|
2000
|
|
|
Demagun kripta bat. Demagun kripta
|
horretan
bi liburu aurkezten direla, bi idazle sonaturen liburu bana: bata J. K. Molineroren poema liburua, eta bestea K. L. idazle gaztearen ipuin bilduma.
|
|
|
Giro ezinago apropos
|
horretan
, bada, ekiten diote argitaletxekoek bi idazleen aurkezpenak egiteari. Kontent azaltzen dira haiek plazaratu berri dituzten bi liburuekin, eta esan ere esaten dute, bi idazleek ez dutela aurkezpenik merezi, eta bi liburu hauek zein bere jeneroan, jakina izugarriak direla, nolabaiteko mugarri, lubakietan bizi diren idazle gazteentzat ipar eta artizar eta ibilbide, eta amaitzeko esaten dute, emozioz beterik, bi liburu hauek biharko klasiko ez ezik, gaurko klasiko ere badirela jada, eta azkar ibiltzeko, bada, liburuok erosteko tenorean.
|
|
|
K. L. gazteak asko estimatzen dio keinu txiki
|
hori
, baina esaten dio itxaron dezala bere txanda, bai, itxaron dezala, asko eska  tzea ez bada. Eta, ziztu bizian, folioak irakurtzeari ekiten dio etengabe.
|
|
|
" Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible, dena baita egia eta gezur, dena errealitate eta amets, dena pasio eta eldarnio, dena literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas bat baino ez dira, jolas existentzial bat, non batek ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen
|
hori
irteten da bere ahotik, ezari ezarian: " Aldarte ona du bai liburu honen irakurleak, aldarte umoretsua, eta distantzia; baina beste gauza bat ere aitor dezadan:
|
|
|
hemen espiritu ludikoa trajikotasunari gailentzen zaio". Eta teoria
|
hori
biribiltzeko Kunderaz baliatzen da: " Kafkak ez zuen guregatik sofritu!
|
|
|
" Jainkoak estutu bai, baina ez du sekula itotzen". Eta horrexegatik, planteamendu
|
hori
hain arin egin duenak ez du iraina eta begiratu gaiztoa besterik jaso, eta, horrez gainera, lurrean zerraldo uzteko moduko kolpe zaparrada bortitza.
|
|
|
" Jainkoak estutu bai, baina ez du sekula itotzen". Eta horrexegatik, planteamendu hori hain arin egin duenak ez du iraina eta begiratu gaiztoa besterik jaso, eta,
|
horrez
gainera, lurrean zerraldo uzteko moduko kolpe zaparrada bortitza.
|
|
|
Zer, oinazeaz? alaen
|
horrek
". Idazle errealista ez dago atzera egiteko prest, eta erantzun egin die:
|
|
|
Neurri batean, behinik behin, baliagarria zait. Eta, orduan,
|
horregatik
adieraz dezaket orain niretzat auto ilara poliki doala. Irratia jarri dut.
|
|
|
Ezinbestean, eguraldia du hizpide jarraian. Eta,
|
horretan
ari dela, trumoitsu dagoela adierazi nahian edo, zeru berundua esamoldea erabiltzen du euskara gazteleratuz. Zeru berundua, ahoan dastatzen dut metafora.
|
|
|
Zer egin? Zer egin hil edo biziko zalantza izugarri honen tenorean, ziur badakit zeruak diola luzaroan eutsi zama astun
|
horri
–
|
|
|
Utzi beharra dago denborak aurrera egin dezan. Badakite, hala ere, denbora irabazteak ez dakarrela ezer onik,
|
horrek
beti bizia galtzea baitakar. Berez, ajerezean ez da denborarik irabazten hau da, ez dago atzerapen kontzienteetan edo azpijokoetan ibiltzerik, bizi atal bat galdu baizik.
|
|
|
Debekatuta dago hau, bai, esplizitoki, aldi berean, espiraletan jardutea edo espiralki jokatzea; ajerezaren arauen arabera, espirala, puntu batean sortzen dena, biziaren iturri baita, itzuliak eginez infinituraino luza daitekeena.
|
Hori
horrela izanik, espiralak konotazio zuzenak ditu ekologiarekin, naturarekin eta sorkuntzarekin, eta ajerezak, kontzeptu horiek deuseztu ez, baina ez ditu onartzen, garaietan aurrera egin ahala eta bere praktika asko zabaldu eta herrikoitu delarik, ikuspegia zertxobait malgutu den arren. Praktikan, baina, espiralki joka  tzea guztiz debekatuta dago, non edo non ez gaur, ez hemen, mugimendu horren aurrean itsuarena egiteko joera ikusi bada ere.
|
|
|
Hori horrela izanik, espiralak konotazio zuzenak ditu ekologiarekin, naturarekin eta sorkuntzarekin, eta ajerezak, kontzeptu horiek deuseztu ez, baina ez ditu onartzen, garaietan aurrera egin ahala eta bere praktika asko zabaldu eta herrikoitu delarik, ikuspegia zertxobait malgutu den arren. Praktikan, baina, espiralki joka  tzea guztiz debekatuta dago, non edo non ez gaur, ez hemen, mugimendu
|
horren aurrean
itsuarena egiteko joera ikusi bada ere. Bi jokalari abailduekin ez dago itsuarena egiten ibili beharrik.
|
|
|
horixe da bidea. Bada, neronek ikusi nuen jauzilariak ere preparazio berbera egin bide zuen bere kirol bizimoduan; ala beharbada ez,
|
hori
ez dago sekula ziurtasun erabatekoz jakiterik, batik bat halako kirol berezi bati buruz hitz egiten dugunean. Tira, nolanahi izanik ere, ziur dakit (han eta hemen galdetu nuelako) nik ikusi nuen eski jauzilariari, Marius Lippiri alegia, izugarri gustatzen zitzaiola Paul Delvaux pintore belgikarra, eta Jaume Muxarten koadro bat baino gehiago zuela zintzilikaturik bere etxeko egongela funtzionalean.
|
|
|
Buzo txuria zeraman, edo beltza, eta kaskoa eta anteojoak. 69 zenbakia zen, ez dakit zergatik baina
|
horretaz
ongi akordatzen naiz. Aldapa abiada betean jaitsi, eta, tranpolinaren mutur muturrean, gorantz egin zuen indar.
|
|
|
Estreinakoa, agure adiskideaz arduratzea izan nuen; huraxe, hilotz aurkitu nuena bi ilara harantzago, irribarre idor bat zuela aho zilarrezkoan. Niregana erakarri nuen bortizki, kemenez, soil soilik lo zegoela pentsatu nahian, eta konturatu nintzen, nire ezusterako, bagoiaren zoru grisean zetzan gorpu hura ez zela gizon bat, trapuzko panpina bat baizik, izugarri ongi egina,
|
hori
bai, baina zainetan odol arrastorik ere ez zuena. Trapu eta zerrauts besterik ez, oro gezur, eta min eman zidan arimak eta irainak.
|
|
|
zen ezetz; eta begi bistan zegoen, bada, arrazoia: ...izan nintzen, hain zuzen, umila, duina, zintzoa, alaia, esanekoa, motela izateagatik; gizakiarengan eta haren ontasunean sinesteagatik; inozentzia existitzen zela eta adiskidetasuna zer ordainezin bat zela pentsatzeagatik; herrien elkartasunaren alde borrokatzeagatik eta maitasunaren xalotasuna goraipatzeagatik; hitz batean, nire ideia etikoen eta estetikoen araberako izan, eta nire araberakotasun
|
hori
liburuetan erakusteagatik. Edo agian zen ikaratu nintzen nire ipuinak gusta  tzen ez zitzaizkiolako, edo zitzaizkielako?
|
|
|
Gogoan dut giza arimaren kontu
|
horrek
grazia egin zidala, eta, aldarte on hura aprobetxatuz, erabaki nuen nire arerio izukaitz haien aurrean barrez lehertzea. Barre karkara luze azantzatsu bat izan zen, egiazkoa ia, neurosi puntu batez zipriztidua.
|
|
|
Enuresia baldin bada arrazoia, bedi. Aurkikuntza
|
horretara
eraman gintuen bide luzeaz nahiago dut ez hitz egin. Barkatuko zait ahalkea.
|
|
|
Barkatuko zait ahalkea. Nolanahi ere, esan nahi nuke kabalen munduarekin zerikusi gehiago ikusten diodala terapia modu
|
horri
, medikuntzarekin baino. Konforme nago psikiatrarekin.
|
|
|
Badakit behar dudana. Aski dut
|
horrekin
. Rimbaudek esan zuen ez dakiguna terriblea izanen dela akaso.
|
|
|
Asko gogoratzen duenak ezin ikas dezake. Enuresia, bada;
|
horrek
bultza, eraman, behartu omen ninduen lehorrean igeri egiten ikastera. Horixe izan omen nuen motorra.
|
|
|
enuresia. Ondorio
|
horretara
iritsi gara doktorea eta biok saio ugariren buruan. Eta konforme nagoela esan dudala uste dut.
|
|
|
doinu leun errepikakor batek txorabiatuta zeukan gizasemea, hipnotizatuta.
|
Hori
suertea, pentsatu nuen neure kabutan, semeak txikitu berriak zituen aldizkariak lurretik jasotzen nituela. Inork ez gintuen deitzen, ordea, eta gizonari arretaz erreparatzeari lotu nintzaion, semearekikoak apur bat ahaztuz.
|
|
|
Nik: (Harriturik) Baina,
|
hori
posible ote da?
|
|
|
Hark: (Irribarre tristez)
|
Hori
bai galdera zaila. Nora.
|
|
|
Hark:
|
Hori
bai, lagun. Pattar pixka batekin, ahal izatera.
|
|
|
Nik:
|
Hori
egina zagok, Onuzki.
|
|
|
Zergatik esaten zuen orduan berdeak ikusten zitzaizkiola begiak? Arrazoi asko leudeke itaun
|
horri
taxuzko erantzun bat emateko, baina nork berak aurki beza gustukuen lukeena, nik ez dut-eta sekretu hori argituko. Gehiago interesatzen zait zeruaren amildegia; izan ere, norentzat da zerua amildegi bat, paraxutista batentzat ez bada?
|
|
|
Zergatik esaten zuen orduan berdeak ikusten zitzaizkiola begiak? Arrazoi asko leudeke itaun horri taxuzko erantzun bat emateko, baina nork berak aurki beza gustukuen lukeena, nik ez dut-eta sekretu
|
hori
argituko. Gehiago interesatzen zait zeruaren amildegia; izan ere, norentzat da zerua amildegi bat, paraxutista batentzat ez bada?
|
|
|
Ez litzateke ezinezkoa izango gauzak nola gertatu ziren zehatz mehatz adieraztea, kronologia deitzen den
|
hori
eskrupulosoki errespetatuz, saihesbideak ekidinez, oroimenak eskaintzen dizkizun hutsuneak eta babesak alde batera utziz; ez litzateke, ez, batere zaila izango, eta agian horrela jokatu litza  teke, erarik zuhurrenean ez ezik ortodoxoenean ere. Baina honako istorio hau ez da kronika poliziako bat edo biografia baten kontatze soil hotza, eta narrazio honek halako intentziorik ez duenez eta benetako intentzioaz ez dugu hemen ezer esango, irakurle zolia ez iraintzearren batik bat, barkatuko zaigu xehetasun kronologikoetan ezen ez oroimenak agintzen dizkigun pasarteetan nahiz gertakarietan, edota istorioaren garapenarekin (eta egiarekin, beraz) zerikusirik izan zezakeen txikikerietan estuegi ibili ez bagara; eta ez, esan bezala, estu ibiltzea bereziki nekosoa gerta zitekeelako, baizik eta estutasun horretatik askatzeak, gure ustetan, bizitasun pixka bat ekarriko liokeelako aditzera eman nahi den kontakizunari.
|
|
|
Mutikoak esan zion neskatoari jaits zedila bere begietatik. Gizagaixoa, pentsatu nuen nire kabutan,
|
hori
esaten duenak oinaze esanezinetarako prestatu behar du bere burua. Baina neskatoa isilik gelditu zen.
|
|
|
Egindako bidea atzera egin, eta ezkaratzeko atearen parez pare gelditu nintzen, giltzak, giltzak esanez. Aurkitu nuen halako batean giltzari zilarrezkoa, eta hara non ikusten dudan orduantxe, atearen markoan txintxetaz josia(
|
horretarako
propio kortxo bat dagoen arren), zera bat, eskela bat. Gure herriko ohitura malapartatua da, inor hiltzen denean, zenduaren argazkia eta datuak hil ohar batean bildu eta jartzekoa herriko ezkaratze guztietan.
|
|
|
Halako harridura trajiko batek harrapatu ninduen, sentsazio esanezin batek, ia ia oka egitera behartu ninduena. Argazkiko neu
|
horrek
finko finko begiratzen zidan, ez dakit errukiz ala ondamuz. Kabroi alaena esan, eta eskela kendu nuen kortxotik.
|
|
|
Hainbat lekukok adierazi zutenez... Beraz, gorpu bat zegoela egia zen; eta gorpu
|
horrek
, kasualitate hutsez, nire inizial berberak zituen, eta nire adin berbera. Hortik nahasmendua, seguru.
|
|
|
Auzoko tanatoriora, hantxe bainengoen ni. Pentsamendu
|
horrek
sosegatu ninduen apur bat. Hara badoaz, laster jakingo dute hilkutxan datzana ez naizela ni, beste bat baizik.
|
|
|
Eta sosegu une haren baitan jabetu nintzen, gelako mahaiaren gainean, larunbat gauean Ramonek eta biok hartutako whiskyak zeudela oraindik jasotzeko, hala nola zigarrokinez betetako hautsontzia. Xehetasun txiki
|
horrek
asko harritu ninduen. Nola zeuden haiek guztiak oraindik jasotzeko?
|
|
|
Etxera bueltan, Tomasekin egin nuen topo, eta erlojua konponduta zeukala adierazi zidala gogoan dut. Hamar eta erdiak Abenidako erloju erraldoian, euri fin desatsegina emeki emeki kaleak bustiz; ogiak eta, poltsan; aterkia; San Donatoko
|
horretan
,; semaforoa; auto beltz bat, burrundara betean; laborrizko garrasiak nire gibelean.
|
|
|
Badakit. Nik ez dut
|
hori
esan nahi, ordea; nik esan nahi dudana da zalantza egiteko zio pisuzkoak ditudala, ez baitut beste inor ezagutzen niri gertatu zaidan zorigaitzaren parekoa gertatu zaionik. Ez, ez dut ezagutzen.
|
|
|
Barka erredundantzia.
|
Horrek
ez du esan nahi zoriontsu izan naizenik. Baina, bai:
|
|
|
Xespir. Eta
|
horrek
ematen dit niri askatasuna. Eta behin horretaz gero, derradan, eta suturik, horixe dela, hain zuzen ere, kartzelako gai posible bakarra:
|
|
|
Eta horrek ematen dit niri askatasuna. Eta behin
|
horretaz
gero, derradan, eta suturik, horixe dela, hain zuzen ere, kartzelako gai posible bakarra: askatasuna.
|
|
|
Nik ez nion, ondoko ikusleek bezala, irribarre pikarorik ikusi. Gehiegitxo zehaztea litzateke
|
hori
. Baina litekeena da; agian irribarre pikaro bat egingo zuen.
|
|
|
Eta liburu bat, bere bizimodu aldrebesa kontatzen duen liburu eder famatu bat. Nahikoa behar luke
|
horrekin
. Baina gudariak badaki ez dela hain erraza gertatuko, irabaztear duela oraindik gudualdirik bortitzena.
|
|
|
|
Hori
denek esaten dute, hori denei esango diezu.
|
|
|
Izen ederra
|
hori
. Henrik, Henrik.
|
|
|
|
Hori
ez da erraketa morala, moral galketa baizik. Ez ditzagun kontzeptuak nahas.
|
|
|
Eta hori guztia gaurko gizartearen erratze moralaren mota bat da, beste askoren artean. Guk, teknologiaren bitartez, erratze moral mota
|
hori
gainditzeko aukera eskaintzen dugu.
|
|
|
Eta
|
hori
egiten du Aita Santuak, ala?
|
|
|
Zu zara idazlea, zuk jakinen duzu
|
hori
.
|
|
|
|
Hori
neuk idatzi nuen, Guisfre.
|
|
|
Ate
|
horretatik
sartu orduko, Smart. Nola ez zintudan, bada, ezagutuko!
|
|
|
Ni zeuk bilatzen duzun
|
hori
bera naiz.
|
|
|
No me jodas, Bruce! Ez naiz
|
horretara
etorri.
|
|
|
Bai, halaxe da. Eta isiltasun
|
hori
nahi dut.
|
|
|
Neuk ere bai, John. Baina
|
hori
geure barnean dago soilik.
|
|
|
Badakit. Justu justuan kabitzen zara ate
|
horretatik
.
|
|
|
Zergatik diozu
|
hori
–
|
|
|
Min egiteko esaten didazu
|
hori
.
|
|
|
Baliteke.
|
Hori
ere terapia modu bat da.
|
|
|
|
Hori
ere gogorapen soil gisa esan didazu, jakina.
|
|
|
|
Hori
esan ohi da, bai.
|
|
|
Edertasuna aipatu duzu lehen, harmonia. Egin iezadazu, mesedez,
|
horri buruz
bost folioko idazlan bat.
|
|
|
Ahaztu egin behar zenuke amesgaizto
|
hori
.
|
|
|
|
Horretara
nentorren, Brchwstorp dok  torea.
|
|
|
|
Hori
grabea da, bai. Lau hilabete gelditzen zaizkizu.
|
|
|
|
Hori
ez da jakiten, Cacace; pairatu egiten da. Ulertzen?
|
|
|
Eta, esku
|
hori
–
|
|
|
Esku
|
hori
da urak ukitzeko, uren zirkulutan galtzeko. Zer da, bada, esku bat?
|
|
|
...zkiguten opari gisa, zernahi  tarako, igurtzirako edo, hizketarako edo, zernahitarako; ez geunden gu, ordea, (psikologikoki) hartarakoxe, eta arroxakoloreko ezpain haiei begiratze hutsarekin konformatu ginen gonbidatu (gizonezko) guztiok, halabeharrez; ezen sasoiko egotera, dios!, jango baikenizkien neskato putapertxent paregabe haiei begiak eta ezpainak eta gaztaina beroak ere hala esan baledi;
|
horren ordez
, azafatek atzera soineko urdin ilunak eta buruko txuri beltzak jantzi zituztelarik, bost milioi bana eman zizkiguten aurrez telefonoz agindu bezala, bost kilo garbi, aginduko zi  tzaiguna betetzeagatik.
|
|
|
" Aurrerantzean, gure begiak ipurtargi izango ditu, artizar, itsas faro eternitatearen bidezidor terraltsuetan". Guk, gorputzari bere
|
horri
begira, amen erantzun genuen, eta, diru kontaketarekin hasi aurretik, otoitz labur baina sentibera bat errezatu genion negar malkotan. Nik, etsiak jota, esan nuen:
|
|
|
Ez nago ni horien artean, Jainkoak daki. Baina bizitza gauza hagitz aldrebesa da, eta ezuste asko gordetzen du bere baitan, eta ez dago esaterik esperientziaren ahotsa da mintzo iturri
|
horretara
sekula arrimatu ez zarenik edo aizkora horrek zure burua noizbait gogoko izango ez duenik. Herriaren hitzak dioen bezala:
|
|
|
Ez nago ni horien artean, Jainkoak daki. Baina bizitza gauza hagitz aldrebesa da, eta ezuste asko gordetzen du bere baitan, eta ez dago esaterik esperientziaren ahotsa da mintzo iturri horretara sekula arrimatu ez zarenik edo aizkora
|
horrek
zure burua noizbait gogoko izango ez duenik. Herriaren hitzak dioen bezala:
|
|
|
Argi fokoek begiak itsutu zizkiguten, ez genuen asmatzen kameren aurrean zein jarrera hartu. ...a argi adierazi zuen, uste okerrerako biderik utzi gabe, esanez saio hura elkarkidetasunezkoa zela, anaien arteko solas bihozkor polit bat, gure esperientzia borti  tzetatik lezio zorrotzak ikasteko aukera ezin hobea zela, beti bezala, Oinazeak orduak luze ditu berezi hura, baina, aurrez ikusle minberak ohartarazi nahi zituela, badaezpada ere, han bizitzaren laztasuna ez areagotua baina bai bere
|
horretan
azal zitekeelako, hau da, bere gordintasun guztian, eta auskalo. " Eta auskalo esan zuen atzera Otsotzarmendik ahots hari apurtuz, bai, auskalo non dauden hondamendi eta giza zoritxar hauen arrazoiak.
|
|
|
" Eta auskalo esan zuen atzera Otsotzarmendik ahots hari apurtuz, bai, auskalo non dauden hondamendi eta giza zoritxar hauen arrazoiak. Gu, adiskide maiteak,
|
horretan
saiatuko gatzaizkizue biziki, jakiten zergatik astintzen dituen oinazeak bihotz hauetsuk eta ez bestetsuk, jakiten non auskalo dagoen zazpi gonbidatu maite hauen zorigaizto zornetuaren maratila, eta batek daki...". Txaloak zaparradaka erori ziren patio gotikoko lorategi krabelin xuriz betean, eta guri, krak, zerbait hautsi zitzaigun bihotzean.
|
|
|
Edurtxo Caterpilar tiento ibili zen: " Zergatik diozu
|
hori
, Alfredo. Maingua zarelako, akaso?...".
|
|
|
Maingua zarelako, akaso?...". Alfredo Iradierrek adeitsu asko azaldu zuen ez zuela
|
hori
esan maingua zelako, esateko modu bat besterik ez zela, metafora bat. " Bada, kasu honetan, metafora horrek ez du nahaspila besterik sortzen.
|
|
|
Alfredo Iradierrek adeitsu asko azaldu zuen ez zuela hori esan maingua zelako, esateko modu bat besterik ez zela, metafora bat. " Bada, kasu honetan, metafora
|
horrek
ez du nahaspila besterik sortzen. Konprenituko didazu", erantzun zion Caterpilar andreak, bere ondoeza ezin ostenduz.
|
|
|
Bere bizitzako beste aro batean, akaso amnesia txar batek jota, izaki ignaro bat ere izan omen zen. Baina izaera
|
hori
ere, disimuluaren bitartez, ondo eraman omen zuen, gabezia hartaz inor ez konturatzeko moduan eraman ere; hain ongi ikasi omen zuen disimulatzen, non baieztapen apodiktiko biribil eta injeniotsuak adierazten ez ezik, buruz ikas zitezkeen gauza ez ohiko guzti guztiak ikasi baitzituen, hala nola zientziari buruzko jakinkizun guztiak. Alde horretatik, gizaki bakar, pribilejiatua zen, jainkoen ezpalekoa; bere memoria eidetikoari esker, ikusten zuen oro garunetan artxiba  tzen zuen, argazki kamera baten azkartasunaz eta objetibitatez.
|
|
|
Baina izaera hori ere, disimuluaren bitartez, ondo eraman omen zuen, gabezia hartaz inor ez konturatzeko moduan eraman ere; hain ongi ikasi omen zuen disimulatzen, non baieztapen apodiktiko biribil eta injeniotsuak adierazten ez ezik, buruz ikas zitezkeen gauza ez ohiko guzti guztiak ikasi baitzituen, hala nola zientziari buruzko jakinkizun guztiak. Alde
|
horretatik
, gizaki bakar, pribilejiatua zen, jainkoen ezpalekoa; bere memoria eidetikoari esker, ikusten zuen oro garunetan artxiba  tzen zuen, argazki kamera baten azkartasunaz eta objetibitatez. Baina, Ana Morena, gure beste Einstein txiki ezezaguna, dohakabe sendaezin bat zen, sofrikarioz beteriko arima herratua.
|
|
|
oro zekien, baina ezindua zegoen bere jakinduriaren gauzarik axalekoena azaltzeko ere. Ezagutzen al da inon
|
hori
baino zigor izugarriagorik. Eta nolaz zen orain, bada, gor mutu?
|
|
|
Ez litzateke ezinezkoa izango gauzak nola gertatu ziren zehatz mehatz adieraztea, kronologia deitzen den hori eskrupulosoki errespetatuz, saihesbideak ekidinez, oroimenak eskaintzen dizkizun hutsuneak eta babesak alde batera utziz; ez litzateke, ez, batere zaila izango, eta agian horrela jokatu litza  teke, erarik zuhurrenean ez ezik ortodoxoenean ere. ...ntzioaz ez dugu hemen ezer esango, irakurle zolia ez iraintzearren batik bat, barkatuko zaigu xehetasun kronologikoetan ezen ez oroimenak agintzen dizkigun pasarteetan nahiz gertakarietan, edota istorioaren garapenarekin (eta egiarekin, beraz) zerikusirik izan zezakeen txikikerietan estuegi ibili ez bagara; eta ez, esan bezala, estu ibiltzea bereziki nekosoa gerta zitekeelako, baizik eta estutasun
|
horretatik
askatzeak, gure ustetan, bizitasun pixka bat ekarriko liokeelako aditzera eman nahi den kontakizunari.
|
|
|
Halaxe, bada, adierazi nahi dugu ez dakigula oso ziur eta ez du askorik inporta, ohartuko da irakurlea zer aldatu zitzaion lehenik Brown jaunari, ezker eskuko hatz txikiko azazkala, ala eskuin eskukoa; edota biak batera aldatu zitzaizkion, edo zein aldaketaz jabetu zen lehenago. Ez dakigu, era berean, zer eguraldi egiten zuen Brown jaunaren eskuan aldaketa txiki hura gertatu zen egunean, euria ari zuen ala eguzkia zegoen; badakigu, ordea, zein egun zen, eta
|
hori
jakinik, eguraldia ere nolakoa zen jakitea baino gauza errazagorik ez dago. Jar dezagun, beraz, egun euritsu bat zela, eta haizeak ere gogor astindu zituela hiriko tamarizak eta platanondoak, baina ez gingko bilobak, hiri hartan ez zegoe  lako gingko bilobarik.
|
|
|
Apiril osoa. Egun pare baten gorabeherak ez du istorioaren muina ezertan aldatuko,
|
hori
seguru; nolanahi ere, gauzak progresiboki gertatzen joan ziren, monotonia itsuan, poliki poliki, gradazio logiko baten barnean, halako kasu batean, logikaz hitz egitea gehiegizko lizentzia ez ote den ez dakigun arren.
|
|
|
Erabateko itxuraldaketa esan dugu, oker ez bagaude, baina ez dugu orain kolpetik adieraziko zertan zetzan aldaketa bitxia; epeka emango dugu
|
horren
berri, apurka apurka, hitz lasterraren harmoniara egokiturik, ez horrenbeste intrigari eustearren izan ere, kontakizun honetan, intriga ez baitago itxu  raldaketaren zernolakotasunean, beste zerbaitetan baizik, ezpada kontaeraren arnasa bere gradazio egokian ematearren. Beraz, eta on  tzat jo dugun apiril euritsuaren buruan, lehen aldaketa hatz txikietako azazkalena izan zen.
|
|
|
Pentsamendu umoretsu baterako lizentzia eskaini zion segidan Brown jaunak bere buruari, oraindik abstrakziorako sena bere hartan atxikitzen zuela erakutsiz: " Esku hauek berea zena eskatzera besterik ez dituk etorri, eta nik zieat noski eskubide
|
hori
ukatu". Burubidea, umoretsua izanik ere, arrazoizkoa zen eta zuzena, baina, bueltan, galdera bat sortzen zuen, ezinbestean, eta Brown jaunari ere ez zitzaion itzuri:
|
|
|
" Zergatik aritu galderak egiten, bakar bakarrik baldin banago?", galdetu zuen orain bere baitarako Brown jaunak, batere ironiarik gabe. Ironia ezaz ere jabetu zen, eta
|
horrek
bai benetan sutu zuela. Horregatik, huts edo bekatu barkaezintzat jotzen zuen zera hura zuzentzearren edo, Donald ahatearen osabak esaten zuen aipu bat ekarri zuen akordura, guztiz aipu jostaria:
|
|
|
Deseroso sentitzen zen, eta bat batean berealdiko izu batek jan zizkion begiak. Bizarra egiteko makina zuen eskuetan hartuta, tinko, eguneroko lan
|
horri
ekiteko asmoz; baina menderatuko ote zituen bereak ez ziren esku haiek. Ez al zen arriskutsuegia esku ezezagun haiekin bizarra kentzea?
|
|
|
Bada, eguneroko bizimodua egitea. Ba al zuen
|
horretarako
eragozpen hil edo bizikorik. Ez.
|
|
|
Bazen beste arrazoi bat ere, garrantzitsuena beharbada: ez zuela ordura arte sekula gabardinarik izan, are gutxiago gorri ilunik, eta gabardina ardokolore dizdizariak berealdiko poza eragin zion, eta
|
horregatik
jantzi zuen ikusi ahalakoan, lehen bi arrazoietan erreparatu ere egin gabe. Astelehena zen, eta Brown jauna ohartu zen, edo bulegoko idazkari pinpirinak ohartarazi zion, oso guapo zetorrela ile kolore berriarekin, tonu beltzaxka harekin, ilunxeegia aukeran, baina ondo hala ere, halako erokeriak ere egin behar izaten zirela noizean behin, bizian behin badarik ere, asperduraren gurpil geldiezinak irentsiko ez bagaitu.
|
|
|
Eta egiaz arrazoi zuen, bai. Ez gara hemen xehetasun aspergarrietan luzatuko, soil soilik adieraziko dugu Brown jauna froga errefutaezinak lortzera iritsi zela dastamenaren aldaketari buruz, eta
|
horren
erakusgarri gisa aipatuko dugu elikatze ohiturak guztiz aldatu edota egokitu behar izan zituela, nekearen nekez; froga errefutaezina ez zen, ordea, dastamenera soilik mugatzen. Esan bezala, astelehen ilunabarrez gertatu zen dastamen aldaketarena, hori gauza segurua da.
|
|
|
Ez gara hemen xehetasun aspergarrietan luzatuko, soil soilik adieraziko dugu Brown jauna froga errefutaezinak lortzera iritsi zela dastamenaren aldaketari buruz, eta horren erakusgarri gisa aipatuko dugu elikatze ohiturak guztiz aldatu edota egokitu behar izan zituela, nekearen nekez; froga errefutaezina ez zen, ordea, dastamenera soilik mugatzen. Esan bezala, astelehen ilunabarrez gertatu zen dastamen aldaketarena,
|
hori
gauza segurua da. Gainerako sentzumenak noiz aldatzen joan zitzaizkion, alegia aste hartako zein egun jakinetan, ez genuke zuhurtasun osoz esaten jakingo, baina gutxi gorabeherako hurbilketa batek ere guztiz eusten dio kontakizunaren espirituari eta hariari eta erakargarritasunari, eta berdin izango da eta berdin ez bada, berdintsu adierazten badugu asteartean aldatu zitzaiola usaimena beti ere, hori bai, ustekabean; asteazkenean, ikusmenar; ostegunean, entzumena; eta ostiralean, ukimena; beste era batera ere izan zitekeen noski, hori ez dago ukatzerik, eta akaso lehenago aldatuko zitzaion en  tzumena ikusmena baino, eta ukimena, beharbada, ez zitzaion ostiralez mudatuko, neurri handi batean ukimena esku berrien jabetzarekin aldatuta zeukalako, aldez edo moldez, ordurako.
|
|
|
Esan bezala, astelehen ilunabarrez gertatu zen dastamen aldaketarena, hori gauza segurua da. Gainerako sentzumenak noiz aldatzen joan zitzaizkion, alegia aste hartako zein egun jakinetan, ez genuke zuhurtasun osoz esaten jakingo, baina gutxi gorabeherako hurbilketa batek ere guztiz eusten dio kontakizunaren espirituari eta hariari eta erakargarritasunari, eta berdin izango da eta berdin ez bada, berdintsu adierazten badugu asteartean aldatu zitzaiola usaimena beti ere,
|
hori
bai, ustekabean; asteazkenean, ikusmenar; ostegunean, entzumena; eta ostiralean, ukimena; beste era batera ere izan zitekeen noski, hori ez dago ukatzerik, eta akaso lehenago aldatuko zitzaion en  tzumena ikusmena baino, eta ukimena, beharbada, ez zitzaion ostiralez mudatuko, neurri handi batean ukimena esku berrien jabetzarekin aldatuta zeukalako, aldez edo moldez, ordurako. Nolanahi ere eta ordenaren gorabehera bigarren mailako zer bat dela garbi geldi dadila nahi genuke, bost egunen buruan halako aldaketa bortitz eta guztizko batek gizaki batengan sor dezaken desosegua, noraeza eta nekea izugarria dela kontuan izanik, bada esan behar dugu Brown jaunak oso ongi bereganatzen jakin zuela horrek berekin zekarren guztia bizitzeko eta gauzak ikusteko eta ikasteko modu berri bat, lehen egunetan batik bat.
|
|
|
Esan bezala, astelehen ilunabarrez gertatu zen dastamen aldaketarena, hori gauza segurua da. ...soz esaten jakingo, baina gutxi gorabeherako hurbilketa batek ere guztiz eusten dio kontakizunaren espirituari eta hariari eta erakargarritasunari, eta berdin izango da eta berdin ez bada, berdintsu adierazten badugu asteartean aldatu zitzaiola usaimena beti ere, hori bai, ustekabean; asteazkenean, ikusmenar; ostegunean, entzumena; eta ostiralean, ukimena; beste era batera ere izan zitekeen noski,
|
hori
ez dago ukatzerik, eta akaso lehenago aldatuko zitzaion en  tzumena ikusmena baino, eta ukimena, beharbada, ez zitzaion ostiralez mudatuko, neurri handi batean ukimena esku berrien jabetzarekin aldatuta zeukalako, aldez edo moldez, ordurako. Nolanahi ere eta ordenaren gorabehera bigarren mailako zer bat dela garbi geldi dadila nahi genuke, bost egunen buruan halako aldaketa bortitz eta guztizko batek gizaki batengan sor dezaken desosegua, noraeza eta nekea izugarria dela kontuan izanik, bada esan behar dugu Brown jaunak oso ongi bereganatzen jakin zuela horrek berekin zekarren guztia bizitzeko eta gauzak ikusteko eta ikasteko modu berri bat, lehen egunetan batik bat.
|
|
|
Gainerako sentzumenak noiz aldatzen joan zitzaizkion, alegia aste hartako zein egun jakinetan, ez genuke zuhurtasun osoz esaten jakingo, baina gutxi gorabeherako hurbilketa batek ere guztiz eusten dio kontakizunaren espirituari eta hariari eta erakargarritasunari, eta berdin izango da eta berdin ez bada, berdintsu adierazten badugu asteartean aldatu zitzaiola usaimena beti ere, hori bai, ustekabean; asteazkenean, ikusmenar; ostegunean, entzumena; eta ostiralean, ukimena; beste era batera ere izan zitekeen noski, hori ez dago ukatzerik, eta akaso lehenago aldatuko zitzaion en  tzumena ikusmena baino, eta ukimena, beharbada, ez zitzaion ostiralez mudatuko, neurri handi batean ukimena esku berrien jabetzarekin aldatuta zeukalako, aldez edo moldez, ordurako. Nolanahi ere eta ordenaren gorabehera bigarren mailako zer bat dela garbi geldi dadila nahi genuke, bost egunen buruan halako aldaketa bortitz eta guztizko batek gizaki batengan sor dezaken desosegua, noraeza eta nekea izugarria dela kontuan izanik, bada esan behar dugu Brown jaunak oso ongi bereganatzen jakin zuela
|
horrek
berekin zekarren guztia bizitzeko eta gauzak ikusteko eta ikasteko modu berri bat, lehen egunetan batik bat. Orain gutxiago entzuten zuen, gehiago usaintzen, ez zitzaion camember gazta gusta  tzen eta asko, berriz, Margarita pizza; laztu egiten zitzaion ilea ile beltz motz kixkur antzekoa, ez jada horaila foam zati bat uki  tzean, eta bistak arintzera egin ziola iruditzen zitzaion, hobeto ikusi ez baina begiak lehen baino azkarrago mugitzen zitzaizkiola, artega bezala, urduriago.
|
|
|
Asteburuan, atseden hartu zuen, berriz ere, itxuraldaketa prozesuak, eta, Jainkoaren legeen jakitun nonbait, seigarren eta zazpigarren egunak ongi merezitako deskantsurako hartu zituen. Itxuraldaketa kristaua zen, beraz, eta
|
horrek
lasaitu ez ezik grazia pixka bat ere egin zion Brown jaunari. Asteburu hartan ere, aurrekoan egin bezalaxe, bere zaletasunak lantzeko aprobetxatu zuen denbora, eta atzera saihestu behar izan zituen amaren eta arreben eta lagunen gonbit zein baino zein gogaikarriagoak.
|
|
|
Sobera legoke esatea, hala ere, bigarren asteburu hartan, gauzak erabat desberdin joan zirela, eta desberdin joate hartan funtsezko zama izan zuela noski sentzumenen aldaketak. Sukaldaritza kontuak, edo, hobe esan, janariari buruzko gustuak adibidez, zeharo aldatuta zeuden;
|
horretan
pasatu zuen larunbat arratsalde osoa, etxean eskura zituen jaki guztiak prestatzen eta probatzen, eta, betekada sekulako baten ondoren, jabetu zen lehen atsegin zituen gauza asko orain ezin zituela begi bistan ikusi ere egin, eta, alde horretatik, haren gastronomia kulturak beherakada nabarmena jasan zuela, oso txirotze tristea. Horrek bezain beste edo gehiago tristetu zuen beste aurkikuntza batek:
|
|
|
Sobera legoke esatea, hala ere, bigarren asteburu hartan, gauzak erabat desberdin joan zirela, eta desberdin joate hartan funtsezko zama izan zuela noski sentzumenen aldaketak. Sukaldaritza kontuak, edo, hobe esan, janariari buruzko gustuak adibidez, zeharo aldatuta zeuden; horretan pasatu zuen larunbat arratsalde osoa, etxean eskura zituen jaki guztiak prestatzen eta probatzen, eta, betekada sekulako baten ondoren, jabetu zen lehen atsegin zituen gauza asko orain ezin zituela begi bistan ikusi ere egin, eta, alde
|
horretatik
, haren gastronomia kulturak beherakada nabarmena jasan zuela, oso txirotze tristea. Horrek bezain beste edo gehiago tristetu zuen beste aurkikuntza batek:
|
|
|
Sukaldaritza kontuak, edo, hobe esan, janariari buruzko gustuak adibidez, zeharo aldatuta zeuden; horretan pasatu zuen larunbat arratsalde osoa, etxean eskura zituen jaki guztiak prestatzen eta probatzen, eta, betekada sekulako baten ondoren, jabetu zen lehen atsegin zituen gauza asko orain ezin zituela begi bistan ikusi ere egin, eta, alde horretatik, haren gastronomia kulturak beherakada nabarmena jasan zuela, oso txirotze tristea.
|
Horrek
bezain beste edo gehiago tristetu zuen beste aurkikuntza batek: ordurako ez zitzaion pitorik ere interesatzen otomandar enperadoregoari buruzko ezer; ez hori bakarrik:
|