|
|
|
Autore horren ustez, bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan, integrazio nahiareneta beste komunitateak asimilatua izateko beldurraren artean gertatzen den indar jokotik eratortzen den motibaziotik abiatzen da subjektua. Hau da berak, lehenmailako prozesu motibazionala?
|
|
|
Hizkuntza minoritarioa duten taldeko kideentzat, berriz, 2Hren jabekuntzaren ondorio soziala asimilazioa da (ikusLambert en (1974) elebitasun kengarriaren kontzeptua). Beraz, testuingurusoziala garrantzizko faktore bezala ikusia izan da
|
hizkuntzen
jabekuntzan.
|
|
|
Kasu horretan bi orientazio mota desberdintzen dira, integratiboa eta instrumentala. Orientazio integratiboa ez da nahitaez
|
hizkuntz
jabekuntza gertatzen denean agertzen den bakarra; zenbait testuingurutan orientazio instrumentala eragingarriagoa izan daiteke.
|
|
|
Jarrerak eta orientazioa elkarrekin taldekaturik agertzen dira, bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan gizabanakoek duten motibazio mailan eragiten dutela, etajarrerek eta orientazioek, gaitasunek eta motibazioek hizkuntz gaitasunean eraginzuzena dute.
|
|
|
Lambert-en (1963a; 1963b; 1967; 1972; 1974) bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzan eredu soziopsikologikoa elebitasunaren garapen eta norberaren identitatearenaldakuntzan oinarritzen den eredua da. Eredu horretan, hauxe da oinarrizko proposamena:
|
|
|
Eredu horretan, hauxe da oinarrizko proposamena: «Hizkuntz bereizgarritasuna identitate pertsonalaren oinarrizko osagaiada» (Lambert, 1974, 96 or.). Ondorioz, bigarren hizkuntzaren konpetentzia garapenak norbanakoaren identitatean eragiten du eta, aldi berean, norbanakoarenidentitateak bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eragiten du.
|
|
|
Bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua gai nagusia da gaur egungo zientziagintza sozialean eta, jadanik, literatura zabala dago, bertan oinarrituz horri buruzkoikerketa bideratzeko. Diziplina sozial ezberdinen barruan landu den gaia izanik (linguistika, linguistika aplikatua, psikobiologia, psikologia, psikolinguistika, soziologia, soziolinguistika, psikologia soziala, pedagogia, psikopedagogia, psikosoziolinguistika, eta abar), zenbait aspektu antzeko moduan ikusi badira ere, bestebatzuk modu berezian landu dira, hainbat ikuspegitatik aukera eta azpimarratzenahiko ezberdinak eginez.
|
|
|
Galdera nagusi batzuk antzera egin dira diziplina ezberdinetan; hala nola: hizkuntza bat baino gehiagoz batera jabetzea, hizkuntza bakarraz jabetzearenprozesuarekin konparatuz noraino izan daitekeen antzekoa/ ezberdina; bigarrenhizkuntzen eta lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesuak noraino diren antzekoak/ ezberdinak; noraino den gizabanakoak jaiotzatik dakarrena eta norainogeroztik gehitzen dena; noraino parte hartzen duten bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesuan indibidualizazio eta sozializazio prozesuek; jabekuntzaren etaikaskuntzaren arteko harremana; adinaren garrantzia; prozedura ezberdinen (naturala edo informala/ kulturala edo formala, formal ...
|
|
|
...ra diziplina ezberdinetan; hala nola: hizkuntza bat baino gehiagoz batera jabetzea, hizkuntza bakarraz jabetzearenprozesuarekin konparatuz noraino izan daitekeen antzekoa/ ezberdina; bigarrenhizkuntzen eta lehen hizkuntzaren jabekuntza prozesuak noraino diren antzekoak/ ezberdinak; noraino den gizabanakoak jaiotzatik dakarrena eta norainogeroztik gehitzen dena; noraino parte hartzen duten bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesuan indibidualizazio eta sozializazio prozesuek; jabekuntzaren etaikaskuntzaren arteko harremana; adinaren garrantzia; prozedura ezberdinen (naturala edo informala/ kulturala edo formala, formal gramatikala/ formal komunikatiboa, eta abar) eraginkortasuna; eta abar.
|
|
|
Beren ekarpen garrantzitsuena ikaslearen epe luzerako helburuak
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren lorpenekin erlazionatzen saiatzea izan zen.
|
|
|
Bigarren orientazio mota, hau da, orientazio instrumental edo pragmatikoagertatzen da bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntza errekonozimendu soziala irabaztekoedo abantaila ekono mikoak lortzeko bide bezala ikusten denean. Horrelako motibazioa besterik ez duenak ez dio kasu handirik egiten bigarren hizkuntzako hiztunei, eta bere helburuak lortzeko bigarren hizkuntzak nola lagunduko dion bakarrikhartuko du aintzakotzat.
|
|
|
Egindako ikerketek erakusten dute orientazioen eta 2Hren jabekuntzarenartean gertatzen diren erlazioak alda daitezkeela irakaskuntza gertatzen denekoingurunearen baitan. Ingurune kulturalaren eragina duela gutxi egindako ikerketetan ikusi da, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzan motibazioaren rola aztertu denean (Clement eta Hamers, 1979; Gardner, 1979).
|
|
|
|
Hizkuntzaren
jabekuntzari dagokionez, Labrie eta Clement ek (1986) bizitasun etnolinguistikoaren pertzepzioaren efektua aztertu zuten H2rekiko jarreraeta motibazioetan. Emaitzek erakutsi dutenez, ez zegoen inongo erlazio estatistikorik bizitasun subjektiboaren pertzepzioen artean (SVQaz neurtzen ziren modura) eta frankofonoen H2 zuen taldearekiko jarreren eta H2 ikasteko motibazioen etaH2ren erabilpenaren artean.
|
|
|
Clement eta Noels ek (1996), taldearteko analisi maila erabiliz, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua eta erabilera ikertzen dituzte. Ikertzaile horien ustez, hizkuntzaren jabekuntza eta hizkuntza horrekin lotzen den kulturaren jabekuntzaaldi berean gertatzen dira.
|
|
|
Clement eta Noels ek (1996), taldearteko analisi maila erabiliz, bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesua eta erabilera ikertzen dituzte. Ikertzaile horien ustez,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta hizkuntza horrekin lotzen den kulturaren jabekuntzaaldi berean gertatzen dira. Autore horiek, nagusiki, bi ikuspegi teoriko erabiltzendituzte:
|
|
|
Autore horiek, nagusiki, bi ikuspegi teoriko erabiltzendituzte: 1) Bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzarekiko jarrerak eta motibazioak; 2) Identitate etnolinguistikoa. Horrela, ondorengo ideiak nabarmentzen dituzte (211 or.):
|
|
|
2 Clement eta Noels entzat (1996)
|
hizkuntz
jabekuntza eta erabilera azaltzeko prozesu psikosozial garrantzitsuena identitate etnolinguistikoa da. Halaere, beste autore batzuen iritziz, hizkuntzaren eta identitatearen ar teko harremana ez da beti hain nabarmena izaten; adibidez, testuinguruaren ara bera (publiko/ pribatua) eta akulturazioaren teoriaren ikuspegia erabiliz, gutxiengo den talde bateko kideek, testuinguru pribatuetan, identifikatzekokategoria bezala erabil dezakete hizkuntza, baina ez testuinguru publikoetan.
|
|
|
Taldearteko komunikazioa eta ukipen egoerako
|
hizkuntza
jabekuntzaren eremuteorikoen beste integrazio bat Arratibelek egiten du, horretarako ikuspegi psikosoziala hartuz. Ondorengo harremanak azpimarratzen ditu:
|
|
|
1) Faktore soziologikoen eta psikosozialen artekoa eta, horrekin lotuta, sare sozialaren garrantzia; 2) Motibazioen, jarreren eta identitatearen artekoa; eta 3) Euskararen jabekuntzaren eta erabileraren artekoa. Arratibelek proposatzen duen eta enpirikoki baieztatzen duen eredua,, ukipenezko bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza eredu soziopsikologikoa?, integrazioaren emaitza da. Eredu horretara iristeko, kontuan hartzen dituliteratura psikosozialean azaltzen diren hainbat eredu:
|
|
|
Eredu horretara iristeko, kontuan hartzen dituliteratura psikosozialean azaltzen diren hainbat eredu: ...o berrikusiz, taldearteko komunikazio eredua deitukozena (Clement y Noels, 1996); monitore eredua (Krashen, 1982); taldeartekoereduaren bertsio ezberdinak (Giles eta Byrne, 1982; Garrett, Giles eta Coupland, 1988; Giles, Leets eta Coupland, 1990); eredu psikosoziala (Hamers eta Blanc, 1983); eredu soziohezitzailearen bertsio ezberdinak (Gardner, 1985; Gardner etaMcIntyre, 1993); gutxiengo bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza natural eta kulturaleneredua (Sanchez Carrion Txepetx, 1987); ezberdintasun indibidualen eredua (Skehan, 1989); bizitasun etnolinguistikoa eta elebitasunaren garapenaren eredua (Landry eta Allard, 1990); hizkuntz minorizatuen, reversing language schift RLS, eredua (Fishman, 1991); jarrera eredu globala izeneko eredua (Baker, 1992); jarrera etnolinguistiko eta motibazio intrinseko/ estr... Zentzu horretan, Arratibelek (1999), azaltzen du psikologia sozialaren ikuspegitik, ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntzaren etaerabileraren ikerketa eremuaren tradizioan, zeintzuk diren alderdirik garrantzitsuenak.
|
|
|
eredu psikosoziologikoa (Lambert, 1972); akulturazio eredua (Schuman, 1978); hizkuntza ikasle onareneredua (Naimann, Frohlich, Stern eta Todesco, 1978); testuinguru sozialaren eredua (Clement, 1980), aurrerago berrikusiz, taldearteko komunikazio eredua deitukozena (Clement y Noels, 1996); monitore eredua (Krashen, 1982); taldeartekoereduaren bertsio ezberdinak (Giles eta Byrne, 1982; Garrett, Giles eta Coupland, 1988; Giles, Leets eta Coupland, 1990); eredu psikosoziala (Hamers eta Blanc, 1983); eredu soziohezitzailearen bertsio ezberdinak (Gardner, 1985; Gardner etaMcIntyre, 1993); gutxiengo bigarren hizkuntzen jabekuntza natural eta kulturaleneredua (Sanchez Carrion Txepetx, 1987); ezberdintasun indibidualen eredua (Skehan, 1989); bizitasun etnolinguistikoa eta elebitasunaren garapenaren eredua (Landry eta Allard, 1990); hizkuntz minorizatuen, reversing language schift RLS, eredua (Fishman, 1991); jarrera eredu globala izeneko eredua (Baker, 1992); jarrera etnolinguistiko eta motibazio intrinseko/ estrinseko eredua (Richards, 1993); motibazioen ikaskuntza prozesuko emaitzen erreakzio kateatua izeneko eredua (Dorney, 1994); motibazio hedatua izeneko eredua (Oxford eta Shearing, 1996); identitate etnosoziala eta taldearteko portaerak izeneko eredua (Azurmendi, Romay eta Valencia, 1996). Zentzu horretan, Arratibelek (1999), azaltzen du psikologia sozialaren ikuspegitik, ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntzaren etaerabileraren ikerketa eremuaren tradizioan, zeintzuk diren alderdirik garrantzitsuenak.
|
|
|
Gai hori ikertzeko, bi eremu teoriko nagusidaude: 1) Taldearteko komunikazioa, eta 2) Ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntza. Bi eremu teoriko horiek integratzeko zenbait saiakeraegin dira; horien artean hauek:
|
|
|
7. Komunikazioaren? teoria eta ikuspegia berpiztea eta hizkuntzaren gaiaberpiztea; atal horretan kokatuko lirateke ukipen egoeran gertatzen direnukipenezko
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua eta horien erabilera prozesuak.
|
|
|
6) Aplikazio testuinguruetanerabilitako hizkuntza: hizkuntza hezkuntzan, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzari buruzko ikuspegi psikosozialak, medikuaren/ gaixoaren artekoinformazio elkartrukearen komunikazio ezaugarriak, hizkuntza eta legeaeta hizkuntza eta telebista. Laburbilduz, ondorengo ideiak nabarmentzendira:
|
|
|
2 Journal of Language and Social Psychology ri (1982) dagokionez, PSYCLIT erabiliz, aldizkari horretan argitaratutako artikuluen gako hitzenazterketaren ondorioz, 349 gako hitz ezberdin aurkitu ziren, 35 multzotanbanaturik (maiztasunaren arabera ordenaturik): komunikazioa (146), portaera (96), (84), hizkera (78), hautematea (59), elkarrizketa (58), testuingurua (54), boterea (54), jarrera (43), identitatea (42), motibazioa (38), gaitasuna (31), diskurtsoa (28), kognizioa (28), informazioa (25), taldeartekoa (23), emozioa (21), testuingurua (18),
|
hizkuntzaren
jabekuntza (16), gatazka (12), gehiengo taldea (12), adeitasuna (11), egokitzea (10), soziolinguistika (10), gutxiengo taldea (9), akulturazioa (9), pragmatika (9), bizitasuna (8), eleaniztasuna (6), galeskoa (6), kulturaniztasuna (6), psikolinguistika (4), latinoa (4), mass media (3), hizkuntza plangintza (1). Laburbilduz, aipagarriak dira: a) aniztasun tematikoa; b) aldizkari espezializatu horren eta psikologia sozialeko beste aldizkari batzuen antzekotasuntematikoa (gai horiek oso antzeko maiztasunarekin agertzen dira hainbataldizkaritan); c) berriro ere komunikazioa da gairik garrantzitsuena.
|
|
|
1) ICLASPrenlehenengo edizioan (1979):
|
hizkuntzaren
jabekuntza; komunikazioa; hizkuntza eta rol sexualak; hizkuntza eta gizarte klasea; hizkuntza eta etnizitatea; hizkuntza eta jarrerak; hizkuntza, nortasuna, emozioaketa psikopatologia; mintzaeraren alderdi tenporalak; elebitasuna, eleaniztasuna eta kode aldaketa. 2) Eta ICLASPren 6 eta azken edizioan (1997): bertako herriak eta hizkuntzak, hizkuntz plangintza, hizkuntza taldeartekoharremanetan, praktika komunitateak hizkuntzan eta generoari buruzkoikerketak, erakunde komunikazioa, elebitasuna eta bigarren hizkuntzen jabekuntza, bizitasun etnolinguistikoa, aurreiritziaren komunikazioa, mintzaeraterapeutikoa, kognizio soziala, hizkuntza eta belaunaldiarteko komunikazioa, prozesu diskurtsiboaren analisiari buruzko hausnarketak; generoa, lan identitatea, estereotipoak eta diskurtsoa; kulturarteko komunikazioa etaegokitzapena, hizkuntza eta osasuna, etnizitatea eta hizkuntza (identitateetnolinguistikoa), solas analisia.
|
|
|
hizkuntzaren jabekuntza; komunikazioa; hizkuntza eta rol sexualak; hizkuntza eta gizarte klasea; hizkuntza eta etnizitatea; hizkuntza eta jarrerak; hizkuntza, nortasuna, emozioaketa psikopatologia; mintzaeraren alderdi tenporalak; elebitasuna, eleaniztasuna eta kode aldaketa. 2) Eta ICLASPren 6 eta azken edizioan (1997): bertako herriak eta hizkuntzak, hizkuntz plangintza, hizkuntza taldeartekoharremanetan, praktika komunitateak hizkuntzan eta generoari buruzkoikerketak, erakunde komunikazioa, elebitasuna eta bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza, bizitasun etnolinguistikoa, aurreiritziaren komunikazioa, mintzaeraterapeutikoa, kognizio soziala, hizkuntza eta belaunaldiarteko komunikazioa, prozesu diskurtsiboaren analisiari buruzko hausnarketak; generoa, lan identitatea, estereotipoak eta diskurtsoa; kulturarteko komunikazioa etaegokitzapena, hizkuntza eta osasuna, etnizitatea eta hizkuntza (identitateetnolinguistikoa), solas an... 3) Aipatutako gaiez gain, ICLASPrenbeste edizioetan beste gai batzuk ere landu izan dira.
|
|
|
gaiaaskotan aipatzen da. Hala ere, hizkuntzaren erabilerak ez du berak bakarrik gaiespezifikoa osatzen, ezta hizkuntzen erabilerak taldearteko testuinguruan edoukipen egoeretan ere; gehienetan, gai horiek ez dira zuzenki lantzen, zeharkabaizik, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza, elebitasuna, hizkuntza eta etnizitatea, identitate etnolinguistikoa, etnien edo kulturen arteko komunikazioa bezalakogaietan txertatzen direlarik. 4) Komunikazioaren ikuspegi teorikoak garrantzi berezia dauka, ez soilik psikosoziolinguistikan daukan presentziagatik, edo psikologiasozialaren eta psikosoziolinguistikaren arteko batasun puntua delako, baizik etahizkuntzaren erabileran interesa daukaten aspektu ezberdinak integratzen dituelako, hau da, oso interesgarria da euskal testuinguruan euskararen erabilera aztertzeko.
|
|
|
Testuinguru horretan, ukipen egoeran dauden hizkuntzen erabilera taldearteko komunikazioaren ikuspegiteorikotik ikertzen da. 2) Ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntzaren etaetniarteko prozesuen eta portaeren ondorioz eman daitezkeen elebitasun edotaeleaniztasun motak. Gai horiek ikertzen dituztenen artean interesgarrienetako batGilesek (1977) argitaratutako Language, Ethnicity and Intergroup Relations lanada.
|
|
|
Ukipen egoeran dauden
|
hizkuntza
jabekuntza eremu teorikoen arabera
|
|
|
Gorago esan den bezala, hizkuntz erabilera ikertzen duten bi eremu teorikodaude, lehenengoa aurreko azpiatalean azaldu dena (komunikazio eremu teorikoa), eta bigarrena,
|
hizkuntzen
jabekuntza eremu teorikoarena, ondoan aztertuko dena.Eremu teoriko honen gaur egungo egoera azaltzeko lan ezberdinak erabil daitezke, eta horien artean aipagarrienak ondorengoak dira: 1) Gardner eta Clement ek (1990) egindako. Social Psychological Perspectives on Second Language Acquisition, izeneko lana, Handbook argitalpenenean jasotzen dena, eta gerorago Valencia (1992) ikerlariak psikologia sozialari buruz euskaraz argitaratu zuen eskuliburuanerabiliko duena; 2) Clement eta Noels ek (1996) eginikoa. Corolarios y Consecuencias de la Comunicacion Intergrupal?
|
|
|
1) Gardner eta Clement ek (1990) egindako. Social Psychological Perspectives on Second Language Acquisition, izeneko lana, Handbook argitalpenenean jasotzen dena, eta gerorago Valencia (1992) ikerlariak psikologia sozialari buruz euskaraz argitaratu zuen eskuliburuanerabiliko duena; 2) Clement eta Noels ek (1996) eginikoa. Corolarios y Consecuencias de la Comunicacion Intergrupal? izeneko azpikapituluan, bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua eta erabilera prozesua nola uler daitezkeen adierazten saiatzen dena. Bi lan horiek ondo laburtzen dute talde etnikoen arteko ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago:
|
|
|
izeneko azpikapituluan, bigarren hizkuntzen jabekuntza prozesua eta erabilera prozesua nola uler daitezkeen adierazten saiatzen dena. Bi lan horiek ondo laburtzen dute talde etnikoen arteko ukipen egoeran dauden
|
hizkuntzen
jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago: Gardner eta Clement (1990) ikerlarien lana hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoan gehien zentratu denada; Clement eta Noels (1996), berriz, taldearteko komunikazio eremu eta taldearteko ukipen egoerako hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoen arteko lotura egitensaiatu dira.
|
|
|
Bi lan horiek ondo laburtzen dute talde etnikoen arteko ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago: Gardner eta Clement (1990) ikerlarien lana
|
hizkuntzen
jabekuntza eremu teorikoan gehien zentratu denada; Clement eta Noels (1996), berriz, taldearteko komunikazio eremu eta taldearteko ukipen egoerako hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoen arteko lotura egitensaiatu dira.
|
|
|
Bi lan horiek ondo laburtzen dute talde etnikoen arteko ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntza eta erabilera orain arte nola ulertu diren.Bi lan horien artean, ezberdintasun garrantzitsua dago: Gardner eta Clement (1990) ikerlarien lana hizkuntzen jabekuntza eremu teorikoan gehien zentratu denada; Clement eta Noels (1996), berriz, taldearteko komunikazio eremu eta taldearteko ukipen egoerako
|
hizkuntzen
jabekuntza eremu teorikoen arteko lotura egitensaiatu dira.
|
|
|
Gardner eta Clement (1990) ikerlariek bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntza prozesua aztertzean, bi ikuspegi integratzen dituzte: 1) psikologikoa, eta 2) psikosoziala.
|
|
|
buruz ikasteko erraztasuna, parte hartze maila, motibazioaren mantentzea, eta abar; 2) Jarrerekin zerikusia dutenak: hizkuntzekiko aldeko zein kontrako jarrerak eta motibazio integratiboa edotaintrumentala; 3)
|
Hizkuntz
jabekuntzan lor daitekeen gaitasun mailarekinzerikusia duten nortasun ezaugarriak: gizartekoitasuna, menpekotasuna zeinaskatasuna, enpatia maila (irakaslearekiko edota beste ikasleekiko), antsietatea, eta abar.
|
|
2004
|
|
|
Haatik, ikasteko jardunaren prozedura jabekuntza naturalaren bitartezkoa izan bada, ikasia bizitzaren sozializazioan bertan mamitutako komunikazio ekintza gertatu bada, euskal hitzen hotsa errazago adituko dute euskal belarriek. Horregatik, ikasbidearen eta erabileraren arteko lotura mota argigarria ez ezik erabakigarria izan ohi da bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan.
|
|
|
Eskolak
|
hizkuntzaren
jabekuntzan duen eragina aztertzerakoan, dakigunez, faktore askotxo hartu behar izaten dira gogoan. Eskolaren izari eta jardun mikroa, hori inguratzen duen gizartearen soziolinguistika makroaren parametroetan kokatu behar izaten da hizkuntza joeren indarrak nola dabiltzan ezagutzeko.
|
|
|
Edonola ere, puntu hau berriro ere jorratuko dugu atal honetan bertan. Hortaz, Oihartzabalek ederki zehaztu digun moduan,
|
hizkuntzen
jabekuntza eskolako une eta gune mugatuan baino areago sozializazioaren gainerako bizitzaesparru anitzetan gorpuztu ohi da. Azkenean, eskolaren barrutian garatzen den hizketa jarduna gizartean nagusi den hizkuntza dinamikaren zurrunbiloan aldez aurretik determinaturik dago.
|
|
|
Horrenbesterainokoa ote dugu, ordea, eredu euskaldunen irispen iraultzailea? Hezkuntza formalaren bidezko
|
hizkuntza
jabekuntzak berari itsatsia al dakar gizarte erabileraren mekanismoak iraultzeko indarra eta kemena. Ikaskuntza horren inguruko testuinguru orokorra aintzat hartu gabe, ez ote dago arriskurik hizkuntza ereduen lorpena handiesteko?
|
|
|
Ikasketak ez du noski aribide formala izan behar osotara, oraingo joerak bestelakoak dira, helburua ez baita hizkuntzaren gramatika arauak buruz ikastea. Hala ere, ezinezkoa da neurri batean bederen ikasle helduaren ikasketa lanean hizkuntzaren alderdi formal hori alde batera uztea, eta ama hizkuntzaren edo lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntza baldintza komunikatiboetan bezalatsu aritzea.
|
|
|
Horregatik, gutxienekoa da kasu horretan kultur bitasunaren baldintza betetzea bigarren hizkuntzaren ikasbidean. Didaktika metodorik okerrenak ere luzaro gabe zuzenduko ditu, dudarik gabe, bigarren hizkuntza ahaltsu hori erabiltzeko bideak; diogun berriro ere, lehenaz gain, beharraren beharrak eragindako motibazio jarrera baino irakasle hoberik ez dugula aurkituko
|
hizkuntzaren
jabekuntzan.
|
|
|
Bi hiztun herrien arteko harremanetan bide dago, beraz,
|
hizkuntza
jabekuntzaren azken gakoa. Euskaldungoari buruz erdal komunitateak dituen uste, jarrera eta estrategien baitan erabakiko da euskararen etorkizuna, balizko euskaldun berrien hizkuntza jokaeraren aldaerak harreman nagusi horren araberakoak izango direlako.
|
|
|
Hori eta horrenbestez, hebreeraren eskarmentuak ez ote digu bada, hain justu ere, datu hori bera egiaztatzen? Alegia, nolabait ere, metodologiaren mailako on gaitzak ez direla azken hitza duten adierazleak bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan, eta ikaslearen zinezko motibazioaren indarrak erabakiko duela erabaki beharrekoa gaitasun komunikatiboaren lorpen graduan.
|
|
2005
|
|
|
Ze gizabanakoak, hizkuntzaren kasuan bederen, ez bakarrik oroimenean baizik eta gehiago sormenean oinarritzen den haur batek bezala jokatzen du; hizkuntza arrotz batean sartzeko, beraz, batek espontaneoki edo aktiboki jokatu behar du beti eta aldi berean, eta ez bakarrik pasiboki edo hartzaileki. Kontua, azken finean eta gehienbat, hizkuntzaren analogiaren espiritua aurkitzea da eta, hain zuzen, hau da
|
hizkuntz
jabekuntza guztien puntu kritikoa, zeinetatik beraren onura guztia eta berezko atsegin oro sortzen den.
|
|
|
Kontua[...] hizkuntzaren analogiaren espiritua aurkitzea da eta, hain zuzen, hau da
|
hizkuntz
jabekuntza guztien puntu kritikoa, zeinetatik beraren onura guztia eta berezko atsegin oro sortzen den.177
|
|
|
Ze bertan aurkitzen dugu ere lasaitzeko motiborik: ..., denbora eta jende askorekin burutu beharreko ejekuzioa, baina honen ondorengo aplikazioa eta erabilera berriz erraza eta eskuragarria da edonorentzat, baita formazio txikienekoarentzat ere; bestetik, nahiz eta eginkizun osoaren helburu nagusia askorentzat ez hain garbia izan, planak badu oraindik ere garrantzi altueneko helburu osagarri bat, hain zuzen, orain arte praktikoki inoiz ezagutu ez den
|
hizkuntzen
jabekuntzaren erraztearekin loturiko bat.
|
|
2006
|
|
|
Seme alaben lehendabiziko hortza, lehendabiziko ahia, lehendabiziko urratsak, lehendabiziko pneumonia eta antzekoak oso gogoan izaten dituzte, baina ez litzateke hain harritzekoa bakarren batek" lehendabiziko ergatiboa" edo" lehendabiziko konpletiboa" ere gogoratzea, eta hortik aurrera gertakari horren urteurrenak ere ospatzea. Izan ere,
|
hizkuntzaren
jabekuntzan zehar mugarri eta une garrantzitsu ugari dago, harrigarriak eta interesgarriak oso.
|
|
2007
|
|
|
|
Hizkuntzaren
jabekuntza ez da adierazpeneta ulermen bitarteko baten jabekuntza hutsa, bada baita ere hizkuntzaren bidezko gizakiaren formazioa. [...] Hizkuntzari esker bakarrik iristen da gizakia gizaki izatera.
|
|
2008
|
|
|
Esan dezagun, nolabait ere, bizitzaren aitzin gibel guztiak hizkuntzaren harietan ehuntzen ditugula, bizitza bera bezain bihurria eta korapilotsua delako hitzaren joan etorria. Ama
|
hizkuntzaren
jabekuntzan ez bezala, bigarren mintzaira ikasten dugunean jadanik ehundua daukagun eremu sinbolikoa, pentsamendua dela, irudimena dela, jakintza dela, sineskerak direla, egokitu behar dugu xede hizkuntzara.
|
|
|
Garapenaren hiru helburuak, hau da deskribatzea, azaltzea eta optimizatzea, hobeki ulertu ahal izateko,
|
hizkuntza
jabekuntza prozesuari buruzko adibide bat proposatuko da ondoren. Demagun, Ane izeneko haurra bigarren hilabetean ahozko soinuak egiten hasi zela.
|
|
|
Bazirudien neskak esaten zitzaiona ulertzen zuela, baina oso hitz gutxi esaten zituen. Hori dela-eta, psikologo logopeda batengana joan ziren eta hark
|
hizkuntza
jabekuntza prozesua hobetzeko programa bat martxan jarri zuen haurrarekin. Hilabete batzuetan, Anek garapen maila normala eskuratu zuen.
|
|
|
Aipaturiko adibide horretan,
|
hizkuntza
jabekuntza prozesuan, argi ikusten darria da giza garapenaren lehen helburua. Azalpena, berriz, umeak hizkuntzaz jabe hiru helburuen arteko harremana.
|
|
|
Antzeko informazioa eskuratzeko, baliagatzean adierazten duen arazoaren zergatia bilatzen saiatzen da, alegia, hizkuntzaren egoera zer faktorerekin erlaziona daiteke? Zein izan daiteke Anek
|
hizkuntza
jabekuntza prozesuarekin dituen arazoen arrazoia edo hipotesia. Etorkizuneko portaeran eragina izan dezake?
|
|
|
Esku hartze programa bat hasi aurretik, normala zer den jakin behar da. Hau da, programa bat diseinatzeko, nahitaezkoa da jakitea
|
hizkuntza
jabekuntzaren prozesua normalean nola gertatzen den.
|
|
|
Eredu konstruktibistak aldarrikatzen du
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesu jarraitua (keinuetatik hitzetara eta hitzetatik esaldietara) eta mailakatua (morfologia ezaugarri batzuk beste batzuk baino goizago erabiltzea, bereziki 22tik 30 hilabete bitartean) dela, eta, beraz, eredu teoriko horretatik eratorriak dira aipatutako hiru iker lerroak. Azpimarratzekoa da zerrenda hauek duten ikuspuntu funtzionala.
|
|
|
Azpimarratzekoa da zerrenda hauek duten ikuspuntu funtzionala. Proiektu honen abiapuntuan garrantzi handia du
|
hizkuntzaren
jabekuntza esanguratsua komunikazio testuinguruetan gertatzen dela uste izateak, eta horregatik da beharrezkoa eta baliagarria gurasoen informazioa. Galdetegiak taxutzean, ikertzaileen zeregin nagusia gurasoengandik haurraren komunikazioaren hiru atal hauetako informazioa jasotzean datza:
|
|
|
Gaitasun komunikatiboari buruzko hainbat eredu teoriko jarri dira mahai gainean. Bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzaren teorizaziotik sortuak dira gaitasun komunikatiboaren osagaiak bereizten ahalegindu diren ereduak. Hauexek dira gure lanean aztergai izan ditugun eredu nagusiak:
|
|
2009
|
|
|
Hain zuzen ere, etxetik gaztelaniadunak izanik ereduan eskolatuta euskara ikasten duten haurren euskararen eta gaztelaniaren garapena aztertzeari ekin genion 2002an Itziar Idiazabalek zuzentzen duen EHUko
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza eta Erabilera ikertaldean (www.elebilab.com). Ikertaldeak hogei bat urteko ikerketa eskarmentua dauka haurtzaroko elebitasunaren esparruan.
|
|
|
Ziurrenik, ikasgela askotan erabiltzen den egoera komunikatiboa da haurrak ipuinak kontatzen jartzearena. Baina horrez gain, hainbat zientzia esparrutan (hizkuntzalaritzan,
|
hizkuntzaren
jabekuntzan edota hizkuntzaren didaktikan) garatutako zenbait oinarri teoriko ere hartu ditugu kontuan egoera komunikatibo hori diseinatzerakoan. Oinarri horiek honela laburbil litezke:
|
|
|
Donostiako Deustuko Unibertsitateko" Filosofia eta Letrak" titulazioan urte asko eman genituen irakasle moduan garai berean. Ondoren, Euskal Herriko Unibertsitateko" Filosofia eta Hezkuntzen Zientziak" titulazioan zu Pedagogia Fakultatean eta ni Psikologian kokatu ginen, horietan ere soziolinguistika, psikolinguistika,
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta aprendizaia, eta antzeko ikasgaietan, beti ere, tartean euskara landuz.
|
|
|
Idatzizko zein ahozko hizkuntza aztertzen ditu, eta, horrez gain, tresna pedagogikoak ematen ditu hori garatzeko. Haren ikerketa nagusia
|
hizkuntzaren
jabekuntzan oinarritzen da, eta hori didaktizatu egiten du ondoren. Aintzat hartu ditugu John Foley ikerlariaren ekarpenak ere; Center for Studies in Oral Tradition elkartean egiten du lan John Foleyk, AEBetako Missouriko Unibertsitatean.
|
|
2010
|
|
|
Hiztunaren elebitasun mailak hirugarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzan eragiten du, 1 irudian islatzen den moduan. Zenbat eta elebitasun maila altuagoa izan, orduan eta emaitza hobeak lortzen dira hirugarren hizkuntzan.
|
|
|
1) Liburua" kasu ikerketa" modura kontsidera daiteke euskal kasuikerketa, bertan aztertzen delako testuinguru berezi bateko
|
hizkuntzaren
jabekuntzan izan den historia zoragarria. Horrelako kasuikerketak baliagarriak dira heuristikoki aberatsak izan daitezkeelako, eta zer gerta daitekeen irudikatzen dutelako.
|
|
|
Euskal kasua munduko beste egoeretarako interesgarri eta eredugarri da zenbait arlotan, esate baterako, hezkuntza elebiduna eta eleaniztunaren inguruko gaietan,
|
hizkuntzen
jabekuntzan, hizkuntza politika gutxiengoen hizkuntzatan aplikatzeari dagokionean. gehiengoaren hizkuntzaren hiztunak baino, beste zenbait gutxiengoren kasutan ohikoa denetik aldenduz.
|
|
|
5) Horrela, euskal kasua munduko beste egoeretarako interesgarri eta eredugarri da zenbait arlotan, esate baterako, hezkuntza elebiduna eta eleaniztunaren inguruko gaietan,
|
hizkuntzen
jabekuntzan, hizkuntzapolitika gutxiengoen hizkuntzatan aplikatzeari dagokionean, eta abar.
|
|
|
Horren oinarrian, eta Bourdieuri jarraituz, zera dugu: hizkuntz ikerketaren esparruan" barne linguistika eta kanpo linguistika" elkarri loturik daude, alegia," tresna linguistikoa eta berorren produkzioaren eta erabileraren baldintzapen sozialak ezin dira banandu" 202 Horregatik, hain zuzen, lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntzak eta bestelako hizkuntzen ikas irakaskuntzak ez dute soilik zerikusia gaitasun linguistiko gramatikalarekin, baizik eta baita hizketaren pragmatikarekin eta berorren gaitasun diskurtsibo testualarekin ere. Bestela ere esan daiteke, Bourdieurekin batera," hizketa ekintzan topatzen direla ‘habitus linguistikoa’ eta ‘merkatu linguistikoa’", eta, ondorioz," hitz baten esanahia ez dela hiztegian aurkitzen, baizik eta berori ‘habitus’ eta ‘merkatu’ horien arteko erlazioan zehazten dela" 203 Hizkuntzaren pedagogia, finean," makrolinguistikaren" baitan kokatzen da, ze —hitz egitea bera jarduera sozio-kulturala bada— orduan ere irakaskuntza linguistikoak ezinbestean erreparatu behar die hizkuntz gaitasunaren eskurapena baldintzatzen duten aldagai sozio-kulturalei.
|
|
|
Jarraian, bada, hemen aztergai nagusi den"
|
hizkuntzaren
jabekuntzari" erreparatuko diogu, hasieratik gogoratuz —Anularekin batera— helburua" haurrek hitz egiten ikasteko eta euren gurasoen hizkuntza ulertzeko duten gaitasun harrigarria aztertzea eta azaltzea" 223 dela. Hasteko, eta Azurmendiri jarraituz224, hizkuntz jabekuntzaren inguruko hiru teoria ezagunenak laburtuko ditugu, egiaz gizakia, errealitatea eta berorren ezagutza kontsideratzeko modu ezberdinetan oinarritzen direnak.
|
|
|
Jarraian, bada, hemen aztergai nagusi den" hizkuntzaren jabekuntzari" erreparatuko diogu, hasieratik gogoratuz —Anularekin batera— helburua" haurrek hitz egiten ikasteko eta euren gurasoen hizkuntza ulertzeko duten gaitasun harrigarria aztertzea eta azaltzea" 223 dela. Hasteko, eta Azurmendiri jarraituz224,
|
hizkuntz
jabekuntzaren inguruko hiru teoria ezagunenak laburtuko ditugu, egiaz gizakia, errealitatea eta berorren ezagutza kontsideratzeko modu ezberdinetan oinarritzen direnak. Lehenik, Skinnerren" konduktismo erradikala" dugu225:
|
|
|
horrentzat gizakia" psikologikoki betea" jaiotzen da," errealitate mota ezberdinak" existitzen dira eta horiek" adimenarekin" atzematen dira.
|
Hizkuntz
jabekuntza, horrenbestez," innatismoan" eta" hizkuntz unibertsaletan" oinarritzen den" mekanismo" moduko baten ondorio litzateke227 Eta hirugarrenik, egun nagusi den Vygotskyren" interakzionismoa" dugu: horrek, aldiz, Skinnerren soziologismoa eta Chomskyren psikologismoa lotu beharra ikusten du.
|
|
|
246 Ikus M. Siguan & I. Vila, 1991: 754 Lehen eta bigarren hizkuntzen egiturak antzekoak badira, bada, erraztu egiten da bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntza ikaskuntza prozesua, hain zuzen, lehen hizkuntzatik bigarren hizkuntzarako" transferentzia positiboak" errazago gertatzen baitira. Egitura horiek ezberdinak badira, aldiz, zaildu egiten da jabekuntza ikaskuntza," interferentzia fenomenoak" errazago gertatzen direlako.
|
|
|
Egia da, bai, gizakia berez dela hiztuna —bere jarduera linguistikoak ezaugarritzen duela berori gizaki bezala— eta, zentzu horretan, posible dela ere orokorrean zera esatea Titonerekin batera: " Hizkuntzaren konplexutasuna, zinez, gizakiaren konplexutasuna bera da" 277 Baina, horretaz gain, azpimarratu beharrekoa da ere aipatutako zailtasun didaktikoa ez dagokiola hainbeste lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntzari —haurrak kasik oharkabean eskuratzen du berori—, baizik eta batez ere bigarren hizkuntzen ikaskuntzari edota irakaskuntzari. Finean, asko dira" metodo linguistiko didaktikoak" eta, Siguanen ustez, aniztasun hori bera susmagarria da, hain zuzen, horrek agerian uzten duelako ezeinek ez duela frogatu besteak baino hobea denik eta, horrexegatik, posible delako beti beste horien alde argudiatzea278.
|
|
|
Puntu honen amaierara iritsita —eta berriro hizkuntzaren pedagogiari zuzenean helduz—, jada aipatutako" bigarren hizkuntzaren eskurapenari" 307 buruzko ikerketa ugariek ekarritako onura aipatu nahi dugu, hain zuzen, horiek hizkuntz irakaskuntza" naturalizatzen" lagundu dutelako. Didaktika linguistikoa, finean,
|
hizkuntz
jabekuntzan oinarritzen da, eta, zentzu horretan, zera dio Corderrek:
|
|
|
Lehen hizkuntzaz ez ezik, baina, psikologiak badu ere interesik bigarren hizkuntzaz edo hizkuntzez, alegia, badu zer esatekorik bigarren hizkuntza horien jabekuntza edota ikaskuntza prozesuez. ...azi bezala— 1980ko hamarkada arte bigarren hizkuntz (ar) en auzia" helburu didaktiko metodologikoek" bultzatutako edo" hizkuntz eta kultur ukipenaren" inguruko ikerketek landutako aztergaia zen soilik235 Batez ere ikuspuntu praktikotik gauzatutako saiakera horiek, baina, zabaltze esanguratsua ezagutzen dute aipatutako datatik aurrera, hain zuzen, psikolinguistika bestelako
|
hizkuntzen
jabekuntzaren aurrebaldintzak, prozesuak eta emaitzak ikertzen hasten denetik. Kontua da, honela Dietrich, hizkuntzaren psikologiak hizkuntzaren pedagogia aberastu dezakeela:
|
|
|
Bigarren
|
hizkuntzaren
jabekuntzaren kontsiderazioak —eta bereziki jabekuntza ez gidatuaren kontsiderazioak— eraginkortasunez eta barru barrutik oinarritu ditzake ikerketa didaktiko metodologikoak236.
|
|
|
Hizkuntzaren psikopedagogia, egiaz, hizkuntzaren pedagogiaren atal bezala defini dezakegu, zein —hizkuntza psikologiak edo psiko linguistikak esandakoa oinarritzat hartuz— hizkuntzen irakaskuntzaz edo glotodidaktikaz arduratzen den. ...psikologikoak ikas irakas arazoetara eramaten dituen", eta bere asmoa ez delarik" hezkuntza helburuez" hausnartzea, baizik eta" prozesu didaktikoa bera nola hobetu" aztertzea252 Horrexegatik, bada, pedagogiaren azpiatal bezala agertzen zaigun psikopedagogia horrek —kuestio linguistikoaz edota hizkuntzen irakaskuntzaz jarduterakoan— nahitaez hartu behar du kontuan
|
hizkuntz
jabekuntzaren psikologia. Titonek," glotodidaktikaren oinarri zientifikoak" direla eta, zera dio:
|
|
|
Metodoak metodo, baina, Nunanek berak zera azpimarratzen du: egun helburua" bigarren
|
hizkuntz
jabekuntzaren prozesuez dakigunarekin bat datozen klaseko ataza eta jarduerak eratzea eta ikasgelaren dinamikarekin ondo ezkontzen diren lan ariketak prestatzea" 264 da.
|
|
|
hizkuntza bereziki giza jarduera bezala kontsideratzen den unetik, bada, psikologiak eta linguistikak elkarrekin lan egiteko beharra ikusten dute, hain zuzen, ekintza linguistikoa beti norbaiten ekintza delako eta giza portaera nagusiki hizkuntzaren bidezko portaera delako. Hizkuntza psikologiak eta psiko linguistikak, gehiago psikologiatik edo linguistikatik abiatuz, bereziki aztertzen dute lehen
|
hizkuntzaren
jabekuntza prozesua, bertan" komunikaziotik hizkuntzarako" pausoa azpimarratzen dutelarik. Kontua da, horren arabera, hizkuntzaren garapena oinarrizko egitura pragmatikotik abiatzen dela, edo, bestela esanda, haurrak bere berezko komunikazio gaitasunari esker —eta horrekin batera— garatzen duela ere hizkuntza gaitasuna.
|
|
|
Kontua da, horren arabera, hizkuntzaren garapena oinarrizko egitura pragmatikotik abiatzen dela, edo, bestela esanda, haurrak bere berezko komunikazio gaitasunari esker —eta horrekin batera— garatzen duela ere hizkuntza gaitasuna. Ikerketa psiko linguistikoek, bestela, geroz eta arreta gehiago eskaintzen diote bigarren
|
hizkuntzen
jabekuntzari edota ikaskuntzari. 2.
|
|
2013
|
|
|
Esate baterako, ikasleen hizkuntzekiko gogo lehentasuna berariaz neurtu izan dugu (ikasleek euskara, gaztelania eta ingelesa zein neurritan duten gustuko galdetuta, adibidez), edo ikasleen hizkuntza irudikapenak (egoera jakinei zein hizkuntza doakien hobeto galdetuz). Gaitasunari eta
|
hizkuntza
jabekuntzari dagokienez ere, aldagai aske modura txertatu izan ditugu ikasleen gaitasunak hizkuntza erabilerei buruzko analisietan, Pablo Suberbiola, Iñaki Mart� nez de Luna etaMikel Zalbide – EAEko ikasleen eskola giroko hizkuntza erabilera aztertzen: 2011ko Arrueko azterketen aurretik eta ondoren ikasleen ulermena eta idatzizko produkzioa neurtzen duten proben bitartez, edota ikasleei berariaz galdetuz zein hizkuntzatan errazago hitz egiten duten.
|
|
|
Era berean, baliatu dira Euskal Herriko ikerketa talde zenbaiten lanak. Zehazki, Euskal Herriko Unibertsitateko HIJE(
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza eta Erabilera) taldearenak (Larringan & Idiazabal, 2012; Diaz de Guereñu & Garcia Azkoaga, 2012) eta Mondragon Unibertsitateko Miker taldearenak (Sainz al., 2012).
|
|
|
Hala ere, talde hori, murgiltze goiztiarrean euskara ikasitakoena, ezberdina da 1 irudian ageri den jatorrizko elebidunen taldetik. Lehen taldekoek, murgiltze goiztiarrean ikasitakoek, De Hauwer ek (2009) definitzen duen Bigarren
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza Goiztiarra (Early Second Language Acquisition (ESLA)) baliatuz ikasi dute euskara. Jatorrizko elebidunek, aldiz, Bi Hizkuntzen Jatorrizko Jabekuntzaren bitartez (Bilingual First Language Acquisition (BFLA) ikasi dute euskara, hau da, lehen momentutik familiaren barruan bi hizkuntzaz jabetu dira.
|
|
|
De Houwer en arabera, Bigarren
|
Hizkuntzaren
Jabekuntza Goiztiarraren bitartez (ESLA) haurrak bigarren hizkuntzara (H2) sozializazio goiztiarra badu ere, bere garapena eta jatorriz bi hizkuntzen jabe egiten direnena (BFLA) desberdina da. Euskal testuinguruan ereduan murgiltzean ikasi duten haurren zenbait ezaugarrik ideia hori berresten dute.
|
|
|
2 Ereduen hasierako filosofia egokia zen: abiatu ikasleak daukan
|
hizkuntza
jabekuntzatik, eta eraman euskaldun oso izatera. Ez da gauzatu:
|
|
|
Hamabi urteko haur batek
|
hizkuntzaren
jabekuntza eta espresio abaniko bikaina izan dezake. Horra mutiko euskaldun bat, hamabi urtekoa:
|
|
|
Gure belaunaldian askok ez dute beren guraso zaharren
|
hizkuntzaren
jabekuntza osoa egin, tonuetan, doinuetan, hitzetan, ñabarduretan. Eta haien haurrek are jabekuntza urriagoa egin dute haienagandik.
|
|
2014
|
|
|
Bai. Jaiotzatik hiru urte bitarteko
|
hizkuntza
jabekuntzaz jardun izan dut ikerketan, eta bestalde, haurrak lau urte betetzen dituenetik nola garatzen duen narratiba aztertu dut. Hori egina dut, eta orain, berdinen taldeak zuentzat, hemen," kuadrillak", aztertu ditut, lagunarte horietan hizkuntza eta kultura zertan diren.
|
|
|
Horixe interesatu zitzaidan niri, eta horretan sartu nintzen buru belarri: " Espazioaren semantika
|
hizkuntza
jabekuntzan" deritzo gaiari. Joan deneko bost urtean, haur haiekin batera hazi naizenez ni, jakin nahi izan dut zer gertatzen den beren etxe girotik eta zaintzaileetatik urrundu eta beren adin bereko neska mutikoekin harremanetan hasten direnean, zer ikasten duten ondoko neska mutikoengandik.
|