|
2000
|
|
|
Mende anitz dira euskara sortu zenez geroz. Europako mintzaira zaharrenetakoa dela
|
diote
adituek. Gizaldiz gizaldi iraun dugu euskaldunok, herri ezberdinen asmo makurrei aurre eginez.
|
|
|
Estatu Batuak, Alemania, Eskandinavia edo Japonian, ostera, oihartzun handia dute. Hemendik urte gutxira ezagunagoa bilakatuko dela
|
diote
adituek, telefono mugikorren moduan. Iaz 400 etxebizitza domotizatu eraiki ziren EAEn.
|
|
|
Ni ez naiz arlo penalean ari, baina arlo honetan ari diren espezialistek Maria Jose Galindok emandako epaia ontzat eman dute. Alegia, Sevillan, Caceresen edo Lugon antzeko epaia emango zela
|
diote
adituek. Fiskaltzak helegitea jar tzea normala da, bera zen salataria eta beste kasuetan bezala mantendu behar zuen bere jarrera.
|
|
2001
|
|
|
Bada, niri orobat gertatu zitzaidan delako ertainekin, Bizkaian nonbait erabiltzen omen den eta Erkiagak behin bederen idatzi zuen hitz ezezagun horrekin. Hobe nukeen mediano edo esan balidate, erdaraz ere bai baitakit ezinbestean eta horrela
|
esanik
adituko bainuen esanahia. Adituko nukeen, gainera, Agirreren modutsuan  (2, 330) adierazi balidate:
|
|
|
Erronka teorikoa da batetik, nekez onartuko baitugu enpresan neurtu ezinezkogestiotresnarik, baina baita praktikoa ere, neurria baita hainbat adierazkin ekonomikoren artean errefe rentzibalorerik propioenetakoa. Ez da falta, Irizarreneko Koldo Saratxaga kasu, Ezagutzaren Kudeaketa ezin dela kudeatu
|
dioen
aditurik," pertsona ren belarri bien artean dagoena" kudeatzerik ez dagoelakoan, baina lexiko eztabaida guztien gainetik eta eguneroko premien azpitik, zer gerta ere edozein gestio motak emaitzak neurtuko dituen metodoren bat behar du.
|
|
|
Orduan, edozein teknika bere osotasunean lortzen den bakoitzean, edozein teknikatan erabili ahal izango da azterketa modu berbera? Gauza hau nola
|
diodan
aditu behar duzu, lon. lon. Bai, Zeusarren, Sokrates, entzungo dizut; zuei, jakintsuei entzuteak zorionez asetzen nauelako.
|
|
2002
|
|
|
Petrolioaz ari direla, gizateriaren historian energi baliabiderik garrantzitsuena dela
|
diote
adituek
|
|
|
Petrolioaz ari direla, gizateriaren historian energi baliabiderik garrantzitsuena dela
|
diote
adituek.
|
|
|
“Informazio horri esker, herritarrak beren osasun arazoari buruzko kontsultara joan daitezke. Baina Internet bidez ezin da diagnostikorik egin, ezta tratamendurik ezarri ere”,
|
dio
adituak. Europako Erkidegoaz kanpoko herrialdeetatik datozen botikak Sareak erosiz gero, “osasunerako arrisku larriak” sor daitezkeela ohartarazi du Osasun Ministerioak.
|
|
|
Hipertentsioa, obesitatea, arterioesklerosia edo bi motako diabetesa bezalako helduen gaixotasunek zerikusia dute gutxi zaindutako haurren elikadurarekin”, esan du Ros Mar ek, Soriguer ek bezala, dieta mediterranearraren alde egiten duen bezala. “Hobe da haur batek ez jatea bere xantaiari uztea baino”,
|
dio
aditu horrek, uste baitu ez dela zigortu behar haurra opilak eta litxarreriak kenduz. Izan ere, horiek, freskagarriekin batera, ez diote kalterik egiten haur baten hazkundeari, baldin eta dosi txikitan eta esnea, fruta, barazkiak eta abar barne hartzen dituen dieta orekatu baten barruan eskaintzen bazaie, behar den neurrian.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, gure herrialdean dohaintzen% 1 bakarrik erabiltzen dira, Estatu Batuetan% 10 edo Italia, Frantzia eta Alemanian% 8 Espainiako legediak bermatu egiten du autodohaintza, baina gaixo guztiek ez dute beti horren berri ematen. «Sinesmen erlijiosoa duten pazienteek baino ez dute jasotzen, hala nola Jehhovaren lekukoek, paziente normal batek baino tratu hobea»,
|
dio
aditu honek. Nafarroa buru doa autodohaintzan, batez beste% 7 Haren arduradunak, Antonio Meddar doktoreak, gogorarazten du gutxieneko osasun baldintzak dituzten pertsonek (infartu berririk gabe, tronbosia edo B edo hepatitisa) odola eman dezaketela aldez aurretik.
|
|
|
Onena pertsonari begiratzea da —ez oso zuzen—, eta buruarekin finkatzea akatsa antzemateko. Hutsegitea bere gain hartzeko eskua altxatzea nahikoa da besteek gaizki uler dezaten”,
|
dio
adituak. Istiluak saihesteko funtsezko beste arau bat da inoiz ez dela autotik jaitsi behar, eta, indarkeriaren zeinurik txikienean, gomendagarria da udaltzaingoari deitzea hirian barna ibiliz gero, edo Trafikoko Guardia Zibilari, errepidean ibiliz gero.
|
|
2003
|
|
|
Tabernak, bestalde, solasaldiak izateko eta ondo pasatzeko lekuak ere baziren, jakina. " Antzinako Erregimenean eta XIX. mendera arte, ez zegoen hainbesterainoko ezberdintasunik publiko eta pribatuaren artean
|
dio
adituak. Bizitza orokorragoa zen:
|
|
|
Gauzak horrela, duela berrogeita hamar urte inguru, etxeetan ezin omen zen bizi. " Jaio, maitasuna egin eta hil etxe barruan egin ohi ziren, baina ohikoa zen kanpoan bazkaltzea eta gosaltzea ere bai; afaldu besterik ez zen haietan egiten",
|
dio
adituak, zehaztuz eskulangintzan ari zirenek bertan egingo zutela lan, baina normalean etxeak txikiak eta estuak zirenez, ez zutela jendearekin eroso egoteko inongo aukerarik ematen. " Aberatsenek bazuten aukera hori, baina zenbat ziren horiek?", galdetzen du Sesmerok.
|
|
|
Karta guztiak ondo jokatuz gauza garrantzizkoak lor daitezkeela
|
dio
aditu honek, eta adibidetzat beste akordio bat ipini du Larzacen: «1998an Inbertsioei buruzko Itun Aldeanitzekoa negoziatzen ari zela, askok zioten beranduegi genbiltzala.
|
|
|
Iritzi berekoa da Francisco Giraldo doktorea, eta berretsi du herri kulturan ezagutzen diren tratamendu kontserbadoreak ez direla batere eraginkorrak “murmurio belarriak” zuzentzeko. “Belarria garezurrari itsatsita duen zerrenda itsaskor batek ez du eraginkortasunik”,
|
dio
adituak. Autore gehienek uste dute belarri irtenen arazoa ebakuntza kirurgiko baten bidez soilik konpon daitekeela; hala ere, abenduan, Estatu Batuetako Elkarte Medikoaren “Archives of Otolaryngology” aldizkariak artikulu bat argitaratu zuen, “Auri metodoaren” arrakasta frogatzen zuena, zeinak belarrien neurrira egindako klipa erabiltzen baitu eta deformazioa nabarmen hobetzen baitu.
|
|
|
BSEren kasuan, gaur egun, odolaren bidez in vivo detektatzeko test bat baliozkotzen ari dira, eta zenbait ikerketa ildo daude, Juan José Badiolaren esanetan, prioia ezaugarri fisikoetatik detektatzeko. «Prioiak oso egitura berezia du»,
|
dio
adituak. Horri esker, testak garatu lirateke, prestatutako elikagaiak eta produktuak a posteriori kontrolatzeko.
|
|
|
“ez dio irudimenari ihes egiten pentsatzeak marrazoari atentzioa emango ziola windsurfeko taularen azaletik igarotzeak, une hartan turista frantsesak erabiltzen baitzuen”. Nolanahi ere, gertatutakoak ez du alarmarik sortu behar, “oso probabilitate gutxikoa baita berriro gertatzea, gutxienez arlo berean”,
|
dio
aditu horrek.
|
|
|
Mikrokirurgia eragiketak ere egiten dira, tumoreek aurpegian, buruan eta lepoan sortzen dituzten ondorioei aurre egiteko. “Esku hartze horien emaitzak oso onak dira”,
|
dio
adituak.
|
|
|
Oinarrizko arazo batzuk ezagutuz gero, ez litzateke eguzkitan hainbeste denbora emango,
|
diote
adituek
|
|
|
Ondorioz, digitalarteko espazioak ez dira behar bezala aireztatzen eta gehiegi jotzen dute. “Hala, hezetasuna, iluntasuna eta aireztapen falta ditugu, onddoa garatzeko beharrezkoak diren hiru baldintzak”,
|
dio
adituak. “Atleta oina” da herritarrak gehien zigortzen dituena.
|
|
|
Hala, kimikariak jakin nahi du zer mekanismo, zelula edo molekula zehatzek bereizten dituzten gizakiak sai arrearen immunitate sistematik, eta espezie horri infekzioen aurrean immunitate handiagoa ematen diote. Enigma hori ebatzi ondoren, giza medikuntzan aplikatu ahal izango da,
|
dio
aditu horrek. Azterketa hori aitzindaria da bi arrazoirengatik:
|
|
|
|
diote
adituek.
|
|
2004
|
|
|
Baina hortik beherako pisuarekin jaiotako ehunka ume bizirik atera direnez gero, gaur egun muga hori 400 g. inguruan dago ezarria. Eta horri heldu nahi
|
diote
adituek.
|
|
|
Datuak bakarrik grabatzea ahalbidetzen duen CDa aipa dezakegu alde batetik, CD DO izenez ezagutua, eta 48 ordutan erabilgarri izateari uzten dion DVDa aurki dezakegu bestetik, Flexplay Technologies enpresak EZ D izenez bataiatua. Etorkizunean azken horrek DVDen alokairuaren merkatua erabat aldatuko duela
|
diote
adituek, filmak ez baitira itzuli, 48 ordutan erabiltezinak izango baitira. Azkenik, kopiak egitea oztopatzen duten sistemak ere garatu dituzte eta hain zuzen ere, sistema horiei dagokionez sortu dira kritika gehien.
|
|
|
Zenbaitetan, depresioa eta antsietatea loturik datozela
|
diote
adituek.
|
|
|
Burkoa aukeratzea ere oso kontu pertsonala dela
|
diote
adituek.
|
|
|
Hori diote, behintzat, Todd Barkmanek eta Western Michigan Unibertsitateko haren lagunek Proceedings aldizkarian, Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalean. “Pertsona batzuek pentsatu zuten landare hori beste lore handi eta usaintsu batzuekin ahaidetuta zegoela”,
|
diote
aditu horiek. Landare parasitoa Landare honek lore erraldoiak eta usain txarrekoak emateaz gain, parasitoa ere bada.
|
|
|
Doval Conderen esanetan, “sendagai horiek funtzionatzen ez badute, hormona antisorgailuak erabiltzea komeni da”. “Arauaren alterazio askok tratamendu egokia izan dezakete pilularen bidez, emakumearen bizi kalitatea hobetzeko tresna izan daitekeena”,
|
dio
adituak.
|
|
|
Alarma justifikatua Valentziako La Fe ospitaleko haur alergologoak, Antonio Nietok, duela gutxi Europa Press i egindako elkarrizketa batean esan zuen europarren erdiek alergiaren bat izango dutela 2015 urtean, eta herrialde garatuetako medikuek eta osasun agintariek arazo handienetako bat dutela. «Alergiak izugarri handitzen dira, eta ez dakigu zer egin haien bilakaera geldiarazteko»,
|
zioen
adituak. Gaixotasun alergikoek bikoiztu egiten dute 12 urtean behin herrialde garatuetan duten eragina, eta kostu ekonomiko handia eragiten diete osasun agintariei.
|
|
|
Kontua ez da denbora askoan jolastea, ondo egitea baizik. “Aita edo ama gaizki umoratuta edo estresatuta baldin badaude lanak, hobe egun horretan haurrekin jolasean ez ibiltzea, denaz konturatzen baitira eta ez baitira kontzentratuko”,
|
dio
adituak. Giro ezin hobean eta bikotekidearekin jokatzea eraginkorra da.
|
|
|
Eraso isila Kasu askotan sintomarik ez dutenez, ohikoa da mikroinfarto horiek zenbait hilabete edo urte “ezkutatuta” egotea eskanerra egin arte, eta horregatik dira beharrezkoak zenbait kontrol. “Oso adi egon behar da, hainbat ikerketak erakutsi baitute eraso nabaria izan duten pertsonek dementzia baskularra edo Alzheimerra izateko arrisku handiagoa dutela”,
|
dio
adituak. Era berean, ezin da ahaztu garuneko infartua izan dela, eta horrek mota horretako beste infartu batzuk izateko arrisku handia dakarrela, eta miokardio krisi bat izateko arriskua ere areagotzen duela.
|
|
2005
|
|
|
Egun, paretaren aurka jokatzen diren pilota modalitateak ezagunagoak ditugu, baina horiek berriak dira plaza libreetako joko zuzenekin alderatuta. Eta joko zuzenen erregina eta modalitate euskaldunena errebotea dela
|
diote
adituek. Berriro ere xistera eta eskularruari bidea zabaldu dio Oiartzungo plazak.
|
|
|
Terapia egoki batek, “botikak eta psikoterapia konbinatzen dituena”, garuneko disfuntzioa zuzentzeko eta, oraingoz behintzat, arazoa gainditzeko aukera ematen du. Oso ohikoa da haurtzaroko hiperaktibitatea helduaroan desagertzea, baina “oraindik goiz da PETaren irudietan ikusten dugun funtzioaren normalizazioa iraunkorra den ala denbora mugarik gabeko medikazioarekin jarraitu behar den jakiteko”,
|
dio
adituak.
|
|
|
Kobeko idi haragia munduko haragirik onena dela
|
diote
adituek, eta Espainian saltzen da, baina kabiar prezioan.
|
|
|
Mapa genetiko batean ez dago beste batean baino zailtasun handiagorik, azaldu du Jordi García Masek, AGCIko idazkari teknikoak eta Bartzelonako workshoparen antolatzaileak. «Maparen luzera da agintzen duena»,
|
dio
adituak. Eta, kasu honetan, kukurbitazeoena arabidopsiarena baino hiru aldiz luzeagoa da.
|
|
|
Argitu gabe geratuko litzateke zergatik kaltetzen diren proteinak. Taylorren taldeak oxidazio estresa aipatzen du zuzenean.' «Estres oxidatiboaren erradikal askeek ubikitina proteasomiko oreka suntsi dezakete»,
|
dio
adituak. Hala bada, ikusmenaren gaixotasun hori eragingo luke, besteak beste.
|
|
|
Doktorea Alison Field ek (Bostongo Haur Ospitalekoa, Massachusetts), txostenaren koordinatzaileak, adierazten du nerabeek gehien erabiltzen dituzten produktuak irabiatuak eta proteina hautsak, kreatinina, aminoazidoak, HMB edo DHEA motako metabolitoak, hazkuntza hormonak eta esteroide anabolizatzaileak direla. «Proteina eduki handiko hautsak edo irabiakiak kaltegarriak izan daitezke, baina esteroide anabolizatzaileek atrofia erreakzioak, giltzurrunen edo gibelaren toxikotasuna eta istripu kardiobaskularren arriskua eragin ditzakete»,
|
dio
adituak. Fieldek azpimarratzen du kreatinina haragi gorrien eta arrainen mantenugaien artean dagoela.
|
|
|
Eta giza espezieak ez du abiapuntu handirik: «Kasurik onenean, babestu gabeko koito esposizioko hilabete batean bikote emankor batek kasuen %20an edo %25ean bakarrik lortzen du haurdunaldia»,
|
dio
adituak. Eta hori guztia ondo doan bikote batentzat.
|
|
|
tabakoa, alkohol edo kafeina gehiegi eta beste ohitura toxiko batzuk saihestea, baita kornitiko esteroideak edo antiepileptikoak ere. «Adin horietan, elementurik negatiboena tabakoa da; izan ere, hezurren garapena kaltetzeaz gain, gernuaren bidez kaltzioa galtzea errazten du eta estrogeno mailak murrizten ditu»,
|
dio
aditu horrek. Osteoporosiaren ezaugarriak dira hezur masa asko galtzea eta hezurraren mikroarkitektura bera hondatzea, kristala bezain hauskorra den giza eskeletoa itzultzen duten bi faktore.
|
|
|
Elikagaien Ikerketarako Alemaniako Zentro Federaleko Michael de Vere ren arabera, ALCn aberatsa den dieta batek ekar ditzakeen onurak animalietan eta gizakietan soilik probatu dira. «Dauzkagun datuek askoz abantaila txikiagoa dute, batez ere pisua galtzeari dagokionez»,
|
dio
adituak. Bestalde, Frantziako Elikadura Agentziak (AFSSA sigla frantsesetan) jakinarazpen bat eman zuen urte hasieran, eta bertan adierazi zuen ALCrekin elikagaiak indartzeko neurria goiz zela, «justifikazio zientifiko nahikorik gabe».
|
|
2006
|
|
|
Duela gutxi, Espainian energiaren krisiaz ari den webgune bateko eztabaida batean, partaide batek aipatu zuen AEBetako Wedenco kontsultoriaren aldizkarian John Williamsi egindako elkarrizketa mamitsua. Izan ere, sekula argitzen ez den kontua da nolaz
|
dioten
aditu askok amerikarrak krisian murgilduta daudela eta aldiz estatistikek ez duten krisia hain nabarmen ageri. Williamsek erantzuna dauka horretarako:
|
|
|
Litiasiaren prebentzioan armarik eraginkorrena dieta begetarianoa dela
|
diote
adituek.
|
|
|
Politikaren helburua jada ez da ekintzaren helburuez eztabaidatzea, baizik eta gutxieneko egonkortasuna lortzea. Iritzi publikoak ez du zer
|
esanik
adituen mundu honetan eta, herritarrak beharrezko abilezia eta jakintzetan trebatuta ez daudenez, herritarren despolitizazioarekin egingo dugu topo. Teknokraziaren ondorioz, masaren despolitizazioa gertatuko da.
|
|
|
«Proiektuaren helburua adinekoen bizimodua eta ongizatea hobetzea da. Elikadura osasuntsua garrantzitsua da, beharrezko elikagaiak izatea eskatzen baitu, baina dimentsio sozial eta afektibo garrantzitsua du»,
|
diote
adituek. Aztertu dituzten aldagaietatik, zein dira garrantzitsuenak elikadurari dagokionez?
|
|
|
Apetituak hainbat seinale hormonal eta neurologiko biltzen ditu, nahi den objektuarekin ez ezik, organismoaren nutrizio egoerarekin ere zerikusia dutenak, Utrechteko Unibertsitateko (Herbehereak) aditu talde baten arabera, Paul Smeets en zuzendaritzapean. «Ingurumenean eragina duten beste faktore batzuek, aurkeztutako janari kopurutik (erdi hutsik dagoen erretilu batek gainezka egiten duen beste batek baino gose handiagoa sortzen du) norberaren egoera sozioekonomikora eragiten dute»,
|
diote
adituek. Hala ere, Smeets ek dio elikagairik energetikoenek (txokolateak, esaterako) organismoarentzat erakargarriagoak izaten direla beti.
|
|
|
Gillman en aburuz, haurdunaldiaren etapa erabakigarria da erditzetik obesitatea aurreikusteko. «Sinestarazi behar diegu amei haurdunaldian gehien irabazten duten seme alabek, umekiaren garapen normaletik ihes egiten dutenek, printzipio oneko semearen edo alabaren obesitatea aurreikus dezatela»,
|
dio
adituak, Obesity aldizkariaren azken zenbakian agertzen den gai horri buruzko artikulu baten lehen sinatzaileak. Amak ere bai Duela bi hamarkada baino %60 haur obesoen proportzioa handiagoa da Estatu Batuetan Ama loditzat jotzen da haurdunaldia hastean gorputz masaren indizea 25etik gora duenean.
|
|
|
Preziatuenak ziren hobekien kontserbatu zirenak. «Inkestatuek»,
|
dio
aditu horrek, «nahiago zuten Palestinara joan Bravako kostaldera Espainiara etorri baino, eta balorazio txarrena jaso zuen lekua Costa del Sol zen». Baina berez babestutako eremuak sortzea ez da nahikoa.
|
|
|
Hori dela eta, obesitatea eta diabetea Alzheimer gaitza izateko arrisku handiagotzat hartzen ari dira. «Dieta txar batek garunaren funtzioetan eragin negatiboa izateko aukerak aurrez uste genuena baino handiagoak dira»,
|
dio
aditu frantsesak. Arrazoia organo horren funtzionamenduan bilatu behar da, eta, bereziki, plastikotasunean.
|
|
|
Azkoitiko Ama Birjinaren Jasokunde parrokiako eta Azpeitiko Loiolako Basilikako organoak Cavaillé Coll ak dira. Azkoitikoa 1898an egina da," Aristide Cavaillé Coll egilea bizi zela egindako azkenengoetako Cavaillé Coll organoa da, eta inguru honetan garrantzitsuenetakoa, bere benetako 40 jokoekin",
|
diote
adituek. " Loiolakoaren kasua berezia da, Basilikak berak duen zilindro egiturak egokitasun eskasagoko ingurune akustikoa eskaintzen duelako".
|
|
|
Horiek, hizkera horren jabe egin nahi izanez gero, beste iturri batzuetatik edan behar dute, edo gainerakoan oso erne egon; eta erreferentzia garbirik ezean, neurria galtzeko arriskua hortxe dago. Alegia, ez da hain arraroa borondate ikaragarria duen gurasoa, umearen hobe beharrez, sei urteko seme alabari" ttottoa" edo" punpa egin" esaten ikustea, edo bost urtekoari" xer nahi duxu?" bezalakoak
|
esaten
aditzea.
|
|
2007
|
|
|
Zergatik? «Jendeak nahiago du
|
diote
adituok galera segurua alde batera utzi eta balizko galera jokatzea, gehiago galtzeko arriskua izanda ere». Horra esplikazio bat hainbeste gatazka arrazoi praktikorik gabe nola luzatzen den ulertzeko.
|
|
|
Horrelako episodioa nozitzen duten bost pertsonetatik bat salbatzen dela
|
diote
adituek.
|
|
|
Ikatza energia iturri garrantzitsua izan zen, da eta izango omen da. Hala
|
diote
adituek, etorkizunean handitu egingo dela ikatzaren garrantzia. Baina, horretarako, ikatzaren arazo nagusia konpondu da lehenik:
|
|
|
Horrek esan nahi du 150 bat urterako ikatza dagoela. Petrolioa eta gasa, berriz, 40 eta 60 urtean agortzea litekeena dela
|
diote
adituek. Bestalde, mundu guztian nahiko banatuta daude ikatz erreserbak.
|
|
|
Eta, inguru naturalarekin harremana galtzen duen heinean, arbasoen jakintzaren zati handi bat atzean gelditzen ari da. Bada, berandu baino lehen, zaharren
|
esanei
aditzea komeni da, haien irakatsiak aintzat hartzea. Etnobotanikariek horretan dihardute.
|
|
|
Orain arte
|
esandakoak
aditzera eman dezakeenaren kontra, argi utzi nahi dugu esperimentuaez dela besterik gabe hipotesi teorikoak egiaztatzeko bitarteko funtzional bat. Hau da, esperimentuakbere baitan balio heuristiko teoriko nabarmena dauka, eta ez du teorien epai soil emana(, as given?) gisa funtzionatzen.
|
|
|
Autoreek azaltzen dutenez, alfalactoalbuminaren nanotuboaren ezaugarririk azpimarragarriena zortzi nanometroko barrunbea da, eta bitaminak edo entzimak bezalako molekulak kapsulatzeko eta babesteko balio dezake. «Nanotutuen poroek 8,7 nanometro inguru dituzte, eta beste molekula batzuk hodian sartu eta hormara lotzeko aukera ematen dute»,
|
diote
adituek. Horrek molekula erantsien egonkortasuna bermatuko luke.
|
|
|
Istripuei buruzko informazioa hobetzeaz eta bereziki gazteei zuzendutako kontzientziazio kanpainak egiteaz gain, gidari berrien odoleko alkohol tasarako zero muga ezartzea proposatzen du txostenak. “Frogatuta dago alkoholaren kontsumoak askoz gehiago eragiten diela gidari gazteei adinekoei baino”,
|
diote
adituek. Era berean, gomendatzen da “gidabaimena lortu aurretik gazteek gidatze esperientzia har dezaten”, “gidaritza lagundua” sartuz.
|
|
|
«Kontsultara joaten diren gaixoen kopurua asko murriztu da, espezialistak esan gabe antibiotikoak hartuta. Hori azken urteotan automedikazio tasek izan duten murrizketarekin lotu daiteke, %25etik %15era igaroz»,
|
dio
aditu horrek. Hala ere, pazienteen %20k eta %30ek tratamendua uzten jarraitzen dute denbora baino lehen, erresistentzien agerpena gehien bultzatzen duen jarreretako bat.
|
|
|
Ramón y Cajal Neurobiologia Institutuko Javier de Felipek azaltzen duenez, eta mikroinjekzio sistema baten bidez, neurona bakoitzaren aldaketak eta irregulartasunak sortzeko abiadura harrigarria ikusi ziren. «Gizakietan, jakina, ez da gauza bera, baina hilabete batzuen baliokidea izan daiteke»,
|
dio
adituak. Ikerketaren egileek adierazten dutenez, kokaina nerbio zelulen egitura aldatzeko gai bada, pentsamenduaren egitura ere alda dezake, adimenak sor ditzakeen produktu guztiak, hala nola arrazozinioa (helburuak eta egitateak ulertu, epaitu eta arrazoitzea), hizkuntza edo irudimenaren abstrakzioak.
|
|
|
Kordobaren arabera, Espainian urtean 15.000 pertsona hiltzen dira biriketako minbiziarekin, eta horietatik 400 (dakiguna) erretzaile pasiboak dira. «Ia erretzen ez den gizarteetan ez dago biriketako minbizirik»,
|
dio
aditu horrek.
|
|
|
NOTES teknika Medikuentzat zein pazienteentzat erakargarria den arren, NOTES teknikak (endoskopia malguaren eta kirurgia laparoskopikoaren alderdiak konbinatzen ditu) berariazko entrenamendua eta teknologia behar ditu, Lee L Swanstrom espezialistak gogoratzen duenez, joan den urtean ‘Kirurgia Española’ aldizkarian argitaratutako artikulu batean. «NOTESen erabiltzen diren endoskopioek bereizmen handikoak izan behar dute, eta tresnentzako kalibre handiko kanalak izan behar dituzte, triangelatze maila jakin bat izan behar dute, eta barrunbe abdominalaren barruan finko mantendu ahal izango dira»,
|
zioen
aditu horrek. «Tresnek egungo tresna laparoskopikoen ahalmenak izan behar dituzte, eta handiak eta sendoak izan behar dute, biraketa mugimenduak egiteko aukerarekin», erantsi zuen Swanstrom ek.
|
|
|
Apneetan arteria presioa izugarri handitzen da, eta loaren ondoren mantendu egin daiteke kasu askotan. «Ikerketa bide berriak ari dira frogatzen alterazio horiek zenbaterainoko garrantzia duten gaixotasun neurodegeneratiboetan eta kardiobaskularretan»,
|
diote
adituek. Loaren apneen eta gaitz kardiobaskularren arteko erlazioa irauli egin daiteke, ikerketa baten arabera, apneetan arteria presioa izugarri handitzen baita, eta, kasu askotan, handitu egin daiteke loaren ondoren.
|
|
|
«Beste adibide bat animalia klonatuak dira. Teorian, klonatutako animaliak berdina izan behar du, baina badakigu ez dela hala, DNA transferitu dugun arren, markatzaile epigenetikoen ondorioz DNA horri eragiten dioten aldaketa kimikoak transferitzeko gai izan ez garelako»,
|
dio
adituak. Horregatik ez da segurua egungo klonazio mekanismoa.
|
|
|
Duela hiru urte inguru badakigu histonen aldaketa kimikoek ere minbizia dutela. Tumore mota guztietan, ez dago ihes egiten duen inor",
|
dio
adituak. Orain dela gutxi, beste aldaketa epigenetiko bat aurkitu da tumoreetan:
|
|
|
Bestalde, medikuak osasun sexualarekiko duen interesak azpian dauden beste osasun arazo batzuk ekar ditzakeela dio. “Badakigu erekzio disfuntzioa duten hiru pazientetik batek ezkutuko beste patologia bat izaten duela, hala nola hiperkolesterolemia, diabetea, hipertentsio arteriala edo antsietatea, eta horrek indartu egin du familia medikuok eremu sexuala herritarren osasunerako funtsezko elementutzat hartzea”,
|
dio
adituak. Zarcok gehitu duenez, hurrengo eguneko pilularen eskaerari, sexu transmisiozko gaixotasunei (ETS) eta familia plangintzako estrategiei buruzko zalantzak ere komunak dira.
|
|
|
Egia da sexualitateari buruzko kontsultek deseroso sentiarazten dutela, azterketa eta ikerketa klinikoak falta baitira. “Premiazkoa da familia medikuaren egoera osasun sistemara sartzeko atean aprobetxatzea, egoera pribilegiatuan, sexu alterazioak prebenitu edo konpontzeko, medikuntzan eta arlo zientifikoan sakontzeko asmoz”,
|
dio
adituak.
|
|
|
gaixo batek ez duela ariketa fisikorik egin behar. «Praktikatuko duten jardueraren iraupena, maiztasuna edo intentsitatea behar bezala zehaztea da kontua, sendagai jakin bat esleitzean egiten dugun bezala»,
|
dio
adituak. Horretarako, semFYCak eskuliburu bat prestatu du eritasun kronikoen tratamenduan ariketa preskribatzeko.
|
|
|
Lan ordutegiak, hezkuntza planetan kirolak duen garrantzia eta kirol instalazioetarako irisgarritasun unibertsala hobetzeko gizarte politikak gauzatzea proposatu du ikertzaileak. Onartzen du, hala ere, adinen arabera hautemandako jarduera desberdintasunak ere esplikatzen direla, adinekoek denbora libre gehiago dutelako, eta horrek «beti errazten du motibazioa, eta beren osasunerako onurak azpimarratzeko aukera»,
|
dio
adituak. Romaguerak onartzen du emakumeen sedentarismoa, gehienetan, gizonek baino denbora libre gutxiago izaten dutelako gertatzen dela.
|
|
2008
|
|
|
Instantzia horietako bakoitzak ematen duen legitimitate literarioa ezberdina dela
|
diote
adituek. Salmentek, adibidez, iritzi kuantitatiboa ematen dute gehienetan, eta horrek hierarkizazio komertzialean du eragina.
|
|
|
Hizkuntzaren egoera ahulak irakaskuntzari eragiten diola
|
dio
aditu horrek, eta honen gainean iritzi ezberdinak adierazi dituzte adituek. Bi joerak laburbiltzeko aipu bana jasoko dut, lehenengoa delphyaren lehenengo fasean agerturiko iritzia da; bigarrena, berriz, iritzi horri bigarren fasean emaniko erantzuna:
|
|
|
1 Batzen diren sozietateen administratzaileek sozietatearen egoitzako merkataritzako erregistratzaileari eskatu behar
|
diote
aditu bat edo batzuk izendatzeko, independenteak eta desberdinak, bakoitzak bere aldetik txosten bat egin dezan bat egiteko proiektuari eta azkendutako sozietateek ekarritako ondareari buruz.
|
|
|
Alexis II (Alexei Ridiger) 1990ean heldu zen errusiar elizaren agintera, Sobietar Batasuna desegin eta urte eta erdira. Sobietar erregimenaren amaieraren ostean milaka errusiarrek fedea berreskuratzea lortu zuela
|
diote
adituek.
|
|
|
Batez ere mikrouhin erako hondoko erradiazio kosmikoan gertatzen diren tenperatura aldaketak neurtuko ditu sateliteak. Izan ere, tenperatura ezinbesteko aldagaia dela
|
diote
adituek unibertsoaren jatorria eta bilakaera argitzeko. Unibertsoaren trinkotasuna neur daiteke, hein batean, tenperaturaren bidez, eta, trinkotasunaren arabera, kosmosaren nolakotasuna.
|
|
|
Zalantzak Nottinghameko (Erresuma Batua) Unibertsitateko Emankortasun Taldeko Simon Fishel ek uste du teknika horrek zenbait zalantza sor ditzakeela, ez baitira ezagutzen ugaltze traktuaren ingurumen baldintzak. “Etengabe aldatzen ari den bitartekoa da, modu artifizialean erreproduzitzen zaila”,
|
dio
aditu horrek. Enbrioia modu naturalean sortu izan balitz izango lituzkeen argi, tenperatura eta mantenugai baldintza beretan hazten da.
|
|
|
beharragatik, etsipenagatik, presagatik eta agobioagatik. " Pertsona askok ez dute irakurtzen edo ez dute ulertzen sinatzen ari diren kontratua",
|
dio
adituak, eta zerbait gehiago azaltzen du. Mailegu emaile horien negozioa ez da gehiegizko interesak kobratzea, kontrakoa baizik; pertsonak zorrari aurre egin ezin izatea bere ondasunak gauzatu ahal izateko.
|
|
|
Hala ere, azpimarratu du arriskuak kontuan hartu behar direla eta panazea ez dela izango pentsatu behar dela. “Kasu askotan, ebakuntza egin zaion pertsonak desengainua hartzen du, uste baitu bizitza aldatuko diola, baina ez da irribarre erreala”,
|
dio
adituak, eta diferentzia bere gain hartzera gonbidatzen du.
|
|
|
Oppenheimerrek dio proto ingelesa duela 7.500 urte iritsi zela Britainia Handira. Zer
|
diote
aditu euskaldunek. Lizarduikoak Euskaldunen jatorrian ekarpena egin du.
|
|
|
AEBetako Urakanen Zentro Nazionalaren arabera, Mexikoko Golkoko hego ekialdetik igarotzean 150 kilometro orduko haizeak izan ditu Ike k. Ekaitzaren begiak itsasoaren gainean segituko du, ordea, bihar arte. Horregatik, AEBetara iritsi eta lehorrera sartzen den arte indartzen joango dela
|
diote
adituek.
|
|
2009
|
|
|
Biktimen kopurua zenbatekoa izan zen oraindik ere eztabaidagaia da, baina 500.000 eta 1.000.000 lagun artean hil zirela
|
diote
aditu gehienek. Gainera, pertsona gehienek ez zuten bizia tropen arteko borroketan galdu; gehienak exekutatuta hil zituzten.
|
|
|
Biktimen kopurua zenbatekoa izan zen oraindik ere eztabaidagaia da, baina 500.000 eta 1.000.000 lagun artean hil zirela
|
diote
aditu gehienek. Gainera, pertsona gehienek ez zuten bizia tropen arteko borroketan galdu; gehienak exekutatuta hil zituzten.
|
|
|
–Datorren astean Vic kanpoan izango da, lanagatik, lekuren bat aipatzen badit ezin
|
diot
aditu?. Astelehenetik ostegunera egongo da kanpoan.
|
|
|
Etenik gabe aritu dira hitz egiten Datos eta Bleuler heldu direnetik, Datosen erruz batez ere, baina une jakin batean arreta erabat desbideratu du Phineasek; ondokoek
|
diotena
aditzeari utzi dio. Izan ere, tren bat sartu da geltokira.
|
|
|
Freslevenek
|
esandakoa
aditu eta barre zantzoka hasi dira besteak, oso ozen. Deirdreren barrea da argien entzuten dena.
|
|
|
Hainbeste urtez bizi izan da bere sorterritik kanpo non hasi baita ahazten bere ama hizkuntza. Aldi berean, ohartzen da jendeak utzi diola berak
|
dioena
aditzeari. Lehenik dendariak, gero taxi gidariak, ondoren adiskideek eta, azkenean, emazteak ere, inork ez dio kasurik egiten, ezta entzuten ere.
|
|
|
Adituek diote software murriztaileak azken aukera izan behar du, eta muturreko kasuak, funtsezkoena hezkuntzaren eta komunikazioaren araberakoa baita. “Kontrolatzen eta kontrolatzen ez badira, ez du inolako jarraibiderik, ezjakintasun hutsa eta gogorra”,
|
dio
adituak. Tresnak bakarrik ikusten ditu ordutegia kontrolatzeko programak, “mutilek denbora berezia bideojokoetan”.
|
|
|
“Ekonomia garbia aireratzear dago. Politikariek industria kutsatzaileen alde egiten jarraitzen badute, Europak etorkizuneko kostu oso handiei aurre egin die, bai ingurumenari bai ekonomiari dagokienez”,
|
dio
adituak. Txostenaren arabera, energia berriztagarriekin lotutako jardueretan 400.000 langile daude, garraio eraginkorrean lan egiten duten 2,1 milioi herritar eta eraginkortasun energetikoaren ondoriozko ondasun eta zerbitzuekin lan egiten duten 900.000 pertsona.
|
|
|
Teknika honen bidez, DNA zati bat anplifikatzen da, gaixotasun bat eragiten duten birusak edo bakterioak errazago eta probabilitate handiagoarekin identifikatzeko. “Zenbait anduiren genomak xehetasunez aztertu ondoren, Bruce ladder izeneko sistema bat sortu dugu, espezie guztiak eta bakterioa lehen aldiz bereizteko gai dena, itsas ugaztunetan isolatuak eta txerto gisa erabiltzen diren anduiak barne”,
|
diote
adituek. Bost kontinenteetako gizakietan eta animalietan detektatutako 600 andui baino gehiago dituzten Europako zazpi laborategik baliozkotzen dute saiakuntza, eta Animalien Osasunerako Mundu Erakundeak (OEI) tipifikazio sistema gisa gomendatzen du.
|
|
|
Bakterioak ontzi berrira eraman ondoren, adituek ondorioztatu dute oregano olioak hiru bakterioen hazkuntza inhibitzen duela, eta baratxuriak listeriaren aurka bakarrik eragiten duela. “Jateko moduko filmean funtsezko olioak sartzeak elikagaien segurtasuna eta bizitza erabilgarria hobetzeko beste modu bat ematen du”,
|
diote
adituek. Aurkikuntza hori baino lehen, USDAren argitalpen batek kanela, piperbeltza eta iltzeei beste erabilera batzuk ematen zizkien sukaldean, ohiko erabilerez gain:
|
|
|
Haurrek kalitatezko edukiak ikusteko eskubidea dutela
|
diote
adituek
|
|
|
Ez dago zalantzarik Lakuako gobernuak jakin duela herri zorrari euste lan ona egiten, gehiegizko zarrastelkeria alboratuz. Zenarruzabeitia andreak, Ukabileko Ama Birjina deritzotenak, inurri lan ederra egin duela
|
diote
adituek; Espainian, berriz, kilkerra ibili omen da kantuan eta esne mamitan, harik eta atzerrietatik etorritako hainbat eta hainbat pertsonak zer lanik, zer kobraturik eta zer janik ez dutela konturatu den arte. Hemen, aitzitik, kanpotar gutxi dugu gure artean, eta, hortaz, egun, egoera ez da hain dramatikoa.
|
|
|
Almodovar bere kabuz arreta handia eskuratzeko gauza da aspaldian, batez ere Espainian, baina oraingoan Penelope Cruzen eta hark irabazi berri duen Oscar sariaren laguntza izan du oraindik ere oihartzun handiagoa izateko, eta lortu du. Joan den astean Madrilen egindako aurkezpenean 300dik gora kazetari izan ziren zinemagilearen
|
esanak
aditzen, eta gaurtik aitzin Los abrazos rotos milaka zinema aretotan jarriko dute ikusgai, baita Hego Euskal Herrian ere.
|
|
|
Joan den igandean desegin zuen taldea, Sortu da italiarren alderdia lelopean. Hala ere, orain arte izandako lidergoari uko egin eta Berlusconiren itzalean lan egiteko uzkurregi agertu dela
|
diote
adituek. Kongresuaren bezperan Berlusconik eta Finik izandako aurrez aurrekoak, besteak beste, haien arteko lankidetza erraza behintzat ez dela izango erakusten du, gainera.
|
|
|
Salaketak salaketa, Zainuddin hiltzearekin Islamabadek aliatu garrantzitsua galdu duela
|
diote
adituek. Eta, ondorioz, talibanek indarra duten eskualdean borrokak gogortu egingo direla.
|
|
|
Eta 600 atxilotutakoak, Mahmud Ahmadinejad jarduneko presidenteak aldarrikatutako garaipenaz kexu, kalera atera direnen artean. Zifra ofizialak dira horiek, baina askoz gehiago izan daitezkeela
|
diote
adituek.
|
|
|
Urtaro horretan beste garaitan baino gehiago izaten dira gripe arruntarekin kutsatutakoak. A/ H1N1ekin ere berdin gerta daitekeela
|
diote
adituek.
|
|
|
Vilaxoaneko estropada eremua ez da batere fidagarria. Hori
|
diote
adituek. Kaleen artean aldeak egon daitezke, eta haizeak ere berea eragingo du.
|
|
|
Jiansheng kokang armadako buruaren aitaginarreba da, eta Txinarako heroina eta metanfetaminen trafikoa zuzentzea leporatzen diote. Gertakari horrek lehendik bazegoen tentsioa areagotu duela
|
diote
adituek.
|
|
|
Eta bost axola datorren urtean Londresen tori ek agintea hartuz gero. Are gehiago, Ingalaterra kontserbadoreak eskoziarren independentismoa are gehiago bultzatuko lukeela
|
diote
adituek.
|