|
2002
|
|
|
Izan ere, Euskal Herri osoan entzundako elkarrizketen %14 euskaraz izan direla nabarmen utzi da, beraz, Euskal Herrian den ezagutza kontuan laurogeiko hamarkadan eraiki eredu soziolinguistikoak aurreikusitakoa baino dezente gorago. Eredu
|
horren arabera
euskararen erabilerari dagokionez ez dago defizitik, ez eta hobetu beharreko tarterik, izatekotan alderantziz, honek gizartean gertatzen diren jokabideak aurreikusteko orduan ereduaren baliagarritasunaz eta gaurkotze beharraz zer pentsatua eman liguke. Halaber, kale neurketarako metodoa hobetzeak aurreko ikerketekiko eraginik izan duen zalantzazkoa da.
|
|
2004
|
|
|
Horregatik, erabilera erropen handiko hizkuntzaren altzoan erosoago eta gaituago sentituko da hiztuna, hitz totelka eta lardaskan aritzeak atzera eragiteko indar handia duelako. Horrenbestez, Garziaren ardura kezka
|
horrek
euskararen erabileraren nondik norakoan berebiziko ondorioak dituen glotopolitikaren alorrera garamatza. Euskararen doitasunik eta hiztunaren zorroztasunik gabeko jarduera komunikatiboak berez ematen baitu amore hiztun elebidunak eskueran dauzkan erdarazko baliabide joriagoen aurrean.
|
|
2005
|
|
|
" Getxo Kirolak" izendapena legegintzaldi planan udal gobernu batzordeak hartutako konpromisoaren islada da, bere hitzetan, euskararen normalizazio prozesuari bultzada emateko. " Aplikazio konkretua dauka
|
horrek
euskararen erabilerarako planan, udalbatzak onartua. Plan horrek normalizazio politikaren aplikaziorako ildo nagusiak jasotzen ditu, baita hizkuntza paisaia delako arloari buruz (seinaletika eta Getxoko Udalak bere arlo eta erakunde ezberdinei dagokienez onartutako izendapenak, hurrenez hurren), azaldu du.
|
|
2009
|
|
|
Esate baterako, bake epaitegietan barruti judizialetako buru ez diren herrietako epaitegiak Epainet aplikazioa ezarri zenetik nabarmen aldatu da lan egiteko modua eta euskararen erabilera. 300 agiri inguruko corpus normalizatua dago aplikazioan, eta
|
horrek
euskararen erabilera idatzia ia kasu guztietan bermatzen du, funtzionarioen lana erraztearekin batera.
|
|
|
Hizkuntza guztiei, ordea, babes eta begirune bera zor zaie, zaharrenari bezala gazteenari. Eta, gainera, ez da balio
|
hori
euskararen erabilera garatu eta sendotzearen aldeko jardunari zilegitasuna ematen diona. Hizkuntza baten biziraupena eta garapena segurtatzeko eginahalak eta bi egitea zilegitzat eta justiziazko exijentzia etikotzat onartzeko, zer axola dio Historiaren Liburu Handian zaharrena ala izateak?
|
|
2010
|
|
|
Seinale, dudarik ez dena, enpresa horren begietan euskara dela leitzarren hizkuntza nagusia eta haien gogoan eragiten gehien lagunduko liekeena. Herri galdeketa galdu egin zuten, baina ezinen diogu
|
hori
euskararen erabilerari leporatu, irabazi zutenak ere euskara hutsez jardun baitziren. Azpimarratu nahi duguna da, hain zuzen ere, herrian eragin nahi izan duen kanpoko eragile batek baloratu duela komunikaziorako hizkuntza beharrezkoa euskara dela.
|
|
2012
|
|
|
Euskarak gizartean oro har duen erabileraz jabetzeko, 2001ean indize bat eratu zuen Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak. Indize
|
horri
euskararen erabileraren tipologia deitzen zaio eta eratzeko honako erabilera eremu hauek hartzen dira kontuan: etxea (bikotekidea, seme alabak, aita, ama eta neba arrebak), lagunak eta eremu formala (dendak, bankuak, osasun zerbitzuak eta udal zerbitzuak).
|
|
|
Gazteek, katean galdu ezin dugun maila osatzen dute, horregatik jarri dut hor arreta. Horregatik eta kate maila
|
hori
euskararen erabileran ahul dabilela ematen duelako. Gainera, gazte hauek noizbait guraso izango dira, eta etorkizunean beraien dituztenean etxerako zein hizkuntza hautuko duten erabakigarria izango da.
|
|
2015
|
|
|
Alde batetik, lehen belaunaldi bateko 10 irakasle ikertzaile hautatu dira. Belaunaldi hori 1970 eta 1980ko hamarkadetan kontratatu ziren irakasleen multzoa oinarritzat hartuta definitu da ikerketarako, sasoi
|
horretan
euskararen erabilera arautu eta instituzionalki sustatu barik baitzegoen UPV/EHUn. Beste alde batetik, bigarren belaunaldi bateko 15 irakasle ikertzaile hautatu dira.
|
|
2016
|
|
|
Boterea daukatenek hartzen dituzte neurriak». Haren iritzian, «diskurtso pertsonalizatua» izan du oinarri motibazioaren ildoak, eta «muga nabarmenak» ditu
|
horrek
euskararen erabilerari begira.
|
|
|
Artearen eremuan dauden gabeziei erantzuteko sortu genuen Artisten Meeting Point proiektua: Euskal Herrian jaio, bizi edota lan egiten duten artisten sare fisiko eta digitala testuingurua aktibatzea, artistak saretzea eta ezagutzera ematea, artisten arteko elkar ezagutza bermatzea, testuinguru
|
horretan
euskararen erabilera sustatzea eta ikuspegi feminista batetik aritzea.
|
|
|
Euskara eskoletan irakasteko erabide ttipia ondu zuen Paue, Baiona eta Oloroeko behagile akademikoak onartu ostean Iparraldeko eskola guzietara igorri zena.
|
Horrekin
euskararen erabilera aisa zitekeen gelan, nahiz irakaslea erdalduna izan, eta diskoetan oinarriturik zegoen, kanten hitzak frantsesez nahiz euskaraz zeudela. Metodo horren gorabeherak Baionako jardunaldi pedagogikoetan mintzagai izan zituen, eta geroxeago 1959.eko Gure Herria aldizkariaren orrietan finkatu:
|
|
2018
|
|
|
Kale erabilera edo, oro har, euskararen erabilera —soziala—, berez, erabilera mugatua da. Hau da, herri jakineko euskaldun guztiak beti eta soilik euskaraz hitz egingo balute, elkarren artean erdaldunetik aparte biziko balira, muturreko kasu
|
horretan
euskararen erabilera maila euskaldunen proportzio maila bera izango litzateke. Horrek ez du esan nahi euskaldunen batek itxaro daitekeena baino gehiago ezin erabil dezakeenik; ezta beste elebidunen batek, ahal izanik ere, euskara ez erabiltzea deus ere.
|
|
|
Elkarrizketa sakonetan aipatu dute ondarroarrek euskaraz gaztelaniaz baino hobeto egiten dutela, eta gaztelaniaz gaizki egitearen konplexua dutela.
|
Horrek
euskararen erabilera handitzea dakarrela[...]. Euskara erabiltzen dute egoera guztietan, gaztelaniaz deseroso sentitzen baitira. helduak direla gutxien hitz egiten dutenak, adin tarte horretan askotariko egoerak ikusten baitituzte.
|
|
|
Gaitasunari lotuta, elkarrizketa sakonetan ere aipatu dute ondarroarrek euskaraz gaztelaniaz baino hobeto egiten dutela, eta horrekin batera, gaztelaniaz gaizki egitearen konplexua dutela.
|
Horrek
euskararen erabilera handitzea dakarrela aipatu dute. Hori dela eta, euskara erabiltzen dute egoera guztietan, gaztelaniaz deseroso sentitzen baitira.
|
|
|
Euskara elkarteek euskararen normalizazioa dute xede eta
|
horretarako
euskararen erabilera sustatzeko jarduerak egiten dituzte, beti ere euskaldunon hizkuntz komunitatea egituratuz. Elkarte hauek euskaldunok erdigunean jarri gaituzte, euskaldunontzako zerbitzuak sortuz (herri komunikabideak, aisialdi programak, kultur jarduerak, berbalagunen mugimendua,...). Hau da, euskaldunontzat euskaldunok sortuta.
|
|
2020
|
|
|
Lehenengo fasea amaituta Aixerrotak bertan behera utzi zuen bere parte hartzea. Era berean, lehenengo urte horretan Zarautz Kirol Elkarteak ere parte hartu zuen, baina fase hori amaitzean bere parte hartzea egitasmoaren helburuetarako egokia ez zela pentsatu genuen, kirol klub
|
horretan
euskararen erabilera ia erabatekoa baita. Hortaz, Zarautz bigarren fasean ez egotea erabaki genuen.
|
|
2021
|
|
|
Elementu kultural horien bidez eraikitzen dituzte nerabeek eta gaztetxoek beren identitatea, bizimodua eta mundua. Euskarak nahitaez egon behar du unibertso
|
horretan
euskararen erabilera handituko bada. Gazteen kulturak eta euskarak bat egin ezean, oso zaila da euskararen erabilera indartzea.
|
|
|
Izurriak agerian utzi ditu egungo gizarteak parez pare dituen egoera berriak eta erronkak, adibidez digitalizazioarekin, klima krisiarekin edota gizarte aniztasunarekin lotuta. Aldaketa azkarren eta galdera marken abagune
|
horretan
euskararen erabilera bermatu eta sustatu nahian, Badalab laborategia sortu berri dute erakundeek eta euskalgintzak elkarlanean. Euskal hiztunentzat esanguratsuak izan daitezken espazioak identifikatu edo sortu nahian, etorkizunari «ausardiaz» begiratu nahi diote parte hartzaileek.
|
|
|
Hala, gazteleraz hitz egitera edo gazteleraz dabiltzanekin interakziorik ez (edo gutxi) izatera jo dute. Estres linguistikoa pairatzen dute, eta
|
horrek
euskararen erabileran ere eragiten die, txarrerako.
|
|
|
Euskararen bizi indarra dugu jokoan, eremu formalez gainera, eremu ez formal horiek euskararentzat irabaztearen erronkan. Izan ere, alor
|
horretan
euskararen erabilerak jauzi bat egiteak errotik eta norabide zeharo positiboan aldatuko luke hiztun asko eta askorengan, oso bereziki gazteengan, euskararekiko bizipena.
|
|
2022
|
|
|
Gero eta etorkin gehiago bizi da eskualdean, eta
|
horrek
euskararen erabileran eragin du. Horren harira, kulturartekotasun proiektuak jarri dituzte martxan Aian, Aizarnazabalen eta Zestoan.
|
|
|
Onartutako eta sustatutako ikastola
|
horrek
euskararen erabilera esparrua zabalduko duelako esperantzaz hazi behar gara, zeren eta, gure hizkuntzaren egoera etengabe larriagotuz baitoa Ipar Euskal Herri osoan oro har, eta Zuberoan bereziki. Eta horra hor, hain zuzen ere, paradoxa:
|
|
|
Helduen euskalduntzeari dagokionez, doakotasunaz gain, «helduen euskalduntzearen eta alfabetatzearen agentzia» sortzeko pausoak ematea nahi dute; era berean, eremu sozioekonomikoan, herritarrei zerbitzua emateko denean, «administrazioarekin egiten diren kontratuetan hizkuntza irizpideak ezartzea» jaso dute, zerbitzu hori euskaraz eman dela ziurtatzeko. Atal digitalean, berriz, edukiak ugaritzeko, «sorkuntza sustatu dezaketen inbertsioak ugaltzea» eskatu dute, eremu
|
horretan
euskarazko erabilera areagotzeko helburua jarrita. Kulturari dagokionez, «sortzaileari langile eskubideak aitortuko dizkion estatusa berariaz garatzea» eskatu dute, edota «euskarazko kultur sorkuntzaren produkzioarentzat inbertsioak handitzea».
|
|
2023
|
|
|
Herri administrazioekiko harremanetan euskaraz jarduteko eta arreta euskaraz jasotzeko eskubidea dugu.
|
Hori
Euskararen Erabilera Normalizatzeko 10/ 1982 Oinarrizko Legean onartu zen esplizituki, eta, ondoren, Osakidetzari aplikatzekoak zaizkion hainbat lege xedapenetan azaldu da.
|
|
|
Montesek salatu du tartean osasun gaiekin lotutako motiborik egon gabe paziente baten historia medikoan sartzea «kode deontologikoaren» aurkakoa dela, eta delitutzat ere hartu behar dela. Kasu honetan, gainera, mezu
|
horien atzean
euskararen erabileraren kontrako jarera egotea ere salaketarako motibo dela gogoratu du, berak bi hizkuntza ofizialetan jarduten duelako lanean, pazienteen beharrak aintzat hartuta beti. Zentzu horretan, uste du «iraingarria» dela mezuak idatzi dituen profesionalaren jarrera, Espainiaren eta gazteleraren kontrako «gorrotoa» egotzi diolako euskara erabiltze hutsarengatik.
|
|
|
Aurten, azken ildo horretan lan egiten duen EuskarAbentura elkartearentzat izango da ekitaldiaren parte hartzetik jasotako dirua. Izan ere, nabarmendu dutenez,
|
horrek
euskararen erabilera sustatzen du gazteen artean, Euskal Herriko ondare kultural eta naturala ezagutzera ematen du eta parekidetasuna, osasuna eta ekologismoa bezalako baloreak zabaltzen saiatzen da.
|