|
2001
|
|
|
Segur naiz, esate baterako, abertzaletasuna ere lokarri eta bereizgarri zela Lizardirentzat euskal gizartean. Ez zukeen, bestela, erdara ere inoiz erabiliko artikuluetan, gogoan dudanez, gizarte
|
horretan
euskaraz ez zekitenentzat aritu ez balitz.
|
|
2002
|
|
|
X. AIZPURUA. Bai, badira euskara ikasi baina ez erabiltzearen poderioz galtzen dutenak ere; porrot pertsonala inork ez duenez onartzen errua bestearena izaten da eta
|
horrek
euskara ez erabiltzearen diskurtsoa indartzen du. Ezagutza ez da nahikoa, erabilerak hautu bat egitea eskatzen du, baina ezagutza derrigorrezkoa da, areago, derrigorrezkoa da denek ezagutzea.
|
|
|
Datozen hamar urteotan Europan, hizkuntzen, hiztun talde nola baita gizarteetan aldaketa esanguratsuak gertatuko dira, testuinguru
|
horretan
euskarak ez dauka bere biziraupena ziurtaturik, beraz, arian arian ari gara haren etorkizuna jokatzen eta eraikitzen. Egun euskalduntzen ari diren zein jada euskaldundu diren belaunaldien hizkuntza jokabideak (familian, lagun artean, lan munduan, e.a) etorkizun hurbilean euskararen bilakaeraren nondik norakoak utziko dizkigute agerian, hots, euskarak etorkizunik izango ote duen edo euskarak beste hizkuntza batzuen antzera museoko pitxi eder izatera iristeko bidea hartuko ote duen.
|
|
|
Jakina, euskararen normalizaziorako dinamika
|
horrek
euskara ez dakitenirakasleen estatus linguistikoa ukitzen du, euskalduntzea denon arazoa dela.planteatuz. Euskararen normalizazio prozesuan euskara ez dakitenek ulertzeko gaitasuna eduki lukete hasieran.
|
|
2003
|
|
|
Autore
|
horren
euskereak ez eban eragozpen handirik izango ikasle bizkaitarrentzat...
|
|
|
hedabideetako elebitasunak poztasun gutxi ekarri du euskaldunaren etxera. Prentsa elebidun garaikidearen eskutik abiatuta Â" ezin da euskarak ezinbesteko duen komunikazio esparru auto zentraturik sortu, eredu
|
horretan
euskara ez baita garatu ez kuantitatiboki ez kualitatiboki joan deneko mende laurden luzean34". Gogorra, baina hala da.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntza batzuk jakitea derrigorrezkoa da, edo hala dela esatera norbait ausartzen ez bada ere, ez jakitea ez litzateke ulergarria zein gizartean orobat onartzen den gertaera. Euskara jakitea, aldiz, aukerakoa da, eta, testuinguru
|
horretan
euskararik ez jakitea ohikoena da. Baina, administrazioek, besteak beste, euskaraz ere dakiten herritarrei zerbitzua eskaini behar diete, bada, zerbitzu egokia nola eskaini euskaraz jakin ezean?
|
|
2005
|
|
|
iberiera euskararen bitartez ulertu eta itzul daitekeela. Ez du ardura iberiera eta gaur eguneko euskararen artean 2.500 urteko tartea igarotzea, tarte
|
horretan
euskara ez baita aldatu(, la fosilización del habla euskera, que apenas ha evolucionado en veinte siglos?). Baldin iberiera berdin euskara bada, egileak agian emaitza hobeak lortuko zituen iberieraz dauden testuak Mitxelenak berreraikitako protoeuskara edota Akitanian dokumentatutako aitzineuskararen argitan itzuli izan balitu.
|
|
2007
|
|
|
Ez gure herriaren etimologia zentzu horretan mintzo zaigulako bakarrik, hizkuntzarik gabekonazio eraikuntzarik ez dagoelako baizik. Eraikuntza hizkuntza
|
hori
euskara ez baldin bada, ezin da Euskal Herririk taxutu eta oinarritu: zalantza zipitzik gabe, hizkuntzak definitzen du gurean, gurean diot, ez mundu zabalean beti eta nonahi, nazioaren muina azken buruan.
|
|
|
Hiru: denbora kontua baino ez da; gurean ere best sellerismoa (eta
|
hori
euskaraz ez bada gertatzen, erdaraz gertatuko da) esparru gero eta zabalagoak bereganatzen joango da (badakizue: entretenimendua eta emozio fuerteak).
|
|
2008
|
|
|
Ahozko kulturetan zatiketa dialektala normala izaten den bitartean, zatiketa hori maila idatzian mantentzea ezohikoa da hizkuntza literario gehienetan (gaztelaniaz, frantsesez, italieraz, alemanez...). Zentzu
|
horretan
euskara ez zegoen normalduta.
|
|
2009
|
|
|
" Donostia Baiona eurohiriak" euskara berreskuratzearen aldeko mugimenduaren hedapen komunikabideetan ere izan zuen lekua, orain urte batzuk (Bat, 2003). Irakurri horren gaineko agintariek nahiz euren alderdiek esandakoak, eta ikusiko duzu amets
|
horretan
euskarak ez du lekurik. Normalean aipatu ere ez.
|
|
2010
|
|
|
Uda ikastaroak dira unibertsitatean sortzen den jakintza gizarteratzeko modu bat. Lehen esan bezala, esparru
|
horretan
euskarak ez du oraindik lukeen presentzia. Unibertsitateen arteko lankidetzaz ikastaro erakargarriagoak eskaini daitezke, askotan aipatzen den entzule kopuru murritzak sortzen dituen arazoak saihestuz.
|
|
2011
|
|
|
Ikusi dugu maila sinbolikoan euskara darabiltela, eta euskaraz egiteko gaitasuna ere badutela, baina ez freskotasuna.
|
Hori
euskara ez erabiltzearen ondorio da, baina baita arrazoia ere. Ez baduzu erabiltzen, ez duzu freskotasun hori lortzen, eta ez baduzu freskotasunik, ez duzu erabiltzeko gogorik».
|
|
2012
|
|
|
" Anakleto ijitoa astoen pelukeroa ala ile apaintzailea dela, zer esan behar duzu? Nire aitak astoen pelukeroa esango luke, baina egia da hitz
|
hori
euskaraz ez dagoela".
|
|
|
Badakizu: " Tipo
|
horrek
euskaraz ez du pegatzen".
|
|
|
Denak nirekin euskaraz aritzen ziren eta nik denei erdaraz erantzun. 21 urte nituenean, jada Iruñean bizi nintzela, jabetu nintzen aitaren izaera
|
horretan
euskarak ez zuela batere errurik, hizkuntza eskolan izena eman eta urte eta erdian titulua atera nuen. Geroztik hamar urtez aritu nintzen euskarazko klaseak ematen AEKn eta IKAn.
|
|
|
Goxo bizi dira bolizko dorrean eta jator jatorrak dira (euskara bultzatzearen alde ezertxo ere egiten ez dutelako, besteak beste, etsaiak ez egitearren; nahi balute, daukaten ospea eta itzala gure hizkuntzaren presentzia handitzeko balia lezaketela pentsatzen dut). Gastronomika
|
horretan
euskarak ez du presentziarik izan, horrelaxe erabaki dutelako arduradunek. Areago, Euskal Herrian ezin da sukaldaritza (ostalaritza) euskaraz ikasi, ez lehen hezkuntzan, ez bigarrenean, ezta unibertsitate mailan ere.
|
|
|
Bigarren, hirugarren, laugarren, «enegarren» azalpen bat behar du beti «euskal» horrek inoiz lortuko ezduen osotasunaren bidean aurrera egiteko. Ezintasun horrek ematen dio euskalpartikularrari unibertsaltasuna20 Horregatik, «euskal» zera
|
horretan
euskara ez dakatebegi bakarra, ezin da izan, historikoki iraunkorrena izan baldin bada ere.
|
|
2015
|
|
|
Ez zen aise. Baina debeku
|
horri esker
euskara ez dut galdu, eta atxiki dut. Hala ere, egiteko manera hori berezia izan da; eskola frantseserat abian nintzenez, bizia frantsesez egiten nuen... horregatik, eta orain ikastolan langile naizenez, biziki gogor zait erratea" hemen ez da frantsesez aritu behar!".
|
|
2017
|
|
|
ETAren zikloa amaiturik, orain politika demokratikoaren arauetara bigundu gura bada, ordezkaritza eta bozketa sistemara batik bat, horren mekanikara makurtu beharra dago. ...aztea izan da jomuga hurbila, ordezkari ahalik gehienak sartzeko Udaletan, Diputazioan, Jaurlaritzan (erakundeok independentziarako bidean baliatzeko, suposatzen da); ahalik gehienei interesatuko zaien programa atonduko da; kanpainetan adituen esanera jarri da eta haien gomendioko diskurtsoa paratu; seguru asko ez da oso nazionalista izango (Aberri Egunetarako erresalbatuko da hori), eta diskurtso
|
horretan
euskara ez da aipatuko... –Elementary, my dear Watson?.
|
|
2018
|
|
|
Suaren erregai praktiko nagusiak, herrian ordura arte ondutakoa eta Egia auzoko" Egian euskaraz" esperientziatik ikasitakoa izan dira. tzen dute euskaraz jokatzeko baimena dutela edo bere jokaera zilegi dela, eta
|
horrek
euskaraz ez hitz egiteko mekanismo ugari bertan behera uzten ditu.
|
|
|
Garrantzitsuagoa da ikasle batek aurreiritzi bat ezagutu eta gainditzea, akats ortografikorik gabe idaztea baino. Aurreiritzi batek ikasle
|
horrek
euskaraz ez idaztea ekar dezake, azterketa aroa amaitu ondoren. Gaur eta hemen lehenetsi behar da ikasleek hizkuntza gatazka ezagutu eta barneratzea eta giza-errealitateari buruzko ikuspegi kritikoa eraikitzen joatea.
|
|
|
Argi dago, euskara batuari zor diogu euskararen presentzia unibertsitatean. Batasun
|
hori barik
euskarak ez luke izango gaur egun ezagutzaren etxean duen presentzia. Baina hori ez da nahikoa.
|
|
|
Jakina da irakurleak euskaraz topa dezakeen eskaintza askoz ere mugatuagoa dela inguruko hizkuntza nagusiekin konparatuta, eta askotan markatu da hori arrazoi gisa euskaraz ez irakurtzeko. Bada, egin berri dugun ikerketaren arabera, gaur egun hori ez da arrazoi nagusia, %10ek eman du arrazoi
|
hori
euskaraz ez irakurtzeko. Hala eta guztiz ere, ez da bazterrera uzteko gaia, kultur aberastasunaren alde ahalik eta eskaintza zabalena izateko ahalegina egin baikenuke.
|
|
2019
|
|
|
Interneten 2018an mugitu zen trafiko guztiaren %57 bideoa zen eta beste %8 bideojokoak. Trafiko nagusi
|
horretan
euskarak ez du tokirik: ez dago apenas euskarazko edukirik.
|
|
|
(...) Euskararekiko konpromiso digitala zabaltzea ezinbestekoa da gaur egun dugun %17ko erabilera tasa gainditu eta euskararen presentzia sarean indartzeko." [Waliño, 2016a] puntueuS Behatokiaren (puntueuS Fundazioa, 2018) arabera 2017 urtean %16koa izan da euskararen erabilera Interneten, hau da, euskal herriko webgune guztiak aintzat hartuz gero, euskarazko edukia duten webguneak 26.663 dira, guztien% 16 bataz beste. kaleko erabilera baino zerbait gehiago, baina ez asko, euskararen kale erabilera %12, 6koa baita azken neurketaren altunaren arabera (altuna, 2016). gaur egun, ingurune digitalean ikus entzunezkoa da pisu gehien duen arloa (Sandvine, 2018). Interneten 2018an mugitu zen trafiko guztiaren %57 bideoa zen eta beste %8 bideo-jokoak. trafiko nagusi
|
horretan
euskarak ez du tokirik (waliño, 2017): ez dago apenas euskarazko edukirik Netflix edo Youtube bezalako plataforma erraldoietan, eta bideo-jokoen munduan ere hizkuntza nagusiak baino ez daude.
|
|
|
Gazteen artean erdia baino gehiago euskaldunak dira, eta %80 inguru dira neurri batean ala bestean euskara ulertzen dutenak. 10 eta 14 urte bitarteko haurgaztetxoen artean, adibidez, hirutik bi euskaldunak dira, eta adin
|
horretan
euskara ez dakitenak %10 inguru baino ez dira.
|
|
|
Ezin dugu ahaztu Trebiñun bizi den egoera politikoadministratiboak euskarari ez diola batere laguntzen, eta adibide argiena Trebiñuko eskola publikoa da. Eskola honetan Gaztela eta Leongo heziketa eredua erabiltzen da, eta
|
horretan
euskara ez da existitzen. Gaur egun euskaraz ikasi nahi duten umeek Gasteizera joatera behartuta daude.
|
|
|
Beste urte batez, abian da Azkoitiko Udalak eta AEK k lankidetzan abiatutako Mundukoloreak programa. Egitasmo
|
hori
euskaraz ez dakiten Lehen Hezkuntzako eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako haurrei eta gaztetxoei zuzendurik dago. Aurtengo edizioan, guztira, 33 ikaslek parte hartuko dute; horietatik 22 LHko ikasleak dira, eta 11, DBHkoak.
|
|
|
Gazteen artean gero eta euskera gitxiago eta kalidade txarragokoa egiten dala igarri dabe ikastoletako arduradunek, eta
|
horri
euskeraz ez dakien etorkinak gehitu behar jakoz. Horrek ekarri leiken segregazinoa baztertu eta plangintza egokien bidez integrazinorako tresnak eskaini behar dirala uste dau Tellituk, eta euskerea kontuan hartu behar dala: euskerea eta euskal kulturea segregazinoari aurre egiteko garrantzitsuak dira.
|
|
|
Ez du botererik, hiztun gutxi ditu, euskalkietan sakabanatuta dago ia elkar ez ulertzeraino, literatur tradizioak apenas duen baliorik, La Fontaine eta Esopo itzuliz behin eta berriro... Panorama
|
horrekin
euskarak ez du lehiatzeko balio, laster emango du azken hatsa.
|
|
2020
|
|
|
Orain politika demokratikoaren arauetara bigundu gura bada, ordezkaritza eta bozketa sistemara batik bat, horren mekanikara makurtu beharra dago. ...aztea izan da jomuga hurbila, ordezkari ahalik gehienak sartzeko Udaletan, Diputazioan, Jaurlaritzan (erakundeok independentziarako bidean baliatzeko, suposatzen da); ahalik gehienei interesatuko zaien programa atonduko da; kanpainetan adituen esanera jarri da eta haien gomendioko diskurtsoa paratu; seguru asko ez da oso nazionalista izango (Aberri Egunetarako erresalbatuko da hori), eta diskurtso
|
horretan
euskara ez da aipatuko... " Elementary, my dear Watson".
|
|
2021
|
|
|
Izen sintagmen barnean agertzekotan ko atzizkia ezinbestekoa dute (ikusitako, ikusiriko) gainerako adberbioek (atzoko, ustezko...) gisan.
|
Horregatik
euskaraz ez dute tokirik* pertsona nekatutaren itxura edo* langile zapaldutaren gisako perpausek. Beraz, ez* bada irakasle bat, Antton deiturik/ ta;* badira bi irakasle, Miren eta Patxi deiturik/ ta.
|
|
|
Martin Ugalderi azaldu zion bezala —Hablando con los vascos, 1974— Arruperen gurasoak mungiarrak ziren, eta euskaraz egiten zuten etxean, baina nagikeriaz edo berak ez zuen ikasi etxeko hizkuntza orduko Bilbo erdaldunean, eta haren lau arrebek ere ez. Nolanahi ere, 1974ko solasaldi
|
horretan
euskaraz ez jakiteagatik ondo damututa dagoela aitortu zion Ugalderi.
|
|
2023
|
|
|
Geroa Baik, EH Bilduk, Ahal Dugu k eta Ezkerrak Euskararen Legea erreformatzeko egindako proposamena ez da aurrera aterako, Navarra Sumak eta PSNk itxi egingo baitiote atea, aurka bozkatuta, eta, hortaz, Mañeru ez dute sartuko eremu mistoan. Mañeruko Udalak eremu mistoan sartzea onartu duen arren, Nafarroako udalerri
|
horretan
euskarak ez du izango eremu mistoak ematen duen babesa.
|
|
|
Galera
|
horretan
euskara ez dago bakarrik. Hizkuntza guztiei eragiten die antzeko moduan globalizazioak, baita ingelesari berari ere, nahiz eta ikaragarri zabaldu den.
|