|
2000
|
|
|
autopertzepzioa gara dadin eta ondorio sozialak izan ditzan.Nortasun guztien eraikuntzan bezalaxe (taldekoak izan zein banakoak izan), ezinbestekoa da nortasunaren subjektuak bere izatearen pertzepzioa edukitzea. . Ni neu naiz?
|
esaten
dudanean, honela neure buruari nortasuna aitortuz, neure osotasunaren(, batnaiz?) eta denboran zeharreko neure jarraikortasunaren(, atzokoa naiz, eta bihar erehalakoa izango naiz?) pertzepzioan oinarritzen naiz1 Pertzepzio hori gabe, neureosotasun fisikoak zein denboran zehar bat bera iraun izanak ez dute, berez eta eramekanikoan, nire nortasuna sortzen. Berdin gertatzen da talde nortasunekin:
|
|
|
Gizarteko praktiken multzo honek bestelako taldeengandik bereizten du, eta oinarri horren gainean hautematen du taldeak bere burua talde gisa. Horrela, jarraitzen du autoreak Devereux aipatuz, izaera etnikoa, bi datu motek osatzen dute: taldearen jokaera, zuzenean beha daitekeen neurrian, eta taldeko kideek beren ezaugarriei buruz egiten dituzten auto orokortzeak? 3 Beraz, ezberdintasun enpirikoarenexistentziari taldeak bere buruaz duen pertzepzioa gehitzen zaiola
|
esan
dezakegu, ondorio gisa.
|
|
|
Honengatik guztiagatik, talde nazional batekokide izatearen pertzepzioa ezaugarri kultural komunen presentzia bezain garrantzitsuaedo agian are garrantzitsuagoa izan liteke nazio nortasunaren eraikuntzan. Honek ezdu
|
esan
nahi, ordea, ezaugarri kultural batzuek ezinbestekoak ez direnik; batzuk, gainera, erabakigarriak izan daitezke, hizkuntza esaterako.
|
|
|
eraikitzeko abiapuntua. Bidenabar
|
esan
dezagun, azken termino hauerabiltzen dugunean, Craig Calhoun soziologoak ematen dion adiera4 nahiago dugula, hain zuzen ere esaten duenean, irudikatutako komunitateak ez direla pertsonartekoharreman zuzenetan oinarritzen, nortasun komunean baizik. Izan ere, Habermas ekjorratutako, eremu publikoa?
|
|
|
eraikitzeko abiapuntua. Bidenabar esan dezagun, azken termino hauerabiltzen dugunean, Craig Calhoun soziologoak ematen dion adiera4 nahiago dugula, hain zuzen ere
|
esaten
duenean, irudikatutako komunitateak ez direla pertsonartekoharreman zuzenetan oinarritzen, nortasun komunean baizik. Izan ere, Habermas ekjorratutako, eremu publikoa?
|
|
|
alde batetik bizitzaren mundua edo lifeworld delakoa dugu, subjektuen artekoharremanak subjektuek berek eraikitakoak bailiren bizi direneko eremua alegia; bestetik sistema edo system, non pertsonen arteko harremanak beren borondatetik ateraikiak direla pertzibitzen baita. Zentzu honetan, gizarte estataletan egitura burokratikoek gure bizitzaren gero eta atal gehiagotan eskua sartzen dutenez, pertsonartekoharreman zuzenen mundua, batetik, eta gizarteko antolamenduaren maila gorenak, bestetik, gero eta urrunagotzen ari direla
|
esan
dezakegu. Egoera honetatik bi komunitate mota bereizten ditu Calhoun ek:
|
|
|
harreman zuzenetan oinarritutakotaldea bata, eta halako harreman zuzenetan oinarritu gabe bitartekotutako harremanetan oinarritzen den taldea, bestea: hauxe litzateke irudikatutako komunitatea.Garrantzitsua da
|
esatea
, bestalde, oinarri ezberdina izan arren, bi talde mota horiektalde nortasun bera eduki dezaketela.
|
|
|
Bata euskal nortasunaren etajatorriaren arteko parekotasun eza dugu. Hobeto
|
esanda
, bi aldagai horien arteko lotura modu ezberdinetan agertzen da herrialdearen arabera. Hegoaldeko herrialdeetan ezda bien arteko loturarik ikusten:
|
|
|
populazioaren nortasun sentimenduetan nolabaitekoarrakasta lortzen duelarik. Beraz, ondorio gisa
|
esan
dezakegu, euskal nortasunareneraikuntzan zenbait kasutan osagai etnikoek lehen mailako garrantzia dutela, eta bestebatzuetan eremu publikoaren osaketari lotutako eragileek hartzen dutela leku hori.
|
|
|
Zentzu honetan eremu publikoaz dugun ulerkera Habermas ek azaltzen duenaren ezberdina da.Irakurleak ikusiko duenez, hemen komunikatu aditzak, harremanetan jarri?
|
esan
nahi du, eta ez. Habermas en lanetan bezala? –argudio onenetan oinarritutako adostasunaren bila ibili?.
|
|
|
Baina nortasun etnikoen eraikuntzan eta birsorkuntzan duen garrantziaz gain, hizkuntza lehen mailako osagaia da eremu publikoaren definizioan, eta alde horretatikere kontuan hartzeko eragilea nortasun nazionalen eraikuntzan eta birsorkuntzan. MikeCormack ek ondo
|
dioen
legez, hizkuntzarik gabe ez litzateke existituko eremu publikorik8 Hartara, gizarte batean populazio osoak ezagutzen duen hizkuntza bat badago, hizkuntza hori estatuak era hegemonikoan erabiltzen duelarik, eta beste hizkuntza batbadago, populazioaren zati batek soilik (elebidunak) erabiltzen duena, gizarteko kideguztiek parte hartzen duten eremu publikoa aurkituko dugu, batetik, eta beste eremupu... Beraz, euskalkasuan, hiru eremu publiko ezberdin bereiz ditzakegu gutxienez:
|
|
|
Orain arte
|
esandakoa
laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak.
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz,
|
esan
dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak.
|
|
|
|
Esan
dugun bezala, Hego Euskal Herrian jaso daitezkeen telebista seinaleak hartuditugu kontuan, eta audientziaren azterketa egiteko, 14 urtetik gorakoei buruzkoinformazioa erabili dugu.
|
|
|
Datu horien arabera
|
esan
daitekeenez, TVEren kanalek %29, 2 eskuratzen dutenbitartean, ETBrenak %24, 5; eta publikoak diren lau kanal horiek batuz, populazioaren%53, 7 jatorri honetako emisioa du gustukoen. Pribatuen pisua ere aipatzeko modukoada:
|
|
|
Hasieran
|
esan
dugun modura, anitza bezain koloretsua da irratigintzaren egoeraHego Euskal Herrian. Hala ere, ezin dugu albo batera utzi Madrildik emisioak igortzendituztenen pisua.
|
|
|
Gainera, frantsesera itzuligabe dauden jakinarazpenak eta euskarari buruzko artikulu gutxi batzuk izan ezik, egunkari honetan euskara ez da inondik inora azaltzen. Aldiz, Sud Ouestek, edozehatzago
|
esanda
, Jean Batiste Dirassar kazetariak, duela zenbait urtetatik hona,. Bidez Bide, izeneko euskarazko humore tartea dakarkigu astero.
|
|
|
Lehen urtean, 100.000 libera emanzizkion France 3 Euskal Herriri (France 3rekin hitzartutako aurrekontuaz gain, etaBiarritz Angelu Baiona barrutiaren 600.000 liberez gain), egunero minutu eta erdizeuskaraz mintzatzeko baldintzapean. Baina ez zen hala izan eta SIVUk bere laguntzakendu eta Euskal Telebistari, edo zehatzago
|
esanda
,. Iparraldearen Orenaren, albistegiko taldeari dirulaguntza emateko asmoa izan zuen, egunero zazpi minutuko euskarazko bertako saioa bultzatzeko, 1992an sortu eta lau pertsonak bakarrik antolatzendutena29 Diogun France 3 Euskal Herriko eta. Iparraldearen Orena?
|
|
|
Baina ez zen hala izan eta SIVUk bere laguntzakendu eta Euskal Telebistari, edo zehatzago esanda,. Iparraldearen Orenaren? albistegiko taldeari dirulaguntza emateko asmoa izan zuen, egunero zazpi minutuko euskarazko bertako saioa bultzatzeko, 1992an sortu eta lau pertsonak bakarrik antolatzendutena29
|
Diogun
France 3 Euskal Herriko eta. Iparraldearen Orena, emanaldikotaldeek harreman onak mantentzen dituztela eta batzuetan irudiak zein informazioatrukatzen dituztela elkarrekin.
|
|
|
1996ko irailaz geroztik, Donostiakozuzendaritzak Ipar Euskal Herriari buruzko informazioa jaso zezakeen irakurleria zabaltzea erabaki zuen.Ordutik aurrera, bere kolaboratzaile honek egunkariaren atal orokorretan idatzi zuen, eta Baionako bestekazetari batek hartu zuen bere gain. Irun frontiere? argitalpenaren kronika.21Tokiko irratietako zuzendariak (ordukoak), Jean Pierre FARKASek
|
dio
batzuetan RadioFranceren deszentralizazioa porrot bat dela, batez ere benetako bultzada girondinoaren eta ohiturajakobino sendoaren arteko kontraesanetik sortzen diren etengabeko tentsioengatik. MATHIEU Isabelle, Analyse d, une politique publique inachevee:
|
|
|
–Intelektualegia zela
|
esan
izan da. Uste dut, beste alde batetik, ez dagoela gaizki entzuleriagorantz eramaten saiatzea?.
|
|
|
bere zerbitzuak galdetu zizkion.Korrespondentzia honek Gure Irratiari aukera eman zion finantza mailako laguntzaizateko euskal irrati publiko baten partez, ofizialak ez ziren lan batzuen ordainetan.1988an, bi irratien arteko lankidetza hitzarmena izenpetu zen, Gure Irratiaren zerbitzuak ofizialtzeko. Euskadi Irratiak Gure Irratiari egindako pausuaren berezitasunmodura,
|
diogun
ezen 1992tik aurrera, beraien arteko erlazio eta finantza mailakolaguntza mantendua izan zela. Bi irratien arteko lankidetza 1994an gelditu zen unebatez, garai hartan irrati autonomoak finantza mailako arazoak zeuzkalako.
|
|
|
Lehenago
|
esan
dugunez, kanal biek genero ezberdinak lehenesten dituzte berenemanaldietan. Pentsa genezake, hartara, emanaldietako ekoizpenen jatorrien ezberdintasuna bi kanalen genero berezitasunari zor zaiola, eta, beraz, genero batzuk errazagoekoizten direla Euskal Herrian, edo beste batzuk errazago lortzen direla kanpoan.Ordea, hau ez da horrela gertatzen; izatez, hurrengo taulan ikus dezakegunez, generoberaren barruko ekoizpenetan jatorri ezberdinak agertzen dira bi kanaletan.
|
|
|
Lehen bietan, jakina, ezdira herri eta hiriburuetako albisteak nagusitzen, ez eta probintziakoak ere. Bainahonek ez du
|
esan
nahi Euskal Herriaren osotasuna islatzen dutenik, probintziareneta Euskal Herriaren arteko mailan geratzen baitira (gehienbat, geroago ikusikodugunez, Euskal Autonomia Erkidegoan eta, zenbait kasutan, Hegoaldeko EuskalHerrian). Bestalde, SUD OUEST herrien mailako informazioan fokatzen da, etahiriburuaz harantzagoko albisteak oso urriak dira bertan2.
|
|
|
Oraingo datuetan ikus dezakegunez, gainera, arreta horren zatigarrantzitsu bat euskararekin lotura duten gaietan fokatzen da. Bestalde, egunkariabertzaleak eta gainerakoak bereizten dituen beste puntu bat, Euskal Herri osoariematen
|
dioten
izaeran datza: bigarrenentzat euskara eta, batzuetan?
|
|
|
3 Hirugarrenik DEIAren kasua dugu:
|
esan
dugun legez, ia egunkari probintzial gisaaritzen da bere eguneroko jardueran. Baina bere ideologia nazionalista nabarmengeratzen da, Euskal Herri osoarekin zerikusia duten albiste ugari argitaratzenbaititu.
|
|
|
Ikusten ari garenez, egunkariek erreferentzia eremu ezberdinak birsortzen dituzteberen albiste eta artikuluen bitartez. ...zuetan erreferentzia eremu horiek bikotekontrajarri modura hartzen dituzte (Euskal Herria versus Espainia, Nafarroa versusEuskal Herria e.a.); beste batzuetan, ordea, bata bestearen osagai gisa (Euskal HerriaEspainiaren barnean, Nafarroa Euskal Herriaren zati, e.a.). Honaino iritsita, interesgarri deritzogu erreferentzia eremu ezberdinak zein arlotan eraikitzen diren jakiteari.Beste hitz batzuetan
|
esanda
: Espainia, aztertutako egunkarien arabera, errealitatepolitikoa ote da, ala errealitate kulturala, ala soziala?
|
|
|
euskara, kultura eta gizartea (argitu dezagun. Euskal Herriarekin soilik zerikusia izateak? ez duela
|
esan
nahi artikuluak Euskal Herri osoarekinzerikusia duenik, baizik eta gaiak edo gertaerak loturarik ez duela Euskal Herrizkanpoko inongo eremurekin. Euskal Herriarekin zerikusia duen artikulu batek, hartara, Euskal Herri osoarekin zein haren parte batekin soilik izan dezake lotura.
|
|
|
Euskal Herriarekin zerikusia duen artikulu batek, hartara, Euskal Herri osoarekin zein haren parte batekin soilik izan dezake lotura. Geroxeagohelduko
|
diogu
Euskal Herria eta bere barneko eremu ezberdinen arteko alderaketari). Beraz, egunkariek gai hauen berri ematen digutenean, hurbileko kontuek garrantziairabazten dute (ezin bestela izan euskarari dagokionez, jakina; baina ez litzatekenahitaez horrela izan behar gainerako bietan).
|
|
|
Eta horiek gaurko egituraketa juridiko politikoa islatzendute. Nolabait
|
esateko
, hemen ikusten da, era grafiko batean, politika litekeenareneremua den bitartean, ekonomia benetan denaren eremua dela.
|
|
|
(hots, medioak definitzen duen erreferentzia eremua) lehenengo elurtea da. Era berean, trafiko istripu bat edo gobernuak hartutako neurri baten albistegarritasunean nahasten dira, aldi berean, gertaeraren izaera bera eta gertatutako erreferentzia eremuaren hurbiltasuna (beste zenbait faktorerekin batera, jadanik
|
esan
dugun legez).
|
|
|
EL CORREO, DIARIO VASCO, DIARIO DENAVARRA, DIARIO DE NOTICIAS, eta EL PERIODICO DE ALAVA egunkariakdira hauek. Beren bigarren erreferentzia eremua Euskal Herria da (Euskal Herriarenzati bat, zehazkiago
|
esanda
). Hirugarren eremu esanguratsua Estatu Espainiarra da, etaeremu horretan gertatzen direnak argitaratuak izateko bezain garrantzitsutzat jotzendira.
|
|
|
Programen edukian, xede taldean eta formatuan gero eta tipologia gehiago aurki daitezke eta, gainera, kanal batentzako erabilgarri suerta daitezkeensailkapen irizpideek ez dute beste baten programazioa aztertzeko balio.
|
Esaniko
hauekkontuan hartuta, eta Sofres, EBU eta Euromonitor en sailkapenak esku artean erabilieta gero, ikerketa honetarako sailkapen propioa eraikitzea erabaki dugu. Bertan, hamahiru programa genero desberdinen bidez, ETBren kanal bien programazioa bereosotasunean lantzeko aukera eskaintzen zaigu.7
|
|
|
8 Programa batek Euskal Herriarekin zerikusia duela
|
esateko
, honako irizpideari jarraitu diogu: Euskal Herrian ekoitzia bada (osorik edo zatiren bat), edo ekoizlea euskal herritarra bada, edo programakEuskal Herriko errealitateren bat aipagai badu, edo kanpoko ekoizpena denean Euskal Herrirako moldatuaizan bada (adibidez aurkezlea jarrita, bideoklipen aurkezpenetan edota kirol batzuen emanaldietanbezala), orduan Euskal Herriarekin zerikusia duela ebatzi d... Ez ditugu hemen kontuan hartueuskaratutako kanpoko ekoizpenak, jakina, nahiz eta euskaratzea bera moldaketa bat izan.
|
|
|
Eta hau ez da nolanahiko datua: ETB1ek eguneko 24 orduko emanaldia eskaintzen du, baina horietatik %23 errepikapenez osatuta dago, batez beste (errepikapena
|
diogunean
, aste berean emana
|
|
|
Proportzioei begiratuta ere, ETB1en Espainiako ekoizpenen proportzioa kanpoko ekoizpenen artean %14koa da (4/ 29), ETB2n %24koa denbitartean (17/ 70). Beraz,
|
esan
dezakegu, kanpoko produkzio bila jotzen duenean, gaztelaniazko kanalak euskarazkoak baino gehiago bilatzen duela Espainiako ekoizpenenartean.
|
|
|
Ikusi dugun joko esparru honetan lekututa, euskal telebistagintza ere lehiarenarauak betetzera derrigortuta dago, edo gutxienez modurik komenigarrienean moldatzera. Lehenago
|
esan
dugun bezala, bi kanalen arteko erlazioak neurri batean elkarrenarteko espezializazioan eta osagarritasunean mantendu dira. Joera hori, zeinarenarabera ETBlen ia film luzerik eskaintzen ez den, eta ETB2k erretransmisio edotaHaur/ Gazteentzako programarik ematen ez duen?
|
|
|
Eskaintzen diren programetan Euskal Herriaren erreferentzialtasuna erakusten otedeneko galderari erantzunez, kanal biek joera bertsua dutela
|
esan
dezakegu. Alegia, hemengo gaiak, pertsonaiak, lekuak edo istorioak kontatzen dira sarriago beste orduetan baino.
|
|
|
Gaur egungo telebistagintzan albistegiek lotarako eta jatorduetarako mugarriaknon dauden markatzen dituztela
|
esan
ohi da. ETBren kasuan, bazkal eta afalorduenbueltan izaten dira berri saio entzutetsuenak.
|
|
|
Batetik planteamendu bera ezbaita gertatzen herrialde penintsularrekin: Hegoaldeko herrialdeek ere beren albistegiadute, baina horrek ez du ekiditen, aztertzen ari garen albistegietan herrialde horietangertatzen direnek agerpen garrantzitsua izatea (Nafarroaren agerpen txikiari, geroxeagoerreparatuko
|
diogu
). Bestetik, argudio horrek baliorik izatekotan, euskarazko kanalerako balioko luke, ez gaztelaniazko kanalerako, azken honetan Iparralderako albistegirikeskaintzen ez dela kontuan izanda.
|
|
|
Bestetik, argudio horrek baliorik izatekotan, euskarazko kanalerako balioko luke, ez gaztelaniazko kanalerako, azken honetan Iparralderako albistegirikeskaintzen ez dela kontuan izanda. Honi, gainera, lehenago azaldutako zerbait gehitubehar
|
diogu
: euskarazko albistegiak, 1999ko udaberrian, gehienbat gaztelaniazkoenitzulpena ziren.
|
|
|
Ipar Euskal Herriaren eta Nafarroaren tratamendua (tratamendu eza, hobeto
|
esanda
) berdina da kanal bietan. Ezberdintasunak daude, ordea, Espainian gertatzen direnalbisteen inguruan:
|
|
|
Albisteek tratatzen dituzten auziek eragina non duten begiratzen badugu, baieztatu egiten zaigu ETBn Euskal Autonomia Erkidegoa lehenesteaz
|
esan
duguna: Nafarroan eragina duten auziei buruzko albisteak kasurik hoberenean (gaztelaniazko albistegian) %6 diren bitartean, Euskal Autonomia Erkidegoan eragina dutenak %23tikgora dira.
|
|
|
Joera bera aurkitudugu EUSKALDUNON EGUNKARIAn (ez, ordea, GARAn). Ondorioz, lehenago gaihonek Espainiaren erreferente izaera birsortzeko joera areagotzen duela ikusi badugu, orain ere Euskal Herriaren isla orekatuaren apurtzaile agertzen zaigula
|
esan
dezakegu.
|
|
|
Zerikusi zuzena
|
diogunean
hauxe esan nahi dugu, alegia, artikuluak ez duela ezertarako aipatzenEuskal Herria, osorik zein bere zati bat?, eta soilik Espainiaz ari dela. Artikulu batek Estatu Espainiarosoan eragina duen gertaera bat aipatzen badu (esaterako, Madrilgo Gobernuaren Ministro kontseiluakhartutako erabaki bat) baina Euskal Herria era espezifikoan aipatzen ez badu, orduan. Espainiarekin soilikzerikusia duen artikulutzat?
|
|
|
Zerikusi zuzena diogunean hauxe
|
esan
nahi dugu, alegia, artikuluak ez duela ezertarako aipatzenEuskal Herria, osorik zein bere zati bat?, eta soilik Espainiaz ari dela. Artikulu batek Estatu Espainiarosoan eragina duen gertaera bat aipatzen badu (esaterako, Madrilgo Gobernuaren Ministro kontseiluakhartutako erabaki bat) baina Euskal Herria era espezifikoan aipatzen ez badu, orduan. Espainiarekin soilikzerikusia duen artikulutzat?
|
|
|
1977an sortu zen ElPais egunkaria argitaratzeko, eta denborarekin lotura estuak eratu dira bera eta Santillana argitaletxearen artean, zeina, azken batean, bere hedapen estrategiaren oinarriaizan den. Gaur egun kultur industria gehienetan dihardu,
|
esan
bezala, nagusitasun posizioetan guztietan ere, nahiz eta horretarako kanpoko hainbat enpresaren laguntzaere behar izan duen. Prentsan, El Pars egunkaria eta El Pais Semanal dira berarenproduktu nagusiak.
|
|
|
Talde hauen ondoan arlo zehatzetan edo eremu geografiko mugatuetan dihardutenenpresek bakarrik irauten dute, hala prentsan (Godo. La Vanguardia?, Zeta. ElPeriodico?, Prensa Española. ABC?, Prensa Iberica,..) non,
|
esan
bezala, zatiketaprobintzialak hori posible egin duen, nola irratian, non estatu mailako kate bakar bataipa daitekeen, Elizaren COPE hain zuzen ere. Hauek telebista digitalera igarotzeko egindituzten saioak oso mugatuak dira, oso tarte txikia geratzen baitzaie.
|
|
|
Erraldoi hauen ondoan,
|
esan
bezala, oso arlo eta eremu zehatzetan izan dute bertako enpresek garatzeko aukera. Horietako bat prentsarena izan da, nahiz eta arazougari dituzten gehienek bizirik irauteko, El Correo taldearen edo Diario de Navarra rensalbuespenarekin.
|
|
|
Frantziar Estatuan, berriz, bestelakoa da,
|
esan
bezala, kontzentrazioaren egitura.Vivendi taldea Compagnie Generale des Eaux zerbitzu enpresatik abiatuta sortutakotaldea da, eraikuntza sektoretara eta azkenaldiotan bereziki komunikaziora ere hedatudena. Sektore honetarako atalak, Vivendi Communication alegia, ikus entzunezko etatelekomunikazioetako enpresak biltzen ditu, baina sartuta dago baita edizioan edotamultimedian ere.
|
|
|
Bien bitartean,
|
esan
bezala, Udal Irratiak ere arautu ziren, irratiaren egituranfigura berri bat sartuz65 Kasu honetan ere, Autonomia Erkidegoei zein Estatuari dagokie bestetan bezala lizentziak ematea, eta Estatuari frekuentziak finkatzea eta ikuskaritza teknikoa egitea, nahiz eta oraingo honetan funtzio hori eskariaren arabera egingoduen eta ez bere kabuz.
|
|
|
Satelite bidezko banatzaileei: eskainitako zerbitzuen osaketa eta egitura, komertzializazio moduaeta baldintzapeko sistemaren gaineko zehaztasunak; arlo horietan izandako edozein aldaketakomunikatu beharra; programazio frantsesa eta independentea eskaini beharra; zerbitzu publikoanalogiko irekiak eman beharra, hauek kontrakorik
|
esan
ezean.
|
|
|
Hirugarren Kanalen Legeak ez du ezer
|
esaten
ezar daitekeen kanal autonomikoen kopuruaz.22/ 1999 Legeak, ordea, bere lehenengo xedapen gehigarrian, biren baliora mugatzen du Autonomia Erkidego bakoitzak Hirugarren Kanalen arau honen pean (lurrazaleko analogikoak, alegia) zabaltzeko aukeraduen telebista kanalen kopurua.
|
|
|
Egia
|
esateko
, simulcrypt delako sistema erabiltzea ere onartzen zuen aipaturiko lege horrek, hainzuzen ere CSDek erabiltzen zuena; baina horretarako, zerbitzua eskaintzeko asmoa zuten kudeatzaileenarteko adostasuna eta dekodetzaileen arteko erabateko bateragarritasuna eskatzen zuen. Bi hilabetetakoepean hitzarmenik lortu ezean, multicrypt delako sistema erabili litzateke nahitaez, azkeneangertatu zen bezala.
|
|
|
Egiturari dagokiolarik, merezi duaipatzea, Irrati Telebista Autonomikoek errepikatu egiten dutela ia goitik behera RTVE ren gobernuarekiko menpekotasuna, horregatik kritika ugari sorraraziz. Hain zuzen ere, Euskadiko Autonomia Erkidegoanbi aldiz eraldatu da EITB sortzeko Legea, menpekotasun zuzen hori leuntzeko, neurri batean behintzat.Ezin
|
esan
, ordea, emaitza erabat asebetegarria izan denik. Zuzendari orokorra Parlamentuak izendatzen duorain, eta ez Gobernuak zuzenean? 4/ 1996 Legea, urriaren 11koa?, nahiz eta hautagaia proposatzeaGobernuari dagokion, oraindik.
|
|
|
aipaturiko eztabaidaren baitan, Amsterdam goHitzarmenean, Europar Batasunarena egokitzen duen itunean alegia, protokoloberezi bat sartu zen, non, zerbitzu publikoaren defentsan, Estatu bakoitzariaukera ematen zaion horren finantzaketa ezarritako zerbitzu publikoko eskakizunak betetzeko moduan antolatzeko, betiere merkatuaren baldintzetan etakonkurrentzian eragin okerrik izan gabe. Honek, azken batean, finantzaketamistoa erabili ahal dutela
|
esan
nahi du, nahiz eta finantzaketa publikoa, zerbitzupublikoak finantzatzera joango dela ziurtatu den. Europako Batzordearen Ebazpenean, bide beretik, zerbitzu publikoaren garrantzia berretsi etagarai digitalean ere zerbitzu publikoek kalitatezko zerbitzuak eskaintzen jarraitzeko kapazitatea izan behar dutela zehazten da; halaber, publiko guztientzako zerbitzuak eskaintzean, legitimotzat jotzen du ebazpen horrek zerbitzupublikoek ere entzuleria zabal batera heltzeko ahaleginak egitea76.
|
|
|
Proportzionaltasuna, alegia, arauketa edota interbentzioa helburura egokitua izatea. Honek, funtsean, arauak eta interbentzio publikoak mugatu etagaur egun dauden mailan gordetzera joko dela
|
esan
nahi du, alegia, dagoeneko ezarritako tresnak lortu nahi diren interes orokorra bideratzeko nahikoak direla kontsideratzen dela. Zentzu honetan, autorregulazioa bultzatzera joko da, bai Estatuen zein Europako Batasunaren mailetan, betierezainduz, horrek ez duela ekarriko kudeatzaile nagusiek kudeatzaile txikiagoei beren interesen araberako joko arauak inposatzea.
|
|
|
Horrela, bada, badirudi ikus entzunezkoetan liberalizazioaren aldeko tesiekaurrera egin dutela Europan, nahiz eta,
|
esan
bezala, tentsioan beti ikuspegi babesle edosozialagoarekin. Zerbitzu publikoaren garrantzia onartzen da, baina horren eremuamugatu eta merkatuaren sorosgarri bihurtu nahi da pixkanaka.
|
|
|
Mailaz maila, honako enpresa taldeak edo enpresa motak bereiz daitezke, beraz.Alde batetik, Estatu edo nazioarteko merkatuetarako diharduten enpresa talde estatalak, Prisa, Telefonica, Hachette edo Vivendi/ Canal Plus bezalakoak, zeinentzat EuskalHerria (hobeto
|
esanda
, Hego Euskal Herria Espainiar Estatuan eta Ipar Euskal HerriaFrantziarrean) Estatu edo nazioarte mailako estrategia nagusietara makurtutakoerrealitate bat den, kasurik onenean. Talde hauek Euskal Herrian duten presentzia, Estatu mailako komunikabideen bitartekoa da bereziki.
|
|
|
Euskal Herria, hortaz, edo horren zati bat behintzat, EuskadikoAutonomia Erkidegoa hain zuzen, funtsezko markoa izan da taldearen kontsolidazioeta garapen enpresarialaren ikuspegitik. Are gehiago, bere estrategia enpresarialeanlehentasunezko marko geografikoa ere badela
|
esan
daiteke, eremu lokaletan etaeuskararenean egindako sarrera saioek erakusten duten bezala.
|
|
|
Enpresa egituraren gaiak,
|
esan
bezala, komunikazio sistema osoa hartzen duaintzat, eta ez bakarrik ikus entzunezkoa. Komunikabideak kultur industria dira, etaberen gestioan merkatu tarte, kostu efizientzia eta errentagarritasuna bezalako faktoreek gero eta garrantzi handiagoa hartzen joan dira, eta baita enpresen arteko kontzentrazio eta nazioartekotze prozesu zabalak eragiten ere.
|
|
|
Bi Estatuen artean banatuta egoteak bi araudieta, ondorioz, bi ikus entzunezko sistema arras ezberdinen artean banantzen ditu Ipareta Hego Euskal Herria, Frantziar eta Espainiar Estatuetako sistemen artean, hainzuzen ere.
|
Esandako
horrengatik guztiagatik, irrati eta telebista sistemen bilakaera, eta hortaz, baita araudi markoena ere, oso ezberdinak izan dira batean eta bestean.Desregulazioa, garapen teknologikoa eta deszentralizazioa, eta lurralde batean zeinbestean ikus entzunezko sistemen eraldaketak gidatu dituzten indarrak, lurralde horietako bakoitzeko tradizio eta egituratze modu historiko, politiko eta mediatikoetan... Egoera oso ezberdinetan jartzen ditu honek Hego eta Ipar EuskalHerria beren ikus entzunezko sistemak gidatu edota, gutxienez, baldintzatzeko orduan, eta aipatutako balizko Euskal Herriko ikus entzunezko komunikazio esparrua irudikatzeko orduan.
|
|
|
Frantziar Estatuan irrati/ telebista sistemaren deszentralizazioa oso mugatua izanda, lurralde honen tradizio politiko zentralistari jarraituz. Egia
|
esan
, Frantziar Estatukoadministrazioaren deszentralizazioak ez du berarekin ekarri kultur arloko inongo funtzioedo zerbitzuen transferentziarik, Estatuaren partetik tokiko aginteetara. Deszentralizazioaren inguruko legeek kultur ekimenak garatzeko aukerak zabaldu dizkieteerregioei, departamenduei eta udalei, bai, baina ez dizkiete arlo honen gaineko eskuduntza propio eta bereizirik egokitu.
|
|
|
Erakunde arauemaile honen araupetze funtzioa mugatua da, hortaz6, eta gaur egunCSAren zeregina gehiago da aholkularitzarena, arauketari dagokionean behintzat, horretarako sistemaren gertuko jarraipena eginez. Alabaina, horrek ez du
|
esan
nahiindar exekutiborik edo eragin ahalmenik ez duenik. Aitzitik, botere zuzen eta nabarmenadu frekuentziak esleitzeko, zerbitzuak baimentzeko eta zigorrak ezartzeko orduan ere.
|
|
|
Kable bidezko zerbitzuen eragiketa ere emakida edo baimen prozeduraberezi baten menpe dago. Sarea ezarriko den eremu inguruko udaletxeak edoudaletxe multzoak egin behar
|
dio
CSAri proiektuaren eta eragilearen proposamena, eta honek, baldintza teknikoak, programatikoak zein finantzieroakegokiak direla ziurtatu eta gero, baimena luzatuko dio proposatutako sozietateari21 Kable sistemaren eragiketa, sozietate batek, elkarte batek zein agintepublikoak berak egin dezakete.
|
|
|
– Norbaitek ikus entzunezko komunikazio zerbitzu bat eskainiko duen sozietate baten botoen edo kapitalaren %10 baino gehiago izatekotan, egoerahorren berri eman behar
|
dio
CSAri; baita egoera horretan gerta daitekeenedozein aldaketarena ere.
|
|
|
Zerbitzu digitalen kasuan, zerbitzu lokalak onetsiko direla
|
dio
legeak, eta, bereziki, gaur egun modu analogikoan ematen duten zerbitzuen errepikapenabermatuko dela.
|
|
|
Konstituzioak
|
dioenaren arabera
, Estatuari dagokio komunikabideen gainekooinarrizko arauak ezartzeko eskuduntza. Horiek garatu eta gauzatzeko ahalmena, berriz, Autonomia Erkidegoei ezagutzen die, betiere Erkidego bakoitzeko AutonomiaEstatutuan zehaztutakoaren arabera (149 artikulua).
|
|
|
Telebista pribatuaren legeak37, berriz, telebistaren zerbitzu publikoa gestionatzeko beste modua arautzen du, gestio modu zeharkakoa deitua izan zena,
|
esan
bezala, Telekomunikazioen Ordenamendurako Legean (LOT) Estatuak eta Autonomia Erkidegoek egiten duten gestio modu zuzenari kontrajarriz. Legeak hedapen nazionalekohiru zerbitzu aurreikusi zituen, eta hamar urtetarako emakidak zehaztu zituen, iraupenbereko epeetarako luzagarriak38 Zonal dekako deskonexioak ere agintzen zituen, etanabarmentzea merezi du Plan teknikoan finkatutakoak ez zirela egokitzen ez lurraldekultural ez politikoetara ere.
|
|
|
Xedapen garran tzitsuak dira, halaber, sozietateei dagozkienak etakontzentrazioarekin eta nazioarteko tzearekin zerikusia dutenak. Alde honetatik, bazkide bakar batek ezin du kapitalaren %49 baino gehiago bere esku izan, eta informatzera behartuta dago parte hartze
|
esan
guratsua izatea dakarren edozein operazioz39.Atzerritar bazkideen (Europako Batasu netik kanpokoak, alegia) esku egon daitekeenkapital zatia, bestalde, ezin da %25etik gorakoa izan.
|
|
|
Telekomunikazioen Lege Orokorrak aurreko Satelite bidezko Telekomunikazioei buruzko legea baliogabetu zuen, telebistari zegokionen izan ezik. Edozelan ere, satelite bidez hedatzen diren irrati etatelebista zerbitzuek ez dute jada zerbitzu publikoko kontsideraziorik, nahiz eta emisioen edukiak Irrati eta Telebistaren Estatutu Legeak eta Europako Artezarauaren egokitzapenak
|
esaten
dutenari makurtu behar diren. Halaber, irrati telebista autonomikoekeskuduntza dute satelite bidezko zerbitzu eta programazio berezituak ezartzeko; ez, ordea, jatorrizko programazio bera errepikatzeko.
|
|
|
aurreikusten dira, programazioaren gutxieneko %40ren hornitzailegisa (nahiz eta portzentaje hori gutxitzerik ere badagoen, aginteari hala eskatuz gero). Halaber, honako programazioak derrigorrez eskaini beharra (must carry) ezartzen zaie: lurrazaleko telebista publiko eta pribatu estatalak, demarkazioari dagokion Erkidegokotelebista autonomikoak eta, baldin balego, abonatuaren herriko telebista lokala ere, betiere, hauek hala eskatuz gero. Edukiei buruzko betebeharretan, Europako Batasunaren Artezarauaren egokitzapenak
|
esaten
duenera jo behar da, kanal baten banaketaAutonomia Erkidego batean abonatutako etxebizitzen erditik edo Estatu osokoenlaurdenetik gora heltzen denean.
|
|
|
Gainera, asko eta asko dira beste hizkuntzen jabe erebadiren euskaldunak, gero eta gehiago dira euskaldunen artean hiru edo lau hizkuntzaren jabe direnak, gazteak batez ere. Euskalduna da, bakar bakarrik, testuinguruakahalbidetzen
|
dion
neurrian, euskaraz ala inguruko erdaraz funtzionatzea erabakidezakeena.
|
|
|
Ezker abertzaleko euskaldunak, subjektu politiko legez, gizarte talde kualifikatulegez, Gara estutzen ez duten bitartean, edo eskuin abertzaleko euskaldunek, arrazoiberengatik, Deiari konturik eskatzen ez
|
dioten bitartean
, eta espainolista euskaldunek, honelakoak ere badira euskaldungoan, prentsa erdaldun hutsari jarrera euskaltzaleago exijitzen ez dioten bitartean, euskarak zailtasun handiak izango ditu moduduinean aurrera egiteko.
|
|
|
Ezker abertzaleko euskaldunak, subjektu politiko legez, gizarte talde kualifikatulegez, Gara estutzen ez duten bitartean, edo eskuin abertzaleko euskaldunek, arrazoiberengatik, Deiari konturik eskatzen ez dioten bitartean, eta espainolista euskaldunek, honelakoak ere badira euskaldungoan? prentsa erdaldun hutsari jarrera euskaltzaleago exijitzen ez
|
dioten bitartean
, euskarak zailtasun handiak izango ditu moduduinean aurrera egiteko.
|
|
|
Apirilaren 6an, zazpigarren orrialdean, erdikaldeko lauki txiki batean, 29 lerrokotestu bat agertu zen euskaraz, Jean Baptiste Dirassar-ena, Sarako euskal liburu azokariburuzkoa. Item honen tituluak Egun bat guziz argia
|
dio
, eta Disassar en balorazioa da, egunkari horretan bertan, gorago, frantsesez idatzi duen erreportaiaren eranskinmodukoa.
|
|
|
Modu arin batean,
|
esan
dezagun ezen laponiarrak Norvegia, Suedia, Finlandiaeta Errusian bizi direla; friuldarrak Italiako iparraldean gaur, Austriako lurretan atzo; erromantxeak Suitzako ekialdean, Grisonian; sorboak Alemaniako ekialdean, Elbaibaiaren ertzean; ijorrak Errusiako Sankt Peterburg hiritik hegoaldera; eta, pomakakBulgaria eta Mazedoniako mugetan.
|
|
|
Modu erraz batean
|
esateko
, herritarren arteko nazio sentsibilitate desberdinakilustra ditzaketen multzo diferenteek sare polimorfikoa marrazten dute gure aurrean.Batzuek lurralde historiko bakarra islatzen duen oinarrizko multzoa baino ez duteikusten: foralistak dira horiek.
|
|
|
galdetzen dutenean, estatu bat izateko eskubidea ukatu nahia dago horren guztiaren atzean. Guk nahi alabehar dugun moduan antolatuko dugu,
|
esaten
dut nik, baina ez ukatu eskubide hori? 14.
|
|
|
Ikusiko denez, egunkari horiek lau eredu nagusiren arabera kontenpla daitezke.Hain zuzen ere, Euskal Herriko prentsa handiaren paradigma lau joera zeharo desberdinek osatzen dutela
|
esan
daiteke:
|
|
|
Bestalde, Espainiako Autonomien mapan, nolabait
|
esatearren
, herri eusko nafardei genezaiokeen hegoaldeak hartzen duen garrantzi piktografikoa azpimarragarria da.
|
|
|
Garak bere egiten du zazpiak bat
|
dioeneko
leloaren lurraldetasuna. Egunkarihonek Euskal Herri zabala, osoa esan dezagun, eskaintzen du bere azken orrialdeaneguraldiari buruzko mapa argitaratzean.
|
|
|
Garak bere egiten du zazpiak bat dioeneko leloaren lurraldetasuna. Egunkarihonek Euskal Herri zabala, osoa
|
esan
dezagun, eskaintzen du bere azken orrialdeaneguraldiari buruzko mapa argitaratzean.
|
|
|
Inkestek
|
diotenez
, badira zenbait ordu telebista kontsumorako aproposagoakdirenak, arrakastatsuagoak direnak, enpresei etekin ekonomiko handiagoak ematendizkietenak, ikusleriaren kontsumoa errazago biltzen baitute. Prime time orduak dirahoriek, urrezkoak zelanbait esatearren; ordu horiek iluntzekoak izan ohi dira.
|
|
|
Inkestek diotenez, badira zenbait ordu telebista kontsumorako aproposagoakdirenak, arrakastatsuagoak direnak, enpresei etekin ekonomiko handiagoak ematendizkietenak, ikusleriaren kontsumoa errazago biltzen baitute. Prime time orduak dirahoriek, urrezkoak zelanbait
|
esatearren
; ordu horiek iluntzekoak izan ohi dira.
|
|
|
Hurbiletik hastearren,
|
esan
dezagun ezen ETBlek zortzi t' erdiak aldera abiatzenduela Gaur Egun informazio saioa; bederatziak aldera edo aurkitzen du eguraldiarentarte berezia bere telebistan ikusleak. ETB2k, ostera, pixka bat beranduago eskaintzendu Teleberri izeneko albistegia, bederatziak aldera abiatzen baita.
|
|
|
Agur
|
esateko
, lehen irudira itzultzen da esataria.
|
|
|
Tartehonetan tenperatura iragarpenak eskaintzen dira. Euskal Herririk bere baitan erakustenez duen Frantziako mapa baten aurrean
|
esaten
ditu aurkezleak azken berbak, tarteariamaiera emateko.
|
|
|
Frantziako telebistek ez
|
diote
aparteko tarte berezirik eskaintzen Iparraldeari.Aztertu ditugun hiru kate frantsesek ignoratu egiten dute Euskal Herriaren profilaberen urrezko emanaldietako tarteetan.
|
|
|
Hedabideetako jardunean, beren eguraldi mapetan ikus daitekeenez, zenbat burupolitiko, hainbat aburu grafiko daude. Hala eta guztiz ere, euskal nazioa eraikitzeko, bakar batzuek baino ez dute laguntzen; besteek, ozenki
|
esan
daiteke beldurrik gabe, gaur egungo estatuen aldeko militantzia estuan jarduten dute euskal nazioaren izatelinguistikoa eta kulturala ahaztuz eta ukatuz.
|
|
|
*. Autoreak bereziki eskertu gura
|
dio
Iturriotz irakasleari atal hau burutzeko eskainitako laguntza.
|
|
|
Lurraren eta lurraldearen gainetik dagoen kontzeptu politiko eta sozial garrantzitsua da lurraldetasuna.Lurraldetasunak medio fisikoarekin harreman zuzena duen arren, batez ere, eremufisiko batean bizi den jendearekin du harreman zuzena: jende talde horrek kolektibitate bateko partaide sentitzearen sentsazioarekin, argiro
|
esanda
.
|
|
|
Gizakiak munduaren errepresentazioa egiten duenean, ez du, normalean, moduisolatuan egiten; aitzitik, gizakiaren ideia nagusiak talde jario kulturalei lotuta egonohi dira. Ildo horretatik, errealitatea sozialki eraikia dela
|
esan
da behin baino gehiagotan.
|
|
|
Estatua eta, beraz, botereaduten nazio askotatik hedabide nazioazgaindikoek izan dezaketen eragin kulturalariburuz kezka sortu baldin bada7, Estaturik gabeko nazioen egoera are kezkagarriagoada. Beren gutxitasun egoeratik, ezin
|
diote
aurre egin beste nazio indartsuagoenerrepresentazio eta eraikuntza mediatikoei. Egoera ezorekatu horretan, txikiarentzatmunduaren errealitateak erakusten duen definizioak, hots, munduak hartzen duenerrepresentazioak, irizpide eta agindu politiko nazional arrotzak ditu.
|
|
|
Horrela, lurraldetasunaren errepresentazio politikoa sozializatzeko eta ezartzeko, tresna oso baliagarria da, zalantzarik gabe, eguraldi mapa. Horren bitartez, nolaprentsaren irakurleak hala ikus entzunezkoen audientziak, egunero egunero, iakonturatu gabe, begien aurrean du, presente, errealitate politikoaren mapa sinbolikoa: eguraldi mapek, trumoiak non izango diren iragartzeaz batera, non horiek norenakdiren ere
|
esaten
baitute. Irrikitan egon ohi da ikusle irakurlea eguraldi iragarpenak zeresango duten jakiteko eta, nolabait adieraztearren, egunero egunero eskatzen diohedabideari mapa hori emateko; agian, politikoki erabakitako eguraldi mapa batsozializatzen eta ezartzen ari direla sumatu gabe.
|
|
|
Orain arte
|
esandakoa
argiago ikusteko, hurrengo mapa biak dituzu. Munduarenisla oso desberdina ematen du bakoitzak.
|
|
|
Bizi dugun egoerari buruz inguruko pentsalariek
|
diotena
edo erruki handirikgabe plagiatuz, honelakoxe laburpen bat egingo nuke: abiadura azkarreko munduinterkomunikatuan bizi gara; edo hobeto esanda:
|
|
|
Kontua da, modernia puskatu denetik (puskatzen aridenetik), bai askatasuna eta bai identitatea zer diren berriz pentsatu beharra dagoela. Horrela, mundu berrian identitateak urtzen ari direla
|
esaten
digute, sekula santaidentitaterik izan ez dugun Euskal Herrikooi, ez behintzat identitate aitortua edoegitura instituzionalekoa. Identitatearen ordez, etorkizuneko aldarrikapenak mestizaia, herritartasuna eta antzekoak direla esaten digute.
|
|
|
Horrela, mundu berrian identitateak urtzen ari direla esaten digute, sekula santaidentitaterik izan ez dugun Euskal Herrikooi, ez behintzat identitate aitortua edoegitura instituzionalekoa. Identitatearen ordez, etorkizuneko aldarrikapenak mestizaia, herritartasuna eta antzekoak direla
|
esaten
digute. Eta berdin askatasunarekin.Sekula askatasunik izan gabe, ez behintzat aitortua edo egitura instituzionalekoa, mundu berrian askatasuna ilusio hutsa dela eta gaur egun joeraren muina interdependentzia dela esaten zaigu.
|
|
|
Identitatearen ordez, etorkizuneko aldarrikapenak mestizaia, herritartasuna eta antzekoak direla esaten digute. Eta berdin askatasunarekin.Sekula askatasunik izan gabe, ez behintzat aitortua edo egitura instituzionalekoa, mundu berrian askatasuna ilusio hutsa dela eta gaur egun joeraren muina interdependentzia dela
|
esaten
zaigu. Hori da egoera, aldrebes samarrean azalduta beharbada.
|