|
2007
|
|
|
Hala egina izan zen, mundua bildu zen elizako plaza gainean, iguzki betean, eta alkateak
|
hitza
hartzerat zoalarik, batbatean, eliza soinua tulunkan hasi zen, hil zeinuak ezezagun batek jotzen zituela. Orduan, xori hegal zafladak entzun ziren, ttiuttiuka zonbaiten artetik eta, buruak altxaturik eliza dorreari buruz, ikusi zuten, denek, itzalezko itxura bat, besoak zaflaka, hixtuka, irri ezti bat ezpain xokoan, lurrerat jausten eta lehertzen.
|
|
|
— Trufa hadi, ba, suhia. Ar.. le.. ko, ez, ar... ko.. e.., ba kaka to, hik erran dukan
|
hitz
horrek deus ez dik balio afera huntan!
|
|
|
Bainan, deus, ez zuen deus bitxirik kausitu, orrialde bakoitzetan idatziak ziren sei zutabetan: konsultaren lekua, bisitalarien izena, eguna, hilabetea, urtea eta azkenik semea edo alaba
|
hitzak
. Eta horiek azken bost urteentzat.
|
|
|
— Beraz, lehen manamendua duk, hik, hihaurek ez
|
hitza
ahozkatzea: hortarako dituk eginen otoitz edo murmurika zonbait, aintzinean dukan aita edo ama geiak" seme" edo" alaba" hitza erran arte.
|
|
|
— Beraz, lehen manamendua duk, hik, hihaurek ez hitza ahozkatzea: hortarako dituk eginen otoitz edo murmurika zonbait, aintzinean dukan aita edo ama geiak" seme" edo" alaba"
|
hitza
erran arte. Bat edo bestea erraiten dutelarik, beren bihotz xokoan duten desira zonbaiten azalpena baita hori, ez duk dudan ezarri behar.
|
|
|
kuaderno zahar horrek dik egia guzia bere barnean. Adibidez, aita edo ama batek" seme"
|
hitza
ahozkatzen badu, hala bedi erran bezain laster idazten duk kuadernan... zer, hire ustez?
|
|
|
Orduan, ainhitz estakuru emanez, bai adina, bai aroa, osagarria edo nahi dukana, aitortzen duk bakarrik ez dukala gogoan ordu hetan errana, bainan, beharrik, kuadernoan idatzia huela errantzun xuxen eta ezin ukatuzkoa. Orduan, kaierra zabaltzen duk berer erakusteko zer idatzia huen eta" alaba"
|
hitza
ikusiko die... Eta, hori ikusiz, ez badira ere arras ziur, idatziaren indarra ez die ukatzen, eta beren buruari emanen die ogena.
|
|
|
— ez, haurra, eta ez diat jakin nahi ere... badakik zertako? — egia, ahantzia nuen — ixilik... ixilik egoiteko manuaren gatik, eta ixildu nintzen hainbeste nuelarik erraiteko, aitak zaldiaren giderrak hartu zituen
|
hitz
bat erran gabe, eta biak oinez eta bakarrik, karrosan norbait zelarik alta, abiatu ginen merkatutik etxerateko bidean. Hiritik ateratu eta, alkietarat iragan ginen eta zaldiaren urhats inarrosiaren menpe abiatu etxerat buruz, karrosaren kulunkak loa ekar arazten zautala nahi gabez.
|
|
|
— bai, hori bera... — ez adiorik — arras lokartu bainintzan azken
|
hitzak
entzun bezain laster eta etxerat heldu gabe.
|
|
|
" Oi! Zortea!" Horra aitatxi Pettanek beti ahoan zuen
|
hitza
. Auzoko norbait herioak jotzen zuelarik:
|
|
|
Pettan, mendixka oihantsu baten maldan sortua zen, gaineko aldean deitzen zuten bezala, uhaitza abiatzen den arkaitzaga baten sahetsean eta han pasatua zuen bere biziaren parterik handiena. Berarekin bizi zen denboran, Maddi, bere herrenak uste zuen arnegu
|
hitz
bat zela eta matelak gorritzen zitzaizkion entzuten zuen aldi guziz. Azkenean berari galdegin zion" zorte" horek zer erran nahi zuen eta Pettanek aitortu zuen ez zakiela berak ere.
|
|
|
— Ba, pentsamazu! Apez
|
hitz
bat da!
|
|
|
Berak bazakien ba nola eginen zuen baratze landa zabal baten egiteko.
|
Hitzaren
atxikitzeko, aitzur eta jorrak harturik, etxe gibeleko lur eremu zilokatua landu zuen, hunat joz, harat pusatuz, egunak eta egunak han kunkurturik, eskorga eta palak eskuetan, ari zen ari, ziloen tapatzen, gaineko lurra planatuz eta denbora berean itzuliz, nihunezko ongarri, kaka, xori ondarkin, oilo luma, sukaldeko arrasta eta nork daki zer sakatzen baitzituen lurraren gosea ezin asez. Azkenik, sasietan zurkaitz ondo meta bat mozturik, esparru baten xutitzen hasi zen, argazkietan ikusten den bezalako zerrailu pollit bat eginez baratzearen inguruan.
|
|
|
Gizona, beraz, da ene lehen nagusia eta horregatik, harekin pasazen ditut eguneko oren gehienak. Hala nahiago dut funtsean, alde batetik, arra baita ni bezala, botzez sendoagoa, bortitza bada ere batzutan, nahiz badakien eztiki eta amultsuki
|
hitz
egiten, bereziki nitaz kontent iduri duelarik. Beste aldetik, usuago kanpoan ibiltzen delakotz, hor baita nik lehen lehenik estimatzen dutan lekua, eremu zabal eta airestatua kurritzen ahal dutalakotz, jasan gabez barneko ke edo kozinako usain kiratsez betetako giroa, eta azkenik, ene lagun iledunak, ardiak, han direlakotz goizetik arats.
|
|
|
" Besten etxea xerbitxatzen ikasia ukanen dunalarik, hirea estimatuko dun! "
|
Hitz
horiek erran ondoan, amak kartonezko balisa hetsi zuen, Xantiana lagundu geltokira, Miaritzera abian zen treinean sakatu bi musu motz motza mateletan pausatuz (amak ez gintuen sekulan amultsuki besarkatzen, horren egitea ahulezia bat zaiolata), eta adios ttipi batez agurtu zuen kaia ertzetik. Ene arreba" lanera" badalia izan zen, penitentzia gisa, gure apez xaharraren kontseiluen bidez, kostakaldeko familia handi batetara, errotik katolikoa, aberatsa izana gatik, Miaritzeko auzo gune batetan zuten gaztelu kozkor bezain apaindu batetan bizi zena.
|
|
|
" Sehi izanen da beraz", hala nola amak azaldu zaukun Xantianaren egoera berria, nahiz gazteluko etxekoandereak" neskakide"
|
hitza
nahiago izan zuen erabili, ikusiz hunen gaztetasuna. Halere, burrasoek izenpetu zuten kontratuak zehazten zituen Xantianari galdeginak izanen zizkion lan guziak, kozina, garbitze, lisatze, aste guzian bere okupatzeko aski diruditzen zitzaiotenak.
|
|
|
Bainan, nahiz eta borondatez egin ahalak eginik ere, gure apez gazteak lehen meza eman zuelarik, gaitzeko ahalgea bildu zuen: predikua ezin zuen egin ahal izan,
|
hitz
bat ez zitzaiola ateratzen ahotik, lotsadura eta herabearen eraginez, dudarik gabe. Mututurik egon zen minutu zonbaitez jendeari begira, ez jakin nun zer egin eta nola, eskuetan zuen paperra itzulikatuz alde batetik besterat, izerditan blai.
|
|
|
Mututurik egon zen minutu zonbaitez jendeari begira, ez jakin nun zer egin eta nola, eskuetan zuen paperra itzulikatuz alde batetik besterat, izerditan blai. " Girixtino maiteak" eta" amen" izan ziren elizan entzun
|
hitz
bakarrak! Oi zer lotsaria, gure Santestebanentzat, desolatua zen, doi doietan meza bukatu zuen ahal bezain zalu, zangoak daldaran, bihotza panpaka, eta zerbait egin behar zuela ondoko igandeko, deliberatu zuen apezpikuaren ganat joaitea kontseilu bila.
|
|
|
" Heldu den igandean berriz holakorik gertatzea damu litake, jadanik gutti aski bailitake gure azken elizatiarren galtzeko, eta hori ezin onhartua litzaiguke. Orduan, egin dezagun otoitz, artetik, gure Jainkoari galdatzeko, zutaz urrikaldurik, indar berri bat eta bultza sendo bat igor dezauzun gainerat, mihia zaluaraziz,
|
hitzak
turrustan ahotik ateraziz, ahalge eta herabeak kasatuz, Hitza heda dezazun paropiako ardi guzien hoberenetan, amen".
|
|
|
" Heldu den igandean berriz holakorik gertatzea damu litake, jadanik gutti aski bailitake gure azken elizatiarren galtzeko, eta hori ezin onhartua litzaiguke. Orduan, egin dezagun otoitz, artetik, gure Jainkoari galdatzeko, zutaz urrikaldurik, indar berri bat eta bultza sendo bat igor dezauzun gainerat, mihia zaluaraziz, hitzak turrustan ahotik ateraziz, ahalge eta herabeak kasatuz,
|
Hitza
heda dezazun paropiako ardi guzien hoberenetan, amen".
|
|
|
Dudak bazituen, izanikan ere sineskor sendoa eta apezpikuak, hortaz oharturik, erran zion orduan apal apala" hau gure artean dagola, nehork jakin ez dezan sekula: gure Jaunaren biden zabaltzeko eta haren
|
Hitzak
trabarik ez dezan jasan zuganat heltzeko, bada Dohain Berezia deitzen den gauza bat. Hau da nik emanen dauzutan kontseilu bat, sekretuzkoa baina eraginkorra izan ditekena, nihaurek frogatu baitut zure adin bertsuan nintzelata.
|
|
|
— Ez gaizki ari haiz, kamelia ez dut hirietako landare bat, hire jakintasunak ez hau ez itoko, gaizoa, mañoliarekin nahasten duk, kasu he! Badiguk aski lan hemengo landare sortak ongi ezagutzeko, orduan
|
hitzak
behar bezala erabilzkik, he!
|
|
|
— Barazkia... barazkia... laster errana duk. Kamelia ez duk, xuxen
|
hitz
egiteko, barazki bat, baizik eta...
|
|
|
— Ez, segur nauk ez dutela kanabisa erran! Ez zian holako
|
hitz
bat, horretaz ez diat dudarik. Kamelia edo kamamila iduriko zerbait duk, horretaz segur nauk!
|
|
|
Ez da hemengo batekin joan. Herriko ostatuan zerbitzuan zegoen batez, kamioi gotor batetako xofurra gelditu zen, amak zerbitzatu bazkaria jan eta ordaindu, gero elkar
|
hitz
egin ere. Zer erran zuten?
|
|
|
Orduan, balizan sar ahala puska emanik, pleguan edo ez, taxi bat deitu zuen eta joan ginen
|
hitz
bat gabe Betharrameko eskolategira, hango diziplinak ongik baizik ez zatala egiten ahal erranik. Ikusi behar zen zer etxea zen Betharramisten komentia, kartzelan sartu aitzin norbaitek nahi badu jakin askatasun gabeko bizi moldea zer den, joan bedi Betarramisten etxera, berehala jakinean izango da.
|
|
|
Ez luke besterik behar, bera han izan zedin eta ni ere! Hasteko, bera ez da gomitatua izan ni bezala, eta han izateaz abisa baledi, bekoz beko bi
|
hitzez
galdezka nezake zertaz eta nolaz ni gabe lekuak hustu zituen Baina, ez, ez da han izango ez, arrazoi pilik ere ez du horretarako, nondik jakinik hasteko, edota ni bezala, kazeta irakurriz. Eta, han balitz, ez nezake ezagut ere, hainbeste denboraren buruan.
|
|
|
Baina, gure jakintsu handiek erranik, nehork, nehon, nehoiz ez du baieztatzen ahal emazte batek edo emazte talde batek eginik izan den arrastorik kausitu dela. Eta, beraz," gizona"
|
hitza
aipatzen dugu lehengo biztanleez mintzatzeko,... hola delako gure mintzairan..." gizona" hitz horrek gizarte osoa izendatzen duelako, bai emazteak bai gizonak hein berean. Bestalde, beti gure arduradunen arabera, pentsatzekoa da denbora basati eta bortitz heietan, emaztea gauza guti zitakela, eta orain baino zapalduagoa eta menperatuagoa zitakela hain segur...
|
|
|
Baina, gure jakintsu handiek erranik, nehork, nehon, nehoiz ez du baieztatzen ahal emazte batek edo emazte talde batek eginik izan den arrastorik kausitu dela. Eta, beraz," gizona" hitza aipatzen dugu lehengo biztanleez mintzatzeko,... hola delako gure mintzairan..." gizona"
|
hitz
horrek gizarte osoa izendatzen duelako, bai emazteak bai gizonak hein berean. Bestalde, beti gure arduradunen arabera, pentsatzekoa da denbora basati eta bortitz heietan, emaztea gauza guti zitakela, eta orain baino zapalduagoa eta menperatuagoa zitakela hain segur...
|
|
|
Josefinak ez zuen
|
hitz
bat atera, sua barnean zaukan.
|
|
|
Bide guzian besterik ez zuen gogoan entzuten,
|
hitz
madarikatu hori joka ari zeion buru muinan, hixtuka beharrietan trebes.
|
|
|
|
Hitz
hori laido bat bezala zitzaion, ezin barkatuzkoa.
|
|
|
Hiru aste pasatu ziren beragertzeari eman zuelarik, mehatua, lerdotsua, zikina, gosetua, zarramikatua, uspelez emukatua, bainan hixtuz ttiuttiuka, irri ergel bat ezpainetan, besoak zafraka erabiliz hegalka dirudi mogimendu batean. Orduz geroztik, Xanok
|
hitza
galdu zuen, xori kantuak bakarrik eramaiten zituela, bai kaxkabeltz edo pika oihuak, bai bele edo urtxo kantak. Oihanetik etorriz gero, herriko kaletan kurri zoan, ointuts, zirtzil baten eran beztitua, besoak zafraka, xori hixtuz, arbolaxka guziak gainkatuz, paretetan dilingo lotuz, lurraren arrasetik zetorren ainherak jarraituz, mukia zariola bere sudur luzearen puntan.
|
|
|
" Aitaren, semiaren, izpiritu saindiaren izenian... ", jan aintzineko otoitza hasi zuen Kaietek, denak xutik zaudela eta azken
|
hitza
erran orduko, guziek" halabiz" erran eta jarri ziren mahainean. Maixanek salda bero beroa ekarri zuen, pausatu eta gizkeia hartuz eman zion lehen partea Kaieti.
|
|
|
Denak harrituak zauden, ixil ixila, uli bat airean entzun zitaken momentu latzgarri hartan. Jujeak ere pixka bat harrotua iduri zuen eta ixtant baten buruan, bere sahetseko lagunekin
|
hitz
eginik, mintzatu zen:
|
|
|
Azken
|
hitza
irakurtu zutenean, karnetxoa hetsi zuten eta beren sakelan ezarri. Orduan nausietxekanderek semea deitu zuten, laguntzerat jin zadin:
|
|
|
Eta norbaitetaz mendekatu nahi zutenean bide horren desgrazia orotaz, ardurenian apezari edo errientari bihurtzen zituzten beren erranahiak. Jakinez gainerat, sakretan erabiltzen direla erlijione
|
hitz
zonbait, hala nola Jainko, debru eta bertze, hori aski zeien, holako elhe zonbait erranez, bi" arraza" horiek batean laidostatzeko!
|
|
2008
|
|
|
Ikusiz bozak goraxko altxatzen hasi zirela, Joanes, etxeko nagusiak ez ditu utzi bazterrak samintzera.
|
Hitza
hartuz erraiten deie: Ikusteko zein eskualdek daukan gizon andana bizkorrena, nik uste dut elkarren arteko kondaketa baten egitea zenuketen hoberena.
|
|
|
Supiteneko Katalinek ahoa zabaldu zuen
|
hitz
horiek entzutean. Oroitu baitzen erdi biluzia zegoela!
|
|
|
Apaizaren bi
|
hitz
hauek harritu zuten eliza honetan zegoen krixtau andana guzia: Jar zaizte eta oroit Goiko Izpirituaren hazietarik dela gu bakoitxean eraina. Beraz alkarri zor dugula urrikalmenezko oarra.
|
|
|
Ez du honek ordu bat huts egiten neskaren aldera behako amultsu bat eman gabe. Ahal duelarik
|
hitz
bat edo bien ematera doakio. Eguna jin, eguna joan, iduri luke hauen bien arartekotasuna gero eta beroago doala.
|
|
|
Horretarako nahi nuke usuago elgar ikus dezagun, bi biak buruz buru, toki berex batean, berdin aratsean zure lanetik lekura. Peio, iduritzen zait zinez mintzatzen didazula! Ez dela zure
|
hitzetan
urgulurik. Elkarri mintzatzeko eta hobeki elgar ezagutzeko egin ditzazkegu berdin elkarretaratzeak.
|
|
|
Mikele, ate gibeleko sorgin barrandalariak ez du
|
hitz
bat galdu ustegabetako berria erakatsi dion elakaldi horretarik. Irria gogoan eta ixilki doa bere logelara.
|
|
|
Mutikoa bera harritzen du: zer ukimena dioten egin
|
hitz
horiek neskatxoari! Goazen kanpora, han mintzatuko gara. Nolaz daukazu, zuk, Peioren mezu bat. Berak erranik! Nahi izan du jakinarazi, zuri eta bere etxekoeri, ez beste nehori, zauriturik dagoela hiri nagusiko artetxe batean.
|
|
|
Begiak idekitzean Peiok erran dituen
|
hitz
hauek harritzen dituzte hor zeuden jendeak: O, Marie Leona! Zu ene maitea eta ene argia!
|
|
|
Jadanik bi aldiz gibelaturik izana Leixturrearen bahitzeko ibileretan, Peio bortxatua da berriz lege gizonarekin hitzartzea, hirugarren aldikotz. Hau hasia zaio doi bat dudatzen eta telefonoz finki errana dio
|
hitza
atxikiko duen, ba ala ez eta gerokotz, ekainaren 25ean, goizeko hamarrak baino lehen etzuela astirik amerikano horren ikusteko! Har edo utz!
|
|
|
Amerikanoaren
|
hitz
hauek harritu dute Marie Leona: Ez, ez, segidan. Beraz uztailaren hiruan, etorriko naiz izenpetzeko.
|
|
|
Behar duzu etxe hori bahitu! Ene arrebak ez du
|
hitza
atxiki eta zuhaurek idatz ontu paper izenpetuek dioten arabera lan egin behar duzu, jaun uxerra.
|
|
|
Orain ezin eta gero nolaz liroke? Ez du
|
hitza
atxiki eta hanbat gaxto horrentzat!
|
|
|
Peio, Marie Leonan
|
hitzak
entzun ondoren doa kanpo alde, alda maldaka, moxkor bat iduri. Kanporatzen ikusi duten zenbaitek uste izan dute Marie Leonak ziola edatera emana soberasko, hartua zuen panpaldiaren min eztigarri.
|
|
|
Horra nola diren denak eman auzapezaren inguruan.
|
Hitz
hauek kantatzen dituzte errespeturik haundienean:
|
|
|
Da agertzen adimen bat euskal
|
hitzez
osaturik
|
|
|
Kantu horren ondotik hona, Joanes auzapezaren
|
hitza
: Herritar adixkide onak. Neure etxetik eta plaza honetarako bidean nentorrelarik, besta idekitzearen karietara, egin nahi nezaikezuen hitz honetaz gogoetatua nindagoen.
|
|
|
Kantu horren ondotik hona, Joanes auzapezaren hitza: Herritar adixkide onak. Neure etxetik eta plaza honetarako bidean nentorrelarik, besta idekitzearen karietara, egin nahi nezaikezuen
|
hitz
honetaz gogoetatua nindagoen.
|
|
|
|
Hitzak
gogotsu eta bai ere mundukor Goiko erakaspen bat eman diguzu hor Balitzandar batgoaz sinesten dut gogor Iritziz ez direla ttontto ez tronpakor Auzapez hautatzeko bazakitela nor
|
|
|
Beste gazte andana bat aldiz, haratxagoko pilota zelaian, musika aire ederretan, ari ziren dantzan. Piarre Beltxak, holaxet
|
hitz
egin zuen:
|
|
|
Mikele eta Bittorren nahia da bertsulariek kanta dezaten pausaldi horren karietara Otoan eremanak dituzte Piarre Beltxa eta Emilio Mizpirategi. Xemartinek egin ongi etorriaren ondotik, Antton Xabatene, auzapez ordeak, goraipatuz goiz honetako giro airosa, Porroxkenekoak eskertzen dituela, utzi du
|
hitza
bertsolarieri. Anartean, emaztekiek, besoetarik zilintzo zakartzaten talo eta xingarrak hustu dituzte mahai gainetara.
|
|
|
Emiliok emanen dizkiete tirtxoka, hor direneri, larunbat goiz hau bukatuko duten
|
hitzak
.
|
|
|
Piallek: Mustukeria? Zer da
|
hitz
hori?
|
|
|
Entzulek badakite krixtaila bezain garbiko eleketaria zarela! Gezurrik ez dela zure
|
hitzetan
, ttipi ttipi batzuk baizik!
|
|
|
Gatu bat bezain ixilki hurbildu zitzaieten zer zerasaten barrandatzeko. Hor entzuten dituen
|
hitzek
harritzen dute Bittor. Bertan gogoratzen zaio, bardaratsean berean Emiliok erranik entzuna:
|
|
|
Amatxik ziok aingeruño bat dela, ez zaietek orori hola iduritzen. Joan den udaberrian baditik neska horrek bereak eginak, Zizilio zikiteroarekin ezkontzekoa zian, horrek
|
hitza
jan ziokan ongi gostatu baitzizaion! Neska hasarretua mutikoaren etxera joanik eta han, bere Aita Amen aintzinean, bi muturrekoz zerri aspil baten barnera uzkaili mutikoa, hantxet mututzen zuela.
|
|
|
Paperrean idatzia da ere aurtengo urtean duela dirua ordaindu behar bere intresekin, ekainaren 30a barne. Goiz honetan! dio Helenak negarrez hurtua! Amak galdetu diolarik sei hilabete gehiago igurikatzea diruaren altxatzeko, oseba Peio hasarretu da, erranez
|
hitza
hitz dela eta ez badu dirua itzultzen hitzartua izana den eguneko, etxea diola bahituko. Lege gizonaren mintzatzera joan beharra da gehiago berandu gabe Ama gaixoa dugu urrikari, pena bat gehiago behar baitu hor pairatu!
|
|
|
Paperrean idatzia da ere aurtengo urtean duela dirua ordaindu behar bere intresekin, ekainaren 30a barne. Goiz honetan! dio Helenak negarrez hurtua! Amak galdetu diolarik sei hilabete gehiago igurikatzea diruaren altxatzeko, oseba Peio hasarretu da, erranez hitza
|
hitz
dela eta ez badu dirua itzultzen hitzartua izana den eguneko, etxea diola bahituko. Lege gizonaren mintzatzera joan beharra da gehiago berandu gabe Ama gaixoa dugu urrikari, pena bat gehiago behar baitu hor pairatu!
|
|
|
Kunte bat iduri mahaian jarri denean, ama Joanaño eta aita Ganixeri aipatu du egin duen Leixturreko bidaia hori, bortxatua dela arrebaren etxe horren bahitu eta saltzera, honek ez duelakotz
|
hitza
atxiki, anaiari zor diozkanak hitzartu egunean ordaintzeko.
|
|
|
Ezagutua ere bakartasunaren goibeldura! Etzaitela harri, aita, jakitean neureak ditudan ontasunetarik zentimo bat ere ez dela beste nehoren ekoizpenera eroriko. Uste ginian gure Maianak anaia bat bazuela! Ene arrebak ez du
|
hitza
atxiki eta bestalde zuk ez duzu deus ikustekorik afera horretan.
|
|
|
Honek, xutiturik, adierazten dituen
|
hitzetan
goraipatzen du herritarren batasuna. Herritarren noizean behin elkarretaratzeak duen garrantzia.
|
|
|
Bat ez doala bestea gabe arima azkarreko herrien iraunkortasunean. Laudatzen ditu aurten, soldadogoa eginik herriratu direnak, hogei urtez Amerikan lan eginik etxera itzuli den Peio Xorroxtegi eta bururatzen
|
hitz
hauekin: Ongi etorri eta herri osoaren agurrak zueri.
|
|
|
Erran diot baten aiseriak duela sortzen bestearen miseria. Erran diot ere ez naizela egia osoaren ezagutzara heltzen, ahatik erran dizkiotanak dira zuen hanka muturretarik kaskoko ile muturretaraino inabrosiko zaituzten
|
hitz
hauk: zaparta lezaikit triste daukatan begia, ikusi behar balu gorderik dagon egia
|
|
|
Zeri buruz ditu Emiliok
|
hitz
hauk adierazten. Txalokada ttipi batek dio ihardetsi.
|
|
|
Peiok, gaitzitua, ez delakotz aipatua izan, mozten dio
|
hitza
erranez: Bono, erradazu nola zure gorputz txarrak jasan dion lepoko girgil eta eraztuneria hori. Gaztek xixtukatzen dute Peio, oihukatuz: Piarre Beltxa tauletan!.
|
|
|
Nahi dut erran bi
|
hitzez
|
|
|
Emiliok,
|
hitz
laburrak
|
|
|
Da agertzen adimen bat Euskal
|
hitzez
osaturik Nortasun hori, mendez mende, gutaradino jeutsirik Berma gaitela biziarazten gero hobeki landurik
|
|
|
Marie Leonak, durduzarik gabe, esan ditu, hemen guziok harritzen gaituzten
|
hitz
hauek: Zu, arrotza, zure lizunkeriek ez gaituzte hhunkitzen Peio eta ni! Ez gure izaitean, ez ere gure bihotzetan!
|
|
|
Piarrek: Ez otoi, sinets Patxi, hauen
|
hitz
motelak!
|
|
|
Auzapezaren
|
hitza
: Urte guziez, besta astelehenez egitea ohi dugun bezala, aurten ere, ospatzen dugu kantarien xapelketa. Erran behar dut aurtengoari garrantzi aberatsagoa emaiten diogula Kantarien batsunari eta Peio Xorroxtegiri esker...
|
|
|
Nik amodioz eman
|
hitza
|
|
|
Luzaz txalotua izan da Helena. Ez bakarrik
|
hitz
eta bertsu moldakuntzaren gatik, bainan ere biziki botz ezti eta legunean egin baitu bere kantaldia. Ez da harritzeko, epai mahaikoak, eztabaidaldi beroetan ari badira ere.
|
|
|
Aldi honetan zuri dut gutun hau igortzen Bakoitxari xuxenki
|
hitza
dut berritzen Urrungo seme zintzo nola bizi naizen.
|
|
|
Aldi bat gehiago balitzandarrek neurtzen zuten herritar elkargoaren indarra. Bat denentzat, denak batentzat, zuhur
|
hitz
hauen beiramena haurretikakoa dute hemen, arbasoetarik hartu erakaspenaren argian. Joanes auzapezak eta beste ainitz herri buruzagiek lan eder bezain pizua deramate herri elkargo horri eguneroko funtsa atxikitzen.
|
|
|
Bazkaltierrak beren apairu eta elapideetan berriz lotu zirenean, axurantak, azal horri behatzean ohartu zen bazuela gutun bat barnean. Ideki eta
|
hitzak
irakurtzean, ahoan zituenen murtzikatzetik gelditu zitzaion matraila, arrondatu zaizkio betespalak, zuritu kopeta eta beharriak, setian zegoen burua apaldua, entselada osto bat ezpainetarik zilintzo! Andreak bazterretik: Aldi txardura zerbait senti duzu edo ze?
|
|
|
|
Hitzek
hau adierazten zioten:
|
|
|
|
Hitz
onak estaliz
|
|
|
Emilio, mikroa utzirik itzuli eta, entzuleeri agur bat eginez, doa Pettan Ildoxuriren aldean jartzera. Entzuleak, dena beharri, harria bezain ixil egonak dira Emiliok, Argia, gai hori lantzen erabili dituen
|
hitzen
adierazpena ongi ulertu nahitan. Dena dela, txalo aldi eder batez eskertua izan da gure Emilio.
|
|
|
Bizi ekaien eske gabiltza askapen
|
hitza
ahoan
|
|
|
|
Hitz
larrisko batzuen entzuteak ez ahal zaituzte, araiz, sobera ilundu. Barka bezaidazuela, ixtoria, entzuna nuen bezala baitaitzuet adierazten.
|
|
|
Joanes auzapezak ez du kenka hori luzatzera utzi. Brixtez, xutitu eta bi
|
hitz
hauek entzunarazi dizkiete herritarreri: Adixkide onak: pentsa dezakezue herriko besta, lau egunez hoin ongi iragan ondoan, balitzandarrak zorionean dagozila.
|
|
|
Gora Balitzaneko gazteria eta balitzandar guziak! Aldean ditudan gizon hauek zerbait erran gogo dizuete naski, haueri uzten dut
|
hitz
egitea.
|
|
|
Txalo aldi luze baten ondotik, gizon ezagutu hauek zenbait
|
hitzez
eskertu dituzte auzapeza eta herritarrak. Mintzaldi nagusia Piarres Xalari utzi zuten.
|
|
|
Bi ostatuetako bestalierrek ixiltasunean entzun dituzte Piarres Xara horren
|
hitzak
. Zenbaitek ziotelarik egiaz mintzo zela gizon hori, zendako bada urrun erabil, bizigailuen merkataritzan, tokian berean, garraio gasturik gabe, eros daitezkelarik herrian bereko ekoizpen sanoak.
|
|
|
Da agertzen adimen bat, euskal
|
hitzez
osaturik Nortasun hori, mendez mende, gutaradino jeutsirik Berma gaitela biziarazten gero hobeki lanturik.
|
|
|
— Gorrail, erran zion gatuak bere
|
hitzak
hautatuz, ene sentimenduak ez dira konplitzen ari naizen karguaren kanan jujatu behar... ezin errefusa bainezakeen. Badakizu erregeari obeditzeaz behartuak garela denak.
|
|
|
|
Hitz
horiekin, negarrez urtu zen Gorrail urrikiz lehertua bezala. Abere batzarrak ez zuen begi berarekin ikusten otsoa orain.
|
|
|
Erregina urrikaltsua, Jaun erregea altxorraren jabe izan dadin, eska iezaiozu denbora utz diezadan, eta ederki apaindua izanen zira, sekulan erregina bat izan ez den bezala. Ene
|
hitza
ez badut atxikitzen, nihaur urkabe horretarat joan ninteke azken oinazeen jasateko.
|
|
|
Baina, Abere batzarra Gorrailen alde bihurtua zen erabat, batzuek bere
|
hitzari
fidatzen zirelako eta zinez biktima zela pentsatzen zutelako, bestek, Erregearen fagoretan berriz sartzen ari zelako, beste batzuk oraino, izugarri aberats zela uste zutelako. Eta, Erregearen deklarapena begi onez behatua izan zen:
|
|
|
Isil kide susmatuak,
|
hitzaren
hartzerat saiatu ziren berriz, baina, Jaurgoik gehitu zuen Arzabali mintzatuz:
|
|
|
Dauztiri ene mezulari leial eta zaluak du jasan ene sineskortasun zozoaren eragina! Sekulan menean bazaitut,
|
hitz
bat atera gabe gora eta labur urkatua izan zaitezen nahi dut.
|
|
|
|
Hitz
horiek entzutean, paretxori gaizoa erori zen arbolatik eta trenputxartu zen belar gainean. Berenerat jin ondoan, doluz errabian zagon, mokoarekin saihetsak joz, lumak errotik kenduz bat bestearen ondotik.
|
|
|
Ez gehiegi
|
hitz
egin, nahi ez bada huts egin, erran zahar hori probatuko zuen Gorrailek berak. Besten engainatzeko hain abila, egun hartan bere burua tronpatu zuen.
|